1

TOOLKIT INTERNATIONALE DAG TEGEN OUDERENMISHANDELING 15 JUNI

Opgesteld door:

Mirjam de Graaf (communicatie adviseur Samen Veilig Midden-Nederland): mdegraaf@samen-veilig.nl

Marianne van der Krans-Vlug (projectleider Ouderenmishandeling Veilig Thuis Utrecht): mvdkrans@samen-veilig.nl

Utrecht, mei 2017 (update juni 2018)

2

Inhoudsopgave Doel toolkit .............................................................................................................................................. 3

Wie is Veilig Thuis? .................................................................................................................................. 4

Wat is ouderenmishandeling? ................................................................................................................. 4

Kernboodschap ouderenmishandeling ................................................................................................... 5

Artikelen .................................................................................................................................................. 5

Voorbeeld 1: ontspoorde mantelzorg ................................................................................................. 5

Voorbeeld 2: financieel misbruik ........................................................................................................ 6

Tweets ..................................................................................................................................................... 8

Trainingen en voorlichtingen .................................................................................................................. 8

ThuisPluis-kwartetspellen ....................................................................................................................... 9

Puzzelboekje Financieel misbruik .......................................................................................................... 10

Voorlichtingsmateriaal .......................................................................................................................... 10

Beeldmateriaal ...................................................................................................................................... 11

Lokale alliantie ....................................................................................................................................... 11

Theater Expres ....................................................................................................................................... 12

Voorbeelden factsheets/posters/advententies .................................................................................... 13

3

Doel toolkit

Het doel van deze toolkit is het gezamenlijk (met 26 gemeenten uit de regio Utrecht en hun lokale teams) vormgeven aan de communicatie op de Internationale dag tegen Ouderenmishandeling ieder jaar op 15 juni door middel van een gezamenlijke communicatieaanpak, -boodschap en -middelen. Op deze dag wordt jaarlijks wereldwijd aandacht gevraagd voor ouderenmishandeling. Samen Veilig Midden-Nederland heeft hiervoor een toolkit ontwikkeld. De toolkit biedt een basis die naar eigen inzicht gebruikt en/of aangevuld kan worden. Een aantal tools is geschikt voor op de dag zelf (denk aan Twitterberichten), maar de tools zijn natuurlijk ook in te zetten op ieder ander moment (denk aan trainingen). Het uiteindelijke doel van de toolkit is de taboe rondom ouderenmishandeling te doorbreken en ouderenmishandeling op de kaart te zetten in de hoop dat hulpverleners, buren, mantelzorgers, familieleden, huisartsen etc. aan de bel gaan trekken om het geweld te stoppen. Wij sturen de toolkit met het verzoek aan de communicatie adviseurs om na te denken over wat je binnen je eigen gemeente uit zou willen zetten via je website, je Facebookpagina, een lokale krant etc. Betrek ook je lokale team(s) hierbij zodat ze weten dat er meer aandacht komt en zij wellicht meer vragen binnen krijgen. De inhoud van de toolkit is gericht op algemene informatie met betrekking tot ouderenmishandeling en in het bijzonder op financieel misbruik en ontspoorde mantelzorg. Dit zijn vormen van ouderenmishandeling die steeds vaker voorkomen. Marianne van der Krans Mirjam de Graaf

4

Wie is Veilig Thuis? Veilig Thuis is onderdeel van Samen Veilig Midden-Nederland en komt in beeld als er zorgen zijn over de veiligheid, als er sprake is van geweld of vermoedens van geweld. Het komt voor tussen partners, door ouders tegen kinderen, maar ook door kinderen tegen hun ouders in alle lagen van de bevolking en culturen. Veilig Thuis is er voor iedereen. Voor kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen. Het doel van Veilig Thuis is om geweld te stoppen. Iedereen kan bellen met Veilig Thuis. Mensen die zichzelf onveilig voelen, maar ook mensen die zich zorgen maken over een ander. Als je bijvoorbeeld iemand uit de buurt bent of leerkracht of huisarts. Ook plegers kunnen Veilig Thuis bellen voor hulp om anders met hun problemen om te gaan. Iedereen kan er terecht voor informatie en advies, ook bij twijfel. Veilig Thuis geeft advies over wat de beller zelf kan doen als er sprake is van een onveilige situatie. Men kan ook een melding doen van een vermoeden van kindermishandeling, huiselijk geweld of ouderenmishandeling. Als er sprake is van een crisissituatie, komt Veilig Thuis direct in actie. Men kan 24 uur per dag, 7 dagen per week bij Veilig Thuis terecht.

