Naar een gedeelde ontwerpagenda voor Vlaanderen_Dirk Sijmons

Post on 25-Dec-2014

334 views 3 download

description

Op 8 januari vond de studiedag ‘Naar een gedeelde ontwerpagenda voor Vlaanderen’ plaats. Er werd die dag een programma van gezamenlijke acties gepresenteerd die Vlaanderen stapsgewijs naar een duurzame regio moeten transformeren. Het programma met gezamenlijke actiepunten kwam tot stand tijdens workshops die voorafgaand aan de studiedag werden georganiseerd. Op die workshops waren beleidssectoren, belangengroepen en academici uitgenodigd. De verschillende actoren die de Vlaamse ruimte delen (landbouw, natuur, industrie,…), verdedigen al sinds jaar en dag onverzettelijk hun eigen domein, terwijl de Vlaamse ruimte gewoon dichtslibt. Met het oog op de radicale gevolgen van de klimaatverandering en de verwachte bevolkingsexplosie is dat een nefaste ingesteldheid. De workshops wilden een positieve dialoog stimuleren: wat zijn de raakvlakken tussen de sectoren? Hoe kunnen synergieën tot stand worden gebracht? Hoe kan bijvoorbeeld de restwarmte van de industrie of de serrelandbouw gebruikt worden om woonwijken, dorpen en stadsdelen te verwarmen? Hoe kan er een nieuwe dynamiek komen die de noodzakelijke omvorming van de Vlaamse ruimte mogelijk maakt zonder dat er nieuwe ruimte moet worden geconsumeerd? Door met de belanghebbende actoren gebiedsgerichte oplossingen te ontwikkelen, kunnen nieuwe, gedeelde inzichten en methodes worden gevonden om de ruimte beter te benutten. De VRP verleende haar medewerking aan de workshops en de studiedag. Organisatie: Architecture Workroom Brussels, team Vlaams Bouwmeester, Vlaams Architectuurinstituut.

Transcript of Naar een gedeelde ontwerpagenda voor Vlaanderen_Dirk Sijmons

ontwerpkracht voor beleid

studiedag, 8 januari 2013‘Een gedeelde ontwerpagenda voor Vlaanderen’

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

liberalisering grondmarkt

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 20501830

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 20501830

einde plantrekkerij

goedkope treinabbonementen

Hygieinsten

Woningw

et 1901G

ezondheidswet 1901

Natuurschoonw

et 1927

Rijkswegenregelem

ent tegen lintbebouwing

Verkeerswet tegen de lintbebouw

ing 1937

Rijksdienst voor het Nationale Plan 1944

Wet Ruim

telijke Ordening 1962Eerste N

ota RO

Tweede N

ota RO

Vierde Nota RO

Derde N

ota RO

Vijfde Nota RO

Gebundelde deconcentratie

Ruraal en stedelijk domein scheiden

Loi sur les habitations ouvrières 1889

Album

des plan types d'habitations à bon marché

G a r d e n C

i t i e s M o v e m

e n t

Nationale M

aatschappij voor goedkope woningen

tuindorpen in stedentuinw

ijken op plateland

Wet D

en Tayen Premies en kredieten 1948

Nationale M

aatschappij voor de kleine landeigendom

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 1996

Neo-Liberale draai

Maakbaarheid doodverklaard'

