4x P tetraeder

de vier kwaliteiten van Duurzaam Bouwen

prof. ir Kees Duijvestein em.

Duurzame Ontwikkeling in de Gebouwde Omgeving

�� StadsOntwerp & Milieu (SOM) groep

faculteit Bouwkunde TU Delft

�� Strategisch adviseur bij

�� Solidago Den Haag

�� TVDH Architecten Den Haag

�� BOOM Delft en Maastricht

April 1964 Marsdiep Den Helder, B2 sloepen zeilwedstrijd Adelborsten - AROMarns

Dinsdag 16 september 2008

Dinsdag 30 september 2008

Ecologisch bouwen

�� Biologisch bouwen

�� Ecologisch bouwen

�� Bio- ecologisch bouwen

�� Milieubewust bouwen

�� Milieuvriendelijk bouwen

�� Energiebewust bouwen

�� Organisch bouwen

Ecologisch bouwen

�� Biologisch bouwen

�� Ecologisch bouwen

�� Bio- ecologisch bouwen

�� Milieubewust bouwen

�� Milieuvriendelijk bouwen

�� Energiebewust bouwen

�� Organisch bouwen

�� Geitenharen sokken??

�� Piggelmee architectuur??

Van ecologisch naar duurzaam

�� Biologisch bouwen

�� Ecologisch bouwen

�� Bio- ecologisch bouwen

�� Milieubewust bouwen

�� Milieuvriendelijk bouwen

�� Energiebewust bouwen

�� Organisch bouwen

�� Geitenharen sokken??

�� Piggelmee architectuur??

Nationaal Milieubeleidsplan

VROM: Duurzaam bouwen !!

Duurzaam = Sustainable

�� Duurzaam bouwen

is afgeleid van het begrip:

Duurzame ontwikkeling / Sustainable

Development (Brundtland)

people

profit

planet

sociale kwaliteit

milieukwaliteit

Duurzaamheid

economische kwaliteit

people

profit

planet

sociale kwaliteit

gezondheid

veiligheid

leefbaarheid

(keuze)vrijheid

participatie

sociale samenhang

milieukwaliteit

energie

water

materiaal

mobiliteit

afval

natuur

Duurzaamheid economische kwaliteit

winst / welvaart

betaalbaarheid

transparantie

werkgelegenheid

bereikbaarheid

beheerbaarheid

people

profit

planet

sociale kwaliteit

gezondheid

veiligheid

leefbaarheid

(keuze)vrijheid

participatie

sociale samenhang

milieukwaliteit

energie

water

materiaal

mobiliteit

afval

natuur

Duurzaamheid economische kwaliteit

winst / welvaart

betaalbaarheid

transparantie

werkgelegenheid

bereikbaarheid

beheerbaarheid

Voor sommigen

is het wel even wennen aan

transparantie

Van buiten

Van binnen Van buiten

NRC

280410

people

profit

planet

sociale kwaliteit

gezondheid

veiligheid

leefbaarheid

(keuze)vrijheid

participatie

sociale samenhang

milieukwaliteit

energie

water

materiaal

mobiliteit

afval

natuur

economische kwaliteit

winst

welvaart

betaalbaarheid

transparantie

werkgelegenheid

bereikbaarheid

beheerbaarheid

project

ruimtelijke kwaliteit

relatie met omgeving

flexibiliteit

degelijkheid

visuele kwaliteit

imago

ruimtelijke opbouw

Hier en nu & Daar en straks

Duurzaam Bouwen

�� niet alleen hier en nu

�� maar ook daar en straks

Sustainable versus Durable

Duurzaam

Sustainable Rekening houdend met

sociale kwaliteit

Milieukwaliteit

economische kwaliteit

pm: Enduring Freedom

Duits: Nachhaltig

Durable Lange levensduur

��PVC

��Verzinkt staal

��Verduurzamen van hout

��(loodmenie)

��(CFK’s)

��(asbest)

��(koolteer)

Duits: Dauerhaft

people

prosperity

planet

sociale kwaliteit

gezondheid

veiligheid

leefbaarheid

(keuze)vrijheid

participatie

sociale samenhang

milieukwaliteit

energie

water

materiaal

mobiliteit

afval

natuur

economische kwaliteit

winst

welvaart

betaalbaarheid

transparantie

werkgelegenheid

bereikbaarheid

beheerbaarheid

project

ruimtelijke kwaliteit

relatie met omgeving

flexibiliteit

degelijkheid

visuele kwaliteit

imago

ruimtelijke opbouw

Samenwerken

architectuur bouwfysica

installatietechniek

binnenklimaat Mono-disciplinair

Samenwerken

architectuur stedenbouw

Civiele

techniek

Woonomgeving Mono-disciplinair

Noodzakelijk

architectuur stedenbouw

Civiele techniek

inter-disciplinaire

samenwerking

architectuur stedenbouw

Civiele

techniek

woonomgeving

multi-disciplinaire

samenwerking

Gewenst

ontwerpers uitvoerders

opdrachtgevers

trans-disciplinaire

samenwerking bijv.

