GEOLOGIE Prijs Matthieu de Schipper talent van het … faculteit...‘Het strand ademt: er gaat iets...
1
ZATERDAG 8 JUNI 2019 HET PAROOL wetenschap GEOLOGIE Buitenaards koolstof in oude steenlaag Een 3,3 miljard jaar oude steen- laag in een Zuid-Afrikaanse rots- formatie bevat koolstof met een buitenaardse oorsprong. Dat concludeert een Frans onder- zoeksteam in vakblad Geochi- mica et Cosmochimica Acta. Be- paalde koolstofhoudende stoffen zijn essentieel voor het bestaan van leven. Vermoed wordt dat deze stoffen door meteorieten naar de aarde zijn gebracht. Het Franse onder- zoeksteam heeft daar nu voor het eerst tastbaar bewijs voor gevonden. De steenlaag waarin het koolstof werd aangetroffen werd gevormd in ongeveer de- zelfde periode als waarin de oudst bekende levensvormen op aarde zijn ontstaan. PLANTKUNDE Cannabis komt mogelijk uit Tibet Cannabis is mogelijk ontstaan in het Tibetaanse Hoogland. Dat stellen onderzoekers van de University of Vermont in de VS. Al in de prehistorie gebruikten mensen cannabis. De zaden van de plant zijn een goede bron van eiwitten en vetzuren, van de ve- zels van de plant kun je draden spinnen en de bloemen dienen als geestverruimend middel. De onderzoekers ontdekten op basis van archiefstudies dat de oudst bekende cannabispollen uit het noorden van China en het zuiden van Rusland komen. Daaruit maakten ze op dat can- nabis waarschijnlijk zo’n 28 mil- joen jaar geleden ontstond bij het Qinghaimeer op het Tibe- taanse Hoogland. UNIEK GEDRAG Chimpansees kraken schildpadden Duitse wetenschappers hebben chimpansees waargenomen die landschildpadden kunnen openbreken en opeten. Ze pu- bliceerden hun observaties in vakblad Scientific Reports. De chimpansees leven in het Lo- ango National Park in de Repu- bliek Gabon in West-Afrika. De wetenschappers zagen 38 keer een chimpansee proberen een klepschildpad op te eten. 34 van die pogingen waren succesvol. De chimpansees pakken de schildpadden op en breken ze open door de zachte onderkant tegen een hard oppervlak zoals een boomstam te slaan. Het is niet duidelijk waarom andere chimpanseesoorten geen schildpadden eten. Colofon De wetenschapspagina’s worden mede mogelijk gemaakt door New Scientist (www.newscientist.nl). Coördinatie: Jim Jansen. Met medewerking van Yannick Fritschy. Peter de Jong AMSTERDAM I n een wereld van zeespiegelstij- ging en bevolkingsgroei kun je het onderwerp waarmee Ma- thieu de Schipper het eind vorige week tot het Wetenschapstalent van 2019 wist te schoppen, ge- rust actueel noemen. Aan de hand van modellen die De Schip- per met zijn onderzoeksgroep heeft ontwikkeld, kan goed wor- den voorspeld waar en wanneer zandstranden versteviging nodig hebben, zodat we allemaal droge voeten houden. Wat hebt u met zand en strand? “Het strand ziet er elke dag weer anders uit. De zee maakt oneindig veel heuvels, kuilen en geultjes in het zand. Het is fascinerend om te zien waar al dat zand heen gaat en een uitda- ging om uit te vinden hoe dat komt. Zodat we onze duinen kunnen beschermen tegen het op- rukkende water. De ligging van het zand heeft ook invloed op de stroming in zee, belangrijk voor de veiligheid van de zwemmers en surfers. Ik kijk ook weleens in mijn modellen om te zien waar ik het best kan surfen.” Is het mogelijk om de verplaatsing van al die zandkorrels te volgen? “Individuele korrels zijn natuurlijk onmogelijk te volgen. Als er een golfe over een zandkasteel gaat, vind je de korrels overal op het strand te- rug. De zandverplaatsing meten we door te kij- ken naar de hoogteverschillen op het strand. Daarnaast volgen we de stroming van het zee- water en de golven. Die bepalen hoe het zand zich verplaatst.” Wat levert dat onderzoek op? “We kunnen nu goed voorspellen hoe een kust zich ontwikkelt, waar en wanneer de duinen extra zand nodig hebben omdat de zee gaten heeft geslagen. In Nederland hebben we meest- al een zuidwestelijke stroming, maar de groot- ste stormen komen vaak uit het noorden, dat ‘Het strand ademt: er gaat iets af, er komt iets bij’ Prijs Matthieu de Schipper talent van het jaar Kustwaterbouwkundige Matthieu de Schipper is verkozen tot Wetenschaps- talent van 2019. Zijn onderzoek naar de verandering van zandstranden helpt ons de zee op gepaste afstand te houden, voorlopig althans. 2001-2007 studie weg- en water- bouw, Technische Universiteit Delft 2008-2014 promotieonderzoek naar de vorming van zandbanken bij natuurlijke en opgespoten kusten 2014 promotie 2014-heden assistent-hoogleraar aan de TU Delft 2019 New Scientist Wetenschapstalent van het jaar Matthieu de Schipper Rotterdam, 10 augustus 1983 FOTO BOB BRONSHOFF
Transcript of GEOLOGIE Prijs Matthieu de Schipper talent van het … faculteit...‘Het strand ademt: er gaat iets...