Wat is ouderenmishandeling? Ouderenmishandeling is grensoverschrijdend gedrag naar ouderen (iemand van 65 jaar of ouder) door een persoon van wie de oudere afhankelijk is. Voorbeelden zijn het stevig beetpakken als de oudere niet luistert, ongevraagd beslissingen nemen voor de oudere of eigen boodschappen doen van het huishoudgeld van de oudere. Vaak begint het klein, maar het risico bestaat dat het van kwaad tot erger wordt. Een oudere geeft vaak niet aan dat hij hiermee te maken heeft, uit angst, uit schaamte of omdat hij daar niet meer toe in staat is. Er zijn vijf vormen van ouderenmishandeling:

1. Lichamelijke mishandeling 2. Psychische mishandeling 3. Verwaarlozing 4. Financiële uitbuiting 5. Seksueel misbruik

Jaarlijks krijgt naar schatting 1 op de 20 ouderen met ouderenmishandeling te maken. Dit zijn op jaarbasis 200.000 ouderen. Vaak zie je dat degene die misbruik maakt van de oudere een naaste is. Dat is meestal een familielid. Deze kan ook wat verder af staan van de oudere zoals een neef, een nicht, een kennis of iemand die zich een ‘nieuwe vriend’ noemt. Maar ook te zwaar belaste mantelzorgers of professionele verzorgers kunnen komen tot ongewenst gedrag naar de oudere. Bij ouderenmishandeling is er niet altijd sprake van kwade opzet. Soms komt het voort uit onmacht of overbelasting van degene die voor de oudere zorgt. De zorg is zo zwaar en vaak langdurig dat de mantelzorger niet meer ziet dat grenzen overschreden worden. Ook (oude) conflicten kunnen aanleiding zijn voor grensoverschrijdend gedrag. Voor zowel slachtoffer als pleger is het belangrijk dat er iets gebeurt. Ouderenmishandeling stopt niet vanzelf.

5

Kernboodschap ouderenmishandeling Ouderenmishandeling houdt niet op, niet vanzelf. Ouderen trekken zelf vrijwel nooit aan de bel. Ook al weten ze dat sommige dingen die met hen gebeuren grensoverschrijdend zijn. Vaak schamen ze zich. Of ze zijn zo bang voor contactverlies dat ze er maar niets van zeggen. Daarom is het belangrijk dat omstanders alert zijn en weten waar zij terecht kunnen met signalen. Als u zich zorgen maakt en niet weet wat u kunt doen, kunt u ook altijd bellen met Veilig Thuis. Ook als u twijfelt. Juist als u twijfelt.

Artikelen Hieronder volgen twee artikelen die je in kunt zetten in de lokale pers. Deze artikelen zijn geschikt om lokale voorbeelden van activiteiten vanuit de gemeente in te verwerken en eventueel kun je ook aanvullen door de pers aan te bieden om contact op te nemen met iemand van de lokale Rabobank (zie volgende paragraaf).

Voorbeeld 1: ontspoorde mantelzorg

Geweld stopt nooit vanzelf. Kom in actie!