tbv CO2 problematiek

EZ VROM

Ontw Sam

bouwkunde sociologie

economie

bouwpraktijk�

beleid/politiek wetenschap�

Greenpeace NIDO

Milieudefensie

maatsch. org.

producenten bouwmarkten

DHZ-ers

consumentenmarkt�

Gewenst

ontwerpers uitvoerders

opdrachtgevers

trans-disciplinaire

samenwerking bijv.

tbv CO2 problematiek

EZ VROM

Ontw Sam

bouwkunde sociologie

economie

bouwpraktijk�

beleid/politiek wetenschap�

Greenpeace BNA

Milieudefensie

maatsch. org.

producenten bouwmarkten

DHZ-ers

consumentenmarkt�

Hoe pak je dat aan?

�� Wat is belangrijk?

�� Hoe vergelijk je appels en peren ?

DCBA - methode

De normale situatie

Corrigeer de normale situatie

Bijna de Beste keuze

Absoluut beste keuze (voor die kwaliteit)

Ecolonia; Alphen a/d Rijn 1985

Planet subthema: ongemotoriseerd vervoer

D: flexibel, dus restpost

C: structuur-bepalend

B: + voorrang

A: + enige vorm van vervoer

People subthema: % vrouwelijke hoogleraren bij fac Bk

D: 10

C: 25

B: 40

A: 50

People participatie subthema: initiatief

D: door anderen

C: met ons

B: door ons

A: gezamenlijk

Profit beheerbaarheid

subthema bewonersbetrokkenheid

D: bewoners niet betrokken

C: bewoners betrokken

B: bewoners betrokken & medeverantwoordelijk

A: bewonersbeheer

Planet afval subthema: hergebruik gebouwen

D: geen aandacht;

C: het bestaande aanpassen

B: het bestaande inpassen

A: het bestaande als basis voor planvorming

Prosperity transparantie subthema: ontwerpkeuzes

D: ontwerp komt uit de hoge hoed

C: de ontwerpers vertellen

B: de ontwerpers leggen uit

A: de ontwerpers verklaren

Planet energie subthema: electriciteitsgebruik per hh/jr

D: 3000 kWh

C: 2000 kWh

B: 1000 kWh

A: 500 kWh

Planet subthema: Energie EPC

D: 0,8 - 0,6

C: 0,6

B: 0,3

A: 0,0

DPL: Duurzaamheids Profiel op Lokatie

D: 6

C: 7,3

B: 8,6

A: 10

Voorbeeld energie,

orientatie op de zon

D: Orientatie onafhankelijk van zon

C: 80% tussen zuidoost en zuidwest (vooral AZE)

B: 90% tussen zuidzuidoost en zuidzuidwest (ook PZE)

A: 100 % zuid georiënteerd (PZE & AZE)

Verkaveling

Oplopende zuidorientatie (van 53% tot 100%)

Uit: De zon in stedenbouw en architectuur, Novem

��D ��C ��B ��A

��53% ��73% ��80% ��100%

People (sub)thema: imago wijk

D: geen speciale aandacht / standaard woningbrochures

C: wonen in een prachtige wijk

B: je hebt het getroffen als je er mag wonen

A: er gaat absoluut niets boven mijn wijk

people

prosperity

planet

sociale kwaliteit

gezondheid

veiligheid

leefbaarheid

(keuze)vrijheid

participatie

sociale samenhang

milieukwaliteit

energie

water

materiaal

mobiliteit

afval

natuur

economische kwaliteit

winst

welvaart

betaalbaarheid

transparantie

werkgelegenheid

bereikbaarheid

beheerbaarheid

project

ruimtelijke kwaliteit

relatie met omgeving

flexibiliteit

degelijkheid

visuele kwaliteit

imago

ruimtelijke opbouw

belangrijk, ik zet me hier voor in

(groene stickers)

belangrijk, maar laat dit aan de anderen over

(blauwe stickers)

discutabel, ik twijfel aan het belang hiervan

(gele stickers)

niet belangrijk (rode stickers)

Thema's:

gezondheid

veiligheid

participatie

People levensloopbestendigheid

comfort

sociale samenhang

…

energie

water

materiaal

Planet mobiliteit

afval

natuur & landschap

…

welvaart

betaalbaarheid

transparantie

Prosperity werkgelegenheid

bereikbaarheid

beheerbaarheid

…

degelijkheid

relatie met omgeving

imago

Project visuele kwaliteit

flexibiliteit

ruimtelijke opbouw

…

CD/LK/TU Delft//oct2009

belangrijk, ik zet me hier voor in

(groene stickers)

belangrijk, maar laat dit aan de anderen over

(blauwe stickers)

discutabel, ik twijfel aan het belang hiervan

(gele stickers)

niet belangrijk (rode stickers)

Visuele kwaliteit

belangrijk, ik zet me hier voor in

(groene stickers)

belangrijk, maar laat dit aan de anderen over

(blauwe stickers)

discutabel, ik twijfel aan het belang hiervan

(gele stickers)

niet belangrijk (rode stickers)

