Mediaopvoeding voor kinderen in de basisschoolleeftijd (6-12 jaar)

Nederlands Centrum JeugdgezondheidChurchilllaan 113527 GV Utrechtwww.ncj.nl

Het belang van actieve begeleiding

Vanaf de prepuberteit (9 jaar) kunnen zich specifieke problemen gaan voordoen, zoals:

• Eenobsessievebehoefteomcontacttehoudenmetvrienden.

• Hetgebruikvanmobieleapparaten(metoncontroleerbaarinternettenalsgevolg).

• Eenhangnaarmediaproductendievoorouderekinderenofvolwassenenbedoeldzijn.

• Excessiefofobsessiefmediagebruik(dooroudersvaakbenoemdals‘verslaving’).

Bij problemen gaan ouders vaak over tot een meer restrictieve begeleiding (regels en

beperkingenopleggen),waarbijdeactievebegeleiding(steuneneninspireren)inde

verdrukkingkankomen.Tochisjuistdieactievebegeleidingbelangrijk.Denkdaarbijaan:

• In de gaten te houdenhoehetmethunkindgaat.Dus:alertzijnopgedragsveran-

deringen,slaaptekort,enmogelijkobsessiefgedragmetgamenofsocialemedia.

• Praten over goede en slechte mediaervaringen,enwatdiemethetkinddoen.

Zoleerthetkindverantwoordelijkheidnemenvoorzijneigengedrag(bewustwording).

• Het kind leren nadenken over zijn mediagebruik, zodat het zelf de juiste

beslissingenkannemen(reflectie).

• Ambities stimuleren op het gebied van mediavaardigheden en zelf media

maken,zodathetkindzichcreatiefkanuiten(mediawijsheid).

Het nut van regels en grenzenWanneerkinderenvanjongsafaangewendzijndaterregelsengrenzenworden

gesteld aan hun mediagebruik, is de kans kleiner dat ze later in de puberteit problema-

tischgedragontwikkelen.Metregelsengrenzengaanzenietmindergamenof

internetten,maarwelbewuster.

Colofon

Detekstvandezebrochureistotstandgekomeninsamenwerkingmet

Mediaopvoeding.nl(dr.JustinePardoenenprof.dr.PeterNikken),oktober2013.

Ontwikkelingskenmerken bij kinderen van 6-9 jaar:• Kinderlijkefantasiewereld(monstersenengeboevenzijnreëlebedreigingen).

• Nogsterkgerichtopverhalenoverfamilieengezin.

• ‘Toneel’en‘rollen’wordenvaaknognietalszodanigherkend.

• Moeiteomtezienwatreclameis(quamedium:internetengameszijnlastigerdantv).

Ontwikkelingskenmerken bij kinderen van 10-12 jaar

• Toenemendeinteresseindebuitenwereld(hetJeugdjournaalwordtinteressant).

• Toenemendeoriëntatieopleeftijdgenoten,waardoorzeactieverwordenop

socialemedia.

• Toenemendebehoefteaanprivacy,waardoorzevakeralleenwillengamenofsurfen.

• Bewustwordingvandeverschillentussenjongensenmeisjes.

• Belangstellingvoorseks(huneersteinternet-pornozienzegemiddeldmet11jaar).

• Toenemendeinteresseinvolwassenen-tvenspannendeseries.

• Toenemendevoorkeurvoorgamesmet(vooralkomisch)geweld.

• Enthousiasmevoor‘idolen’endeambitieomzelfberoemdtewordenviamedia.

• Eerstemobieltje(steedsvakeraleensmartphone).

• Soms:startenmetzelfmediamaken(filmpjes,websites,games,apps,etc.).

tIP

s

Kinderen met ADHD of Ass

KinderenmetADHDofautisme-spectrum-stoornissen(ASS)zijndoorgaansmeer

verslavingsgevoelig;zekunnenhuneigengedragmindergoedreguleren.Het

gevenvanregelsengrenzenisdusbelangrijk,ookalshetgaatommediagebruik.

Ouders vinden het vaak moeilijk om deze kinderen van de media-apparaten af

te houden, omdat zij vaak tot rust komen als ze computeren, maar ze daarná

juistheftigereactiesvertonen.Danishetverleidelijkomhetkindmaarzijngang

telatengaan,omdaterdanminderconflictenzijn.Tochzienoudersweldatdat

geenoplossingis,vanwegedeverslavingsverschijnselendiealsneloptreden.

Gespecialiseerdeopvoedingsondersteuningkandannodigzijn.

tIP

s

Voor ouders is het een hele uitdaging om het mediagebruik van kinderen tussen 6 en 12 jaar ingoedebanenteleiden.JehebtnognietuitgevondenhoeFacebookwerktofje ontdektdatzealweermetietsnieuwsbezigzijn.Delaatsterageishetmakenvanfilmpjesvan 36 seconden, die je in het openbaar online zetviajemobieletelefoon.Veelkindereningroep8doendital,terwijloudersvaakvannietsweten.

