ZATERDAG 8 JUNI 2019 HET PAROOLwetenschapGEOLOGIE

Buitenaardskoolstof in oudesteenlaagEen 3,3 miljard jaar oude steen-laag in een Zuid-Afrikaanse rots-formatie bevat koolstof met eenbuitenaardse oorsprong. Datconcludeert een Frans onder-zoeksteam in vakblad Geochi-mica et Cosmochimica Acta. Be-paalde koolstofhoudendestoffen zijn essentieel voor hetbestaan van leven. Vermoedwordt dat deze stoffen doormeteorieten naar de aarde zijngebracht. Het Franse onder-zoeksteam heeft daar nu voorhet eerst tastbaar bewijs voorgevonden. De steenlaag waarinhet koolstof werd aangetroffenwerd gevormd in ongeveer de-zelfde periode als waarin deoudst bekende levensvormenop aarde zijn ontstaan.

PLANTKUNDE

Cannabis komt mogelijkuit TibetCannabis is mogelijk ontstaan inhet Tibetaanse Hoogland. Datstellen onderzoekers van deUniversity of Vermont in de VS.Al in de prehistorie gebruiktenmensen cannabis. De zaden vande plant zijn een goede bron vaneiwitten en vetzuren, van de ve-zels van de plant kun je dradenspinnen en de bloemen dienenals geestverruimend middel. Deonderzoekers ontdekten opbasis van archiefstudies dat deoudst bekende cannabispollenuit het noorden van China en hetzuiden van Rusland komen.Daaruit maakten ze op dat can-nabis waarschijnlijk zo’n 28 mil-joen jaar geleden ontstond bijhet Qinghaimeer op het Tibe-taanse Hoogland.

UNIEK GEDRAG

ChimpanseeskrakenschildpaddenDuitse wetenschappers hebbenchimpansees waargenomen dielandschildpadden kunnenopenbreken en opeten. Ze pu-bliceerden hun observaties invakblad Scientific Reports. Dechimpansees leven in het Lo-ango National Park in de Repu-bliek Gabon in West-Afrika. Dewetenschappers zagen 38 keereen chimpansee proberen eenklepschildpad op te eten. 34 vandie pogingen waren succesvol.De chimpansees pakken deschildpadden op en breken zeopen door de zachte onderkanttegen een hard oppervlak zoalseen boomstam te slaan. Het isniet duidelijk waarom anderechimpanseesoorten geenschildpadden eten.

ColofonDe wetenschapspagina’s wordenmede mogelijk gemaakt door NewScientist (www.newscientist.nl). Coördinatie: Jim Jansen. Metmedewerking van Yannick Fritschy.

Peter de JongAMSTERDAM

In een wereld van zeespiegelstij-ging en bevolkingsgroei kun jehet onderwerp waarmee Ma-thieu de Schipper het eind vorigeweek tot het Wetenschapstalentvan 2019 wist te schoppen, ge-rust actueel noemen. Aan dehand van modellen die De Schip-per met zijn onderzoeksgroepheeft ontwikkeld, kan goed wor-

den voorspeld waar en wanneer zandstrandenversteviging nodig hebben, zodat we allemaaldroge voeten houden.

Wat hebt u met zand en strand?“Het strand ziet er elke dag weer anders uit. Dezee maakt oneindig veel heuvels, kuilen engeultjes in het zand. Het is fascinerend om tezien waar al dat zand heen gaat en een uitda-ging om uit te vinden hoe dat komt. Zodat weonze duinen kunnen beschermen tegen het op-rukkende water. De ligging van het zand heeftook invloed op de stroming in zee, belangrijkvoor de veiligheid van de zwemmers en surfers.Ik kijk ook weleens in mijn modellen om te zienwaar ik het best kan surfen.”

Is het mogelijk om de verplaatsing van al diezandkorrels te volgen?“Individuele korrels zijn natuurlijk onmogelijkte volgen. Als er een golfje over een zandkasteelgaat, vind je de korrels overal op het strand te-rug. De zandverplaatsing meten we door te kij-ken naar de hoogteverschillen op het strand.Daarnaast volgen we de stroming van het zee-water en de golven. Die bepalen hoe het zandzich verplaatst.”

Wat levert dat onderzoek op?“We kunnen nu goed voorspellen hoe een kustzich ontwikkelt, waar en wanneer de duinen extra zand nodig hebben omdat de zee gatenheeft geslagen. In Nederland hebben we meest-al een zuidwestelijke stroming, maar de groot-ste stormen komen vaak uit het noorden, dat

‘Het strandademt: ergaat iets af, erkomt iets bij’

Prijs Matthieu de Schipper talent van het jaar

Kustwaterbouwkundige Matthieu deSchipper is verkozen tot Wetenschaps -talent van 2019. Zijn onderzoek naar deverandering van zandstranden helpt onsde zee op gepaste afstand te houden,voorlopig althans.

2001-2007 studie weg- en water -bouw, TechnischeUniversiteit Delft

2008-2014 promotieonderzoeknaar de vorming vanzandbanken bijnatuurlijke enopgespoten kusten

2014 promotie2014-heden assistent-hoogleraar

aan de TU Delft2019 New Scientist

Wetenschaps talentvan het jaar

Matthieu de SchipperRotterdam, 10 augustus 1983

FOTO

BOB BRONSHOFF