Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 1

Hoofdstuk 3: Stedelijke vraagstukken van grote en middelgrote

steden in Nederland.

Hoofdvraag: Hoe kunnen de Nederlandse grote en middelgrote steden een bijdrage leveren aan de vergroting van welvaart en welzijn?

Deelvragen:

1

2

3

4

5

6

7

Waar gaat het over?

Opdr 2a:

Wat weet je al?

Opdr 3: Wanneer mensen vanuit de grote steden gaan verhuizen naar dorpen rondom

die stad spreekt men van …….

Opdr 4: Zet de begrippen a t/m g op de juiste plaats in kolom 2.

Vestiging en vertrek

Dataverkeer

Prestigieus kantoor

Tolerantie

Etniciteit

Voorziening

Mobiliteitsvermindering

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 2

Paragraaf 3.1: Van stad naar stedelijke zone.

Deelvragen die je na afloop van deze paragraaf moet kunnen beantwoorden:

1

2

3

Stad of dorp? (Dit wordt een stukje aantekening in de les)

►●

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 3

Van stad naar stedelijke zone.

Stad = nederzetting gekenmerkt door:

Agglomeratie =

Stadsgewest =

Stedelijke zone =

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 4

● Rond 1950 woonde 25% van de NL bevolking in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag n

Utrecht, nu is dat nog maar 13 %.

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 5

● Verzorgingsniveau is 3e kenmerk van een stad. (Zie TB blz 65)

Dagelijkse voorziening = voorziening die je (bijna) dagelijks gebruikt. (supermarkt, bakker)

Gespecialiseerde voorziening = voorziening die je maar heel weinig gebruikt. (juwelier) Stedelijke voorziening = voorziening die je niet in kleine plaatsen zal vinden.

Verzorgingsgebied =

Bereikbaarheid =

Reikwijdte =

Concurrentie om de ruimte =

gevolg:

Ruimtebehoefte =

● Je kunt steden ordenen naar de kwaliteit van het pakket aan diensten

‘Christaller’ / Centrale Plaatsen Systeem reikwijdte, draagvlak, drempelwaarde en

verzorgingsgebied. (Aantekening in de les)

Reikwijdte =

Draagvlak =

Drempelwaarde =

● Je kunt steden ordenen naar de kwaliteit van het pakket aan diensten

Steden van de hoogste orde / met een hoogvoorzieningenniveau hebben voorzieningen met

een grote reikwijdte. Binnen die reikwijdte is het draagvlak groot en zal voor veel

(gespecialiseerde) voorzieningen de drempelwaarde worden gehaald.

Steden van de hoogste orde hebben ook veel voorzieningen van een lager niveau.

(in een grote stad vind je meerdere bakkerijen, supermarkten, enz)

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 6

Christaller; verzorgingsgebieden van plaatsen van verschillend niveau.

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 7

(TB blz 68 e.v.) ■ De noordvleugel van de Randstad…

■ De zuidvleugel van de Randstad: Rotterdam en Den Haag

Rotterdam:

Den Haag:

● Vierde verschil tussen stad en platteland..________________________________________ ■ Minder sociale controle meer leefstijlen / meer diversiviteit gelet op…

■ Samenstelling van de bevolking; etniciteit ____________________________________

demografisch ________________________________

N.B. stedelijke leefstijl verspreid zich over grote delen van het land. (dankzij de media)

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 8

Bestuurlijk-ruimtelijke vraagstukken van grote en middelgrote gemeenten.

De Nota Ruimte bevat de visie van het kabinet op de ruimtelijke ontwikkeling van

Nederland en bevat de ruimtelijke bijdrage aan een sterke economie, een leefbare

samenleving en een aantrekkelijk land. Het kabinet schept ruimte onder het motto

‘decentraal wat kan, centraal wat moet’.

Wat wordt er met dit motto bedoeld? _____________________________________________

► Bestuurlijk netwerk =

Bijvoorbeeld:

Binnen zo een stedelijk netwerk worden afspraken gemaakt over bijvoorbeeld: ____________

● Vierde bestuurslaag =

Wet gemeenschappelijke regelingen =

Publiek private samenwerking

► PPS =

Redenen..

‘Rood voor groen’ =

● Voordeel PPS voor overheid….

■ Nadelen PPS voor overheid…

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 9

Maak de opdrachten 5 c t/m g, 7, 9, en 11.

____________ _____________

Zet om te beginnen het juiste jaartal onder ieder grafiek

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 10

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 11

Paragraaf 3.2: Congestievraagstukken: “Denkend aan Holland zie ik brede

files traag door oneindig laagland gaan”.

