Mantelzorg

Mantelzorg

Mantelzorg

Mantelzorg

Slides die gebruikt kunnen worden bij de WMO module mantelzorg

Mantelzorg

Bron: http://www.welsaen.nl/vrijwilligerscentrale/mantelzorg.php

Mantelzorg

Onderwerpen bij werkles 1

• Testen van jullie voorkennis

• Maatschappelijke context: zorgbereidheid in Nederland

• Wat is mantelzorg?

• Cijfers

• Mantelval

Mantelzorg

Maatschappelijke context

Kanteling van verzorgingsstaat naar zorgzame samenleving

• Bezuinigingen in zorg

• Aanspreken eigen kracht van burgers (zelfzorg)

• Aanspreken eigen netwerk

Groot beroep op de “zorgbereidheid” van de Nederlandse bevolking

Mantelzorg

Opdracht

• Discussieer in tweetallen en noem minstens 10 motieven waarom mensen voor elkaar zouden willen zorgen?

Mantelzorg

Hattinga Verschure, J. C. M. (1977). Het verschijnsel zorg: een inleiding tot de zorgkunde (1 ed.). Lochem Tijdstroom.

Mantelzorg

Hattinga- Verschure

• Economisch motief• Wederkerigheidsmotief• Solidariteitsmotief• Onontkoombaarheid (je zorgt voor iemand die hartaanval heeft)• Zingeving (aan eigen bestaan om bij te dragen aan levenskwaliteit ander)• Uniciteitsmotief (op unieke wijze gestalte geven aan eigen leven)• Zorg uit angst• Liefdevolle zorg als “goddelijke opgave”• Zorgen uit geldingsdrang (Het is beter te geven dan te ontvangen)• Zorgen voor ouderen om wijsheid te conserveren• Zorgen uit vanzelfsprekendheid (because it’s there)

Mantelzorg

Belangrijkste motieven informele zorg

• Genegenheid

• Vanzelfsprekendheid

• Verantwoordelijkheid

(Kwekkeboom, 2012)

Mantelzorg

Pleidooi van Hattinga Verschure

• Veranderde balans in zorgmotieven heeft een andere balans in zelfzorg- zorg voor anderen en professionele zorg teweeg gebracht

• Groot beroep op professionele zorg (staatszorg) (vanuit economisch motief)

• Pleidooi: Professionele zorg moet weer terug in balans gebracht worden met zelfzorg en mantelzorg

Mantelzorg

Zelfzorg, mantelzorg, vrijwilligerswerk en professionele zorg

Bron: http://smitsstichting.nl/mantelzorg.htm

Mantelzorg

Wat is mantelzorg (Hattinga- Verschure)

“Wederkerige zorg in een kleine groep blijkt een bijzonder zorgverschijnsel. Zorg die groepsleden verwarmt omdat ze elkaar als een mantel mee omgeven. Het verwarmt, beschut en beveiligd”

http://www.wmoraadraalte.nl/pagina.php?pid=142

Mantelzorg

Kenmerken mantelzorg

• Gericht op de behoefte van een ander mens• Impliciete of expliciete bereidheid wederkerige zorg te verlenen• Rollen zorgvrager en zorgverlener zijn wederkerig/ verwisselbaar• Persoonlijke relatie• Directe relatie (Zonder tussenkomst administratie/ verwijzing)• Niet incidenteel• Mantelzorggroep is klein, minstens 2 mensen bij betrokken• Warme band• Respect voor zelfstandigheid van de ander• Overnemen van zelfzorg geschied op basis van overeenstemming• Gebaseerd op eigen soort deskundigheid (ervaringskennis)• Biedt veiligheid, gezelschap, blijdschap

Mantelzorg

Definitie mantelzorg

“Alle zorg die genoten in een klein sociaal netwerk aan elkaar gegeven wordt op basis van vanzelfsprekendheid en bereidheid tot wederkerigheid.”

(Hattinga- Verschure, 1987: 92).

