20 jaar Architectuurcentrum Rondeel | Cadeau aan de stad Deventer

Oude IJsbaan

Veenoordkolk‘Gelegenheid ...’

Prins Bernhardsluis

O V E R V L O E D

Geschenk aan Deventer - 2015

R I V I E R S T A D L A N D S C H A P

Het Rondeel biedt, in het kader van haar 20-jarige

bestaan, Deventer een geschenk aan.

Acht architecten en acht beeldend kunstenaars

geven als duo’s, hun ontwerp en visie op

onderstaande locaties in Deventer.

Ontwerpduo’s en locaties

Valerie Ardini & Tjeerd Hermsen Prins Bernhardsluis

Azra Didic & Viorica Cernica Prins Bernhardsluis

Aukje Grouwstra & Nard Kools Overijssels kanaal/

Douwelerkolk

Jeroen van Westen & Haroen Martens Churchillplein/Handelskade/

Buitengracht

Ronald de Ceuster & Floris Klunder Veenoordkolk

Huib Ribbens & Wanda Schaap Worpplantsoen/IJssel

Elise van der Linden & Erwin Schot Oude IJsbaan

Marieke de Jong & Kor Zijnstra Wellekade/Parkweg

Deze uitgave bestaat uit negen kaarten: een overzichtskaart met

alle acht locaties en ideeën. En een locatiekaart met ideeën van elk

duo afzonderlijk. Deze set kaarten is als geschenk aan Deventer

aangeboden aan de burgemeester van Deventer,

Andries Heidema.

Uitgave: 29 mei 2015 i.h.k.v. 20 jaar bestaan Architectuurcentrum Rondeel.

Ontwerp & lay out: Aukje Grouwstra & Nard Kools.

Prins Bernhardsluis‘De Visuele Brug’

Douwelerkolk/Overijssels kanaal‘Lange lijnen in het Landschap’

Buitengracht e.o.‘BUITENGEWOON’

Worpplantsoen

Wellekade/Parkweg

C | H | A | O | | O | A | H | S C

Het Worpplantsoen is het oudste aangelegde stadspark van Nederland en dateert uit 1699. Het park vormt, met in de rug de dijk en de Hoven, een theater, met als decor het fraaie stadsfront van Deventer. Het uitzicht op dit decor wordt echter belemmerd door het IJsselhotel met bijgebouwen en de camping met lage begroeiing langs de IJssel.

Om dit uitzicht te herstellen is er een uitzichtpunt ontworpen, bereikbaar vanuit het plantsoen. Dezelfde lantaarns, die ook in het plantsoen gebruikt worden, begeleiden het plankier naar het uitzichtpunt in de nevengeul.

Het hoge uitkijkpunt garandeert een panoramisch uitzicht op de IJssel achter de landtong en op het decor van de stad. Het uitzichtpunt staat midden in het verdronken land van de nevengeul en is alleen bij laag water met droge voeten te bereiken.

www.bessels.comwww.wandaschaap.nl

Prins Bernhardsluis20 jaar Architectuur-centrum RondeelEnige trots op 20 Jaar Architectuurcentrum Rondeel kan ons niet ontzegd worden. Zonder het initiatief en 20 jaar doorzetten en hard werken van voorzitter en architect Peter Ghijsen en de andere drie mensen van het eerste uur, programmaraadslid Jaco Remmelink, bestuurslid/ penningmeester Henk Oonk en coördinator Marion Lanting, was er geen Architectuurcentrum in Deventer geweest. Op het jubileumfeest op 29 mei 2015 worden zij in het bijzonder bedankt en in het zonnetje gezet. Mede dankzij hen, maar ook talloze andere vrijwilligers is er een lokaal dynamisch platform in Deventer e.o. ontstaan. Dit platform biedt de gelegenheid om met elkaar in discussie te gaan over thema’s als ruimtelijke kwaliteit. Er zijn samenwerkingsverbanden ontstaan in het stedelijk netwerk van cultuur, vormgeving en ontwerp.

Cadeau aan de StadDit alles is een goede reden voor een jubileumfeest. Bij zo’n feest hoort een creatief cadeau, want over creëren gaat het nou juist bij Architectuurcentrum Rondeel. Hoe kan kennis en vakmanschap van architecten en beeldend kunstenaars ingezet worden voor de stad?

RivierStadLandschapDit jaar is het thema van het Architectuurcentrum Rondeel RivierStadLandschap. Aan de hand van dit thema is door de Programmaraad van het Rondeel gezocht naar een zevental locaties in de stad, die een relatie met water hebben en die in onze optiek een verfrissend idee kunnen gebruiken. Er is een zo groots mogelijk verrassingseffect beoogd door een architect en een beeldend kunstenaar aan elkaar te koppelen. Via loting zijn acht ontwerpduo’s ontstaan. Ook is via loting een locatie aan hen toegewezen. Met groot enthousiasme en creativiteit hebben de ontwerpduo’s samengewerkt en inspirerende ideeën ontwikkeld voor deze zeven locaties. Dit heeft geleid tot spannende resultaten.