Jaarlijks krijgt naar schatting 1 op de 20 ouderen met ouderenmishandeling te maken. Dit zijn op jaarbasis 200.000 ouderen. Het komt voor in alle sociaaleconomische klassen en binnen alle culturen in de Nederlandse samenleving en stopt alleen door in actie te komen. Een persoon is vaak genoeg. Op de Internationale dag tegen Ouderenmishandeling op 15 juni wordt hiervoor aandacht gevraagd. “Ik vind het zwaar. Eerlijk gezegd was ik opgelucht toen mijn eerste vrouw overleed. Eindelijk weer tijd voor hobby’s, reizen en cursussen volgen. Maar nu zit ik weer in een relatie waarin ik moet zorgen. Ik heb ruzie met haar dochter en ik ben een paar keer per dag op zoek naar mijn vrouw, omdat ze is weggelopen. Soms sloot ik haar daarom maar op…” Meneer en mevrouw De Vries (78 en 76) zijn sinds zes jaar met elkaar getrouwd. Beiden hebben in hun vorige huwelijk jarenlang hun zieke partner verzorgd. Anderhalf jaar na hun huwelijk is bij mevrouw De Vries beginnende dementie vastgesteld. Meneer De Vries zorgt nu wederom voor zijn vrouw. “Ze liep constant weg en ik was het spuugzat om haar continu in de gaten te moeten houden. Ik had het plaatje van mijn tweede huwelijk zo anders voorgesteld: eindelijk tijd om weer leuke dingen te doen. Ik was echter doodop.” De situatie was niet meer onder controle. Ouderenmishandeling wordt onderschat Ouderenmishandeling, mishandeling van personen ouder dan 65 jaar, is een onderschat probleem en wordt meestal niet of te laat herkend. Men kan zich niet voorstellen dat mensen op leeftijd nog met deze problematiek te maken krijgen. Hooguit wordt er gedacht aan mishandeling of diefstal door personeel in verpleeg- of verzorgingstehuizen, maar ouderenmishandeling is zoveel meer dan dat. Bij ouderenmishandeling kan het gaan om lichamelijke, psychische of seksuele mishandeling en/of verwaarlozing, maar ook om financiële uitbuiting. Jaarlijkse krijgt naar schatting 1 op de 20 ouderen met ouderenmishandeling te maken. Over de grenzen van goede zorg heen Het grootste deel van de ouderen dat slachtoffer wordt, heeft te maken met de gevolgen van ontspoorde mantelzorg. Degene die mishandelt, is meestal een partner of een (klein)kind dat destijds

6

met hele goede bedoelingen aan de zorg voor zijn naaste begon. Maar als de zorg steeds zwaarder wordt, als de mantelzorger de zorg moet combineren met een gezin en/of een baan, of als de mantelzorger zelf op leeftijd is, kan de zorg te zwaar worden. In zulke situaties kan het zijn dat men over de grenzen van goede zorg heen gaat. In mindere mate vindt ouderenmishandeling ook plaats door professionele verzorgers, vrijwilligers of (huis)vrienden. Veilig Thuis Wil je advies en hulp voor iemand anders en/of voor jezelf? Praat erover met iemand die je vertrouwt zoals een familielid, vriend of de huisarts. Of bel met Veilig Thuis 0800 2000 (gratis en 24 per dag bereikbaar). Veilig Thuis is er voor iedereen, jong en oud, die te maken heeft met huiselijk geweld, kindermishandeling of ouderenmishandeling. Bij acuut gevaar voor jezelf of gezinsleden: bel 112.

Internationale dag tegen Ouderenmishandeling Op de jaarlijkse Internationale dag tegen Ouderenmishandeling op 15 juni wordt wereldwijd aandacht gevraagd voor ouderenmishandeling. Verschillende organisaties organiseren bijeenkomsten of acties om de taboe rondom ouderenmishandeling te doorbreken en op te roepen om in actie te komen bij vermoedens of bij twijfels. <Link naar plaatselijke activiteiten>

Het gaat inmiddels beter met meneer en mevrouw De Vries. De huisarts en het wijkteam zijn betrokken. Mevrouw De Vries gaat nu enkele dagen per week naar een dagopvang, zodat meneer De Vries wat rust heeft. Hij heeft beter met de ziekte van zijn vrouw leren omgaan en haalt steun uit de gesprekken met een medewerker van het wijkteam. “Ik weet niet hoe het verder gaat en hoe snel de ziekte doorpakt, maar ik begrijp mijn vrouw nu beter en wil er zo lang mogelijk voor haar zijn”, aldus meneer De Vries. “Ik zag zelf niet dat het steeds erger werd en ben blij met de hulp die mij is geboden.” De naam van meneer en mevrouw De Vries is gefingeerd.

