Post on 26-Feb-2019
i.s.m.
ALEX ELAUT
FIETSGIDS
ANTWERPEN
5
Inhoud
07 * Woord vooraf 08 * Hoe deze gids gebruiken? 10 * Fietstochten kiezen
De fietstochten 13 01 STAD ANTWERPEN EN omgEviNg Langs parken en forten in en rond Antwerpen 19 02 ESSEN Fietsen op de heide 25 03 mALLE In het land van de Dobbele Pater 31 04 BR ASSCHA AT Fietsen in de noordertuin van Antwerpen 37 05 mEERSEL-DREEf (HoogSTR ATEN) In het spoor van de landlopers 43 06 voRSEL A AR Fietsen in het land van Nete en Aa 49 07 LiLLE Kronkelen langs kunstenaarsdorpjes 55 08 RETiE Prinsheerlijk fietsen 61 09 BALEN Groeten uit Balen 67 10 PoSTEL (moL) Rondom de abdij van Postel 73 11 R AvELS Verkenningstocht door de vallei van de Aa 79 12 WESTERLo Tussen pot en pint 85 13 HEiST-oP-DEN-BERg Rondje Berg op ’t Huppeke
6
91 14 ZoERSEL De Heispittersroute: door het land van Conscience 97 15 SiNT-AmANDS Op theevisite bij de familie d’Ursel en fietsen langs de Oude Schelde 103 16 mECHELEN Op bezoek bij Pieter-Paul Rubens 109 17 Boom De Rupeldruppelroute 115 18 LiER Langs de malse beemden van de Kleine en de Grote Nete 121 19 W UUSTWEZEL Met Tuizentfloot door het Groot Schietveld naar de regio van de kleidabbers 127 20 gEEL Genieten van hartje Zuiderkempen
www.lannoo.comRegistreer je op onze website en we sturen je regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen.
Teksten: Alex Elaut Fotografie: Ruth Wytinck; Koen De Langhe (blz. 71, 119), Johan De Meester (blz. 17, 26, 50, 75, 86, 110, 116 onder, 122, 128); Ivo Hendrikx (blz. 68, 83) en Sari Van Den Bossche (blz. 101, 125)Omslagfoto’s: Ruth WytinckOntwerp en opmaak: Armée de verre, Steven Theunis Zetwerk: Armée de verre, Olu Vandenbussche Cartografie: Marie Vandevoorde
Als je opmerkingen of vragen hebt, kun je mailen naar redactie.toerisme@lannoo.be of surfen naar www.dichtbijhuisgidsen.be
© Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2013© 2013 Toerisme Provincie Antwerpen – www.toerismeprovincieantwerpen.be
D/2013/45/224 – NUR 501 – ISBN 978-90-209-7173-6 Printed in China
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
10
Fietstochten kiezen
afst
and
(km
)
haal
baar
voo
r ki
nder
en
klim
wer
k (=
hell
ing)
kass
eien
natu
ursc
hoon
dorp
ssch
oon
/erf
goed
pano
ram
a
1 Stad Antwerpen en omgeving49,1 ✓ ✓ ✓
39,3 ✓ ✓ ✓
2 Essen 47 ✓ ✓ ✓ ✓
3 Malle 42,4 ✓ ✓ ✓
4 Brasschaat45,3 ✓ ✓
33,6 ✓ ✓
5 Meersel-Dreef (Hoogstraten) 59,8 ✓ ✓ ✓
6 Vorselaar49 ✓ ✓ ✓ ✓
22,5 ✓ ✓ ✓ ✓
7 Lille 39 ✓ ✓
8 Retie 44,3 ✓ ✓
9 Balen43,8 ✓ ✓
55,2 ✓
10 Postel (Mol) 60 ✓ ✓ ✓
11 Ravels 55 ✓ ✓ ✓
12 Westerlo 51,3 ✓ ✓
13 Heist-op-den-Berg 42,5 ✓ ✓ ✓ ✓
14 Zoersel 32 ✓ ✓
15 Sint-Amands 45 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓
16 Mechelen 55,8 ✓ ✓ ✓
17 Boom 38 ✓ ✓ ✓ ✓
18 Lier 47,5 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓
19 Wuustwezel 64,5 ✓
44,8 ✓ ✓
20 Geel72,5 ✓ ✓
49,5 ✓ ✓ ✓
Praktisch
AFSTAND 10,8 km.
verTrekPlAATS Grand Café Kaai bereik je door de A12 te verlaten bij afrit Boom. Je volgt het centrum en aan de tweede lichten ga je rechts richting Centrum/Niel. Beneden aan de T ga je links onder de brug door. Bij het oprijden van de rotonde op het marktplein neem je rechts de smalle Windstraat naast de supermarkt. Aan de Rupel ga je links.