Valerie Ardini en Tjeerd Hermsen

Het gebied rondom de Prins Bernhardsluis, vanaf de A1 en de Zutphenseweg de entree tot de stad: een bonte verzameling van woningen, bedrijven, industrie, verkeer, scheepvaart, bomen, asfalt, tegels, gras, klinkers, borden, palen, reclame, hekken, stoplichten. De weg splitst zich en grijpt om het hart van de sluis heen, slingerend als een racecircuit. Af en toe vang je een glimp op van de silo’s, de Wilhelminabrug en de appartementen aan de Pothoofd. Wanneer de brug omhoog staat word je herinnerd aan de eigenlijke functie van het gebied; verkeersader van IJssel naar haven. Om de kwaliteiten van het gebied te versterken gaan we terug naar de oorspronkelijke definitie van chaos: leegte, niets. We creëren restruimte door storende elementen en twee gebouwen weg te halen; we reduceren de texturen en materialen tot asfalt, gras en klinkers en komen hiermee tot een natuurlijk overgangsgebied van snelweg naar stad, met zichtlijnen op het havengebied en de skyline van Deventer.

Overijssels kanaal enDouwelerkolk e.o.

Aukje Grouwstra en Nard Kools

Groene zoneEen prachtige groene zone ligt op steenworp afstand van Deventer Stad. Door een Totaal Visie, kan er een logischer geheel ontstaan.

Deventer ZiekenhuisHet Deventer Ziekenhuis is mooi gesitueerd in het landschap en ligt nabij het Overijssels Kanaal en de Douweler kolk. De lijnen in het landschap zijn mooie leidraden voor een Totaal Visie. Wij menen door juist de krachtige kenmerken te versterken en ruis op te ruimen, er een logischer verband gecreëerd kan worden.

Park LandschapDe sfeer ademt landgoed en park met laantjes uit. Plus het wordt spannender door de aanwezige tegenstellingen te versterken: zakelijke versus poëtisch, grid versus organisch, snel ritme versus traag ritme etc.

Churchillplein/Handelskade, Buitengracht e.o.

Jeroen van Westen en Haroen Martens

De uitnodiging van het Rondeel is opgevat als een uitdaging om te ontdekken wat ‘de stad’ zelf vraagt aan de locatie. We hebben onze zintuigen wijd open gezet op zoek naar gebruikssporen van het gebied en de geschiedenis van de stad. Opmerkelijk is dat de aaneengesloten ruimte van de vestingwerken en rivier om de oude stad niet meer overal goed te volgen is door frictie van openbaar en privé. Prachtig is dat de kant van de binnenstad ‘hard’ is als de muren die er ooit stonden, en de buitenzijde‘zacht’ en groen. Maar dat laatste geldt niet voor de Buitengracht! De opdracht wordt duidelijk: werk aan een doorlopend rondje dat de oude vestingwerken en de IJssel volgt, de centrumzijde stedelijk, de buitenzijde landschappelijk als een park.Het ontwerp schept ruimte voor lunchpauzes, wandelaars, cultureel gebruik, en is geïnspireerd op de eigen geschiedenis en mooie details uit de stad; een benadering die doorgezet kan worden in het hele zuidelijke deel van de vestingwerken.

Veenoordkolk e.o.

Ronald de Ceuster en Floris Klunder

De Veenoordkolk is ooit ontstaan als afgraving voor de ophoging van de A1 en heeft een open verbinding met de IJssel. Het gebied geeft, wellicht omdat het geen duidelijke bestemming heeft en omdat het zich aan de rand van de stad begeeft, een gevoel van vrijheid, een gevoel van los te zijn van de dagelijkse beslommeringen. Vanuit deze beleving van het landschap formuleerdenwij een uitgangspunt: de functie van de ingreep die wij zouden ontwerpen voor het landschap zou bepaald gaan wordendoor de gebruiker.

Een drijvend object.

het koraal, het pad, het klimparcour, de visplek, de duikplank,...

Worpplantsoen, IJssel e.o.

Wanda Schaap en Huib Ribbens

Oude IJsbaan e.o.

Elise van der LInden en Erwin Schot

De Oude IJsbaan locatie heeft, door de economische crisis, geen eenduidige bestemming. De huidige uitstraling wordt bepaald door restanten die herinneren aan een plek waar vroeger werd geschaatst. Er staat nog een oude tribune en in het gras tekent zich een ovaalvorm af, waar de ijsbaan lag. Het ontbreken van een bestemming gaf mensen de gelegenheid zich deze plek toe te eigenen en er een vrijplaats te creëren. Er zijn moestuintjes aangelegd, speelobjecten gebouwd en men kan er een vuurtje stoken, her en der staat een busje of caravan. De bossige omranding van het terrein en het aangrenzende water zorgen voor speelplezier voor kinderen en de voormalige tribune is een graffity-object. Deze kwaliteiten die de locatie nu kenmerken, zijn gebruikt om te onderzoeken hoe deze versterkt kunnen worden en zijn aanleiding geweest voor een nieuwe invulling van het onbestemde gebied. De Oude IJsbaan wordt een sociale ontmoetingsplek, waarbij groenten verbouwen, ecologie, water, historie, recreatie, spelen en leren centraal staan.

Wellekade/Parkweg e.o.