Mantelzorg

Operationalisering begrip mantelzorg

Mantelzorg in onderzoek:

•“de zorg die een of meer personen uit de directe omgeving aan een hulpbehoevende geven, waarbij de zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en niet wordt verleend in het kader van een hulpverlenend beroep of vanuit georganiseerd vrijwilligerswerk” (Kwekkeboom, 1990 in van der Houwen, et al., 2010).

Mantelzorg in beleid:

•Toevoeging: Zorg die langdurig (langer dan drie maanden) en/ of intensief (meer dan acht uur per week) is (TK 2000)

Mantelzorg

Mantelzorg in de praktijk

• http://www.manbijthond.nl/fragmenten/dagelijkse-zorg-verlamde-echtgenoot• Bron:

Mantelzorg

Mantelval

Mantelval (Timmermans et al., 2005)

•Verlenen van mantelzorg is vaak geen keuze, maar iets waar je als mantelzorger inrolt

•Gebruikelijk sociaal contact → hand en spandiensten → overnemen steeds meer taken

•Toegenomen druk kan belemmerend werken op zijn of haar functioneren als ondersteuner

•Kenmerk: Proces dat sluipend plaatsvindt

Mantelzorg

Mantelzorg

Hoe zorgbereid is Nederland?

Aandeel bevolking 18+ dat mantelzorg verleend, 2007 (CBS/ SCP, AVO in Kwekkeboom, 2012)

Kenmerken Mantelzorg (%)

Totaal 15

Geslacht- Man- Vrouw

1019

Leeftijd-18-24-25-34-35-44-45-54-55-64-65-74-75+

1071319202011

Herkomst-Autochtoon-Westerse allochtoon-Niet westerse allochtoon

151313

Mantelzorg

Hoe zorgbereid is Nederland?

Aandeel bevolking 18+ dat mantelzorg verleend, 2007(CBS/ SCP, AVO in Kwekkeboom, 2012)

Kenmerken Mantelzorg (%)

Opleidingsniveau-Basisonderwijs-VBO-MAVO-HAVO/ VWO/ MBO-HBO/ WO

1418161413

Burgerlijke staat-Gehuwd-Gescheiden-Verweduwd-Nooit gehuwd geweest

17161510

Betaald werk-Geen betaald werk-1-19 uur-20-27 uur-28 uur of meer

19181610

Mantelzorg

WMO gestript deel 7: Mantelzorg

• http://www.youtube.com/watch?v=OFx5GbSr-k4

Mantelzorg

Stelling 1

De rijksoverheid stimuleert mensen om mantelzorg te verlenen. Een van de stimuleringsmaatregelen die zij nemen is het uitreiken van een mantelzorgcompliment. Dit is een vergoeding van ongeveer 200 euro

aan een mantelzorger als waardering voor de zorg die zij geven. 

"Het mantelzorgcompliment is een goed idee van de overheid en is dan ook een uitstekende maatregel om mantelzorgers in het zonnetje te zetten"

Mantelzorg

Stelling 2

• "Voor mantelzorgers is het een makkelijke opgave om hun mantelzorg met anderen, zoals professsionals, te delen"

Mantelzorg

Gebruikte bronnen

• Hattinga-Verschure, J. C. M. (1982). Het verschijnsel mantelzorg, een inleiding tot de zorgkunde. Lochem: De tijdstroom.

• Houwen, K. van der, Schmeerts, H., en te Riele, S. (2010). Informele zorg en mantelzorg. In: H. Schmeertsen S. te Riele (Red.),Sociale samenhang: participatie, vertrouwen en integratie. Den Haag/Heerlen: CBS.

• Kwekkeboom, R. (2012). Zorg in Nederland- beelden, feiten en (on)mogelijkheden. In J. Steyaert, Kwekkeboom, R. (Red.), De zorgkracht van sociale netwerken (pp. 14-24): WMO werkplaatsen, Ministerie VWS, Movisie, Fontys hogeschool sociale studies.

