mediant Centrum Preventieve GGz

Symposium ‘actuele ontwikkelingen in de psychiatrische zorg’

Signalen van ouderenmishandeling

14 april 2008

Mieke van der Hout

mediant Centrum Preventieve GGz

Inhoud van de workshop

• Introductie

• Video ‘ACHTER GESLOTEN DEUREN’

• Informatie

• Discussie

mediant Centrum Preventieve GGz

Definitieouderenmishandeling/ontspoorde zorg

• Handelen of nalaten van handelen door degene die in een persoonlijke en of professionele relatie met de oudere staan

waardoor de oudere herhaaldelijk lichamelijke, psychische of materiële schade lijdt

en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid

mediant Centrum Preventieve GGz

Omvang

• Onderzoek 1996: 5,6% van de bevolking > 65 jaar is slachtoffer geweest van een vorm van mishandeling

• Artikel in Psy nr. 11 2002: Schatting dat 30% van de thuiswonende dementerende ouderen ervaring heeft met mishandeling

mediant Centrum Preventieve GGz

Wat is anders bij ouderen?

• Ontspoorde zorg i.p.v. ouderenmishandeling

• Oorzaken

• Vertrouwensband en (wederzijdse) afhankelijkheid

• Zelden opzet

• Hulpverleners kunnen ‘dader’ zijn

mediant Centrum Preventieve GGz

Vormen van ouderenmishandeling

• Lichamelijke mishandeling

• Psychische mishandeling

• Verwaarlozing

• Uitbuiting

• Seksueel misbruik

• Schending van rechten

mediant Centrum Preventieve GGz

Lichamelijke mishandeling

• Slaan, schoppen, krabben, knijpen

• Vastbinden aan bed of stoel

• Mond afplakken, het zwijgen opleggen

• Extra medicatie geven

mediant Centrum Preventieve GGz

Psychische mishandeling

• Schelden, pesten, beledigen

• Dreigen, treiteren, intimideren

• Valse beschuldigingen uiten, liegen

• Verbaal of non-verbaal vernederen

• Isoleren, negeren en betuttelen

mediant Centrum Preventieve GGz

Verwaarlozing

• Onvoldoende eten en drinken

• Geen persoonlijke hygiëne

• Geen medische zorg

• Geen geestelijke zorg

• Niet voldoende liefde, aandacht en respect bieden

mediant Centrum Preventieve GGz

Seksueel misbruik

• Lijfelijk contact: aanranding en verkrachting

• Zonder lijfelijk contact: exhibitionisme, het ongewenst creëren van een seksuele sfeer of confronteren met pornografisch materiaal

mediant Centrum Preventieve GGz

Uitbuiting

• Stelen en misbruik maken van de goedgelovigheid van de oudere

mediant Centrum Preventieve GGz

Schending van rechten

• Bewust of onbewust het recht op vrijheid, privacy en zelfbeschikking ontnemen

mediant Centrum Preventieve GGz

Risicofactoren

• Toegenomen afhankelijkheid

• Sociaal isolement

• Machtsverschuivingen

• Loyaliteitsgevoelens

• Mate van wilsbekwaamheid

• Persoonlijke problemen van de mantelzorger/dader

mediant Centrum Preventieve GGz

Signalen bij de oudere • Huishouding en verzorging van de oudere dragen

sporen van verwaarlozing

• De oudere geeft onsamenhangende of tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke verwondingen

• De oudere krijgt niet de gelegenheid om met de hulpverlener te spreken zonder de aanwezigheid van de mantelzorger

• De oudere heeft lichamelijke en psychische klachten, zoals blauwe plekken, wonden of contracturen, slapeloosheid, agressie, angst, neerslachtigheid, verwardheid, onrust of apathie

mediant Centrum Preventieve GGz

Signalen bij de mantelzorger

• Totaal gebrek aan ondersteunend sociaal en/of hulpverleningsnetwerk

• De mantelzorger weigert samenwerking met professionele hulp- en dienstverleners

• De mantelzorger is onverschillig ten aanzien van het (medische) wel en wee van de oudere

• De mantelzorger vertoont verschijnselen van overbelasting

• De mantelzorger schreeuwt of scheldt tegen de oudere in aanwezigheid van de hulpverlener

mediant Centrum Preventieve GGz

Problemen bij de aanpak• Taboe

• Loyaliteitsconflicten

• Wederkerigheid

• Isolement

• Schaamte/schuldgevoelens

• Angst voor de toekomst

• Angst voor opname

mediant Centrum Preventieve GGz

Wat te doen?

• Niets doen: Net zo erg als zelf mishandelen

• Ga vooralsnog uit van twee slachtoffers

• Te snel handelen kan verkeerd uitpakken

• Beoordelen i.p.v. Veroordelen

• Consultatie vragen

mediant Centrum Preventieve GGz

DOEL = ALTIJD:

• STOPPEN / VERMINDEREN MISHANDELING

• DE WEG DAARHEEN HEEFT VELE BOCHTEN

mediant Centrum Preventieve GGz

Plan van aanpak in geval van signalen bij de mantelzorger

• Beoordeel situatie• Houdt contact met betrokkenen• Onderzoek situatie• Luister goed• Heb geduld• Maak situatie bespreekbaar met alle betrokkenen• Inschakelen aandachtsfunctionaris of

consultatieteam, overleg en advies vragen• Probleemeigenaar aanwijzen

mediant Centrum Preventieve GGz

AANPAK VAN OUDERENMISHANDELING IS:

MAATWERK & MENSENWERK

mediant Centrum Preventieve GGz

Meer informatie

www.vilans.nl

Kies: Vensters

Kies: Ouderen

Kies: Ouderenmishandeling

mediant Centrum Preventieve GGz

OUDERENMISHANDELING?

JA / NEE

ROLSTOELGEBONDEN VROUW (74) MET MS. PARTNER VERZORGT HAAR.

ALS HIJ UITGAAT, BIJV NAAR BILJARTCLUB, NEEMT HIJ DE TELEFOON MEE ZODAT ZIJ NIET KAN BELLEN

mediant Centrum Preventieve GGz

OUDERENMISHANDELING?

JA / NEE

ALLEENWONENDE DEMENTERENDE MAN. SCHOONDOCHTER DOET DE BOODSCHAPPEN

EN HOUDT HUIS SCHOON. ZE GEBRUIKT DE AOW VAN DE HEER VOOR HAAR EIGEN GEZIN

mediant Centrum Preventieve GGz

OUDERENMISHANDELING?

JA / NEE

BEDLEGERIGE VROUW (81) TIKT ALTIJD MET STOK OP DE GROND OM HAAR MAN TE ROEPEN. OP AVONDEN MET VOETBAL OP TV KRIJGT MEVR EEN DUBBELE DOSIS OXAZEPAM, DAN STOORT ZE HEM NIET BIJ TV-KIJKEN.

mediant Centrum Preventieve GGz

OUDERENMISHANDELING?

JA / NEE

MAN (75) SLAAT EN KNIJPT HULPBEHOEVENDE ECHTGENOTE (70) ALS ZE NIET GOED MEEWERKT BIJ AANKLEDEN. HIJ DWINGT HAAR OOK WEKELIJKS TOT SEKS OOK ALS ZE AANGEEFT NIET TE WILLEN