Woningventilatie en renovatie

Bouwbesluit, bewoners en de praktijk

Workshop Energie Nul73

Ir. H.J.J. (Harm) Valk

Nieman Raadgevende Ingenieurs BV

19 mei 2015

Ventilatie

• Waarom ventileren?

• Kwaliteit en regelgeving en dat is niet altijd het zelfde

• Energiezuinig ventileren en een goed binnenklimaat schijnbare tegenstelling in balans brengen

• Geluid van ventilatie fluisterstil op stand 3

• Vragen en discussie

3 20-5-2015

Wat is ventileren?

4

Hoe wilt u ventileren?

Wat vinden bewoners belangrijk?

Bron: Monicair

Fris is vers?

Wat is ventileren?

• open raam?

• frisse lucht?

• roosters?

• ventilator?

• afzuiging?

• balans?

20-5-2015 8

Ventilatiesystemen in Nederland

20-5-2015 9

• Systeem A – natuurlijke toe- en afvoer

• Systeem B

– mechanische toevoer, natuurlijke afvoer

• Systeem C

– natuurlijke toevoer, mechanische afvoer

• Systeem D

– mechanische toe- en afvoer

• Systeem E / X

– hybride C / D

– lokaal D

Regelgeving – de hoofdlijn

• Bouwbesluit is minimum capaciteit

– minder mag niet

– terugregelen mag wel

• Bij bouwaanvraag aantonen

– uitvoeringscontrole niet door overheid

– verantwoordelijkheid opdrachtgever

– Ventilatiekeur VLA

– Toekomst: ‘as built’ / private toets

• Nieuw sinds 2012: geluidseis < 30 dB

– randvoorwaarde voor daadwerkelijk gebruik

10

Bouwregelgeving: CO2 als maatstaf

• 1200 ppm CO2

– consensus op basis van (oud) onderzoek

– hygiënische grens

• CO2 is indicator voor andere vervuilingsbronnen

– andere vervuilingsbronnen

• vocht

• roken

• fijn stof

• VOC’s (volatile organic compound)

• schimmels en bacterien

• geur

– maatstaf voor luchtwisselingen

– geen garantie op goede binnenluchtkwaliteit

• wel meest praktisch uitvoerbaar

11

Energie en ventilatie

12

Ventilatiehoeveelheid

Ver

vuili

ng

Energiegebruik

Vervuiling

Energie en ventilatie

13

Ventilatiestromen – NEN 8088-1

• Berekende ventilatie-energie

– voor EPC en E-label

• Verschillende luchtstromen:

1. ventilatievoorziening

2. spuiventilatie

3. open verbrandingstoestellen

4. infiltratie

Energiezuinige ventilatiesystemen

• ‘C’ natuurlijke toevoer – fitten op ventilatiebehoefte

– niet meer dan nodig

– ‘knijpen’

– eventueel warmte voor tapwater (beperkt)

– comfort is risico

– geluid lijkt geen probleem

• ‘D’ mechanische toevoer – warmteterugwinning als voorwaarde

– ‘ruim ventileren’ door wtw

– oplossing per ruimte goed mogelijk

– geen tochtklachten (mits …)

– inblazen via convector (<1,8m) mag!

– geluid goed oplosbaar

15

• Nieuwbouw

– onjuiste berekeningen

– fouten uitvoering / inregeling

– geluid

• Bestaand

– slecht binnenklimaat

– schimmelvorming

– geen toevoer / afvoer / overstroom

– geen gebruik door vermeend energieverlies

– onjuiste combinatie isolatie / ventilatie

• Algemeen

– onbegrip gebruik en functioneren

– praktijkprestatie

Knelpunten woningbouw

BB-eisen renovatie

• ‘Bestaande bouw’= aanschrijvingsgrens

– 0,7 dm3/s/m2 VR

– ‘geen’ inrichtingseisen

• Verbouw: ‘rechtens verkregen niveau’

• Advies: ‘nieuwbouw’

17

bestaand nieuwbouw

verblijfsgebied - 0,9 l/s.m2

verblijfsruimte 0,7 l/s.m2 0,7 l/s.m2

keuken 21 l/s 21 l/s

badkamer 14 l/s 14 l/s

toilet 7 l/s 7 l/s

thermisch comfort - leefzone

inrichting - fijnregeling

luchtkwaliteit afvoer toe- en afvoer

plaats - verdunningsfactor

Eisen: vergelijking

Energie en ventilatie bij renovatie

• Praktijk bestaand: – matige kierdichtheid

– box? op 1!

– luchtkwaliteit discutabel ervaren kwaliteit ‘goed’

– ventileren met (klep)raam

– discomfort

– energieverlies

• Sensorgestuurd leidt tot meer gebruik – binnenlucht op orde?

zie resultaten Monicair

– meer gecontroleerd ventileren

19

Praktijkonderzoek Monicair

• Grote verschillen tussen systemen die voldoen aan alle eisen.

• Grote verschillen tussen woningen onderling

• Bewoners regelen niet of nauwelijks

• Slaapkamers zijn kritisch

• Samenhang ventilatiedebiet en luchtkwaliteit groter bij systemen met mechanische component in verblijfsruimten

• Nauwelijks invloed kieren en naden

• Grote verschillen in energieprestatie

20

Voorbeeld praktijkmetingen

• 4 p.

• 5 p.

Bron: Monicair

Ventilatiesystemen vergeleken

Bron: Monicair

Lessen uit Monicair

• Ventilatiesystemen die voldoen aan de regelgeving zijn geen garantie op voldoende luchtkwaliteit.

• Praktijkprestatie van systemen met een mechanische component per ruimte is significant beter.

En de EPC / het Energielabel dan?

• EPC en EI: – theoretisch energiegebruik

– genormeerde omstandigheden

– genormeerd jaar

– actief ventilatiegedrag

• Bedoeld als bench-mark en ‘bezemwagen’

• Praktijk – comfort / afwezigheid hinder

– binnenluchtkwaliteit als doel

• ‘Gezondheid’ – zou apart kwaliteitsaspect gebouw moeten zijn

– samen met energie

24

Ventilatie

• Waarom ventileren?

• Kwaliteit en regelgeving kwaliteit vraagt om meer dan de regelgeving eist

• Wat mag en moet bij renovatie? verschil en overeenkomst met nieuwbouw

• Energiezuinig ventileren en een goed binnenklimaat mogelijk in nieuwbouw en bij renovatie

25