Post on 28-Mar-2021
Je eigen toeschouwer zijn
Een titel voor het vervolg op ‘Groeien in bewustzijn’ heb ik al. Ook weet ik al een tijdje waarover mijn nieuwe blog zal gaan: over de dramadriehoek. Vrijwel dagelijks word ik met mijn neus op de dramadriehoek gedrukt, overal waar mensen elkaar ontmoeten: in de supermarkt, op straat, in de media.... Mijn eerste kennismaking met de dramadriehoek was tijdens een scholing in 1993. We kregen uitleg over zeven verschillende typen macht. Eén van de zeven typen was slachtoffermacht (‘ik kan het niet, jij moet helpen’). Zit je in de slachtofferrol dan oefen je in feite macht uit door anderen voor je te laten werken. Anderen pakken op hun beurt de rol van aanklager (‘ze moet zich niet aanstellen’) of redder (je cijfert jezelf weg, want ze heeft je nodig). Meestal ontstaat daardoor een negatieve sfeer, die in stand wordt gehouden doordat de betrokkenen van rol gaan wisselen. De redder wordt het zat en gaat zich slachtoffer voelen. De aanklager voelt zich schuldig en wordt redder. Uiteindelijk bezorgt de situatie alle betrokkenen een rotgevoel. AANKLAGER REDDER
DRAMA-‐ DRIEHOEK
SLACHTOFFER
Als je de dramadriehoek kent en je bewust bent van de verschillende rollen, dan kun je jezelf oefenen in het herkennen van dergelijke situaties in de praktijk. Niet alleen in de rol van slachtoffer houd je een ongewenste situatie in stand, maar ook in de rol van redder of aanklager doe je dat. Zodra je beseft dat je in één (of meer) van de drie rollen zit, kun je er bewust voor kiezen om uit de dramadriehoek te stappen. Je wordt dan je eigen toeschouwer en kunt je reactie op de situatie beïnvloeden. Door eigen verantwoordelijkheid en autonomie te stimuleren toon je respect voor jezelf en voor de ander.
Zit je in de slachtofferrol (‘ik kan het niet, jij moet helpen’)? Dan kun je jezelf daaruit halen door je kwetsbare positie te accepteren (‘ik kan het wel, wil je helpen?’). Zit je in de rol van aanklager (‘ze moet zich niet aanstellen’)? Dan kun je jezelf daaruit halen door assertief te reageren (‘wat heb je nodig?’). Door contact te maken en duidelijkheid te scheppen zorg je voor grenzen en structuur en bied je bescherming. Zit je in de rol van redder (je cijfert jezelf weg, want ze heeft je nodig)? Dan kun je jezelf daaruit halen door zorg te bieden, waarbij je eerst voor jezelf zorgt en dan voor de ander. Kortom: je toont respect voor jezelf en voor de ander door eigen verantwoordelijkheid en autonomie te stimuleren. De dramadriehoek heeft mij sindsdien heel erg geholpen in het omgaan met lastige situaties. Het is moeilijk te voorkomen om in één (of meer) van de drie rollen te vervallen. Vaak word je er door omstandigheden automatisch ingezogen. Ben je echter bekend met de dramadriehoek, dan zul je dergelijke situaties in de praktijk sneller herkennen. Je kunt er eerder uitstappen en zal minder lang in de rol van redder, aanklager en/of slachtoffer gevangen zitten. Zo kun je een rotgevoel vermijden en positief bijdragen aan een oplossing van het probleem. ‘Je eigen toeschouwer zijn’ heb ik in cursussen voor persoonlijke ontwikkeling vaak terug zien komen, steeds in andere bewoordingen. Je kunt er een antenne voor ontwikkelen met behulp van vragen als ‘zit je in je klacht?’ of ‘wat is het verhaal?’. Als je signaleert dat iemand in z’n klacht zit, dan kunnen de volgende inzichten je leren er mee om te gaan: ‘ik kan de ander niet veranderen, ik kan alleen mezelf veranderen’, ‘wat er is gebeurd, kan ik niet veranderen, de gedachten die ik er over heb kan ik wel veranderen’, ‘door mijn eigen gedrag te veranderen, verander ik de reactie van de ander’. Onlangs ontdekte ik een auteur die het wel heel toegankelijk verwoordt: Don Miguel Ruiz. Hij schrijft over de ‘De vijf inzichten’:
‘Als je wil vrij is, kies je voor geluk en liefde, voor vrede en harmonie. Je kiest ervoor te spelen, van het leven te genieten. Je kiest niet langer voor drama. Als je momenteel nog steeds voor drama kiest, is dat omdat je geen andere keuze hebt – het is een gewoonte geworden. Dan is dat omdat je zo geprogrammeerd bent en niet eens weet dat je de macht hebt om een andere keuze te maken.’ Aldus Don Miguel Ruiz in ‘De stem van heelheid’.
Irene Wouters IJsselstein, 6 november 2013