In de frontlinie tussen hulp en recht 1 van 39

Werkprincipes in de frontlinie

Mensen aan hun recht helpen, tot hun recht laten komen

In de frontlinie tussen hulp en recht 2 van 39

Wat is methodisch handelen?

• Doelgericht• Systematisch• Planmatig• Procesmatig• Rationeel• Chronologisch• Evaluatief

In de frontlinie tussen hulp en recht 3 van 39

SJD’er in de samenleving

• juridisering en agogisering• sociale participatie• burgerschap, grondrechten, sociale

rechten• onderbenutting en niet gebruik van

rechten• mondigheid

In de frontlinie tussen hulp en recht 4 van 39

Wat is bepalend voor je methodische aanpak?

• Doel: dat voortkomt uit de opdracht van de instelling waar je werkt en je plan van aanpak op de specifieke cliënt

• Uitgangspunt: mensen tot en aan hun recht laten komen, recht doen aan humane samenleving

• Werkprincipe: de uitgangspunten vertalen in praktisch handelen

In de frontlinie tussen hulp en recht 5 van 39

Doelstelling

• Kan algemeen zijn• Is werkveld-/instellingsgebonden• Is functiegebonden• Is cliëntgebonden, plan van aanpak!

In de frontlinie tussen hulp en recht 6 van 39

Een uitgangspunt

Ideeën die voortkomen uit mensen tot hun recht laten komen en humaniteit.

In de frontlinie tussen hulp en recht 7 van 39

Een uitgangspunt

• Noties uit de rechtenethiek en zorgethiek, concreet gemaakt

• Zelfredzaamheid bevorderen, zowel gelijkheid nastreven als einzelfallgerechtigkeit, aansluiten bij cliënt, etc.

In de frontlinie tussen hulp en recht 8 van 39

De relatie tussen hulpverlener en cliënt

Je neemt altijd jezelf mee en dat is maar goed ook

In de frontlinie tussen hulp en recht 9 van 39

Houdingsaspecten

• respect• inlevingsvermogen• begrip• echtheid• moed

In de frontlinie tussen hulp en recht 10 van 39

Perceptie van de cliënt

Je bent voor velen het gezicht van de samenleving

In de frontlinie tussen hulp en recht 11 van 39

De emoties van de werker

• Helder verstand en niet bang voor voeten in modder

• Hart en verstand vullen elkaar aan• Je kunt tegen je verlies• Je accepteert onzekerheid

In de frontlinie tussen hulp en recht 12 van 39

Zelfkennis is goed voor jezelf en je cliënt

• Je waarden en normen• Je sterke kanten• Erkennen van je schaduwkanten• Kennen van je eigen behoeften• Je eigen blinde vlekken en

vanzelfsprekendheden

In de frontlinie tussen hulp en recht 13 van 39

Methodische werkprincipes in de frontlinie

• Herkennen van dilemma's• Herkennen van discretionaire ruimte • Legitimeren van beslissingen • Contextgericht werken• Oplossen van conflicten in een

prejuridisch stadium• Signaleringstaak

In de frontlinie tussen hulp en recht 14 van 39

Ruimte en dilemma's als cliënt-regelgeving

• Nood cliënt sluit niet aan op regels• Regels zijn onuitvoerbaar• Onduidelijkheid in wetgeving,

politieke compromissen, WIA• Nieuwe wetten, REA• Individualiseringsprincipe WWB

Binnen de bestaande regelgeving kan cliënt niet de nodige hulp krijgen.

In de frontlinie tussen hulp en recht 15 van 39

Ruimte en dilemma's als cliënt-regelgeving

In de frontlinie tussen hulp en recht 16 van 39

Ruimte en dilemma’s op de as cliënt-beleid van de instelling

• Aanbod van de instelling en wens cliënt• Zin en onzin protocollen• Indicatie en recht

Cliënt moet haar auto verkopen.

In de frontlinie tussen hulp en recht 17 van 39

Ruimte en dilemma’s op de as werker-cliënt

• Uitvoerder• Belangenbehartiger• Begeleider• Adviseur• Bemiddelaar• Sanctioneerder

Je zou moeten sanctioneren, maar wilt helpen of andersom.

In de frontlinie tussen hulp en recht 18 van 39

In de frontlinie tussen hulp en recht 19 van 39

Opdracht

Neem een voorbeeld mee van een dilemmacasus!

In de frontlinie tussen hulp en recht 20 van 39

Je besluit toetsen op synergie, de raakvlakbegrippen

• Doen we recht aan de eigen verantwoordelijkheid van de cliënt

• Leveren we maatwerk voor de cliënt• Handelen we zorgvuldig naar de cliënt?• Hebben we goede communicatie met

de cliënt, door een brug te slaan tussen systeemwereld en leefwereld?

• Ontstaat er een opdat-oplossing?

