Hoofdstuk 2Endogene en exogene processenParagraaf 6 t/m 8

inhoud• Gesloopt gesteente (par. 6)• Verweringsmateriaal in beweging (par. 7)• De opbouw van het laagland (par. 8)

Verwering

• Het uiteenvallen van gesteente

Chemische en fysische verwering

Insolatie

12-04-23 7

Vorstwerking

uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer en klimaat

Met water gevulde scheur

Bevriest tot ijs -> zet uit

Gesteente valt uit elkaar

12-04-23 8

Biologisch-fysische verwering

Chemische verwering Fysische verwering

Een dikke verweringslaag die steeds dikker wordt

Verbrokkeld gesteente rolt en valt naar beneden

Wat zijn de gevolgen van verwering?

Chemische verwering verloopt sneller als-de temperatuur …-de vochtigheid …-het gesteente …

Fysische verwering verloopt sneller als-de temperatuur …-de temperatuur …-het gesteente …

Chemische verwering verloopt sneller als- de temperatuur hoog is- de vochtigheid hoog is- het gesteente bedekt is

Fysische verwering verloopt sneller als- de temperatuur sterk wisselt- de temperatuur regelmatig de 0°C passeert- het gesteente bloot ligt

Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…

Op welke plaats of plaatsen vindt nauwelijks fysische verwering plaats?

A B C D

B en D

Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…

Op welke plaats of plaatsen vindt de sterkste chemische verwering plaats?

A B C D

D

Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…

Op welke plaats of plaatsen vindt zowel chemische als fyschische verwering plaats?

A B C D

A

Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…

Op welke plaats of plaatsen vindt de sterkste fysische verwering plaats?

A B C D

C

Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…

0˚

20˚NB

75˚NB

50˚NB

D Zowel chemische als fysische verwering

C De sterkste chemische verwering

B Sterke fysische verwering

A De dikste verweringslaag

(2x)

Bij welke breedteligging horen de volgende uitspraken?

Verwering van de tropen tot de polen

0˚

20˚NB

75˚NB

50˚NBD Zowel chemische als fysische verwering

A De sterkste chemische verwering

B Sterke fysische verwering

C De dikste verweringslaag

B Sterke fysische verwering

Verwering van de tropen tot de polen

Gesteente brokkelt af, verweert en komt door het reliëf direct in beweging…

het valt

Alle verplaatsingen van verweringsmateriaal worden aardverschuivingen genoemd.

het rolt

het glijdt

Verweringsmateriaal in beweging

Vier soorten aardverschuivingen:

1 Vallend gesteente

2 Bergstorting

3 Puinlawine

4 Modderstroom

►Losse stenen/rotsblokken vallen

►Rotsblokken glijden

►Een mengsel van losse stenen rolt en glijdt

►Een verweringslaag verzadigd met water vloeit naar beneden

Verweringsmateriaal in beweging

Al het gesteente dat naar beneden valt, glijdt, rolt of vloeit, hoopt zich op onder aan de helling…

Puinhelling of

puinwaaier

Verweringsmateriaal in beweging

Door langdurige neerslag raakt de grond oververzadigd met water.

Deze grond laag vloeit langs de helling naar beneden.Een modderstroom

De vorming van een modderstroom langs de Engelse zuidkust

Bij laag water vervoert deze rivier nauwelijks sediment

Bij hoog water verandert deze rivier in een kolkende stroom die in staat is om naast zand en klei ook grind en hele boomstammen te vervoeren…

…maar al dat sediment zie je pas bij laag water liggen.

Sedimenttransport door rivieren

Rivieren transporteren enorme hoeveelheden verweringsmateriaal. Dit geeft de rivier veel kracht…

Sedimenttransport door rivieren

Rivierwater is in staat om dalen uit te schuren maar kan dat alleen dankzij….

Rivierwater is in staat om dalen uit te schuren maar kan dat alleen dankzij het sediment dat het gesteente uitschuurt

Terwijl het water hier doorheen kolkt schuren de zand- en grindkorrels langs het gesteente.

Riviererosie

1 Een rivier snijdt zich in, er ontstaat een V-dal

2 Het klimaat verandert en het hooggebergte vergletsjert

3 Door het gletsjer-ijs wordt het dal veel breder.

4 De gletsjer vervoert van alles nog wat, van grote stenen tot fijn materiaal.

Dalvormen

Het V-vormige dal is gevormd door een zich insnijdende rivier.

Een U-dal is gevormd door en gletsjer, toen het hele dal gevuld was met gletsjer-ijs.

De rivier als mes De gletsjer als ijslepel

Dalvormen

De bomen op de helling zorgen er voor dat het regenwater infiltreert in de grond, de verweringslaag.

Het grondwater sijpelt heel langzaam naar de rivier.

Wat gebeurt er met een verweringslaag?

Maar wat gebeurt er met de verweringslaag en de rivier als de bomen worden gekapt?1 het regenwater infiltreert niet meer en stroomt over de grond snel naar de rivier.

2 een groot deel van de verweringslaag spoelt weg en komt terecht bij de rivier

3 de rivier krijgt na een regenbui heel snel water aangevoerd waardoor de rivier snel buiten zijn oever treedt.

Wat gebeurt er met een verweringslaag?

In welk deel van de rivier komen de volgende foto’s voor?

Riviererosie

bovenloop benedenloop

Riviererosie

In de benedenloop stroomt de rivier door een overstromingsvlakteIn de benedenloop stroomt de rivier door een overstromingsvlakte

Van de bergen naar de zee

Het overstromingswater stroomt traag of staat stil waardoor al het vervoerde materiaal sedimenteert…

Sedimentatie na elke overstroming

dikke pakketten sedimentlagen

Doordat overstromingsvlakten vaak ook langzaam wegzakken gaat de sedimentatie door en vormen zich dikke pakketten.

Sedimentatie in de overstromingsvlakte leidt tot…

Zodra de rivier in zee stroomt laat deze al het sediment vallen. Er bouwt zich geleidelijk nieuw land op in zee, een delta.

Delta’s

Zodra de rivier in zee stroomt laat deze al het sediment vallen. Er bouwt zich geleidelijk nieuw land op in zee, een delta.

Sedimentatie na elke overstroming

De kustlijn, van zandbank tot duin

Stroming langs de kust zorgt voor aanvoer van zand; de golven die het strand op spoelen leggen het zand op het strand, de zandbank wordt zo hoger.

De kustlijn, van zandbank tot duin

De wind doet vervolgens de rest…

Het zand op het strand wordt opgewaaid en vormt duinen

De kustlijn, van zandbank tot duin