ZATERDAG 8 JUNI 2019 HET PAROOLwetenschapGEOLOGIE
Buitenaardskoolstof in oudesteenlaagEen 3,3 miljard jaar oude steen-laag in een Zuid-Afrikaanse rots-formatie bevat koolstof met eenbuitenaardse oorsprong. Datconcludeert een Frans onder-zoeksteam in vakblad Geochi-mica et Cosmochimica Acta. Be-paalde koolstofhoudendestoffen zijn essentieel voor hetbestaan van leven. Vermoedwordt dat deze stoffen doormeteorieten naar de aarde zijngebracht. Het Franse onder-zoeksteam heeft daar nu voorhet eerst tastbaar bewijs voorgevonden. De steenlaag waarinhet koolstof werd aangetroffenwerd gevormd in ongeveer de-zelfde periode als waarin deoudst bekende levensvormenop aarde zijn ontstaan.
PLANTKUNDE
Cannabis komt mogelijkuit TibetCannabis is mogelijk ontstaan inhet Tibetaanse Hoogland. Datstellen onderzoekers van deUniversity of Vermont in de VS.Al in de prehistorie gebruiktenmensen cannabis. De zaden vande plant zijn een goede bron vaneiwitten en vetzuren, van de ve-zels van de plant kun je dradenspinnen en de bloemen dienenals geestverruimend middel. Deonderzoekers ontdekten opbasis van archiefstudies dat deoudst bekende cannabispollenuit het noorden van China en hetzuiden van Rusland komen.Daaruit maakten ze op dat can-nabis waarschijnlijk zo’n 28 mil-joen jaar geleden ontstond bijhet Qinghaimeer op het Tibe-taanse Hoogland.
UNIEK GEDRAG
ChimpanseeskrakenschildpaddenDuitse wetenschappers hebbenchimpansees waargenomen dielandschildpadden kunnenopenbreken en opeten. Ze pu-bliceerden hun observaties invakblad Scientific Reports. Dechimpansees leven in het Lo-ango National Park in de Repu-bliek Gabon in West-Afrika. Dewetenschappers zagen 38 keereen chimpansee proberen eenklepschildpad op te eten. 34 vandie pogingen waren succesvol.De chimpansees pakken deschildpadden op en breken zeopen door de zachte onderkanttegen een hard oppervlak zoalseen boomstam te slaan. Het isniet duidelijk waarom anderechimpanseesoorten geenschildpadden eten.
ColofonDe wetenschapspagina’s wordenmede mogelijk gemaakt door NewScientist (www.newscientist.nl). Coördinatie: Jim Jansen. Metmedewerking van Yannick Fritschy.
Peter de JongAMSTERDAM
In een wereld van zeespiegelstij-ging en bevolkingsgroei kun jehet onderwerp waarmee Ma-thieu de Schipper het eind vorigeweek tot het Wetenschapstalentvan 2019 wist te schoppen, ge-rust actueel noemen. Aan dehand van modellen die De Schip-per met zijn onderzoeksgroepheeft ontwikkeld, kan goed wor-
den voorspeld waar en wanneer zandstrandenversteviging nodig hebben, zodat we allemaaldroge voeten houden.
Wat hebt u met zand en strand?“Het strand ziet er elke dag weer anders uit. Dezee maakt oneindig veel heuvels, kuilen engeultjes in het zand. Het is fascinerend om tezien waar al dat zand heen gaat en een uitda-ging om uit te vinden hoe dat komt. Zodat weonze duinen kunnen beschermen tegen het op-rukkende water. De ligging van het zand heeftook invloed op de stroming in zee, belangrijkvoor de veiligheid van de zwemmers en surfers.Ik kijk ook weleens in mijn modellen om te zienwaar ik het best kan surfen.”
Is het mogelijk om de verplaatsing van al diezandkorrels te volgen?“Individuele korrels zijn natuurlijk onmogelijkte volgen. Als er een golfje over een zandkasteelgaat, vind je de korrels overal op het strand te-rug. De zandverplaatsing meten we door te kij-ken naar de hoogteverschillen op het strand.Daarnaast volgen we de stroming van het zee-water en de golven. Die bepalen hoe het zandzich verplaatst.”
Wat levert dat onderzoek op?“We kunnen nu goed voorspellen hoe een kustzich ontwikkelt, waar en wanneer de duinen extra zand nodig hebben omdat de zee gatenheeft geslagen. In Nederland hebben we meest-al een zuidwestelijke stroming, maar de groot-ste stormen komen vaak uit het noorden, dat
‘Het strandademt: ergaat iets af, erkomt iets bij’
Prijs Matthieu de Schipper talent van het jaar
Kustwaterbouwkundige Matthieu deSchipper is verkozen tot Wetenschaps -talent van 2019. Zijn onderzoek naar deverandering van zandstranden helpt onsde zee op gepaste afstand te houden,voorlopig althans.
2001-2007 studie weg- en water -bouw, TechnischeUniversiteit Delft
2008-2014 promotieonderzoeknaar de vorming vanzandbanken bijnatuurlijke enopgespoten kusten
2014 promotie2014-heden assistent-hoogleraar
aan de TU Delft2019 New Scientist
Wetenschaps talentvan het jaar
Matthieu de SchipperRotterdam, 10 augustus 1983
FOTO
BOB BRONSHOFF