Gebiedsontw

ikkeling

D e m

o c r a t i s e r i n g m a s s a m

o b i l i t e i t

Premieregeling M

oyerson 1922

Wet op de Stedebouw

1962

Gew

estplannen

Structuurplan Vlaanderen 2013

Roep op Planning

Kanalen en grote inpolderingen

IND

USTRIELE REVO

LUTIE

IND

USTRIELE REVO

LUTIE

K l i m

a a t - E n e r g i e - M i l i e u c r i s i s

dinsdag 8 januari 13

liberalisering grondmarkt

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 20501830

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 20501830

einde plantrekkerij

goedkope treinabbonementen

Hygieinsten

Woningw

et 1901G

ezondheidswet 1901

Natuurschoonw

et 1927

Rijkswegenregelem

ent tegen lintbebouwing

Verkeerswet tegen de lintbebouw

ing 1937

Rijksdienst voor het Nationale Plan 1944

Wet Ruim

telijke Ordening 1962Eerste N

ota RO

Tweede N

ota RO

Vierde Nota RO

Derde N

ota RO

Vijfde Nota RO

Gebundelde deconcentratie

Ruraal en stedelijk domein scheiden

Loi sur les habitations ouvrières 1889

Album

des plan types d'habitations à bon marché

G a r d e n C

i t i e s M o v e m

e n t

Nationale M

aatschappij voor goedkope woningen

tuindorpen in stedentuinw

ijken op plateland

Wet D

en Tayen Premies en kredieten 1948

Nationale M

aatschappij voor de kleine landeigendom

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 1996

Neo-Liberale draai

Maakbaarheid doodverklaard'

Gebiedsontw

ikkeling

D e m

o c r a t i s e r i n g m a s s a m

o b i l i t e i t

Premieregeling M

oyerson 1922

Wet op de Stedebouw

1962

Gew

estplannen

Structuurplan Vlaanderen 2013

Roep op Planning

Kanalen en grote inpolderingen

IND

USTRIELE REVO

LUTIE

IND

USTRIELE REVO

LUTIE

K l i m

a a t - E n e r g i e - M i l i e u c r i s i s

dinsdag 8 januari 13

liberalisering grondmarkt

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 20501830

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 20501830

einde plantrekkerij

goedkope treinabbonementen

Hygieinsten

Woningw

et 1901G

ezondheidswet 1901

Natuurschoonw

et 1927

Rijkswegenregelem

ent tegen lintbebouwing

Verkeerswet tegen de lintbebouw

ing 1937

Rijksdienst voor het Nationale Plan 1944

Wet Ruim

telijke Ordening 1962Eerste N

ota RO

Tweede N

ota RO

Vierde Nota RO

Derde N

ota RO

Vijfde Nota RO

Gebundelde deconcentratie

Ruraal en stedelijk domein scheiden

Loi sur les habitations ouvrières 1889

Album

des plan types d'habitations à bon marché

G a r d e n C

i t i e s M o v e m

e n t

Nationale M

aatschappij voor goedkope woningen

tuindorpen in stedentuinw

ijken op plateland

Wet D

en Tayen Premies en kredieten 1948

Nationale M

aatschappij voor de kleine landeigendom

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 1996

Neo-Liberale draai

Maakbaarheid doodverklaard'

Gebiedsontw

ikkeling

D e m

o c r a t i s e r i n g m a s s a m

o b i l i t e i t

Premieregeling M

oyerson 1922

Wet op de Stedebouw

1962

Gew

estplannen

Structuurplan Vlaanderen 2013

Roep op Planning

Kanalen en grote inpolderingen

IND

USTRIELE REVO

LUTIE

IND

USTRIELE REVO

LUTIE

K l i m

a a t - E n e r g i e - M i l i e u c r i s i s

dinsdag 8 januari 13

Angst voorverspreidebebouwing

De angst voorde Metropool

Illusie vanomvattende

controle-

Stad-Landcontrast

dinsdag 8 januari 13

Seperation between the urban and rural domains

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

kennis en kapitaalsintensief

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

liberalisering grondmarkt

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 20501830

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 20501830

einde plantrekkerij

goedkope treinabbonementen

Hygieinsten

Woningw

et 1901G

ezondheidswet 1901

Natuurschoonw

et 1927

Rijkswegenregelem

ent tegen lintbebouwing

Verkeerswet tegen de lintbebouw

ing 1937

Rijksdienst voor het Nationale Plan 1944

Wet Ruim

telijke Ordening 1962Eerste N

ota RO

Tweede N

ota RO

Vierde Nota RO

Derde N

ota RO

Vijfde Nota RO

Gebundelde deconcentratie

Ruraal en stedelijk domein scheiden

Loi sur les habitations ouvrières 1889

Album

des plan types d'habitations à bon marché

G a r d e n C

i t i e s M o v e m

e n t

Nationale M

aatschappij voor goedkope woningen

tuindorpen in stedentuinw

ijken op plateland

Wet D

en Tayen Premies en kredieten 1948

Nationale M

aatschappij voor de kleine landeigendom

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 1996

Neo-Liberale draai

Maakbaarheid doodverklaard'