PArkereN Voor gratis langdurig parkeren passeer je Grand Café Kaai en de daaropvolgende parking. Je houdt steeds rechts aan tot je rechts een doodlopende klinkerweg in een kleine woonkern bereikt.
AArD vAN De WeG Asfalt op de Rupeldijk, grind- en vlonderpaden in De Schorre, aarde- en grindwegen in de tweede kleiput.
TOeGANkelIJkHeID Onmogelijk voor buggy’s en rolstoelen; honden aangelijnd in De Schorre; bij nat weer glibberig in de tweede kleiput.
INFOrMATIe » Toerisme Rupelstreek: Schommelei 1/3, 2850 Boom,
tel. 03 880 76 25, fax 03 880 76 11, toerup@pandora.be, www.toerismerupelstreek.be.
» Recreatiecentrum De Schorre: Kapelstraat 83, 2850 Boom, tel. 03 880 76 00, fax 03 880 76 11, info@deschorre.provant.be, www.deschorre.be.
eTeN & DrINkeN » Grand Café Kaai: Kaai 40, 2850 Boom, tel. 03 843 33 12,
fax 03 843 33 14, www.kaai.be, geopend dag. 10.00-24.00 u, stijlvol, panoramisch uitzicht over de Rupel, zomerterras, heerlijke ontbijtkeuze.
» Taverne De Schorre: Kapelstraat 83, 2850 Boom, tel. 03 880 75 41, dag. vanaf 11.00 u, ’s zomers vanaf 10.00 u, cafetaria, snacks, terras.
» Café Bij Sanny en Patje: Nieuwstraat in Terhagen. » Restaurant Epicurus: Kardinaal Cardijnstraat 46, 2840 Terhagen,
tel. 03 888 33 11, ma.-wo. gesloten, juli gesloten. » Eetcafé ’t Steencaycken: Hoek 76, 2850 Boom, tel. 03 888 53 63,
steencaycken@hotmail.com, www.steencaycken.be, geopend ma., wo.-do. 12.00-21.00 u (keuken tot 19.00 u), vr.-zo. 12.00-22.00 u (keuken tot 20.00 u), di. gesloten.
23Dwa l e n Door v e r l at e n k l e i p u t t e n e n m i j m e r e n l a ngs De ru p e l
BOOMwandeling
afstanD 49,1 km; verkorting 39,3 km
vertrekplaats Steenplein, tussen knooppunten 57 en 56.
parkeren Binnen de Ring om Antwerpen moet je betalen om te parkeren.
Bewegwijzering Fietsknooppuntennetwerk Provincie Antwerpen: ’t Steen > 56 > 03 > 15 > 02 > 06 > 05 > 07 > 80 > 10 > 09 > 14 > 33 > 43 > 40 > 58 > 57 > ’t Steen. Ingekorte lus: ’t Steen > 56 > 03 > 15 > 02 > 06 > 05 > 07 > 80 > 10 > 09 > 40 > 58 > 57 > ’t Steen.
aarD van De weg Verharde wegen. Fietsen in de stad vraagt oplettendheid. 37% verkeersvrij.
aanvullenD kaartmateriaal Fietskaart 2, Fietsknooppuntennetwerk Provincie Antwerpen of de Fietskaart Antwerpen en omgeving. Beide kaarten zijn te koop via www.tpa.be of in het plaatselijke toerismekantoor.