• Oudijk, D., Boer, A. de., Woittiez, I., Timmermans, J., Klerk, M. de (2010). Mantelzorg uit de doeken. SCP. Den Haag. Gratis te downloaden op www.scp.nl.

• Timmermans, J., Schellingerhout, R. (2004). Wat heet mantelzorg? Definities en prevalentie van mantelzorg in Nederland. Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen (TSG), 82, 229-235.

• Timmermans, De Boer, A., Iedema, J (2005) De mantelval. Over de dreigende overbelasting van de mantelzorger. SCP. Den Haag

• TK. (2000). Zorgnota 2001 Brief van de staatssecretaris van Volkgezondheid, Welzijn en Sport. Vergaderjaar 2000-2001, 27 401, nr. 65.

Mantelzorg

Vooraf

• Dit zijn slides die behoren bij een college dat is ontwikkeld door Rick Kwekkeboom en met haar toestemming zijn deze opgenomen bij de PowerPoint presentatie bij de module mantelzorg van de WMO werkplaats

Mantelzorg

Of toch niet????

Mantelzorg

Opbouw college

• Verdieping kennis informele zorg, ihb mantelzorg en vrijwillige zorg

• Aan bijzondere (?) groepen: mensen met psychiatrische problematiek of verstandelijke beperkingen

• Van bijzondere (?) groepen: (niet-westerse) allochtonen

Mantelzorg

Vormen van informele zorg

afstand afstand

Mantelzorg

Opbouw college

• Veg kennis mantelzorg en vrijwillige zorg• Aan bijzondere (?) groepen: mensen met psychiatrische problematiek of verstandelijke beperkingen

• Van bijzondere (?) groepen: (niet-westerse) allochtonen

Mantelzorg

Verschillende mantelzorgers

Ouderen/chronisch zieken

Psychiatrische problematiek

Verstandelijke beperking

Aandeel in gehele groep mantelzorgers

78% 15% 7%

Veel aandacht naar mantelzorgers ouderen, maar hoe zit het met de anderen?

Mantelzorg

Onderzoek HvA i.s.m. Sociaal en Cultureel Planbureau

• Onderzoek studenten onder mantelzorgers van mensen met een verstandelijke beperking of psychiatrische problematiek (Amsterdam e.o.)

• Gebruik interviewmateriaal, analyse met behulp van computerprogramma

• Gebruik uitkomsten landelijk onderzoek (cijfers), groepen mantelzorgers met elkaar vergeleken

• Beschrijving per groep; vergelijking groepen met elkaar en met alle mantelzorger

Mantelzorg

Opvallende verschillen

Ouderen/chronisch zieken

Psychiatrische problematiek

Verstandelijke beperking

aandeel 78% 15% 7%

Wie wordt verzorgd Ouder, partner Ouder, partner Kind, brusje

Hoeveel uur per week20 20 26

Hoe lang 5,1 jaar 5, 3 jaar 11,9 jaar

Matig tot ernstig belast46% 59% 48%

Mantelzorg

Motieven om te zorgen

• Vanzelfsprekendheid, genegenheid (net als andere mantelzorgers)

• Maar ook: anders opname, verloedering, eenzaamheid

Mantelzorg

Waaruit bestaat hulp en ondersteuning

• Minder vaak persoonlijke verzorging of hulp bij huishoudvoering

• Vaker hulp bij emotionele problemen en bij administratie

• Maar vooral: regie (regelen van vervoer, dagbesteding, onderwijs, hulpverlening etc. etc.)