Gebiedsontw

ikkeling

D e m

o c r a t i s e r i n g m a s s a m

o b i l i t e i t

Premieregeling M

oyerson 1922

Wet op de Stedebouw

1962

Gew

estplannen

Structuurplan Vlaanderen 2013

Roep op Planning

Kanalen en grote inpolderingen

IND

USTRIELE REVO

LUTIE

IND

USTRIELE REVO

LUTIE

K l i m

a a t - E n e r g i e - M i l i e u c r i s i s

dinsdag 8 januari 13

liberalisering grondmarkt

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 20501830

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 2025 20501830

einde plantrekkerij

goedkope treinabbonementen

Hygieinsten

Woningw

et 1901G

ezondheidswet 1901

Natuurschoonw

et 1927

Rijkswegenregelem

ent tegen lintbebouwing

Verkeerswet tegen de lintbebouw

ing 1937

Rijksdienst voor het Nationale Plan 1944

Wet Ruim

telijke Ordening 1962Eerste N

ota RO

Tweede N

ota RO

Vierde Nota RO

Derde N

ota RO

Vijfde Nota RO

Gebundelde deconcentratie

Ruraal en stedelijk domein scheiden

Loi sur les habitations ouvrières 1889

Album

des plan types d'habitations à bon marché

G a r d e n C

i t i e s M o v e m

e n t

Nationale M

aatschappij voor goedkope woningen

tuindorpen in stedentuinw

ijken op plateland

Wet D

en Tayen Premies en kredieten 1948

Nationale M

aatschappij voor de kleine landeigendom

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 1996

Neo-Liberale draai

Maakbaarheid doodverklaard'

Gebiedsontw

ikkeling

D e m

o c r a t i s e r i n g m a s s a m

o b i l i t e i t

Premieregeling M

oyerson 1922

Wet op de Stedebouw

1962

Gew

estplannen

Structuurplan Vlaanderen 2013

Roep op Planning

Kanalen en grote inpolderingen

IND

USTRIELE REVO

LUTIE

IND

USTRIELE REVO

LUTIE

K l i m

a a t - E n e r g i e - M i l i e u c r i s i s

dinsdag 8 januari 13

gereedschappen?

• ontvlechten dynamiek: casco concept;

• landschapsvormende krachten, = landschap;

• subsidiariteit: lagenbenadering;

• delta-planologie;

• metabolisme v/d metropool, judo vs boksen

• integraliteit: kwaliteit, sneller en goedkoper.

dinsdag 8 januari 13

dynamieken ontvlechten:casco-concept

dinsdag 8 januari 13

Plan ‘Ooievaar’ 1986

scheiding van grondgebruiksvormen naar ruimtelijke dynamiek in:

• een robuust raamwerk voor laag dynamische functies (natuur, bosbouw,drinkwaterwinning);• grote flexible gebruiksruimten voor hoogdynamische functies (landbouw, leisure, verstedelijking)