Deelvraag van deze paragraaf:

Van voetpad tot hoofdtransportas.

Fig 3.16 Verkeershindernissen in woonwijken, zoals drempels en versmallingen, zijn niet alleen aangelegd om de snelheid van auto’s te beperken (tot 30 km/uur) Een ander doel is….

► Combinatieritten….

Wijk- en stadsniveau.

► Stadsvernieuwing = leefbaarheid verbeteren verkeersmaatregelen:

-veiligheid -parkeren

-milieu Welke maatregelen kan men zowel nemen en wat beoogt men er mee?

●

●

●

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 12

Beleid op het gebied van stedelijke distributie

● Stedelijke distributie =

Spelregels met oog op veiligheid en milieu:

■

■

■

Mobiliteit tussen de steden.

► problemen in bereikbaarheid

● doelstelling van de overheid:

Tegenstrijdigheden:

► Verkeersknooppunt =

Uitbreiding van verkeersknooppunten / verbreding van wegen

Betrouwbaarheid van reistijden daalt

● Mainport Rotterdam bouwt een Twee Maasvlakte om ruimte te bieden aan..

Natuur die verdwijnt moet gecompenseerd worden (elders nieuw aangelegd) !!!!!!!!!

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 13

Mainport (aantekening docent)

Betuwelijn.

Hogesnelheidslijn (zuid)

Betuwelijn en HSL verbeteren de positie van de mainports Rotterdam (haven) en Schiphol

door een betere aansluiting op het Europees transportnetwerk. Hiermee worden de EU landen sterker aan elkaar gesmeed EU subsidie !!

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 14

Schiphol

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 15

Maak de opdrachten 15 en 21.

21-

15-Zie in het TB op blz 81 bron W10. Welke vestigingsfactoren spelen een rol bij de keuze voor een

(groot internationaal) bedrijf?

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 16

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 17

Paragraaf 3.3: Innovatievraagstukken.

Deelvraag: Is het zo dat steden de ‘motor van de kenniseconomie’ vormen?

Amsterdam, een creatieve stad?

►Versterking regionale economie door aantrekken van bedrijven.

Aanvankelijk veel aandacht voor (3) harde vestigingsfactoren:

Nu ook gelet op zachte vestigingsfactoren:

● Bijv:

De T van talent.

► Beter en slimmer kenniseconomie =

Creatieve steden =

Want sinds de jaren ’70 …

● Innovatie = het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Bijv: internationaal:

Nederlands:

Creatieve beroepen (bijv: ) behoren tot de

Zakelijke dienstverlening =

De zakelijke dienstverlening was tussen 1990 en 2000 goed voor 1 op de 3 nieuwe banen!!! ■ > zakelijke dienstverlening > aantal kantoren; m.n. in de _________________________

Concurrentie om ruimte in de Randstad _____________________________ Bijv:

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 18

De stad als kweekvijver of als valkuil?

► Duale arbeidsmarkt =

Bijv in….

Fig 3.32. Verklaar de bijnaam ‘Brainport Eindhoven’.

De T van techniek.

●

Valleien van innovatie.

● Andere creatieve steden:

Wageningen Voedingstechnologie / gewasveredeling Food valley

Leiden

De T van tolerantie.

►Tolerantie t.a.v.:

Tolerantie staat onder druk: ■

■ Rijke bevolkingsgroepen trekken zich terug in beveiligde wijken. ■ ‘Zero tolerance beleid’

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 19

Maak de opdrachten: 23, 25, 26, 27 en 28.

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 20

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 21

Paragraaf 3.4: Sociaal-culturele vraagstukken in de grote en

middelgrote steden.

Patronen van vestiging en vertrek van bewoners en werkgelegenheid

leiden ertoe dat de drie kenmerken inwonertal, stedelijke functies en

leefstijl veranderen. De strijd om de ruimte gaat over de vraag wie de beste plekken mag

bezitten en wat je er mee doet.

Deelvraag:

►Sociaal-culturele vraagstukken m.b.t. de stad bijvoorbeeld:

● (Werkgelegenheid in) Winkels in binnensteden wordt vervangen door ……_____________

Pas op voor rommelig / slonzig imago !!

● Hoogbouw komt steeds vaker voor uitstraling: _________________________________

Samenstelling van de bevolking.

► Gevolg van migratie…. ____________________________________________________

●

●

Multiculturele stad =

Gelijke monniken.