• Ook, juist, als mensen niet in huis wonen, maar elders opgenomen zijn

Mantelzorg

Mogelijkheden tot en gebruik van ondersteuning

Verstandelijke beperking

Psychiatrische problematiek

Alle mantelzorgers

Hulp van andere mantelzorgers

55 45 54

Hulp van thuiszorg 22 27 40

Hulp van vrijwilligers 12 8 13

Gebruik van dagopvang 33 9 9

Behoefte aan dagopvang

2 11 6

Behoefte aan andere vormen opvang

10 12 8

Behoefte andere vormen van ondersteuning

16 23 12

Mantelzorg

Achtergronden belasting

• Lang en intensief

• Stigma (ook bij mensen met verstandelijke beperking)

• Kleine netwerken, dus zorg niet eenvoudig te delen

• Gebrekkige afstemming/samenwerking professionele hulpverlening

Mantelzorg

Bijdrage aan vermindering belasting

Ondersteunen/versterken netwerken •Versterken netwerken betrokkenen, bijv. maatjesprojecten, vriendschapsdiensten etc. •Versterken netwerken mantelzorgers (bijv. mantelzorgcoach)

Verbeteren afstemming/samenwerking•Bijv. familiebeleid zorgaanbieders•Maar ook: coalities formele en informele zorg (Familie als Bondgenoot, Triadekaarten, etc.)

Taak van zowel lokale overheden als zorgaanbieders (en dus ook van professionals zelf)

Mantelzorg

Voorbeeld van methodiek om netwerk te versterken

Natuurlijk een netwerkcoach

WMO gestript deel 9: Natuurlijk een netwerkcoach•http://www.youtube.com/watch?v=1jZced91NK4

Mantelzorg

Nog wat weetjes

 Gehandicaptensector

•Aantal vrijwilligers in de gehandicaptensector•Aantal vrijwilligers: naar schatting 50.000 (precieze cijfers niet bekend) Aantal van de vrijwilligersorganisaties is actief in deze sector Aantal beroepskrachten: 128.000 in 2003 (bron: Brancherapport VWS)

•Vrijwilligersactiviteiten•Vrijwilligerswerk in woonvoorzieningen voor mensen met een verstandelijke beperking•Vrijwilligerswerk in voorzieningen voor mensen met een lichamelijke beperking•Vrijwilligerswerk in thuishulp voor mensen met een beperking•Vrijetijdsbesteding (ook vakantie)•Belangenbehartiging

Mantelzorg

En nog meer…

Geestelijke gezondheidszorg

Aantal vrijwilligers in de geestelijke gezondheidszorg•Aantal vrijwilligers: naar schatting 30.000•Aantal van de vrijwilligersorganisaties is actief in deze sector •Aantal beroepskrachten: 60.400 in 2003 (bron: Brancherapport VWS)

Vrijwilligersactiviteiten•Vrijwilligerswerk in psychiatrische ziekenhuizen•Vrijwilligerswerk bij begeleid wonen, dagactiviteiten en dergelijke

•Vrijwilligerswerk via vriendendiensten c.q. maatjesprojecten•Lotgenotencontacten•Gezondheidsprojecten

Mantelzorg

Opbouw college

• Vlzorg en vrijwillige zorg• Aan bijzondere (?) groepen: mensen met

psychiatrische problematiek of verstandelijke Van bijzondere (?) groepen: (niet-westerse) allochtonen

Mantelzorg

Ouderen (55+) naar etnische groep

absoluut % 1e generatie % in de totaleOuderen bevolking (2003)

Verwachting 2015

niet-westers totaal, waarvan

116.445 97,1 2,9

Turken 26.164 99,8 0,6 0,9

Marokkanen 22.953 100,0 0,6 0,8

Surinamers 32.614 95,7 0,8 1,4

Antillianen 9.162 96,8 0,2 0,5

overig niet-westers

25.552 93,5 0,6 5,2

totale ouderen bevolking

4.031.644

Mantelzorg

Gezondheid en zorggebruik

• De gezondheidstoestand van allochtone ouderen slechter dan van autochtone ouderen

• Het slechtst bij ouderen van Turkse en Marokkaanse afkomst; voelen zich ook vaak het slechtst

• Bezoek huisarts hoger bij allochtonen, m.n. Turkse en Marokkaanse ouderen

• Bezoek specialisten lager (minder verwijzingen en/of minder gemakkelijk toegang…)

Mantelzorg

Gebruik thuiszorg 55+

bevolkingsgroep gebruik thuiszorg (afgelopen 5 jaar)