Voorbeeld 2: financieel misbruik “Ik heb echt op geen enkele wijze doorgehad dat ze misbruik van mijn situatie maakte. Wij kenden elkaar al jaren en maakten regelmatig een praatje in het portiek. Toen ik na een ziekenhuisopname weer thuis kwam en mijn zoon vroeg of er iemand was aan wie wij konden vragen om af en toe een boodschap te doen, was zij de eerste die in mij op kwam. Ik weet nog dat ik mij opgelucht voelde toen mijn zoon het geregeld had, niet wetende dat zij met mijn pinpas ook allemaal eigen boodschappen zou gaan afrekenen”. Aan het woord is mevrouw Vermeulen, een dame van 79 jaar die slachtoffer werd van financieel misbruik door haar buurvrouw. Zij is een van de vele ouderen die dit overkomt. Donderdag 15 juni is het de Internationale dag tegen Ouderenmishandeling. Financieel misbruik is een van de vormen die veel voorkomt. Mevrouw Vermeulen doet haar verhaal in de hoop andere mensen hiermee te waarschuwen. “Twee jaar geleden brak ik mijn heup na een val in de gang. Na de revalidatie mocht ik terug naar huis, maar zo mobiel als voorheen werd ik niet meer. Mijn zoon woont in Alkmaar, mijn dochter in Australië en hoewel er veel contact over en weer is, kunnen ze niet alles voor mij doen op zo’n afstand. En dus waren wij blij dat de buurvrouw wilde helpen met bijvoorbeeld boodschappen doen. Achteraf zien wij wel dingen waarvan wij nu weten dat er een belletje had moeten gaan rinkelen. Maar wij waren goed van vertrouwen en blij dat ze ons wilde helpen. De eerste keren dat zij