meer informatie
» Antwerpen Toerisme & Congres, Grote Markt 13, 2000 Antwerpen, tel. (0)3 232 01 03, toerisme@stad.antwerpen.be, www.antwerpen.be/visit
» Toerisme Provincie Antwerpen, Koningin Elisabethlei 16, 2018 Antwerpen, www.toerismeprovincieantwerpen.be
fietsverhuur Freewieler, Steenplein 1a, 2000 Antwerpen, tel. (0)3 213 22 51, info@vzit.be, www.vzit.be
fietsvrienDelijk eten en slapen www.logereninvlaanderen.be
zalige picknickplekjes Park Spoor Noord, Rivierenhof, Nachtegalenpark en Fort Borsbeek
01l a ngs pa r k e n e n fort e n i n e n r on D a n t w e r p e n
STAD ANTWERPEN EN OMgEviNgfietstochtpraktisch
ANTWERPEN
Borgerhout
Berchem
Deurne
Merksem
Hoboken
EDEGEM
MORTSEL
BORSBEEK
BOECHOUT
HOVE
KONTICHAARTSELAAR
HEMIKSEM
Moretusburg
Wilrijk
AntwerpenLinkeroever Deurne Noord
Deurne Zuid
Oosterveld
Elsdonk
Valaar
Kiel
Burcht
Oude God
Molenveld
N180N129
N120
N130
R10
N184
N112
A13
N116
R11
R1
N148
N113Zuid
Het Steen
MAS
N117
N106
N174
N171
N1
N10
Park SpoorNoord
Provinciaal DomeinRivierenhof
Sterckshof
Fort vanWommelgem
Fort vanBorsbeek
Luchthaven
Bos van Moretus
Hof van Boechout
Fort 6Fort 7Fort 8Schoonselhof
Park Vogelzang
Park Den Brandt
Middelheim
Zurenborg
Eilandje
Centrum
1
03
3
4
6
7
56
15
02
0605
5
80
07
10
09
14
33
40
58
57
43
2
Groot Schijn
81
NOORDZEE
BERGEN
WAVER
GENT
LEUVEN
HASSELT
LUIK
Marche-en-FamenneDinant
Oostende
Turnhout
BRUGGE ANTWERPEN
BRUSSEL
Schelde
Albert-kanaal
Dijle
E19E17 E313
E40
E40
E19
NEDERLAND
HOOGTE
AFSTAND VERKEERSVRIJ MOEILIJKHEID
49,1 km 35 % 2/1
110 m
20 m
40 m
60 m2,0 8,0 1,4 8,7 10,7 13,3km
432 5 6 7
5,1
REFERENTIEPUNTEN
VERKORTING
Het Steen
MAS
Rivierenhof
Fort Wommelgem
Fietsknooppunt 80 - Boechout
Fietsknooppunt 09 - Edegem
1
2
3
4
5
6
7 Nachtegalenpark
Vertrek
1,1 km
6,9 km
12,0 km
20,2 km
29,3 km
43,9 km
4550 m
650 m
0 m
Antwerpen Stad
SITUERING
Fietsknooppunt 09 - Edegem6
7 Fietsknooppunt 40
30,3 km
34,1 km
Voor gratis updates surf naarwww.dichtbijhuisgidsen.be
AFSTAND
39,3km
13
STAD ANTWERPEN EN omgEviNgLANGS PARKEN EN FORTEN IN EN ROND ANTWERPEN
Fietsen in de stad Antwerpen, waarom niet? De laatste decennia leverde het bestuur grote inspanningen om de fiets infrastructuur te verbeteren in de Scheldestad. Tijdens deze culturele fiets tocht bezoek je het nieuwe Museum aan de Schelde (MAS) en het aantrek-kelijke nieuwe park Spoor Noord. Ook de 19de-eeuwse parken en forten vormen een oase van rust en schoonheid.
De fietstocht
Van ’t Steen naar ’t MASAan de kaaien van de Schelde bevind je je in de bakermat van Antwerpen.
Het Herensteen staat er een beetje eenzaam bij aan de waterkant. In 1303 stond het Herensteen bekend als een gevangenis. Bij de aanleg van de Scheldekaaien in 1880 verdwenen hier meer dan 700 middeleeuwse woningen.
1 » 2 Je vertrekt aan Het Steen 1, tussen knooppunt 57 en 56. Langs de Schelde kaaien fiets je in de richting van knooppunt 56. Zo kom je op het Eilandje. Even verder zie je het MAS 2, het recent geopende Museum aan de Stroom.