Geen gebruik (percentage van niet gebruikers)

Kende niet/wist niet hoe

Familie zorgde Taalproblemen/slechte hulp

Turken 11 49/22 42 5/3

Marokkanen 3 15/36 68 7/9

Surinamers 18 4/8 36 0/0

Antillianen 13 -/- - -/-

Molukken 11 -/- - -/-

autochtonen 22

Mantelzorg

Deelname informele arbeid naar etnische achtergrond

Vrijwilligerswerk (breed) Informele zorg

Autochtonen 38 65

Turken 6 38

Marokkanen 5 50

Surinamers 17 56

Antillianen 10 40

Mantelzorg

‘kenmerken’ mantelzorg allochtone bevolkingsgroepen

• Familie is verantwoordelijk voor zorg, geen zaak van buitenstaanders

• Vaker (uitsluitend) vrouwen die zorg verlenen (hiërarchie)

• Strengere verdeling zorgrollen vrouwen en mannen

• Jongere mantelzorgers vervullen vaak (ook) rol tolk/regelen administratie

Mantelzorg

Geboden hulp

nee Ja, enigszins tot veel

Huishoudelijke hulp, zoals schoonmaken, de was doen en boodschappen doen

11 89

Persoonlijke verzorging, zoals baden, douchen en aankleden 34 66

Verpleegkundige hulp, zoals het klaarzetten en toedienen van medicijnen en wondverzorging

40 60

Emotionele steun en toezicht 8 92

Begeleiding bij het regelen van zaken en administratie 19 81

Begeleiding bij het bezoeken van familie, artsen, winkels, enzovoorts 7 93

Mantelzorg

Intensiteit en ervaren belasting

• Gemiddeld wordt 44 uur zorg per week gegeven ( 18% biedt zelfs 24-uurs zorg)

• De gemiddelde zorgduur, dat wil zeggen het aantal jaren dat zij hulp en zorg bieden, bedraagt 8,4 jaar

• 60% van de vrouwen en 44% van de mannen zorgt als enige voor de hulpbehoevende.

• Onderzochte allochtone mantelzorgers voelen zich zwaarder belast dan ‘gemiddelde mantelzorgers uit SCP onderzoek

Mantelzorg

Aanleiding voor zorg

Onderzoek onder Surinamers/Antillianen, Turken, Marokkanen, Chinezen en Molukkers in twee grote en vier middelgrote gemeenten in Nederland

N = 273

Ouderdom 20

Dementie/geestelijke achteruitgang 14

Lichamelijke beperking 69

Verstandelijke beperking 26

Psychiatrische problematiek 24

Andere redenen 17

Mantelzorg

Niet gebruik mantelzorgondersteuning

• Onbekendheid term ‘mantelzorg’

• Schakelen eerder familie in dan professionals

• Weinig zicht op het Nederlandse zorgsysteem

• Beperkte taalbeheersing

• Onbekend met vraaggerichte zorg

• Minder assertiviteit

• Geen zorg die bij cultuur aansluit

Mantelzorg

Ondersteuningsbehoeften

Meer cultureel passende zorg, bijv. in vorm kangeroewoningen

Voldoende tolken

Informatie en advies rondom •het aanvragen van voorzieningen zoals pgb, financiële tegemoetkomingen•mogelijkheden voor hulp in de huishouding•aanpassingen in en om het huis

Mantelzorg

Aanbevelingen

• Outreachende aanpak

• Gebruik bestaande structuren, benaderen sleutelfiguren

• Ontwikkelen cultuurpassende zorg

• Competenties interculturele zorg bij professionals

• (meer onderzoek…)

Mantelzorg

Stelling 1

• Voor een goede samenwerking tussen formele en informele zorg is het het beste als de mantelzorgers bepalen wat de taken zijn van de professionele hulpverleners.

Mantelzorg

Stelling 2

• De problemen bij allochtone mantelzorgers zijn niet wezenlijk anders dan bij autochtonen en kunnen dus op dezelfde manier worden opgelost.