Visuele kwaliteit

gezondheid

belangrijk, ik zet me hier voor in

(groene stickers)

belangrijk, maar laat dit aan de anderen over

(blauwe stickers)

discutabel, ik twijfel aan het belang hiervan

(gele stickers)

niet belangrijk (rode stickers)

Visuele kwaliteit

gezondheid

betaalbaarheid

belangrijk, ik zet me hier voor in

(groene stickers)

belangrijk, maar laat dit aan de anderen over

(blauwe stickers)

discutabel, ik twijfel aan het belang hiervan

(gele stickers)

niet belangrijk (rode stickers)

Visuele kwaliteit

gezondheid

betaalbaarheid

degelijkheid

Integratie in ontwerp

Maximalisatie methode

Prioriteiten stellen met 4xP

Ambitie bepalen met DCBA methode

Integreren in ontwerp met MM

Maximaliseer

Schets structuur alsof alleen dat thema belangrijk is

Combineer schetsen vlgs prioriteitenlijst en/of vai kansrijke combinaties

Integratie in ontwerp

Innovation is not the product of logical thought

Although the result is tied to logical structure

A. Einstein

Design is not the product of logical thought

Although the result is tied to logical structure

ICP from A. Einstein

analyse concept

brief

landscape

water

traffic

energy

archeology

analyse maximization integration optimization

other

non stucturing

themes

first draft

urban structureurban design

soil/nature

site

Flora, fauna, landschap en bodem Verkeer

Water Energie

optimalisatie

Stedenbouwkundige integratie

People Sociale Kwaliteit

1 gezondheid

luchtkwaliteit / geluidhinder / daglicht

2 veiligheid

sociale - / verkeers - / externe -

3 participatie Initiatief / verantwoordelijkheid / voorlichting

People Sociale Kwaliteit

4 levensloopbestendigheid

toegankelijkheid / aanpasbarheid

5 comfort

burenlawaai / temperatuur / windhinder

6 sociale samenhang diversiteit woningen / recreatie / openbare ruimte

7 ………………..

Planet milieukwaliteit

1 energie

verminder vraag / eindeloze bronnen / efficiency

2 water

zuinig met drinkwater / gebruik regenwater / ruim met

oppervlakte water

3 materiaal zuinig met - / hergroeibaar - / - minste milieulast

Planet milieukwaliteit

4 mobiliteit

voorkom onnodige - / spierkracht / efficiente -

5 afval

voorkom - / hergebruik / verwerk verstandig

6 natuur en landschap rekening bestaand - / nieuw - / ecologische aanleg

7 ………………..

Profit / Prosperity economische kwaliteit

1 winst / welvaart

voorzieningen / inkomen

2 betaalbaarheid

woningen / voorzieningen / bedrijfsgebouwen

3 transparantie gemeente / bouwproces / verhuurbeleid

Profit / Prosperity economische kwaliteit

4 werkgelegenheid

arbeidsplaatsen / werk aan huis

5 bereikbaarheid

fiets / ov / auto

6 beheerbaarheid onderhoud / betrokkenheid

7 ………………..

Project Ruimtelijke kwaliteit

1 degelijkheid

stevigheid / levensduur / repareerbaarheid

2 relatie met omgeving

fysiek / functioneel

3 imago PR / identiteitsbeleving /”je boft als je daar woont”

Project Ruimtelijke kwaliteit

4 visuele kwaliteit

vernieuwing / herhaling & variatie / lokale architectuur

5 flexibiliteit

doelgroepen varieteit / functieverandering

6 ruimtelijke opbouw besloten vs open / herkenbaarheid / orientatie

7 ………………..

= belangrijk, daar zet ik mij voor in

= belangrijk, maar laat ik aan anderen over

= stel ik ter discussie

= onbelangrijk

people

prosperity

planet

sociale kwaliteit

gezondheid

veiligheid

leefbaarheid

(keuze)vrijheid

participatie

sociale samenhang

milieukwaliteit

energie

water

materiaal

mobiliteit

afval

natuur

economische kwaliteit

winst

welvaart

betaalbaarheid

transparantie

werkgelegenheid

bereikbaarheid

beheerbaarheid

project

ruimtelijke kwaliteit

relatie met omgeving

flexibiliteit

degelijkheid

visuele kwaliteit

imago

ruimtelijke opbouw

IPC Duurzaam Bouwen: Denk mondiaal, handel lokaal

= belangrijk, daar zet ik mij voor in

= belangrijk, maar laat ik aan anderen over

= stel ik ter discussie

= onbelangrijk

= deelnemers

= organisatie

belangrijk, ik zet me hier voor in

(groene stickers)

belangrijk, maar laat dit aan de anderen over

(blauwe stickers)

discutabel, ik twijfel aan het belang hiervan

(gele stickers)

niet belangrijk (rode stickers)

duijvestein@gmail.com