Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Leesproblemen voorspellen:

Mogelijk of Onmogelijk?Wenselijk of Onwenselijk?

dr. Anna M. T. Bosman

KU Nijmegen, Orthopedagogiek: Leren en Ontwikkeling

a.bosman@ped.kun.nl

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Met medewerking van

drs. Tom Braams & drs. Ellen RutjensTom Braams & Partners, Deventer

drs. Inge RoerinkKU Nijmegen, Orthopedagogiek: Leren en Ontwikkeling

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Kennis van de fonologie• Fonologisch bewustzijn:

betreft eenheden groter dan het foneem

• Fonemisch bewustzijn:betreft eenheden gelijk aan het foneem

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Twee studies naar de voorspelling van leesproblemen op basis van

1. vijf fonologische/fonemische toetsenBraams & Bosman (2000)

2. letterleertaakRoerink (2001)

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Cohort N* Leeftijd Voorspellende toetsen

1 102 6;3 eind Groep 2

in juni

2 135 5;9 begin Groep 2

in november

* leerlingen zijn afkomstig van 3 verschillende scholen

Studie Braams & Bosman (2000)

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Voorspellende toetsen

1. Rijm

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Voorspellende toetsen

1. Rijm2. Rijmprime

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Voorspellende toetsen

1. Rijm2. Rijmprime3. Synthese

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Voorspellende toetsen

1. Rijm2. Rijmprime3. Synthese4. Deletie

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Voorspellende toetsen

1. Rijm2. Rijmprime3. Synthese4. Deletie5. Letters benoemen

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Cohort

Cronbach’s α 1 2

Rijm .80 .76

Rijmprime .81 .79

Synthese .91 .86

Deletie .94 .94

Letters benoemen .93 .93

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Criteriumtoets

Afgenomen februari

Lezen• EMT van Brus en Voeten (1972)

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

• Rijm, Rijmprime, Synthese en Deletie in Cohort 1 zijn geen voorspellers voor later leessucces

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

• Rijm, Rijmprime, Synthese en Deletie in Cohort 1 zijn geen voorspellers voor later leessucces

• Synthese en Deletie in Cohort 2 voorspellen in zeer geringe mate later leessucces

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

• Rijm, Rijmprime, Deletie en Synthese in Cohort 1 zijn geen voorspellers voor later leessucces

• Synthese en Deletie in Cohort 2 voorspellen in zeer geringe mate later leessucces

• Letters benoemen in Cohorten 1 en 2 voorspellen in redelijke mate later leessucces

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Verklaarde variantie van Letters benoemen op de EMT

Cohort 1 (eind Groep 2)School 1: 14% (r = .37) School 2: 29% (r = .54) School 3: 38% (r = .62)

Cohort 2 (begin Groep 2)School 1: 71% (r = .84) School 2: 0% (r = .06) School 3: 32% (r = .57)

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Conclusie

Letters benoemen

is meest veelbelovende toets voor de voorspelling van later leessucces

maar

heeft zo onvoldoende praktische waarde

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Studie Roerink (2001)

School n1 aantal letters geoefend2 in

1 45 15 4x 1 dag

2 35 8 6x 2 dagen

1 Gemiddelde leeftijd van de kinderen was 6;12 Letterleertaak werd afgenomen in het voorjaar 2000

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Letterkennis in %=

(Aantal correct benoemde letters / het aantal te leren letters) * 100

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Letterkennis in %=

(Aantal correct benoemde letters / het aantal te leren letters) * 100

Stel dat:Jos 3 van de 15 te leren letters correct benoemd

dan:is de letterkennis van Jos (3/15)*100 = 20%

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Letterkennis in %=

(Aantal correct benoemde letters / het aantal te leren letters) * 100

Stel dat:Jos 3 van de 15 te leren letters correct benoemd

dan:is de letterkennis van Jos (3/15)*100 = 20%

Stel dat:Anne 3 van de 8 te leren letters correct benoemd

dan:is de letterkennis van Anne (3/8)*100 = 38%

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Letterleereffect in %=

(Aantal geleerde letters/totaal te leren letters) * 100

Stel dat:Jos nog 6 van de 8 letters kan lerenJos er tijdens de training 3 bij leert

dan:heeft Jos een letterleereffect van (3/6)*100 = 50%

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Criteriumtoets

Afgenomen januari

Lezen• EMT van Brus en Voeten (1972)

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Letterleereffect is geen

voorspeller voor later leessucces

School 1: r EMT * Letterleereffect = -.05

School 2: r EMT * Letterleereffect = -.11

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Letterkennis is een redelijk goede voorspeller van later leessucces

Verklaarde variantie van Letterkennis op de EMTSchool 1: (15 letters) 36% (r = .60) School 2: (8 letters) 57% (r = .76)

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Indeling + volgens het CITO-leerlingvolgsysteem

A: ca. 25% hoogst scorende leerlingen

B: ca. 25% net boven het gemiddelde

C: ca. 25% net onder het gemiddelde

D + E: ca. 25% laagst scorende leerlingen

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

EMT-niveau

A B C D

A 12 8

B 2 13

C 8 8

Letterkennis-

niveau

D 9 10

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

EMT-niveau

A B C D

A 12 8

B 2 13

C 1 2 8 8

Letterkennis-

niveau

D 1 3 9 10

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

EMT-niveau

A B C D

A 12 8 1

B 2 13 2

C 1 2 8 8

Letterkennis-

niveau

D 1 3 9 10

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

EMT-niveau

A B C D

A 9 7

B 6 11

C 4 8

Letterkennis-

niveau

D 2 8

Braams & Bosman (2000) normering

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

EMT-niveau

A B C D

A 9 7

B 6 11

C 3 3 4 8

Letterkennis-

niveau

D 5 2 8

Braams & Bosman (2000) normering

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

EMT-niveau

A B C D

A 9 7 5 1

B 6 11 5 5

C 3 3 4 8

Letterkennis-

niveau

D 5 2 8

Braams & Bosman (2000) normering

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Conclusies?

Letterleersnelheid: geen voorspeller?

Letterkennis: goede voorspeller?

Terugkomdag Ortho16 nov 2001

Epiloog

Is het voorspellen van leesproblemen wenselijk?