Mantelzorg

Gebruikte literatuur

• Wittenberg, Y., Kwekkeboom, M.H., Boer, A.H., de (2012). Bijzondere mantelzorg. Ervaringen van mantelzorgers van mensen met een verstandelijke beperking of psychiatrische problematiek. Den Haag/ Amsterdam, SCP/ Hogeschool van Amsterdam.

Mantelzorg

Typen mantelzorger netwerken volgens Tonkens et al. (2008)

• Gemengd netwerk• Familie netwerk• Professioneel netwerk• Geisoleerd spilzorgnetwerk• Teleurgesteld spilzorgnetwerk

Alle vijf de typen mantelzorgnetwerken hebben hun eigen dynamiek en “feeling en framingrules” om mantelzorg te verlenen

Mantelzorg

Typen mantelzorger netwerken volgens Tonkens et al. (2008)

Twee belangrijke begrippen:

Weerkaatst plezier: Het plezier (genoegen, voldoening) dat je kunt ervaren wanneer je een ander plezier (voldoening, genoeg of meer kwaliteit van leven) kunt verschaffen.

Framing en feeling rules:Hoe wordt situatie waarin iemand zich bevindt door die persoon begrepen en wat mogen we gezien die situatie verlangen, eisen, voelen?

Mantelzorg

Gemengd netwerk

Bron: Tonkens et al., 2008:32

Mantelzorg

Familie netwerken

Bron: Tonkens et al., 2008:45

Mantelzorg

Professionele netwerken

Bron: Tonkens et al., 2008:59

Mantelzorg

Geïsoleerde spilzorgnetwerken

Bron: Tonkens et al., 2008:71

Mantelzorg

Teleurgestelde spilzorgnetwerken

Bron: Tonkens et al., 2008:83

Mantelzorg

Discussievraag

Wat betekent het inzicht hebben in deze verschillende type netwerken rondom een hulpbehoevend netwerk nu voor professionele ondersteuning denken jullie?

Mantelzorg

Gebruikte literatuur

• Tonkens, E., Van den Broecke, J., Hoijtink, M. (2008) Op zoek naar weerkaatst plezier. Samenwerking tussen mantelzorgers, vrijwilligers, professionals en clienten in de multiculturele stad. Nicis instituut. Den Haag

Mantelzorg

Kenmerken die van invloed zijn op de beleving van mantelzorgers

Kenmerken die van invloed zijn op de beleving van mantelzorgers die voor hun partner zorgen:

1. Kenmerken van de zorgsituatie•Aard van de aandoening, is er sprake van een fysieke beperking van de partner of van een partner die geestelijk minder valide is geworden•Stabiel of veranderlijk, is de aandoening van de partner stabiel of veranderlijk•Acuut of geleidelijk, krijgen mantelzorgers geleidelijk of acuut de rol van mantelzorger

2. Kenmerken van de mantelzorger•Levensfase, de leeftijd van de mantelzorger en het al dan niet participeren in het arbeidsproces•Draagkracht, de persoonlijke kenmerken en levensinstelling van de mantelzorger. Kunnen zij optimaal gebruik maken van de hulpverlening en is er door het zorgen voor een zieke partner al dan niet sprake van een sociaal isolement

Andere factoren die van invloed zijn op de beleving van de mantelzorger: mate van ervaren steun van de omgeving (kinderen, familie), inkomenssituatie, gezondheid van de mantelzorger

3. Kenmerken van de geboden hulp door de mantelzorger•Lengte•ZwaarteBron: Boer et al., 2010: 20-26

Mantelzorg

Belasting van de mantelzorger

De psychische belasting wordt door mantelzorgers die voor hun partner zorgen zwaarder ervaren dan de fysieke belasting.