25 km

dinsdag 8 januari 13

de vier componenten

dinsdag 8 januari 13

Weerstandverlaging klei-/grindwinning

Weerstandverhoging door natuurontwikkeling/bossen

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

landbouw watermachine

dinsdag 8 januari 13

Een impuls voor economische èn

ecologische ontwikkeling

dinsdag 8 januari 13

= landschap

dinsdag 8 januari 13

Toerisme = LandschapVerstedelijking = LandschapInfrastructuur = Landschap

Watermanagement = LandschapBosbouw = Landschap

Industriele landbouw = LandschapNatuur ontwikkeling = Landschap

Etcetera = Landschap

dinsdag 8 januari 13

Van productie-naar consumptielandschap

dinsdag 8 januari 13

2000 51% boeren - 49% burgers

Kleinschalig maar grootscheeps

dinsdag 8 januari 13

2005 41% boeren - 59% burgersdinsdag 8 januari 13

2010 34% boeren - 66% burgersdinsdag 8 januari 13

2020 22% boeren - 78% burgersdinsdag 8 januari 13

2030 15% boeren - 85% burgersdinsdag 8 januari 13

D E L A N D E R I J

B A S I S P R I N C I P E = K N O O P E R F

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

verburgelijking schaalvergoting

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

subsidiariteit:lagen benadering

dinsdag 8 januari 13

Layer model

Layer 1

T=30-100NetworksNodes

Layer 2

Nature as a Side-effectT=10-30

OccupationLivingWorkingRecreation

Layer 3

Nature as a Goal EHS

HydraulicsSea-level riseGroundwaterSubsidence

T=50-500 Nature as a means

Object Planning Horizon Role of Nature

Nature as a Side-effectT=10-30

OccupationLivingWorkingRecreation

NetworksNodes

T=30-100 Nature as a Goal EHS

Nature as a meansT=50-500

HydraulicsSea-level riseGroundwaterSubsidence

dinsdag 8 januari 13

De weersverwachting 2100

• Temp. Stijging van 1-2 graden C in 2050 en maximaal 4 graden in 2100.

• Neerslag Toename van 3-6% in 2050 en 6-12% in 2100.

• Seizoen Nattere winters (max. 25% in 2100) en drogere zomers.

• Extreme In de winter toename van max 40% in

• Neerslag 2100 en de zomer max 4%, vooral in de vorm van lokale en zware buien.

• Stormen Kans op stormen en intensiteit van stormen neemt toe maar is onzeker.

• Gevolgen Rijzen zeespiegel 0,4 tot 0,8 meter, Rijn verandert in regenrivier (extreme pieken en dalen in afvoer)

dinsdag 8 januari 13

Twee megaprocessenVerhard opp. X 250

Watertrappen 1953 ^Natte component zo goedals verdwenen

dinsdag 8 januari 13

oplossingsrichting

Netwerk

Ring

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

integraliteit: kwaliteit, goedkoper en sneller

dinsdag 8 januari 13

39 Projecten

dinsdag 8 januari 13

zes wegen naar veiligheid

dijkverlegging bypass

verlagen uiterwaarden groene rivier

verwijderen obstakelskribverlaging

dinsdag 8 januari 13

trend breuken

• ruimte voor de rivier ipv dijkversterking;

• groot (€2.3 mld) gedecentraliseerd project;

• bestuurlijk rondje en omwisselbesluit;

• het rijk faciliteert, toetst en keurt goed;

• innovatieve technieken krijgen een kans;

• ruimtelijke kwaliteit is tweede hoofddoel;

dinsdag 8 januari 13

ruimtelijke kwaliteit

• tweede nevenschikkende hoofddoelstelling

• ruimtelijke kwaliteit gedefinieerd als de samenhang tussen

• hydrologische elegantie en effectiviteit;

• ecologische robuustheid;