►Werkloosheid onder allochtone jongeren is hoog. Deels gevolg van

discriminatie. Terwijl juist werk waarin jongeren inspiratie en vertrouwen krijgen, kan sterk bijdragen aan het gevoel erbij te horen in de samenleving.

Werkloosheid en afwijzing vormen een voedingsbodem voor probleemgedrag.

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 22

Spreiding van bevolking over de stad.

►Woningmarkt vrije sector (o.i.v. vraag en aanbod) sociale sector. Woningbouwcorporaties verhuren woningen aan

sociaal en financieel zwakkere bevolkingsgroepen. ● Na 1970

Gentrification =

Ook de blijvende vestiging van studenten in de stad leidt tot gentrification. Gevolg van gentrification…

● Zwakke partijen op de woningmarkt

Jaren ‘70

Tegenwoordig

● Polarisatie =

Dit blijkt uit….

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 23

Maak de opdrachten 29, de verdiepingsopdracht, 30, 31 en 33..

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 24

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 25

Paragraaf 3.5: Wijken en buurten in Nederlandse steden.

Deze paragraaf gaat over de deelvraag:

Woning- en bewonerskenmerken: de ene buurt is de andere niet.

►In de wijkopbouw van steden zie je de heterogeniteit die steden kenmerkt !!

|_ kijk naar woningen en bewoners !!

● Een stad is opgebouwd uit wijken en wijken bestaan weer uit verschillende buurten. Kijk naar functies en naar ligging !!

● Het aanzien van een wijk is afhankelijk van;

● Kwaliteit van wijken varieert locaties hebben een verschillende waarde (grondprijs,

status) (kans)rijke vs. (kans)arme wijken. Het grote-stedenbeleid probeert _________________________________________________

Tarwewijk

► Kenmerken: 1900-1930 / arbeiderswijk / dichtbij centrum. Problemen:

Woningkenmerken

Bewonerskenmerken

Gevolgen van suburbanisatie (’70)

Buurtprofiel =

Bewonerskenmerken + vb=

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 26

Woningkenmerken + vb =

►In Nederland kunnen de volgende 7 typen wijken worden

onderscheiden: Dit rijtje, met de kenmerken per wijk, moet je absoluut kennen !!!! Je moet de wijken ook kunnen herkennen !! 1-

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 27

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 28

Maak de onderstaande examenopgaven.

Uit het examen van 20111

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 29

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 30

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 31

Paragraaf 3.6: Het grotestedenbeleid.

De stad veranderde niet alleen demografisch (kleinere huishoudens,

minder gezinnen), maar ook etnisch. In de multiculturele stad is het

met de integratie slecht gesteld. Appingedm of allmere, overal zie je de tweedeling van ‘witte’ en ‘zwarte’ basisscholen. Het grotestedenbeleid is

gericht op versterking van leefbaarheid en sociale veiligheid.

Deelvraag die in deze paragraf centraal staat: ___________________________________

De boel bij elkaar houden.

►Wat is Sociale cohesie (“het cement van de samenleving”) = _______________________

● Hoe denkt de overheid de sociale cohesie te vergroten?

Waardoor gaan allochtonen en autochtonen nauwelijks met elkaar om?

● Wat verstaan we onder een sociaal netwerk?

Welke drie, los van elkaar staande, sociale netwerken kom je vaak tegen in

stadsvernieuwingsgebieden?

● Ruimtelijke segregatie (het leven in aparte wijken) leidt tot sociale segregatie (niet met elkaar omgaan / het leven in aparte sociale netwerken)

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 32

Stadsvernieuwing en herstructurering.

► Tot eind jaren ’60 ….

Stadsvernieuwing =

Vanaf jaren ’70…

Wat wordt bedoeld met het credo ‘Bouwen voor de buurt’?

Herstructurering =

Waarom is hier het motto ‘werk, werk, werk’ zo belangrijk?

Maatregelen:

► Objectieve en subjectieve veiligheid.

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 33

Het resultaat

►Op stadsniveau:

Op buurtniveau:

●Positief

Negatief

Naast de overheid kunnen ook burgers en verenigingen initiatieven nemen !!! Buurtvaders

■ Zie blz 103. Wat wordt bedoeld met ‘Franse toestanden’?

Buurtvaders ….

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 34

Maak de examenopgaven en de opdrachten 37 t/m 40.

Uit het examen van 20121

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 35

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 36

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 37

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 38

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 39

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 40

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 41

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 42

Samenvatting en aantekeningen ‘Wonen in Nederland’ hoofdstuk 3 43