Marieke de Jong en Kor Zijnstra

De Wellekade is gelegen langs de IJssel aan de rand van het historische stadscentrum van Deventer. Vanaf zuidoostelijke richting is het de entree van de oude stad.De Wellekade heeft naast een belangrijke verkeersfunctie ook een recreatieve functie en wordt gebruikt als de ‘voortuin van de stad’.

Geïnspireerd door het huidige gebruik, de historie en de toekomst van Deventer is het idee ontstaan om de locatie opnieuw een zichtbare markering te geven, van waaruit men een weids uitzicht heeft over het historische stadscentrum en de uiterwaarden.

Middels een reeks van elementen wordt in een ‘hink-stap-sprong’ de entree van de oude stad gemarkeerd, het huidige gebruik ondersteunt en ontstaan er fundamenten voor mogelijke nieuwe invullingen.

www.ardini.nlwww.studiotekenhout.nl

www.aukjegrouwstra.nlwww.nardkools.com

www.jeroenvanwesten.nl www.haroenmartens.com

www.ronalddeceuster.nlwww.kristinsson.nl

www.elisevanderlinden.nlwww.maasarchitecten.nl

www.mariekedejong.nlwww.architectenlab.nl





Douwelerkolk


Buitengracht





Ondersteuningsteam Wim Maas, Daan Josee en Wilma Mensink

VervolgOns doel is om met dit geschenk mensen en organisaties te inspireren. Wij hopen dat deze uitgave ‘Overvloed’ een aanleiding wordt voor betrokken burgers, wijkteams, gemeente Deventer, Rijkswaterstaat/ Ruimte voor de Rivier, Waterschap Salland of andere organisaties om met deze inspirerende ideeën aan de slag te gaan.

Harry Zwiersvoorzitter Programmaraad Architectuurcentrum Rondeel

Uitgave: 29 mei 2015 i.h.k.v. 20 jarig bestaan Architectuurcentrum Rondeel.

Ontwerp & lay out: Aukje Grouwstra & Nard Kools

Prins Bernhardsluis e.o.

Azra Didic en Viorica Cernica

Water is onlosmakelijk verbonden met de stad Deventer. Door haar ligging kan de Prins Bernhardsluis gezien worden als de verbinding tussen de oude en de nieuwe stad. Met ons ontwerp willen we deze bijzondere relatie benadrukken. We maken hierbij gebruik van 2 uitzichtpunten. Eén met uitzicht op het water en de skyline van de stad en een tweede met uitzicht op het Havenkwartier.

Op de twee punten plaatsen wij twee elementen, gelijk de uiteinden van een brug. Door lichtstralen worden ’s nachts de twee elementen met elkaar verbonden, waardoor de brug zichtbaar is.

De twee elementen zijn uitkijkpunten en kunnen betreden worden.Via een trap komt de bezoeker op een niveau ver boven de grond, waar men via ramen van een prachtig uitzicht kan genieten. Ieder uitzicht ziet eruit als een ingelijst schilderij, waarvan het landschap continue verandert.

http://architect.djulbic.com/wp-content/uploads/2013/12/A3-Portfolio-ADD.zip www.viorica-cernica.com

DeVisueleBrug

BUITENGEWOON

Lange lijnen in het landschap

Valerie Ardini & Tjeerd Hermsen

www.ardini.nl www.studiotekenhout.nl

Geschenk aan Deventer

Wat geef je iemand die alles heeft?

Datgene waarvan hij nog niet weet dat hij het mist. Of misschien datgene wat hij heeft, maar zelf niet (meer) ziet of weet dat hij het in zich heeft.

Daarom een klein gebaar, een geschenk voor eenieder die Deventer op zijn eigen manier beleeft. Het mooiste geschenk is immers vaak een klein gebaar, een blijk van waardering.Een geschenk aan Deventer; aan de stad met al haar inwoners, bezoekers en passanten.

Elke Deventenaar zal beamen het gevoel te krijgen thuis te zijn bij het aanzicht van de skyline van Deventer.De sluis is één van de toegangspoorten tot de stad en kan als gebied zijn kwaliteiten meer naar boven laten drijven. Niet door te bouwen, maar door dat wat er reeds is te benadrukken.

Wanneer je Deventer binnenrijdt ben je voordat je het weet door het sluisgebied heen. De chaos hier leidt niet tot het zien en beleven van het gebied en het binnenrijden van de stad.

Wij willen Deventer een heldere kijk geven, waarbij het imposante verleden wordt benadrukt door het te ontdoen van het vertroebelde beeld van vandaag en door “Χαος” te schenken.

- mei 2015

Valerie Ardini Tjeerd Hermsen

C | H | A | O | | O | A | H | CS C

Valerie Ardini & Tjeerd Hermsen

Het gebied rondom de Prins Bernhardsluis, vanaf de A1 en de Zutphenseweg de entree tot de stad: een bonte verzameling van woningen, bedrijven, industrie, verkeer, scheepvaart, bomen, asfalt, tegels, gras, klinkers, borden, palen, reclame, hekken, stoplichten.De weg splitst zich en grijpt om het hart van de sluis heen, slingerend als een racecircuit. Af en toe vang je een glimp op van de silo’s, de Wilhelminabrug en de appartementen aan de Pothoofd. Wanneer de brug omhoog staat word je herinnerd aan de eigenlijke functie van het gebied; verkeersader van IJssel naar haven.