• cultureel betekenisvol en esthetisch

dinsdag 8 januari 13

Kwaliteitsteam Ruimte-voor-de-Rivier

Gevraagd en ongevraagd onafhankelijk advies over ruimtelijke kwaliteit

dinsdag 8 januari 13

Fysisch Geograaf

Kwaliteitsteam Ruimte-voor-de-Rivier

Gevraagd en ongevraagd onafhankelijk advies over ruimtelijke kwaliteit

dinsdag 8 januari 13

Fysisch Geograaf

Stedebouwkundige

Kwaliteitsteam Ruimte-voor-de-Rivier

Gevraagd en ongevraagd onafhankelijk advies over ruimtelijke kwaliteit

dinsdag 8 januari 13

Fysisch Geograaf

Stedebouwkundige

Rivier Expert

Kwaliteitsteam Ruimte-voor-de-Rivier

Gevraagd en ongevraagd onafhankelijk advies over ruimtelijke kwaliteit

dinsdag 8 januari 13

Fysisch Geograaf

Stedebouwkundige

Rivier Expert

Ecoloog

Kwaliteitsteam Ruimte-voor-de-Rivier

Gevraagd en ongevraagd onafhankelijk advies over ruimtelijke kwaliteit

dinsdag 8 januari 13

Fysisch Geograaf

Stedebouwkundige

Rivier Expert

Landschaps Architect

Ecoloog

Kwaliteitsteam Ruimte-voor-de-Rivier

Gevraagd en ongevraagd onafhankelijk advies over ruimtelijke kwaliteit

dinsdag 8 januari 13

Verslaglegging aan parlement en rekenkamer

dinsdag 8 januari 13

betere plankwaliteit,sneller proces,

20-80 mln besparing

dinsdag 8 januari 13

delta planologie

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

2000

1950

1900

1850

1800

1750

Surface temperature

Population

CO2 concentration

Loss of tropical rainforest and land reclamation

GDP

Species extinction

Motor vehicles

Paper use

Water use

Fisheries exploited

Ozone depletion

Foreign investments

dinsdag 8 januari 13

2000

1950

1900

1850

1800

1750

Surface temperature

Population

CO2 concentration

Loss of tropical rainforest and land reclamation

GDP

Species extinction

Motor vehicles

Paper use

Water use

Fisheries exploited

Ozone depletion

Foreign investmentsMan

as

a gl

obal

forc

e

dinsdag 8 januari 13

30% in 40 Delta’s en kuststeden

dinsdag 8 januari 13

lange termijn dilemma’s in de 40 grote delta’s van de wereld

• beste landbouwgrond (natuurlijke bodemvruchtbaarheid, vlakligging, milieugebruiksruimte etc) en nodig voor de wereldvoedselvoorziening

• belangrijkste wetlandlands (ook van belang voor de kustvisserij!)

• wieg van de stedelijke cultuur en doorgaande verstedelijking (Unesco: 2100: 30% van de totale wereldbevolking in 40 delta’s!)

• successie: stad>landbouw>wetlands;

• allemaal kwetsbaar voor gevolgen klimaatsverandering.

dinsdag 8 januari 13

metabolisme vd metropool judo vs boksen

dinsdag 8 januari 13

judo instead of boxing

dinsdag 8 januari 13

building materials

food

sewers

energy supplydrinking water

dinsdag 8 januari 13

transport watertreatment

wasteenergy

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

regionaal ontwerpenontwerpkracht voor beleid

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

Schaalbereik Architectuur sterk vergroot

dinsdag 8 januari 13

Maar voor regionaal ontwerp tappen uit een ander vaatje

dinsdag 8 januari 13

• No direct grip on design means;

• Uncertainties rule in natural and cultural processes.

dinsdag 8 januari 13

cause & effect chains in the landscape

dinsdag 8 januari 13

cause & effect chains in the landscape

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

no complete control:

a liberating feeling!

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13

geschiedenis is niet vrijblijvend

dinsdag 8 januari 13

makkelijker moeilijker

dinsdag 8 januari 13

makkelijker moeilijker

dinsdag 8 januari 13

ontwerpkracht voor beleid

• ontvlechten dynamiek: casco concept;

• landschapsvormende krachten, = landschap;

• subsidiariteit: lagenbenadering;

• delta-planologie;

• metabolisme v/d metropool, judo vs boksen

• integraliteit: kwaliteit, sneller en goedkoper.

dinsdag 8 januari 13

michel foucault: disciplinering/enacted power

gilles deleuze: rhizomen

jürgen habermas: deliberatieve democratie

bruno latour: actor/netwerktheorie

edgar morin: sociale complexiteitstheorie

netw

erk

sturin

g/botto

m-u

p

dinsdag 8 januari 13

The Urban SprawlAnxiety-Syndrome

The MetropolitanAnxiety-Syndrome

ComprehensiveControl Illusion

-

Town & CountryContrast

Marked-drivenSprawl

EmbracingMetropolis

AdHoc-ism:-

Town & CountryMerge: Urban flotsam

& Green Jetsam

dinsdag 8 januari 13

The Urban SprawlAnxiety-Syndrome

The MetropolitanAnxiety-Syndrome

ComprehensiveControl Illusion

-

Town & CountryContrast

Marked-drivenSprawl

EmbracingMetropolis

AdHoc-ism:-

Town & CountryMerge: Urban flotsam

& Green Jetsam

Building asEnrichment to the

Landscape

MetropolitanEcologies

Network ControlPlanning-

Town & Countrysynergism

dinsdag 8 januari 13

dinsdag 8 januari 13