In de frontlinie tussen hulp en recht 21 van 39

Contextgericht werken

Houdingsaspecten:

• Respect• Inlevingsvermogen• Voorkomen van een tunnelblik• Overbruggen systeemwereld en

leefwereld

In de frontlinie tussen hulp en recht 22 van 39

Contextgericht werken

• Voorkomen van de tunnelblik: gevolg van fragmentatie

• Kijk eerst breed naar de problemen van de cliënt en de samenhang in leefgebieden

• Kijk naar verdere hulp dan je instelling kan bieden

• Kijk naar de visie van je cliënt• Kijk naar impasses en sterktes• Kijk van onder naar boven

In de frontlinie tussen hulp en recht 23 van 39

Contextgericht werken: de diagnose

• Bevinding• Verhaal• Inventie• Situatiegrens

In de frontlinie tussen hulp en recht 24 van 39

Opdracht voor volgende training

• Maak een diagnose van Sonja, Mick en Karst.

• Neem een eigen casus mee, uitgetypt en wel.

In de frontlinie tussen hulp en recht 25 van 39

Contextgericht werken: overbruggen systeemwereld en leefwereld

Pedofiel na straf geweerd uit stad.

In de frontlinie tussen hulp en recht 26 van 39

Habermas: machtsvrije communicatie

1. Alle betrokkenen hebben gelijke kans om een discussie te beginnen en gelijke kans om argumenten naar voren te brengen en die van anderen te bekritiseren.

In de frontlinie tussen hulp en recht 27 van 39

Habermas: machtsvrije communicatie

2. Tussen de betrokkenen moeten geen machtsverschillen bestaan die zouden kunnen verhinderen dat argumenten op tafel worden gebracht of van tafel worden geveegd.

In de frontlinie tussen hulp en recht 28 van 39

Habermas: machtsvrije communicatie

3. Alle betrokkenen moeten ‘waarachtig’ zijn, daarmee wordt gesteld dat uitgesloten is dat ze elkaar manipuleren of andere belangen op het oog hebben. Ik zou deze integriteit noemen.

In de frontlinie tussen hulp en recht 29 van 39

Habermas: machtsvrije communicatie

1. Waarheid. De objectieve feiten maar dan volgens de beleving van de partijen.

2. Juistheid. Welke normen liggen ten grondslag aan de visie van de partijen?

3. Authenticiteit. Heb je je eigen vooroordelen goed in beeld? Heb je geen bijbedoelingen?

In de frontlinie tussen hulp en recht 30 van 39

Drie stappen om cultuur te overbruggen

• Wees je bewust van je eigen waarden en normen en die van de instelling.

• Luister naar waarden en normen van de ander.

• Ga op basis daarvan onderhandelen.

In de frontlinie tussen hulp en recht 31 van 39

De organisatie is een keurige meneer

• Kleine versus grote machtsafstand• Individu of collectief• Feminiene of masculiene waarden• Onzekerheidsvermijding• Lange- of kortetermijndenken

In de frontlinie tussen hulp en recht 32 van 39

Conflicten in prejuridisch stadium oplossen

• Verzakelijking solidariteit• Juridisering hulpverlening• Vaak geprotocolleerd• Onderschatting context• Recht is machtsgevoelig• Conflictmodel

In de frontlinie tussen hulp en recht 33 van 39

Alternatieven voor een juridische aanpak

• Bemiddelen• Mediation• Echtrecht-conferenties• Klachtbehandeling en het ‘recyclen’ van

klachten

Een juridische aanpak kan altijd nog!

In de frontlinie tussen hulp en recht 34 van 39

Signaleringstaak

Signaleren is het opsporen van:

• leemten in regelingen en voorzieningen

• onjuiste of minder gelukkige uitvoeringen van regelingen en voorzieningen

• niet goed functionerende instellingen en hun functionarissen

In de frontlinie tussen hulp en recht 35 van 39

Signaleringstaak

Signaleren is ook:

• een oproep doen tot verbetering

• op systematische wijze

• op grond van feiten (feitelijk materiaal)

• verkregen uit de directe hulp- en dienstverlening

In de frontlinie tussen hulp en recht 36 van 39

De preventietaak

Het signaleren van ontwikkelingen in de samenleving, IC-risicofactoren en risicosituaties die belemmerend werken op welzijn, gezondheid en veiligheid.

Dit kan startpunt zijn voor preventie.

In de frontlinie tussen hulp en recht 37 van 39

Waarom signalering?

• Opsporen onbedoelde effecten in wetten en regels

• Verbetering uitvoering• Correctie op top-down-model• Overheid stimuleert burgers met

klachten te komen

In de frontlinie tussen hulp en recht 38 van 39

Preventie in SJD-praktijk

• Fraude• Vroegtijdige hulpverlening• Veelplegersproject• Loverboysproject Eindhoven

Over muren heen werken!

In de frontlinie tussen hulp en recht 39 van 39

Stimuleren burgerschap

• Gewoon meedoen in plaats van sociale uitsluiting

• Stimuleren van inspraak• Ondersteunen van actieve burgers• Samenwerken • Burger als kiezer• Burger als klant• Burger als partner