Om de kwaliteiten van het gebied te versterken gaan we terug naar de oorspronkelijke definitie van chaos:Leegte.Niets.

We creëren restruimte door storende elementen en twee gebouwen weg te halen; we reduceren de texturen en materialen tot asfalt, gras en klinkers en komen hiermee tot een natuurlijk overgangsgebied van snelweg naar stad, met zichtlijnen op het havengebied en de skyline van Deventer.

www.ardini.nlwww.studiotekenhout.nl

huidige situatie huidige situatie voorstel voorstel

[email protected]@studiotekenhout.nl

Prins Bernhardsluis Deventer

cha•os (de; m)1 ordeloze massa, warboel, verwarde boel

χαος, tο1 de nog ongevormde massa, waaruit de wereld geschapen wordt2 leegte

C | H | A | O | C | H | A | O | S

D E V E N T E RP A R K -L A N D S C H A P



Het Rondeel biedt, in het kader van haar 20-jarige


Acht architecten en acht beeldend kunstenaars

geven als duo’s, hun ontwerp en visie op

onderstaande locaties in Deventer.





Douwelerkolk


Buitengracht





Deze uitgave bestaat uit deze negen kaarten: een overzichtskaart

met alle acht locaties en ideeën. En een locatiekaart met ideeën van

elk duo afzonderlijk. Deze set kaarten is als geschenk aan Deventer

aangeboden aan de burgemeester van Deventer,

Andries Heidema.

Dit is de uitgave met TotaalVisie van Nard Kools en Aukje Grouwstra




Colofon

Idee en Totaalvisie ontwikkeld door Nard Kools - interieur architect

& Aukje Grouwstra - beeldend kunstenaar en omgevingsontwerper.


Douwelerkolk Overijssels kanaal Park-Landschap

Douwelerkolk en Overijssels kanaal gesitueerd in Deventer

Uiteenzetting ontwikkeling landschap

- de Douweler kolk en het Overijssels kanaal gelegen ten Oosten van Deventer stad

- bodem en gebruik waaronder plaggenbemesting, zie verhoging op kaart

- oude Landgoederen en wegen zichtbaar in het landschap

- ontwikkeling buitengebied Deventer 1785

- topgrafische kaart toont buitenplaatsen en akkerbouw van vroeger

- functies: Deventer Ziekenhuis, Brinkgreven, Rielerenk, sportvelden

De twee archetypen kolk en kanaal

Buitengoed De Kolk

Douwerlerkolk

Overijssels kanaal

Gebied en ontsluiting

Kenmerken in het gebied

- Douwelerkolk (dijkdoorbraak) aangemerkt als één van de groen gebieden rond Deventer

- Overijssels kanaal met N348 begrenzing

- spoorlijn: harde lijn met fietstunneltjes

- bebouwing: Rivierenwijk, Voorstad-Oost, Groot Douwel, Het Oostrik, de Vijfhoek, Schalkhaar

- functies: Deventer Ziekenhuis, Brinkgreven, Rielerenk, sportvelden

- onduidelijke verbinding Deventer Stad met Deventer Oost

Ruimte met groen, water en bebouwing

- Douwelerkolk, al mooie natuur: opwaarderen relatie Deventer Ziekenhuis is voldoende

- Overijssels kanaal zichtbaarder en toegankelijker maken voor bewoners: relatie met Havenkwartier

- Grid/zakelijkheid vs poëtisch Essenlandschap: tegenstellingen benutten, brengen spanning in het ontwerp

- Lange lijnen in het landschap verbindt omgeving met Deventer

- Relatie creëren met dit groene gebied en autonoom ontworpen wijken

- Rotondes Deventer ziekenhuis vergroten en 'logischer' routes maken voor met name traagverkeer

- Overijssels kanaal: relatie zichtbaar maken met Havenkwartier via het basiskanaal en 1e havenarm 'recreatie'

zakelijk poëtisch

grid organisch

grote volumes kleine volumes

snel ritme traag ritme

korte lijnen lange lijnen

dichte bebouwing ruimte

harde overgang zachte overgang

Oude IJsbaan


Prins Bernhardsluis‘CHAOS’

O V E R V L O E D



Het Rondeel biedt, in het kader van haar 20 jarig


8 architecten en 8 beeldend kunstenaars geven als

duo’s hun ontwerp en visie op de volgende locaties

in Deventer.





Douwelerkolk


Buitengracht





Deze uitgave bestaat uit deze ‘Index’ kaart plus acht ‘Locatie’

kaarten. Deze set kaarten is als geschenk aan Deventer aangebo-

den aan de burgemeester van Deventer, Andries Heidema.