WatkunjealsJGZ-professionaldoen?

Erissteedsmeeronderzoekbeschikbaarrondondermeerdeinvloedvanmediaop

kinderenindeleeftijdvan6-12jaar.Ouderskunnendaarindeopvoedinggebruikvan

maken.AlsJGZ-professionalhebjeechtergeenofficiëlerichtlijnenalshetgaatom

mediaopvoeding.Bovendiengaathetooknietomhetgevenvanstandaardoplossingen.

AlsJGZ-professionalkunjewelhetvoortouwnemenenoudersuitnodigentevertellen

overhoeerthuiswordtomgegaanmetmedia,inrelatietothetwelbevindenvan

kinderen.Jekuntbijvoorbeeldvragen:“Watvindtjebelangrijkindemediaopvoeding?”

“Welkeregelshebbenjulliethuis?”Oudersvertellendanwelkekeuzeszemaken,wat

erwelennietgoedgaat,waarzezichweleensaanergerenenwelkeoplossingen

goedwerkeninhetgezin.

Ouders vinden het doorgaans prettig om hun ervaringen met media te delen, omdat

hetookvoorhennieuwisenzesteedsvoornieuweuitdagingenkomentestaan.Net

alszijkunjealsJGZ-professionalooknietalleontwikkelingenbijhouden,maardathoeft

ookniet.Doortepratenoverhoehetthuisgaatmetmediareflecterenoudersoverhun

eigenmediaopvoeding.Zokunjehenhelpennadenkenoverhoezeeenbepaalde

situatie(anders)kunnenaanpakkenenkrijgenoudersmeervertrouweninhunaanpak

opditgebied.

AlsJGZ-professionalkunjevragenvanoudersbeantwoorden,zeverwijzennaargoede

websites(metgevalideerdeinformatie)enjekunthenverwijzennaarmeergespeciali-

seerdeondersteuningbijproblemen(bijvoorbeeldmetobsessiefgedrag).Ookishet

belangrijkdatjezelfweetwaarjemeerinformatiekuntvinden.Omjehiervoorgoed

toeterusten,isditfactsheetgemaakt.

Watismediaopvoeding?

Mediaopvoedingisdatdeelvandeopvoedingdateropgerichtisomkinderenbewust

en selectief met het media-aanbod om te laten gaan en ervoor te zorgen dat kinderen

leren de inhoud van dat aanbod kritischtebeschouwenenopwaardeteschatten.

Steedsvakergaathetookomhetmakenvangezonde keuzes: niet alleen de inhoud

van media doet ertoe, maar ook de tijd die je eraan besteedt en dat moet niet ten

kostegaanvananderebelangrijkeactiviteiten,zoalssportencontactmetvrienden.

Verschillen tussen ouders

Oudersdieveelervaringhebbenmetnieuwemediazijnbeterinstaatomdepositieve

ennegatieveaspectenvoorhunkindereninteschatten.Doordatzevakerdevoorde-

lenzien,gamenensurfenzeookvakersamenmethunkinderen.Oudersdieminder

ervaringhebbenmetnieuwemedia,hebbenjuistvakerzorgen,vooraloverseks,

geweld,groftaalgebruik,digitaalpesten.Zijzijneerdergeneigdomgrenzentestellen

aanhetmediagebruikenzienminderdekansenenmogelijkheden.

Ontwikkelingskenmerkenen mediavoorkeuren

Kinderentussende6en12jaarmakeneensterkeontwikkelingdoor.Indezeperiode

wordenookdeverschillengroterinhetgedragtussenjongensenmeisjesenontwik-

kelenkinderenhuneigeninteresse-gebieden.Tochzijneralgemeneontwikkelingsken-

merkentezien.Met9jaarisereenbelangrijkeontwikkelingssprong,dieerinmiddels

ooktoegeleidheeftdatinhetsysteemvanKijkwijzerdeleeftijd9isingevoerd.

Ouders hanteren de volgende soorten mediaopvoeding (in aflopende mate van populariteit)

1. toezicht houden–indebuurtblijvenomsneltekunnenreagerenalsdatnodigis.

2. gezamenlijke mediabeleving – samen gamen, samen tv-kijken, leuke apps

uitwisselen,YouTube-filmpjesensurftipsaanelkaardoorsturen,etcetera.

3. actieve begeleiding – commentaar geven, observeren, helpen en uitleg geven

(overveiligheid,privacy,auteursrecht,commerciëlemisleiding,etcetera).

4. restrictieve begeleiding–regelsstellenenbeperkingeninvoeren.Eventueel

metbehulpvantechnischemiddelen(softwarevoorouderlijkecontrole,zoals

timersenfilters).

tIP

s