7

boodschappen deed schoot ze het voor en maakte mijn zoon het geld daarna naar haar over. Maar al gauw vroeg ze of ze mijn pasje niet kon krijgen, dat was wel zo gemakkelijk en dan hoefde zij ook niet te wachten op haar geld. Dat snapte ik wel, bij mijn zoon blijft zoiets wel eens liggen door alle drukte. Zelf kan ik niet overweg met computers, op mijn leeftijd is dat toch lastiger dan als je jong bent. Ik merkte wel dat ze vaak vergat om het bonnetje mee te nemen. Of ze nam extra dingen mee omdat die in de aanbieding waren, bijvoorbeeld twee voor de prijs van een. Op zich lief hoor, maar ik had er niet om gevraagd. Achteraf weet ik nu dat zij het gratis product dan voor zichzelf meenam.” Het balletje ging rollen toen de zoon de bankgegevens van zijn moeder nodig had voor de belastingaangifte. Het viel hem op dat er grote bedragen gepind werden en ook in winkels waar zijn moeder nooit komt. De speelgoedwinkel bijvoorbeeld of de visboer terwijl zijn moeder helemaal niet van vis houdt. Na een avond samen alle bankafschriften van de afgelopen twee jaar te hebben doorgenomen, kwamen ze erachter dat de buurvrouw soms voor 40 of 50 euro per week extra aan boodschappen afrekende. Mevrouw Vermeulen: “Mijn zoon was woedend, ik was vooral verdrietig. Het is zo’n aardige vrouw en ik had dit nooit van haar verwacht. Natuurlijk wist ik wel dat ze het niet makkelijk had na haar scheiding en met de zorg voor twee kinderen, maar zoiets doe je toch niet? Via de wijkagent kregen wij het telefoonnummer van Veilig Thuis. Zij hebben met ons meegedacht wat wij het beste konden doen. Mijn zoon had in eerste instantie de neiging om verhaal te halen en aangifte tegen haar te doen. Ze maakte immers misbruik gemaakt van het vertrouwen dat wij in haar hadden. Maar feit is dat ik haar hulp hard nodig heb. Mijn zoon kan niet elke week langs komen en ik heb ook geen andere familie in de buurt. Op advies van Veilig Thuis hebben wij nu een aparte rekening geopend met een apart pasje. Er wordt elke week vijftig euro op gestort en rood staan kan niet. Ook vraag ik nu consequent of zij de bonnen wil overhandigen. Het contact is wel veranderd ja, maar wat kan ik anders?” Marianne van der Krans, projectleider Ouderenmishandeling bij Veilig Thuis Utrecht: “Financieel misbruik zoals bij mevrouw Vermeulen komt helaas veel voor. Vaak zijn de slachtoffers alleenwonend, 80-plusser en vrouw. Ouderen houden de digitalisering moeilijk bij en wijzen dan familieleden of kennissen als beheerder van hun bankaccount aan. Vaak gaat dat goed, maar helaas krijgen wij wekelijks meldingen binnen waarin kleine of grote bedragen zonder toestemming van de ouderen zijn opgenomen. Of er verdwijnt geen geld, maar waardevolle spullen zoals sieraden, kristallen vazen of zilver bestek. Ook komt het voor dat ouderen gevraagd wordt om een extra hypotheek af te sluiten of een testament op te stellen ten gunste van een bepaald persoon. Ook Esther Vinke, adviseur bij de senioren service van Rabobank Utrecht, ziet regelmatig situaties langs komen waarin er misbruik wordt gemaakt van de kwetsbaarheid en de afhankelijkheid van ouderen. Esther: “Gelukkig is er ook een heleboel mogelijk om te voorkomen dat men te maken krijgt met financieel misbruik. Een apart pasje aanvragen waarop maar een klein bedrag staat zoals bij mevrouw Vermeulen. Of het instellen van pinlimieten.” Internationale dag tegen Ouderenmishandeling Op de jaarlijkse Internationale dag tegen Ouderenmishandeling op 15 juni wordt wereldwijd aandacht gevraagd voor ouderenmishandeling. Verschillende organisaties organiseren bijeenkomsten of acties om de taboe rondom ouderenmishandeling te doorbreken en op te roepen om in actie te komen bij vermoedens of bij twijfels. <Link naar plaatselijke activiteiten>

8

Interview Rabobank Om het artikel over financieel misbruik ‘inkleuring’ te geven, is het ook mogelijk dat een medewerker van de lokale Rabobank wordt geïnterviewd. Bij de Rabobank werken vaak speciale seniorenadviseurs die ouderen thuis helpen bij hun bankzaken, maar hen ook online en telefonisch bijstaan. Deze adviseurs geven onder andere preventieve tips, zoals het aanpassen van paslimieten of het openen van een zakgeldrekening.

Tweets Op donderdag 15 juni zal er op twitter en andere sociale media aandacht gevraagd worden voor het onderwerp ouderenmishandeling. Dat zal gedaan worden met de hashtag #ouderenmishandeling. Onderstaande tweets zijn bijvoorbeeld te gebruiken om binnen de eigen gemeente aandacht te vragen voor ouderenmishandeling.

1. #Ouderenmishandeling is niet altijd even duidelijk. Een vermoeden is genoeg om je zorgen te delen. Weten hoe? Ga naar http://bit.ly/2ipPu3r .

2. #Ouderenmishandeling kent verschillende vormen: psychische en fysieke mishandeling, maar ook financieel misbruik komt veel voor.

3. Vermoeden van #ouderenmishandeling? Kom in actie, want mishandeling stopt niet vanzelf. Voor vragen en advies 0800 2000.

4. Vandaag is het Internationale dag tegen #ouderenmishandeling. Voor iedereen een #veiligthuis! Herken de signalen!

5. Jaarlijks krijgt ca. 1 op de 20 ouderen te maken met #ouderenmishandeling. Ook signalen? Bel Veilig Thuis voor advies: 0800 2000.