Prins Bernhardsluis‘De Visuele Brug’

Douwelerkolk/Overijssels kanaal‘Lange lijnen in het Landschap’

Buitengracht e.o.‘BUITENGEWOON’

Worpplantsoen

Wellekade/Parkweg

Buitengewoon Jeroen van Westen - Haroen Martens

2


01 - locatie Buitengracht

We hebben de uitnodiging van Het Rondeel opgevat als een uitdaging om te ontdekken wat de stad (lees de inwoners) zelf vraagt aan de ons toegewezen locatie. We hebben ons in eerste instantie opgesteld als inwoners en gebruikers van deze stad, en pas in tweede instantie als experts. Dit is een vorm van uitgesteld ontwerpen, en dan uiteindelijk een ontwerpen met wat al in de omgeving aanwezig is.

ontwerp voorzijde Aukje Grauwstra

4


02 - gebruikssporen

We hebben onze zintuigen wijd open gezet en ons niet laten begrenzen door de projectlijn als gebruikssporen van het gebied en of de geschiedenis van de stad daar aanleiding toe gaven. En daar is direct aanleiding toe omdat de Buitengracht onderdeel is van de oude vestingwerken die rond heel de oude stad lagen.

6


03 - geen toegang

Opvallend is dat we er al direct niet in slagen om routes, die wel door het gebied gesuggereerd worden, ook echt te volgen. Enerzijds in de vorm van aantrekkelijke ruimtes die afgeschermd worden met improviserende houtje touwtje maatregelen, en anderzijds door vreselijk onaantrekkelijke ‘hulpmiddelen, die door hun uitvoering en positionering eerder afwerend zijn.

8


04 - publiek/prive

De reden voor die op het eerste gezicht vreemde situaties is dat er er ergens in de uitvoering van de stedenbouwkundige opvatting kennelijk in de uitwerking verschillen van inzicht zijn ontstaan over wat privé is en wat publiek. Dat is altijd lastig wanneer dat misverstand visueel opgewekt wordt: de ruimtes achter de woningen en tussen de woonblokken zijn voor het oog vrij toegankelijk, maar fysiek wordt de toegang geweigerd.

10


05 - vestingstadDe wortels voor het misverstand zitten misschien wel in de geschiedenis van het gebied. Het was onderdeel van de vestingwerken, een aaneengesloten -open- ruimte. Om die geschiedenis leesbaar te houden heeft de stad ervoor gekozen om de bebouwing er op te laten inspireren, en om de open ruimte van de oude vestinggrachten te behouden. Huizen in de open ruimte aan de buitenzijde zijn in gebruik strijdig met dat idee van landschappelijke -publieke- ruimte.

12

Buitengewoon Jeroen van Westen - Haroen Martens 06 - singelroute

We volgden de route, probeerden die te volgen, want dat is dus nog niet zo makkelijk. En dan onderkennen we drie verschillende sferen. Het ons toegewezen deel is wat harder, je kunt zeggen stedelijker, maar misschien ook wel, nog helderder de vesting. Dan de IJssel, de natuurlijke barrière, en de natuurlijke verbinding, ooit dé levensader van de stad. En ten derde het romantische deel, groen en goed ontworpen, mooi bijgehouden.

14


07 - hard/zacht = binnen/buiten

Je kunt zeggen dat de oude vestingwerken zijn doorontwikkeld in twee richtingen die, misschien per ongeluk, maar dan toch beeldend sterk, prachtig uitdrukken wat de essentie is van een vesting. Hard en stedelijk ligt de vesting in het zachtere en groenere ommeland.

16


08 - beeldtaal: vestingwerken

Op onze tocht door de stad zo dicht mogelijk de singels volgend zijn we onder de indruk van muren en trappen, stoer en helder tegelijk waardoor het een architectonische eigenheid heeft: de beeldtaal van een vesting die op het water is georiënteerd. We zoeken in onder andere het prachtige in twee delen verschenen boek Geschiedenis van Deventer en zien dan dat we toch ook iets missen: de prachtige voorkades. Langs de IJssel is die intact, langs de singels verdwenen!

18


09 - beeldtaal: graanhandel = Pothoofdplanten

Als we dan toch de geschiedenis induiken omdat een stad als ieder landschap uiteindelijk een stapeling is van verhalen, vinden we ook dat het raakpunt van de zuidelijke helft van vestingwerken via de haven het raakpunt is met de rivier, de levensader. Hier kwamen schepen met graan aan uit heel de wereld, en daarmee arriveerden uit heel de wereld zaden van planten als ‘verstekelingen’. Sommige hebben zich hier in Nederland gevestigd. In de biologie heten deze adventieven ook wel Pothoofdplanten. Het zou mooi zijn om uit de ruim 400 soorten die daartoe behoren te putten voor de beplanting voor deze zuidelijke helft. Deventer als gastvrije stad, product van vele culturen.

20


10 - beeldtaal: dag/nachtWe dwalen niet alleen overdag door de stad bij goed weer, maar ook met regen en ’s avonds. Juist een stad heeft een heel andere taak in de avond en de nacht als overdag. “Onze’ hoek is dag en nacht aan- en afvoerroute, maar ’s avonds ook een echt uitgaansgebied met de bioscoop als trekpleister. Toch zijn juist de routes voor voetgangers en fietsers ’s avonds niet aantrekkelijk, en niet makkelijk herkenbaar in het glinsterende tegenlicht van de lampen die het verkeer begeleiden en de gebouwen tentoonstellen.

22


11 - herontwikkeling: entree binnenstad

In verband met die routes is het natuurlijk van belang te kijken naar wat er nog níet is. Er wordt gewerkt aan de uitvoering van een nieuw stationsgebied met nieuwe aansluitingen op de belangrijkste routes door de stad op de rand van oude en nieuwe stad. De plannen beloven een heldere scheiding tussen fietsers en voetgangers dan het nu is, en meer ruimte voor sneller afwikkelen van autoverkeer. Met behulp van nieuwe ‘laanbeplanting’ worden de hoofdroutes gemarkeerd. Ze beloven een overzichtelijkere ruimte.

