Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

H.- Hartziekenhuis, Lier

Bisfosfonaten:

klinische bevindingen in het maxillofaciaal gebied

L. Renier

M. Cos, J. Van de Perre, G. Van Hemelen, J. Defrancq, N. Nadjmi, F. Noorman van der Dussen, B. Vanassche, H. Vercruysse

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Tumoren met botmetastasen:

- borstca / longca / prostaatca

Bottumoren:

- multiple myeloma

Botpathologie:

- Ziekte van Paget

Osteoporose

Inleiding: pathologie met botafbraak

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Pathologie met botafbraak

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

• OPLOSSING: Bisfosfonaten

blokkage botafbraak anti-angiogenetisch effect

osteoclast osteoblast

BLOKKAGE BOTAANMAAK VERMINDERDE BEVLOEIING

Pathologie met botafbraak

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

• OPLOSSING: Bisfosfonaten

BLOKKAGE BOTAANMAAK VERMINDERDE BEVLOEIING

Pathologie met botafbraak

x 10 !

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

• Blootliggend bot• Geen helingstendens• Infectie • Sekwesters

• Cutane fistels

• Pathologische fractuur

Botnecrose

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

• BRONJ (bisphosphonate-related-osteonecrosis of the jaw)

– inname van bisfosfonaten (heden of verleden)

– > 8 weken blootliggend bot– geen voorgeschiedenis van radiotherapie

Definitie

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Risicofactoren

• Medicatie gerelateerde risicofactoren:

– kracht van de bisfosfonaten

– duur van therapie

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Risicofactoren

• Medicatie gerelateerde risicofactoren:

– kracht van de bisfosfonaten

– duur van therapie

• Lokale risico factoren:

– dentoalveolaire chirurgie• extractie• plaatsen van een implantaat • periapical chirurgie• parodontale chirurgie, beenderige letsels

– anatomie• mandibula: - linguale tori

- mylohyoide aanhechting• maxilla: - palatale tori

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Risicofactoren

• Medicatie gerelateerde risicofactoren:

– kracht van de bisfosfonaten

– duur van therapie

• Lokale risicofactoren:

– dentoalveolaire chirurgie• extractie• plaatsen van een implantaat • periapical chirurgie• parodontale chirurgie, beenderige letsels

– anatomie• mandibula: - linguale tori

- mylohyoide aanhechting• maxilla: - palatale tori

frequentie BRONJ: 2/3frequentie BRONJ: 2/3frequentie BRONJ: 2/3

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Risicofactoren

• Medicatie gerelateerde risicofactoren:

– kracht van de bisfosfonaten

– duur van therapie

• Lokale risicofactoren:

– dentoalveolaire chirurgie• extractie• plaatsen van een implantaat • periapical chirurgie• parodontale chirurgie, beenderige letsels

– anatomie• mandibula: - linguale tori

- mylohyoide aanhechting• maxilla: - palatale tori

frequentie BRONJ: 2/3

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Kracht van het Bisfosfonaat

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Kracht van het Bisfosfonaat

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Kracht van het Bisfosfonaat

96%

4%

biologische

beschikbaarheid

0,5 – 2 %

100 %

Frequentie

BRONJ

1.2.

3.

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Patiënt 1:

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Patient 1: voor het opstarten van de bisfosfonaten

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

• Tandheelkundig onderzoek + behandeling:- Extracties van elementen met slechte prognose- Parodontale sanering- Conserverende zorgen- Wegnemen drukplaatsen (lingual flanges)- Optimaliseren mondhygiëne/sensibiliseren

• TIMING:

ideaal 2 – 3 weken voor start MAAR in feite: 3 jaar window faze voor PO

Patient 1: voor het opstarten van de bisfosfonaten

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Patiënt 2:

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Patiënt 2: tijdens inname van de bisfosfonaten (PO)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Patiënt 2: tijdens inname van de bisfosfonaten (PO)

• Oraal én minder dan 3 jaar:

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Patiënt 2: tijdens inname van de bisfosfonaten (PO)

• Oraal én minder dan 3 jaar:

For individuals who have taken an oral bisphosphonate for less than three years and have no clinical risk factors, no alteration or delay in the planned surgery is necessary. This includes any and all procedures common to oral and maxillofacial surgeons, periodontists and other dental providers.