6. Voorkom financieel misbruik of #ouderenmishandeling. Gebruik de checklist om te kijken of alles goed geregeld is.

Ook activiteiten in de eigen gemeente rondom de Internationale dag tegen Ouderenmishandeling kunnen natuurlijk worden vermeld. Uiteraard kunnen ook andere tweets met de hashtag #ouderenmishandeling geretweet worden. Hou ook het twitter account van Veilig Thuis Utrecht / Samen Veilig Midden-Nederland in de gaten houden. Hier zullen de hele dag ook berichten op verschijnen.

Trainingen en voorlichtingen Het Expertisecentrum van Samen Veilig Midden-Nederland ontwikkelt, borgt en draagt kennis en vaardigheden over op het gebied van kindermishandeling, huiselijk geweld en ouderenmishandeling. Wij doen dit door middel van trainingen, workshops, begeleide intervisie en voorlichting.

Speciaal voor beroepskrachten die werken in een omgeving met ouderen hebben wij diverse trainingen en voorlichtingen ontwikkeld. Deze worden gegeven door medewerkers uit ons specialistenteam Ouderenmishandeling. Hierin zijn juristen, vertrouwensartsen en medewerkers Veilig Thuis vertegenwoordigd. Waarvoor kunt u bij hen terecht?

Training Ouderenmishandeling: signaleren en handelen Na het volgen van de training zijn de deelnemers in staat om ouderenmishandeling te signaleren, een inschatting te maken welke onderliggende dynamiek er speelt en welke mogelijkheden qua hulp passend zijn bij deze problematiek.

9

Als het gaat om ouderenmishandeling is er een aantal overeenkomsten met andere afhankelijkheidssituaties zoals kindermishandeling en partnergeweld. Er is echter ook een aantal vormen van mishandeling die typerend zijn voor de doelgroep van ouderen. Zaken als (ontspoorde) mantelzorg, verwaarlozing en financieel misbruik komen veel voor bij ouderen die bijvoorbeeld door lichamelijke of geestelijke achteruitgang hun eigen zaken niet meer goed kunnen behartigen. Tevens speelt er vaak een sterke afhankelijkheid van het (beperkte) netwerk waardoor de oudere zelf niet snel zal aangeven dat er sprake is van mishandeling en/of misbruik.

Doelgroep De introductietraining is bedoeld voor werkers in sociale wijkteams, verpleegkundigen en thuiszorgmedewerkers.

Aanmelden & open inschrijving Deze training van 1 dagdeel wordt op aanvraag verzorgd.

Belangstelling? Neem dan contact op met het Expertisecentrum via telefoonnummer 030 231 64 26 of via mail: expertisecentrum@samen-veilig.nl.

Voorlichting Ouderenmishandeling Het is mogelijk om een van de preventie medewerkers uit te nodigen voor een kosteloze voorlichting over ouderenmishandeling. In deze voorlichting worden de definitie, vormen, cijfers en signalen besproken. Doelgroep Thuiszorgmedewerkers, vrijwilligers, ouderen zelf Duur 3 kwartier tot 1,5 uur Interesse? Neem vrijblijvend contact op met Marianne van der Krans, projectleider Ouderenmishandeling bij Veilig Thuis Utrecht via telefoonnummer 06 86 88 73 98 of per mail mvdkrans@samen-veilig.nl

ThuisPluis-kwartetspellen Samen Veilig beschikt over een aantal kwartetspellen die ingezet kunnen worden om op een ludieke manier financieel misbruik onder de aandacht te brengen. Het ThuisPluis-kwartet is een eenvoudig spel met veel beeldmateriaal, dat alle actoren rondom het voorkomen van financiële uitbuiting introduceert: de notaris, de bank, bewindvoering, de politie, de mentor, Veilig Thuis en de zorgverlener. Ook zijn er kaarten over het niet-pluisgevoel en financiële uitbuiting. Professionals kunnen het kwartet ook met ouderen zelf spelen, om zo het onderwerp financiële veiligheid bespreekbaar te maken. Daarnaast is het een kennismaking met de organisaties die kunnen helpen bij het voorkomen en aanpakken van misbruik. Het kwartet is voorzien van een beknopte begrippenlijst, zodat mensen het ook zonder een professional kunnen spelen.

