1724 november 2006

Het doel van de pilot is bedrij-ven en opdrachtgevers te hel-pen bij de keuze van zo veiligmogelijke coatingsystemen.Een afgeleid doel is dat wan-neer de gebruikers en op-drachtgevers een meer be-wuste keuze maken, het voorde verffabrikanten een drijf-veer zal zijn om productenmet minder gezondheidsrisi-co’s te produceren. Het een enander is gevolg van het Aware-initiatief van het ministerievan SZW.Vorig jaar kondigde staats-secretaris Henk van Hoof vanSZW aan met de metaalsectorte gaan experimenteren metde Aware-code. Aware is eenafkorting die staat voor Adequate Warning and Air REquirement. De code bestaatuit twee getallen. Het eerstegetal staat voor de hoeveel-heid ventilatie die nodig is bijde verwerking van de coating.Het tweede getal staat voorde schadelijkheid van de ge-bruikte bestanddelen in decoating (zie kadertekst).

DoelHet onderzoek in de staalcon-serveringsbranche is één vande pilots. Daarnaast is er eenpilot over het gebruik van rei-nigings- en verdunningsmid-delen en een pilot die de bere-kende Aware-codes van pro-ducten vergelijkt met deblootstelling aan deze produc-ten in de praktijk van de me-taalbewerking en metalektro.Leoniek van der Vliet, beleids-medewerker van het ministe-rie, voert de regie over de pilots:‘De bedoeling is ommet een eenduidig systeem,ook voor de metaalconserve-ringssector, gebruikers en op-drachtgevers in staat te stellenproducten te kiezen die min-der schadelijk zijn. Dit alleszonder het gebruik van be-paalde middelen onmogelijkte maken. Maar wel om gebrui-

kers en opdrachtgevers, metbehoud van duurzaamheid,een instrument in handen tegeven om zowel financiële argumenten als milieuargu-menten als arbeidsomstandig-heden mee te laten wegen.’Om een goed beeld te krijgenis gekozen voor een represen-tatief aantal van 20 van demeest gangbare coatings inde metaalbeschermings-branche. Samen dekken zij ongeveer 80% van de markt.

VerffabrikantenDe organisatie van de pilotsberust bij Beleidsonderzoek-en adviesbureau QA+, detechnische realisatie bij Ivam,het milieukundig onderzoek-en adviesbureau dat is voort-gekomen uit de vakgroep Mi-lieukunde van de Universiteitvan Amsterdam, de vroegereChemiewinkel. Pieter vanBroekhuizen van Ivam en we-tenschappelijk ondersteunerin dit project:‘We onderzoe-ken niet alleen de coatings dieontwikkeld zijn voor kwast- enrolapplicatie maar nu ook dievoor spuitapplicatie vanwegede specifieke verdampings-karakteristieken.’Bij de pilot zijn zo mogelijkalle partijen betrokken: de me-taalconserveringsbedrijven,vertegenwoordigd door hunwerkgeversorganisaties Fosag,metaalbeschermersorganisa-tie VOM, metaalwerkgeversor-ganisatie FME-CWM, de werk-nemersverenigingen FNV, deUnie en CNV, Ogos, het op-drachtgeversoverleg van deoverheid waarin onder andereRijkswaterstaat participeert,en tenslotte de fabrikantenvan oplosmiddelhoudendereinigingsmiddelen. Saillantdetail is dat, op een enkelingna, de verffabrikanten hunmedewerking niet aan hetproject verlenen.Van der Vliet:‘Van de fabrikan-ten, die wel zeer behulpzaam

waren, zijn we te weten geko-men wat de Aware-methodiekprecies berekent. Dát wil jeweten en bediscussiëren metde verffabrikanten. Ook overde toxicologische achtergrondvan de Aware-methodiek kun-nen fabrikanten veel vertellen.Deze input is zeer waardevol.De meeste fabrikanten willenniet aan de ontwikkeling vande methode meewerken. Ditin tegenstelling tot de fabri-kanten van de reinigings- enverdunningsmiddelen die welhun medewerking hebbentoegezegd. Díe pilot is danook al veel verder en verkeertin de fase dat gebruikers nuervaring opdoen met de vast-gestelde codes en dat fabri-kanten hun reinigingsproduc-ten innoveren met behulp vande Aware-rekenmethode.’

MarktinstrumentEr zijn twee informatiebron-nen om de Aware-code te be-rekenen. Allereerst met be-hulp van de informatie die pu-bliekelijk bekend is,bijvoorbeeld de informatie opde Veiligheidsinformatie-

bladen. Maar de onderzoekershebben een grote voorkeurvoor berekeningne aan dehand van de receptuur.Vander Vliet:‘Daarom is die mede-werking van fabrikanten zobelangrijk.Voor de meest ge-bruikelijke coatings is het opgrond van laboratoriumtestsmogelijk de Aware-codes vastte stellen maar voor de veleduizenden coatings die er be-staan is dat een tijdrovende endure aangelegenheid.’Van Broekhuizen:‘Die gede-tailleerde informatie over desamenstelling krijg je niet ofnauwelijks van de verffabri-kanten. De fabrikanten gelo-ven niet dat de Aware-codeiets toevoegt aan een veiliggebruik van een verfsysteem.Dit onder het motto: elke verfis veilig als je die maar veiliggebruikt. Toch gebeuren erongelukken en worden men-sen ziek van verf. De bronaan-pak is dan toch de beste aan-pak. Daarom bepalen we decode zelf op grond van de in-formatie die verstrekt wordt inhet veiligheidsinformatieblad,additioneel gecheckt met la-