24


12 - herontwikkeling: continuiteit

De stedenbouwkundige visie die is gemaakt voor deze nieuwe verkeersafwikkeling rondom het nieuwe stationsplein wijst er wel al op dat het verstandig is om ook aandacht te besteden aan de Buitengracht. De oostelijke oever wordt aan de stationszijde aangepast en ook zij zoeken naar een tegenwicht, naar een rustpunt ten opzichte van de drukke kruising. Zij kiezen daarvoor een oplossing lijkend op het vogeleiland, inclusief twee bruggen. Maar de Handelskade wordt niet nader uitgewerkt en blijft een vreemde grens tussen ontoegankelijke singel en wand van kantoorgebouwen vol lunchwandelaars.

26


IJssel x Hessenweg handels- en vestingstad

ontmanteling en groei rondje stad en land

13 - analyseOp dit punt aangekomen kunnen we een aantal conclusies trekken en de opdracht gaan definiëren die de stad ons stelt. De ingang van de stad heeft een lange, lange geschiedenis! Het is een echte handels- en vestingstad. De ontmanteling van de vesting paste in het doorgroeien van een handelsstad naar een industriestad. Toch herkennen de huidige bewoners en bezoekers de vestingstructuur nog, ze zoeken die op, en ook de stadsplanologen erkennen die vestingstructuur, maar er zitten haperingen in de route.

28


nieuwe entree

ruimte aanbouwen ruimte doorkruisen

zon-schaduw

14 - aanzettenDe stad lijkt te vragen om er nog een stapje bovenop te doen en de Buitengracht serieus mee te nemen in de aandacht. We zien de behoefte om het grotere gat in de vestingwerken door het dempen van een deel te compenseren. Dat past in het uit ons sporenonderzoek opkomende beeld om te werken aan de problemen in het kennelijk door de bewoners gewenste rondje oude binnenstad. De Buitengracht heeft heerlijk zonlicht te bieden op de buitenzijde, er kan ook daar ruimte aangebouwd worden, er kan gezocht worden naar een bijzondere doorkruising van de open ruimte.

30

Buitengewoon Jeroen van Westen - Haroen Martens BINNEN(stads)ZIJDE

15 - ruimte aanbouwen: kade-voet aan de muur

De Handelskade blijft een barrière voor de vele werknemers en studenten om te kunnen genieten van de stad en de Buitengracht als pauzeruimte. We willen buitenruimte met kwaliteit realiseren aan de Buitengracht. Voor overdag en voor de avond. Om kans van slagen te hebben moet er een goede route rond de Buitengracht lopen. Daar kunnen we conceptueel winst boeken door aan de stadszijde het idee vestingstad te versterken met een simpele, effectieve, lange kade voor de lange baksteen muren van de nieuwe bebouwing.

32


16 - ruimte aanbouwen: variant Springer + Pothoofd

POTHOOFD-adventieven

SPRINGER-romantiek

BUITENZIJDE

Aan de buitenzijde van de singel zou dan een vergroening passen. Dat kan door de oever aan de Handelskade uit te breiden en aantrekkelijk in te richten met een mooie selectie uit de ‘Pothoofdplanten’. Dat kan in de Romantische stijl van de zich ook in het Rijsterborghpark bewezen hebbende Springer, maar de ruimte is dan weer vrij klein om voldoende maat te hebben voor die stijl.

34


17 - ruimte aanbouwen: bolwerk

Een andere mogelijkheid die past in het versterken van de identiteit van Deventer als vestingstad en het scheppen van recreatieve ruimte, is te denken vanuit de fase dat de vesting scherpe bolwerken en vrij liggende ravelijnen had die via lange loopbruggen verbonden waren met de stad. Het principe daarvan is een in elkaar grijpende wederzijdse zig-zag. Die zig-zag kan zo gekozen worden dat de hoofduitgangen langs de Handelskade direct toegang geven tot prettige verblijfsruimten buiten die ook nog eens verbonden zijn met de stad via brug en bolwerk.

36


18- singelruimtes verbinden: dag en nacht = bomen en licht

In de uitwerkingen van het stationsgebied is een mooi lichtplan opgenomen dat helpt de verbinding tussen de singels te herstellen. Wij willen dat tot in de singels uitbreiden. Overdag zie je licht reflecteren op de kringen en kern van de zacht opbollende fonteinen in de singels. ’s Nachts lichten deze fonteinen van binnen uit op, een lichtpatroon dat op maaiveld doorgezet kan worden tot in de singel van het Rijsterborghpark. De laanbeplanting langs Handelskade, Verzetslaan en voor Station/Leeuwenbrug begeleidt overdag de doorlopende lijn van de singels. ’s Nachts helpen de bomen ook de glinstering van lantaarnpalen en ander licht op het water af te schermen.

