Licht

Marije Kaljouw

Aart Oudendorp

Jenneke van Ginkel

Regels en richtlijnen

Leghennen:

EG-richtlijn: kippen moet elkaar en omgeving kunnen zien, zonder gedrags en gezondheidsproblemen. Egale verdeling.

NL: legkippenbesluit: 8 uur ononderbroken duisternis.

Regels en richtlijnen (2)

Vleeskuikens

EU: > 20 lux en 6 uur donkerperiode, 4 uur ononderbroken

IKB: >10 <20 lux 6 uur ononderbroken donkerperiode

Soorten lampen

TL-buizen: stroboscopisch effect Gloeilampen: goedkoop Hoogfrequentie TL: dimbaar PL lamp: energiezuiniger Monochromatische TL buis Natrium hogedruk lampen: lage kosten Orion pl-lampen Toekomst: LED lampen

Conventionele lichtschema’s

Constant Gefractioneerd

Niet-repetitief Repetitief Biomittent Reading Ahemerale

Kleur

4 soorten kegeltjes UV licht “zien” Groei: violet-groen Reproductie: wit/rood licht Gedrag: blauw licht rustig

rood licht agressief

Licht

Licht beinvloed: Groei Gonaden Ovariele cyclus Activiteit

Duur en intensiteit belangrijk! Kip gevoeligst voor rood licht van 600 tot 750

nm

Lichtschema Lichtschema heeft invloed op:

Duur van de leg Grootte van ei / hoeveelheid eieren Schaalkwaliteit ei Opname voer Voederconversie Pikgedrag Energiekosten Mortaliteit Luchtkwaliteit / verbruik zuurstof Gezondheid bloedmijten

Werkingsmechanisme Licht

Retinal photoperceptie; Dopamine wat weer melatonine produceert.

Melatonine regelt dag/nacht ritme. Waarschijnlijk door gen o.i.v. lichtimpulsen Bioklok kip: 25.3 uur

onconventioneel lichtschema

Continue licht Continue donker Intermitterend

asymmetrisch symmetrisch

Onconventioneel lichtschema

Continue donker Verlaagde groei Verlagen leg% (60%) starten rui

Onconventioneel lichtschema

Continue licht Meer voeropname Toch nog dag/nacht ritme alleen wat meer

verspreid. (voertijden, activiteit)

Onconventioneel lichtschema

Intermitterend EU regels: vasthouden aan 24h lichtregime 4(1L:3.5D):1L:5D 15% minder zuurstof 4(3L:3D) 24(0.25L:0.75D)

Veranderen van schema duurt 7 dagen.

Pathologische effecten van licht (I) Continue licht

Vergroot oog Afplatting cornea (verziendheid) Langdurig

Meer kans op retina loslating, verdikking blinde vlek, cataract

UV licht Ruwer sclera oppervlak

Continue 45 lux Jonge hanen: immunosupressie (AB)

Pathologische effecten (II)

Continue donker Toename IOD Lethargie Verdunde retina en choroid Geen bijniergewichtstoename vleeshanen 6-11wk

DD Afwezigheid dag/nacht ritme

Geen melatonine Lethargie

Gekleurd licht

14h zwak blauw licht Vergrote oogbol Protrusie

Stress? Geen effect gewicht bijnier, [corticosteroid]plasma, Kalkoen anders dan kip

UVA 23L1D ruwer cornea oppervlak;dikker epitheel ↓[corticosteroid]plasma; ↑exploratiegedrag

Optimalisatie lichtschema leghennen1. Voedselopname en groei

2. Timing seksuele maturatie

3. Maximaliseren aantal eieren

4. Optimaliseren eigewicht

5. Tijdstip leg Fotosensitisatie

6. Controle ongewenst gedrag

LG

Leeftijd 1e ei

Lichtschema

D1 - 2 continue licht Afname tot 8-10u op 2wk leeftijd

Geleidelijk Direct

Maximaal 9/10u licht bij jonge dieren > 10 u verminderde ontwikkeling Bij hitte: meer voeropname

Toename lichtperiode 14-18 weken

Aanwezigheid natuurlijk licht

Constante lichtperiode - 1 uur tov langste lichtperiode Lichtschema’s

Never allow the light to increase during the rearing period

Travis Morris, 1960

Vertraagde start leg(↑eigewicht) Niet via beperkt voeren Lichtschema

Na 0 dagen afname lichtperiode vertraagd tot 7/ 8 weken, 1 gram toename, 1 week latere start 14/15 weken, 2 gram toename, 2 weken later

Intensiteit < 2 lux

Wetgeving Lichtdoorlating donkerperiode <0.05 lux

Doel lichtschema legperiode

1. Groei (70-80g /wk)2. Seksuele maturatie, 50% leg3. Aanpassen voedselopname

Fotostimulatie >14 wk // 75 % LG Geen effect 50% leg >17 wk Geen verschil abrupt / 30 minuten overgang

Extra voedselopname: 2u licht 2e helft nacht

Overmatig lang licht

Nadelen Kost energie Stallen lichtdicht Dunnere schaal ↑ mortaliteit ↑ herstelde schaalbreuk ↑ leververvetting

Voordelen eigewicht

0.25g / uur extra < 16 u dag meer

buitennesteieren licht aan in nest 2u

voor/na lichtperiode

Conclusie:

< 14 u licht

Ontwikkelingen

Schemering Moderne rassen minder lux-gevoelig

aantal eieren gelijk ↓ voedselopname ↓ eigewicht

5 – 10 lux genoeg Maar… inspectie!!!

Lekkage van licht

Moment van leg ~ tijdstip lekkage Voor lichtperiode vroeger tijdstip Na lichtperiode

> 1 lux later tijdstip

Bij natuurlijk licht constante tijd

Intermitterende schema’s

Asymmetrisch 2L4D8L10D (Cornell)

~14L/10D 16(15minL45minD)8D

Biomittent Na legpiek Geleidelijke start 45L:15D;

30L:30D Voordelen

↓voedselopname ↑VC ↓mortaliteit Elektriciteit

Symmetrisch 2L4D 3L3D Na legpiek

Voordelen ↑ Schaalkwaliteit ↑ eigewicht ↓ Bloedluis

Nadelen ↓ aantal eieren Geen dag/nacht ritme Verboden EU

Ahemeral

Geen 24 uur ritme ↑ schaalkwaliteit ↑ eigewicht

Verboden EU Niet practisch ivm werkzaamheden