boratoriumtests.’Van der Vliet:‘Bij de reinigings-middelenproducenten looptde pilot al bij de gebruikers. Bijde metaalconserveerders zijnwe nog niet zover. In juli 2007willen we de eerste resultatenpresenteren. Op basis van nogwat fijnafstemmingen rappor-teren we in september aan destaatssecretaris. Belangrijkdaarbij is om je te realiserendat het gebruik van de Aware-code straks een marktinstru-ment zal zijn, geen wetgeving.Het moet gebruikers in staatstellen om meer gefundeerdekeuzes te maken, om de appli-cateurs minder gezondheids-risico’s te laten lopen en omdus betere arbeidsomstandig-heden te bewerkstelligen. Datis de wens van de gebruikersen de opdrachtgevers maarook de vraag aan de verffabri-kanten.’Van Broekhuizen:‘De applica-teur is op dit moment moeilijkin staat de belastingsgraadzelf vast te stellen. In de pilotwillen we dat de gebruikersde verven waarmee ze werkenop risico’s kunnen beoordelen.

De gebruiker moet in staatzijn om meer risicovolle coa-tings te kunnen vergelijkenmet minder risicovolle coa-tings. Als hij dat kan, kan hijook eerder besluiten een op-dracht met een minder be-lastende coating uit te voeren.Dit beweegt fabrikanten mis-schien ertoe meer nadruk teleggen op de ontwikkelingvan minder belastende coa-tings. Soms lukt dat al dooreen simpel bestanddeel tevervangen door een ander,zonder de karakteristiek vanhet product te wijzigen.Meestal is echter een ingrij-pende herformulering nood-zakelijk.’

EuropaOmdat verffabrikanten straksin het kader van het Europesestoffenbeleid Reach (Registra-tion, Evaluation and Authori-sation of CHemicals) tóch eenrisicobeoordeling moeten ma-ken, zal de fabrikant moetenlaten zien dat zijn product vei-lig gebruikt kan worden dooreen risicoafweging te maken.Hiervoor zijn gegevens nodigover zowel de schadelijkheidvan de stof als over de hoe-veelheid waaraan een werkne-mer in de praktijk wordtblootgesteld. Zij hebben dande blootstellingsgegevens no-dig van de (eind)gebruikers.Van der Vliet:‘Reach is een feit,is onomkeerbaar en komt er-aan. De Aware-methodiek alsonderdeel daarvan kan daneen fantastisch middel omsnel en gemakkelijk met ge-bruikers en opdrachtgevers tekunnen communiceren. Dit integenstelling tot de Veilig-heidsinformatiebladen methun veelheid aan vaak ontoe-gankelijke informatie; voor be-drijven geen toegankelijksysteem om veiliger te kun-nen gaan werken.’ Het gebruikvan een vergelijkbare code inde Scandinavische landenheeft geleid tot een verschui-ving van het gebruik van meernaar minder belastende pro-ducten met als gevolg eenaantoonbare afname van hetaantal OPS-gevallen.

MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID ONDERZOEKT EFFECT VAN AWARE-CODE IN PILOT

Metaalcoatings onder de loepDEN HAAG - Als het aan het ministerie van Sociale Zakenen Werkgelegenheid ligt, zullen gebruikers van metaal-conserveringscoatings zich in de toekomst gemakkelijkerkunnen informeren over de gezondheids- en milieu-effecten en een veiliger gebruik ervan. Het ministerieonderzoekt de mogelijkheden aan de hand van een pilot.Over het algemeen staan de verffabrikanten niet te pope-len om hun medewerking aan de pilot te verlenen.

De te behandelen oppervlakken staan bloot aan een enorme druk en aan extreme weersomstandighe-den. De noodzakelijke coatings zijn om technische en economische redenen doorgaans oplosmiddel-houdend en nauwelijks vervangbaar door watergedragen coatingsystemen (foto: HvG)

Het eerste getal van de Aware-code vertelt iets over de risico's bij in-ademing en ventilatie; het tweede getal iets over huidblootstellingen daarmee iets over de nemen veiligheidsmaatregelen (foto: JMS)

De Aware-code moet het voor gebruikers makkelijker makenbinnen het enorme aanbod te kunnen kiezen voor minder risico-volle oplos- en reinigingsmiddelen (foto: JMS)

Wat is Aware?'Aware' is behalve een engels woord, dat staat voor 'bewust zijnvan', ook een afkorting dat betekent 'Adequate Warning andAir REquirement'. Aware is daarmee tegelijkertijd een (on)vei-ligheidsindicator, uitgedrukt in een code. De Aware-code is een2-cijferige code voor Vos-houdende producten. De code helptbedrijven om de middelen te kiezen die de minste risico's ople-veren voor degenen die ermee werken. Hoe lager de codegetal-len, des te veiliger het product.Het eerste cijfer geeft weer hoeveel luchtverversing nodig is omveilig te kunnen werken. Dit wordt berekend aan de hand vande hoeveelheid in het product, hun giftigheid gerepresenteerddoor hun mac-waarden, en hun vluchtigheid. Hoe hoger deventilatiebehoefte, hoe meer risico's aan het product kleven bijinademing van de vluchtige stoffen uit het product.Het tweede cijfer geeft aan welke gevaarseigenschappen destoffen in het product verder nog hebben bij huidblootstellingof inslikken op basis van R(risico)-zinnen. De gevaarlijkste stoffen hebben het hoogste cijfer (Romeinse letters van I tot V).

06svk015z017.ps 16-11-2006 12:20 Pagina 17