10

Mocht je interesse hebben in deze kwartetspellen, mail dan naar Marianne van der Krans, projectleider ouderenmishandeling bij Veilig Thuis Utrecht: mvdkrans@samen-veilig.nl. Wij hebben nog enkele kwartetspellen beschikbaar.

Puzzelboekje Financieel misbruik Veilig Thuis heeft een puzzelboekje ontworpen voor ouderen zelf. Naast diverse puzzels staat er informatie in wat ouderen zelf zouden kunnen doen om te voorkomen dat zij te maken krijgen met financieel misbruik. Dit boekje is in eerste instantie bedoeld voor ouderen die niet meer in staat zijn om naar bijvoorbeeld informatiebijeenkomsten van een bank of sociaal wijkteam te komen. Het is gedrukt met een groter lettertype waardoor het ook voor mensen die wat slechter zien leesbaar is. Heb je hier interesse in, stuur dan een mail naar communicatie@samen-veilig.nl.

Voorlichtingsmateriaal Samen Veilig Midden-Nederland beschikt over verschillende folders etc. die op verzoek kosteloos naar je gestuurd kunnen worden.

Algemene folder Ouderenmishandeling Hierin staat informatie over wat het is, wat je als slachtoffer kunt doen en wat je als omstander kunt doen. Folder Financieel misbruik van ouderen In deze folder kun je lezen wat oorzaken kunnen zijn van financieel misbruik, wat het is en wat je kunt doen als je zorgen hebt over een oudere. Folder Als de zorg teveel is Deze leaflet is bedoeld voor mantelzorgers waarvoor de zorg soms te veel is, maar ook voor omstanders die overbelasting van mantelzorgers signaleren. Signaleringslijst Ouderenmishandeling Voor professionals. Een hulpmiddel om signalen ter herkennen. Checklist Speciaal voor ouderen is een checklist ontwikkeld met betrekking tot financieel misbruik met daarin de volgende informatie opgenomen:

Wat is het?

Algemene tips

Vragen Posters signalen ouderenmishandeling Er zijn grote posters beschikbaar (A1 formaat) met daarop informatie over wat ouderenmishandeling is, hoe je het kunt herkennen en wat je kunt doen. Heb je interesse in deze voorlichtingsmaterialen, stuur dan een mail naar communicatie@samen-veilig.nl. Wat eventueel ook mogelijk is, is dat je als gemeente ons het adressenbestand stuurt van bijvoorbeeld alle huisartsen in jouw gemeente en dat wij dan alle huisartsen een informatiepakket sturen.

11

Beeldmateriaal Om bijvoorbeeld een artikel in de krant of een tweet kracht bij te zetten, is er divers beeldmateriaal beschikbaar. Mocht je hier interesse in hebben, stuur dan een mail naar communicatie@samen-veilig.nl.

Lokale alliantie Het is mogelijk om een lokale alliantie ‘financieel veilig ouder worden’ te starten in een gemeente. Diverse partijen die betrokken zijn bij de aanpak van financieel misbruik zoals Veilig Thuis, politie, bewindvoerder, sociaal wijkteam, mentorschap, bank en notaris worden samen gebracht zodat zij elkaar leren kennen en gezamenlijk kunnen optrekken. Dit gebeurt door middel van bijeenkomsten, casuïstiekbespreking en het neerzetten van gezamenlijke activiteiten naar burgers toe. Meer informatie is op te vragen bij Oscar Balkenende van het Nationaal Registratie Instituut: balkenende@nri.nl

12

Filmaanbod De film Amour laat het verhaal zien van Anne en Georges die geconfronteerd worden met een nieuwe fase in hun leven nadat Anne een infarct krijgt. Hoewel Georges haar met al zijn liefde en kracht verzorgt kan hij niet voorkomen dat zijn vrouw steeds verder van hem wegglijdt en hij zelf in een isolement terecht komt. Op een indrukwekkende manier laat de film Amour zien hoe de zorg van een naaste te veel kan worden en volledig kan ontsporen. Amour heeft in 2012 diverse internationale filmprijzen gewonnen, o.a. de Oscar voor beste buitenlandse film.