38

Buitengewoon Jeroen van Westen - Haroen Martens 19 - bolwerk: De Buitenplaats

Het bolwerk kan flink maat krijgen en echt een bijzondere ruimte in de stad worden die op veel manieren gebruikt kan worden: van zonneweide, locatie voor Deventer op Stelten, tot openlucht film of muziek. De exotische beplanting van de tegenoverliggende landpunten zal jaarrond een fantastisch uitzicht vormen. De materialisering van het bolwerk kan gevonden worden in andere mooie voorbeelden in de stad. De namen van de Pothoofdplanten opgevat als een poëtische ode aan de multiculturele stad gehakt in de natuurstenen deksloof van de bolwerkmuur.

40

Buitengewoon Jeroen van Westen - Haroen Martens 20 - Buitengewoon verbonden

Ideaal was geweest om te kunnen werken met de inwoners, en de gebruikers van de stad, maar we hebben helemaal vanuit de stad gedacht en denken we dat we hiermee een tot nu toe verborgen wens expliciet kenbaar hebben gemaakt in voorstellen die kansen bieden, ten eerste voor de Buitengracht, maar uiteindelijk ook een benadering om naar het hele rondje Deventer te kijken. Met name rondom het Pothoofd zitten er nog wel knelpunten die echt aandacht verdienen. Hier aan de Buitengracht liggen nú de kansen voor het grijpen in het verlengde van de lopende werkzaamheden.

Jeroen van Westen Overmeenweg 12 8111PE Heeten NL T: 06 21 58 70 46 [email protected] www.jeroenvanwesten.nl

Haroen Martens 2e Kruisstraat 16 7413VH Deventer T: 06 12 70 81 83 [email protected] www.haroenmartens.com

OVERVLOED is een geschenk aan de stad Deventer ter gelegenheid van 20 jaar Architectuurcentrum Rondeel Stromarkt 18c 7411 PK Deventer T 0570 - 611 901

De Veenoordkolk is ooit ontstaan als afgra-ving voor de ophoging van de A1 en heefteen open verbinding met de IJssel. Vanuitde stad is het gebied alleen te bereikenvia de Teugseweg. Af en toe wordt er eenhond uitgelaten maar het gebied lijkt geenduidelijke functie te hebben. Het gebiedgeeft, wellicht omdat het geen duidelijkebestemming heeft en omdat het zich aan derand van de stad begeeft, een gevoel vanvrijheid, een gevoel van los te zijn van dedagelijkse beslommeringen. Vanuit dezebeleving van het landschap formuleerdenwij een eerste uitgangspunt: de functie vande ingreep die wij zouden ontwerpen voorhet landschap zou bepaald gaan wordendoor de gebruiker. Wij geven een handrei-king. Een tweede uitgangspunt was deafvallijn die ons opviel tijdens onze wande-ling. De hoeveelheid takken, stro, plasticetc. vormt een organische lijn in het kunstma-tig gevormde landschap. Een afgeleidevan deze vorm van afzetting willen we inhet gebied plaatsen. Al snel werd duidelijkdat deze afgeleide vorm zou moetendrijven. Het water is immers het meest bepa-lende element in het gebied. Het waterzorgt door de verschillende waterstandenvoor de dynamiek van het gebied. Eendrijvend object zal zich er naar voegen.We noemen het nu een object maar net zogoed is het een pad. Het is eenpad gewor-den dat bij hoog water in het water drijft als een koraal en bij een lagere waterstand de middendijk opnieuw verbindt met daar waar een gat is geslagen. Het koraal, het pad, het klimparcour, de visplek, de duikplank zal be-weeglijk zijn omdat het maar op twee punten verankerd zalzijn. Het kan een uitvergrote 3d print zijnvan een deel van de lijn en het zou opge-bouwd kunnen zijn uit een compositie vanoranje/rode buizen. Het beeld zal vanaf A1te zien zijn en het zou 30 m. lang kunnenzijn en 5 m. breed.

Ronald de Ceuster & Floris Klunder

gelegenheid

als een pad,als een ob-ject,alseenkoraal


Ronald de Ceuster & Floris Klunder

GELEGENHEID

ALS EEN PAD,ALS EEN OB-JECT,ALS EENKORAAL

Worpplantsoen

het parkde stadWanda SchaapHuib Ribbens

1.

2.

3.

4.

5.

7.

6.8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

2. OUDE TRIBUNE - UITKIJKPUNT

1. OUDE IJSBAAN - MOESTUIN/STADSCAMPING

6. WATERSPEELPLAATS

5. OVERKAPPING

3. VERZONKEN BRUG 4. BOOMHUTTEN-PARK

1. oude ijsbaan - moestuin/stadscamping 2. oude tribune - uitkijkpunt 3. verzonken brug 4. boomhutten-park 5. overkapping 6. waterspeelplaats 7. bij-vriendelijke bloemenweide 8. verbinding coulisse 9. vergroten wateroppervlak10. eiland11. geen doorgaand autoverkeer12. boomhutten boven het water aan talud13. doorzetten houtwal om oude ijsbaan14. begrenzen wateroppvlak

1. OUDE IJSBAAN - MOESTUINEN/STADSCAMPING Op de locatie, waar de ijsbaan vroeger lag, worden de sporen uit het verleden zichtbaar gemaakt. De vorm van de ijsbaan en de belijningen hiervan zijn terug te vinden in de inrichting van de openbare ruimte met behulp van verhardingen en beplatingen. Er loopt een pad van gras en grind en een waterstroom waar voorheen de binnenbocht werd gereden. Start en finish van verschillende afstanden worden door verhardingselementen gemarkeerd.

