HET (TALEN)LERENDE BREIN

een inleiding tot neuroplasticiteit en

(meertalig) leren

Esli Struys, Jill Surmont & Piet Van de Craen

Gastcollege: Nederlands voor anderstaligen

Nieuwe evoluties in theorieën over taalleren

• Elke leertheorie in de 21ste eeuw moet rekening houden met ontwikkeling in het veld van de neurowetenschappen:

– Nieuwe kijk op het geheugen (cf. Rosenfield 1988, Calvin 1996, Van de Craen 2006).

– Nieuwe kijk op (ontwikkeling) van breinfunctie(cf. Fabbro 1999, Edelman & Tononi 2000).

– Nieuwe kijk op effecten verschillende leerprocessen op breinwerking (cf. Bialystok 2005, Bialystok et al, 2005, Mondt 2007).

Enkele feiten over het brein

Populaire ideeën over het brein

Maar is het brein wel een computer?

• Wie programmeert het brein?

– Op welk programma draait het brein?

• Draait het brein op ééntjes of nulletjes?

– Is het wel een logisch systeem?

• Nee, breinen hebben lichamen en ageren in een niet-geordende omgeving.

Het brein als een spier (1)

Het brein als een spier (2)

Het brein als een spier (3)

• Dichtheid grijze massa hoger in tweetaligen vergeleken met controlegroep

• Correleert met leeftijd van verwerving en taalvaardigheid

Breinontwikkeling

A gauche, le cerveau d’un nouveau né, au milieu le cerveau d’un enfant de six ans et à droite celui d’un homme de 25 ans (cf. Carter 1998 : 18).

Edelmans Neural Darwinism

Fire together wire together

Les évolutions récentes au niveau des théories d’apprentissage

• Ce que apprendre signifie: apprendre signifie inciter le cerveau à faire des connections neuronales…

• Ceci implique que le cerveau peut être influencé par des facteurs externes facilement contrôlables en eux-

mêmes…

• Un des facteurs contrôlables et généralement considéré comme indispensable pour l’évolution

humaine, c’est précisément l’apprentissage, sous des formes implicites ou explicites, à l’école ou ailleurs…

Leren: conclusies

• Bijna alle organismen veranderen gedrag door ervaring

• Gedrag wordt gestuurd door het brein

• Veranderingen in gedrag vinden een reflectie in het brein

• Er bestaan « breinvriendelijke » en « breinonvriendelijke » leermethoden.

Brain-based learning (I to VI)

• The brain is a parallel processor, meaning it can perform several activities at once, like tasting and smelling.

• Learning engages the whole physiology.

• The search for meaning is innate.

• The search for meaning comes through patterning.

• Emotions are critical to patterning.

• The brain processes wholes and parts simultaneously.

Brain-based learning (VII to XII)

• Learning involves both focused attention and peripheral perception.

• Learning involves both conscious and unconscious processes.

• We have two types of memory: spatial and rote.

• We understand best when facts are embedded in natural, spatial memory.

• Learning is enhanced by challenge and inhibited by threat.

• Each brain is unique.

Instructional techniques

• Orchestrated immersion

• Relaxed alertness

• Active processing

Les évolutions récentes au niveau des théories d’apprentissage : conclusions

• Le cerveau s’apparente à un muscle, plus on le stimule, plus il se renforce …

• L’enseignement européen moderne doit jouer un rôle

de stimulateur …

• L’enseignement EMILE joue ce rôle à merveille…

Methoden om het brein in beeld te brengen

Methoden om het brein in beeld te brengen

Methoden om het brein in beeld te brengen

fMRI meertaligen

fMRI meertaligen

• Vroegtweetaligen verwerken beide talen in overlappende breinregio’s in de linkerhemisfeer

• Ze zijn in beide talen even taalvaardig

• Laattweetaligen vertonen meer activiteit in de frontale kwab, ook in de rechterhemisfeer

• Vroege tweetaligheid verandert breinorganisatie taalnetwerken niet

Cognitieve effecten

Cognitive effects

• EC: inhibition, switching, working memory

• Constant use of the EC network for language selection � massive practice

• If experience-induced cognitive change, bilinguals should have enhanced EC

• EC is domain-general, so the effects should be found broadly

(Source: ppt Bialystok)

Cognitive effects

Cognitive effects

• Slower reaction times linked to different regions of brain activity

• Active regions in bilinguals are specialized in language control

• Management of two language systems leads to changes in executive control functions

Les résultats de l’approche EMILE:

(neuro)cognition

– Concernant l’aspect cognitif on a pu constater que les enfants qui suivent un programme bilingue passent de façon plus convaincantes le test de math calibré que ceux qui sont en submersion; plus le test fait appel à des connaissances verbales plus les bilingues excellent (cf. Van de Craen et al 2007).

– Le cerveau de jeunes bilingues se comporte différemment en comparaison au cerveau de jeunes monolingues quand il s’agit d’un test d’attention: l’ampleur de la tâche est moins grande pour les bilingues (cf. Mondt 2007).

Effecten op rekenvaardigheid

Effecten op rekenvaardigheid

• Neuronale verschillen afhankelijk van instructietaal (Mondt et al., 2011)

• Tweetaligen die de rekenoefeningen in hun schooltaal oplosten vertoonden minder verspreide activiteit

• Zelfs als hun schooltaal niet hun moedertaal was

• Onderwijs in moedertaal aan te raden!

Conclusies

• De breinwetenschappen hebben ons beeld op leerprocessen sterk veranderd

– Vroege tweetaligheid is niet schadelijk voor

taalverwerking in het brein

– Tweetaligheid heeft positieve effecten op

andere aspecten van cognitie

– Moedertaal kinderen als onderwijstaal

gebruiken is positief voor het brein