Aanbod Op aanvraag kan de film Amour vertoond worden bij Veilig Thuis Utrecht of op een eigen locatie. Voorwaarde voor dit laatste is wel dat hier techniek aanwezig is om de film te kunnen afspelen. Na afloop van de film vindt een gesprek plaats onder leiding van een professional van Veilig Thuis. Doelgroep: burgers , mantelzorgers Doel: laten zien hoe liefdevolle zorg uiteindelijk toch kan ontsporen Kosten: 350 euro Contactgegevens: Marianne van der Krans, projectleider Ouderenmishandeling Veilig Thuis Utrecht: mvdkrans@samen-veilig.nl

Theater Expres Interactieve voorstelling over ouderenmishandeling en financieel misbruik bij ouderen Theater Expres Producties heeft een interactieve theater voorstelling ontwikkeld rondom het thema ouderenmishandeling en financieel misbruik bij ouderen. Dialoog De theater scènes laten zien hoe ouderenmishandeling en financieel misbruik kunnen ontstaan, hoe drempels langzaam maar zeker overschreden worden. Herkenbare situaties over ouderenmishandeling brengen een gesprek op gang over het ontstaan van, de gevoelens en gevoeligheden rond ouderenmishandeling. De acteurs die de theaterscènes spelen zijn tevens trainer die in dialoog met het publiek een oplossing zoeken voor de mishandelingssituatie. Op een laagdrempelige manier wordt een moeilijk onderwerp bespreekbaar gemaakt. Kort samengevat zorgt interactief theater voor:

Iedereen deelgenoot maken van het probleem

Bewustwording

Rol en verantwoordelijkheid van de betrokkenen verhelderen

Enkele concrete handvatten benoemen

13

Voor wie is de voorstelling? Ouderen, mantelzorgers, vrijwilligers, familie en anderen in de omgeving van ouderen. Ook voor professionals die met ouderen werken. Verschillende uitgangspunten Theater Expres heeft meerdere scènes waaruit u de meest herkenbare voor uw doelgroep kiest. Er worden twee of maximaal drie scènes gespeeld. De voorstelling duurt ongeveer 1 tot uiterlijk 1,5 uur en is voor maximaal 60 personen. Er kunnen ook scènes op maat gemaakt worden. Kosten Prijs 2017 is € 650 excl. 6% BTW en reiskosten voor twee acteurs en geluidsinstallatie. Geluidsinstallatie is € 100 excl. BTW. Korte omschrijving scènes 1. De buurvrouw helpt haar hoogbejaarde buurman. Ze doet boodschappen en brengt hem naar de

dokter. Maar ondertussen maakt ze financieel misbruik van haar buurman: ze doet boodschappen voor haarzelf, ontfutselt hem zijn bankpasje en maakt betaald zijn huis schoon.

2. Een directieve zoon is veel te sturend en dominant naar zijn hoogbejaarde moeder. Hij ‘dwingt’ haar tot beslissingen waar zij eigenlijk niet achter staat.

3. Bij een bejaard echtpaar is de vrouw dementerend. Haar man verzorgt haar. De man is overbelast geraakt en dwingt zijn vrouw om te eten en duwt haar hardhandig in haar stoel. Durft hij zijn zorgen met zijn dochter te delen?

4. In het verpleeghuis, of bij de thuiszorg is de verzorgster te ruw bij het wassen en de wondverzorging van een cliënt.

Contactgegevens Theater Expres Producties Christine van Pul 030 2710284/06 22999819 info@theaterexpres.nl

Voorbeelden factsheets/posters/advententies Er zijn diverse posters, advertentievoorbeelden beschikbaar. Deze kun je als bijlage toevoegen bij je bericht op je website bijvoorbeeld. Ze zijn te vinden op: http://www.vooreenveiligthuis.nl/toolkit. Verder verwijzen we je nog graag naar het volgende:

1. Factsheet algemene informatie ouderenmishandeling. 2. Factsheet financieel misbruik. 3. Factsheet ontspoorde mantelzorg.