De vrijplaats die hier nu aanwezig is, wordt zo zichtbaar gefaciliteerd. Er is gelegenheid voor het verbouwen van groenten, het plaatsen van kleinschalige kassen en schuurtjes, kamperen, spelen en klimmen.

Een deels al aanwezige houtwal rondom de ijsbaan wordt doorgezet, om het gebied te begrenzen. Het creëert hiermee intimiteit en versterkt het huidige gebruik en de sfeer die de locatie nu kent.

2. OUDE TRIBUNE - UITKIJKPUNT Bovenop de restanten van de voormalige tribune wordt een uitzichtpunt gecreëerd. De oude zitvlakken worden geïntegreerd in de trappen die naar het uitkijkpunt leiden, waarmee de oude functie van de tribune zichtbaar en voelbaar wordt gemaakt.

Het uitkijkpunt genereert activiteit in het gebied. Recreanten, zoals fietsers en wandelaars nemen een kijkje over de aangrenzende wijk en sportvelden enerzijds en het vergezicht van de IJssel met zijn uiterwaarden anderzijds. Het huidige gebruik van de ruïne, een plek waar jongeren hun graffiti kunnen spuiten, blijft bestaan.

3. VERZONKEN BRUG De verbindingsweg tussen woonwijk De Zandweerd en de sportvelden wordt getransformeerd. De huidige weg wordt een pad voor fietsers en voetgangers dat de wijk met de sportvelden verbindt en is alleen nog voor fietsers en voetgangers toegankelijk. Het oversteken van het vergrote wateroppervlak gebeurt met een verzonken brug. Via de oevers, zakt een robuust vormgegeven

wandelen fietsroute geleidelijk iets onder het maaiveld en vervolgens zelfs onder het waterpijl. Even later wordt een eiland doorkruist om zo de overzijde te bereiken.

4. BOOMHUTTENPARK Het huidige park, gelegen aan de rand van de locatie, wordt opgewaardeerd met een boomhutten park. Tussen de boomkruinen is gelegenheid tot wandelen, spelen, leren, ontmoeten, ontwijken, eten of zelfs slapen. De boomhutten met hun loopbruggen en trappen ogen natuurlijk en faciliteren in verblijf in samenhang met natuur en cultuur.

5. OVERKAPPING Centraal gelegen in het gebied is een multifunctionele overkapping gedacht. Van hieruit kan het gebied worden beheerd en wordt ruimte geboden voor uiteenlopende activiteiten die direct of indirect aan de locatie zijn gerelateerd. Men kan er bijv. een groentemarkt en/of een zadenruilbeurs organiseren, workshops geven in tuinieren, hutten bouwen of andere (kinder) speelactiviteiten faciliteren.

Het kan worden gebruikt als educatief centrum, cultureel podium, skatebaan of als ruimte om een feestje te organiseren. Ook kunnen er sporten zoals bijvoorbeeld yoga of tai chi beoefend worden.

De overkapping is een open en lichte structuur, gedacht in hout en glas, die al naar gelang het gebruik ook dicht kan zijn.

6. WATERSPEELPLAATS De waterspeelplaats is een ontmoetingsplek. Er vinden ontmoetingen plaats door te spelen met elkaar, maar ook door te leren wat er in het water leeft. De objecten, zandbanken, watervallen, waterweggetjes en aquaducten geven gelegenheid tot klimmen, springen, water-stromen beheersen en/of veranderen of gewoon even pootje te baden. Het riet, de terrassen en watervallen geven ruimte voor het waterleven zoals visjes, kevers, padden, kikkers en salamanders. Deze zijn zo van dichtbij te onderzoeken en over te leren.

OUDE IJSBAAN

OUDE IJSBAANSPELEN ONTMOETEN TUINIEREN ONTDEKKEN

Elise van der LindenErwin Schot

W E L L E K A D E



Het Rondeel geeft Deventer een cadeau.

6 architecten en 6 beeldend kunstenaars hebben als

duo’s hun visie gegeven op de volgende locaties in

Deventer:

- 1, Prins Bernhardsluis e.o.

- 2, Overijssels kanaal en Douwelerkolk e.o.

- 3, Churchillplein/Handelskade, Buitengracht e.o.

- 4, Veenoordkolk e.o.

- 5, Worpplantsoen, IJssel e.o.

- 6, Oude ijsbaan, Sportveldenlaan e.o.

- 7, Wellekade / Parkweg e.o.

Beeldend kunstenaar Marieke de Jong en Architect Kor Zijnstra

hebben hun visie gegeven op de locatie van de “Wellekade”.

Uitgave Rondeel, Deventer 26 mei 2015

7, WellekadeMarieke de Jong en Kor Zijnstra

7, WellekadeMarieke de Jong en Kor Zijnstra

1

37

5

4

6

20 jaar Architectuurcentrum Rondeel | Cadeau aan de stad Deventer

Documents

Transcript of 20 jaar Architectuurcentrum Rondeel | Cadeau aan de stad Deventer