Redenen die genoemd worden:

1.Men is de regie over het eigen leven kwijt en zit gevangen in de situatie2.Door de situatie kan de mantelzorger makkelijk in een sociaal isolement raken3.De relatie met de partner is veranderd4.Alles draait om de partner5.Alle taken komen op de mantelzorger neer6.De toekomst is onzeker7.Men is bang niet meer voor de partner te kunnen zorgen8.Er is veel onbegrip uit de omgeving9.De mantelzorger voelt zich ondergewaardeerd door de samenleving

Bron: Boer et al., 2010: 30-33

Mantelzorg

Redenen waarom mantelzorgers in eerste instantie niet actief hulp zoeken1. Psychologische drempels

• Aan de hulp voor de zieke partner wordt voorrang gegeven, soms wordt het zelf vragen om hulp als egoïstisch ervaren

• Zowel de mantelzorger als zieke partner geeft de voorkeur aan mantelzorg i.p.v. professionele zorg

• Het negatieve imago van zorginstellingen en geïnstitutionaliseerde zorg• De angst regie en privacy te verliezen wanneer deze zorg in huis wordt gehaald• Hulp vragen betekent dat de mantelzorger toegeeft dat de situatie ernstig is en dat dat hij/ zij

de situatie niet meer aan kan.• Het niet willen belasten van vrienden, buren en familie met de vraag om hulp of het delen van

de zorg• Geen behoefte hebben aan nog meer ellende en de overtuiging hebben weinig op te schieten

met de verhalen van anderen (gesprekken met lotgenoten)

2. Praktische drempels• Onbekendheid met de vormen van hulpverlening• Bureaucratie bij het aanvragen van de hulp• Slechte communicatie tussen instanties onderling• Extra kosten van de hulp

Bron: Boer et al., 2010: 46-52

Mantelzorg

Aanbevelingen om mantelzorgers beter te ondersteunen

Aanbevelingen om mantelzorgers die voor hun partner zorgen beter te ondersteunen:

1.Hulp aan de mantelzorger in een vroeg stadium aanbieden om te voorkomen dat de mantelzorger in een sociaal isolement raakt. 2.Betere beschikbaarheid van - en toegang tot zichtbare hulp voor mantelzorgers3.Aandacht voor de positie en rol van mantelzorgers door medische dienstverleners4.Preventieve ondersteuning richten op de hulpbehoevende, de mantelzorger, medische dienstverleners, begeleider en het sociaalnetwerk van de mantelzorger en diens partner5.Aandacht voor de mantelzorger: mogelijkheden bieden om zijn/ haar mening te uiten, het aanbod van lotgenotencontacten uitbreiden met een informatieve kant, meer publieke aandacht voor de mantelzorger

Bron: Boer et al., 2010: 64-68

Mantelzorg

Gebruikte literatuur

•Boer, A., de., Duimel, M., Male, J. van (2010). Iemand moet het doen, ervaringen van verzorgers van partners. Sociaal en Cultureel Planbureau. Den Haag.

Mantelzorg

8 bakens welzijn nieuwe stijl

1. Gericht op de vraag achter de vraag

2. Gebaseerd op de eigen kracht van de burger

3. Direct erop af

4. Formeel en informeel in optimale verhouding

5. Doordachte balans van collectief en individueel

6. Integraal werken

7. Niet vrijblijvend, maar resultaatgericht

8. Gebaseerd op ruimte van de professionals

Mantelzorg

Rollen van mantelzorgers

• Deskundige

• Client

• Collega

• Familielid/ vriend

Mantelzorg

Voorbeelden sociale interventies voor mantelzorgers

• Respijtzorg

• Maatjesprojecten: mantelzorgmaatje (vrijwillige hulpdienst)

• Lotgenotencontact

• Mantelzorgmakelaar

• Mantelzorglijn

• Steunpunten mantelzorg

Mantelzorg

Algemene ondersteuning

Algemene interventies:•Natuurlijk een netwerkcoach/ Sociale Netwerk Strategieën •Eigen Kracht Conferenties•Familiebeleid

Landelijke Vereniging voor Mantelzorg en Vrijwilligerszorg: MEZZOwww.mezzo.nl