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Patiënt 2: tijdens inname van de bisfosfonaten (PO)

• Oraal én minder dan 3 jaar:

• UITZONDERING: inname van corticosteroïden

For individuals who have taken an oral bisphosphonate for less than three years and have no clinical risk factors, no alteration or delay in the planned surgery is necessary. This includes any and all procedures common to oral and maxillofacial surgeons, periodontists and other dental providers.

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

• Oraal én meer dan 3 jaar

• Oraal in combinatie met corticosteroïden

Patiënt 2: tijdens inname van de bisfosfonaten (PO)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

• Oraal én meer dan 3 jaar

• Oraal in combinatie met corticosteroïden

bepaling van CTX !

Patiënt 2: tijdens inname van de bisfosfonaten (PO)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Serum CTX

Maat voor bot turn-over (osteoclast resorptie)Correlatie met gunstige prognose (spontane restitutio, restitutio na chirugie, kleiner worden van de letsels)

Guidelines (Preventie)

Patiënt 2: tijdens inname van de bisfosfonaten (PO)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Serum CTX

Patiënt 2: tijdens inname van de bisfosfonaten (PO)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

• Oraal én meer dan 3 jaar

• Oraal in combinatie met corticosteroïden

bepaling van CTX !

Patiënt 2: tijdens inname van de bisfosfonaten (PO)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

• Oraal én meer dan 3 jaar

• Oraal in combinatie met corticosteroïden

bepaling van CTX !

• ‘Drug holiday’: 3 maanden – electieve heelkunde - opvolging

Patiënt 2: tijdens inname van de bisfosfonaten (PO)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Patiënt 3:

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Patiënt 3: tijdens inname van de bisfosfonaten (IV)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Patiënt 3: tijdens inname van de bisfosfonaten (IV)

• Optimaliseren mondhygiëne• Botchirurgie vermijden• Niet te restoreren elementen: kroon verwijderen, endo’s op wortelkanalen• Implantaten zijn gecontraïndiceerd

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Preventie)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Guidelines (Behandeling)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Patiënt met BRONJ (Per Os)

Doelstelling van de behandeling:

Guidelines (Behandeling)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Patiënt met BRONJ (Per Os)

Doelstelling van de behandeling:

Pijn elimentatie

Infectie controle

Progressie verminderen

Guidelines (Behandeling)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Stadium 1

KLINIEK

Blootliggend bot

Asymptomatisch

BEHANDELING

- Antimicrobiele mondspoeling: CHX 0,12%

- 3 maandelijkse controle

- Educatie

Goede prognose

‘Drug Holiday’ ?

Guidelines (Behandeling)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Stadium 2

KLINIEK

Blootliggend bot

Asymptomatisch

BEHANDELING

Guidelines (Behandeling)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Stadium 2

KLINIEK

Blootliggend bot

Pijn - Infectie

BEHANDELING

Guidelines (Behandeling)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Stadium 2

KLINIEK

Blootliggend bot

Pijn - Infectie

BEHANDELING

- Antimicrobiele mondspoeling (CHX 0,12%)

- Antibiotica (Penicilline + ev. Metronidazole)

- Pijncontrole

- Minimaal debridement

(oppervlakkig)

Guidelines (Behandeling)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Stadium 3

KLINIEK

Blootliggend bot

Pijn - Infectie

BEHANDELING

Guidelines (Behandeling)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Stadium 3

KLINIEK

Blootliggend bot

Pijn - Infectie+

- fistel

- fractuur

- zeer uitgebreid

BEHANDELING

Guidelines (Behandeling)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Stadium 3

KLINIEK

Blootliggend bot

Pijn - Infectie+

- fistel

- fractuur

- zeer uitgebreid

BEHANDELING

- Antimicrobiele mondspoeling (CHX 0,12%)

- Antibiotica (cultuur)

- Pijncontrole

- Chirurgisch debridement

Guidelines (Behandeling)

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Toename van oudere populatie

Toename van bisfosfonaat gebruik

Toename van de concentratie bisfosfonaat

Nood aan blijvende aandachtigheid

Grote prospectieve studies afwachten

Besluit:

Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie

H.-Hartziekenhuis , LierVoorstelling nieuwe artsen: Dr. L. Renier

Hartelijk dank !