Het Eilandje ontstond in de 16de eeuw. Napoleon liet er dokken graven. Die eerste dokken betekenden het begin van de uitbreiding van de Antwerpse haven. De buurt veranderde de laatste jaren sterk. Oude pakhuizen werden moderne lofts. Het stadsarchief vond een onderkomen in het Felixpakhuis. Hier is ook het nieuwe Museum aan de Stroom, het MAS, gebouwd in 2011. Het lijkt op een groot pakhuis, maar dan vol kunst en geschiedenis. Parkeer je fiets en neem de roltrappen naar het Panoramadak. Hier heb je een prachtig uitzicht over Antwerpen. De toegang tot het terras is gratis.
2 » 3 Als je langs Park Spoor Noord passeert, kun je je nog moeilijk voorstellen dat hier een oud afgeleefd spoorwegterrein was. Het park kwam er als antwoord op de grote behoefte aan open ruimte en natuur in het noorden van Antwerpen. Het is 18 ha groot en heeft ligweiden en vele mogelijkheden om te sporten. Volg verder de richting van knooppunt 03. Nadat je nog enkele
01fietstocht
1,1 km
5,8 km
14
drukke invalswegen hebt gekruist, kom je eindelijk aan in het 144 ha grote Provinciaal Domein Rivierenhof 3.
Op naar de groene periferie van AntwerpenNet voorbij de Grote Schijn zie je het sprookjesachtige kasteel Sterckshof, met al
zijn torentjes in bak- en zandsteenstijl. Momenteel herbergt het kasteel Het Zilvermuseum. Het kasteel Ter Rivieren is het tweede kasteel van dit mooie park.
3 » 4 Je rijdt voorbij de oude Schranshoeve om het domein te verlaten. Via een fietstunnel onder de R11 vervolg je via knooppunt 15 je weg naar het Fort van Wommelgem 4, gelegen aan knooppunt 02. Je fietst langs de achter-zijde van het fort, maar nieuwsgierigen kunnen ook door het fort fietsen (zie pijlen Fort).
Een van de grote werken die zich in 1859 in Antwerpen voltrokken, was de bouw van nieuwe versterkingen en forten rond de stad, de zogenaamde Brialmont-omwalling. Die verdween deels in 1965 om de aansluiting met de Kennedytunnel mogelijk te maken. Vijftien stadspoorten sierden de toegangen tot de stad en rond de stad verrezen acht forten. Die werden lang verwaarloosd, maar krijgen nu nieuwe bestemmingen. Op deze fietstocht kom je voorbij zeven van deze forten.
Langs de ijsboer 4 » 5 Via de knooppunten 02, 06, 05 en 07 vervolg je je tocht. Eens je het Fort van
Borsbeek voorbij bent, zit je echt op het platteland. Bij een van de laatste boerderijen van de streek kun je ’s zomers een lekker ijsje kopen. Je fietst hier zogoed als in het verlengde van de start- of landingsbaan van de lucht-haven van Deurne.
Rond 1900 verbleef de Antwerpse burgerij tijdens de zomer graag in Boechout, Hove en Edegem. De zomerburgerhuizen kregen namen als Villa Jeanne, Villa Paul of Het Fruithof. Vandaag kun je in de Boomgaard lekker genieten van een hapje en een drankje.
5 » 6 Aan knooppunt 80 kun je even afwijken naar knooppunt 81. Dan heb je een mooi uitzicht op de stellingmolen van Boechout. Iets verderop ligt het oude Hof van Boechout 5, verstopt in het groen. Het wordt nog altijd bewoond door afstammelingen van de drukkersfamilie Plantijn-Moretus.Vanuit Boechout vervolg je je route naar Mortsel via knooppunt 10.
5,1 km
8,2 km
9,1 km
15
Op 5 april 1943 wilden de geallieerden de Duitse ERLA-fabriek in de buurt van Mortsel bombarderen. Tragisch genoeg misten ze hun doel en kwam de bommen-regen op Mortsel zelf terecht. Net geen duizend burgerslachtoffers, onder wie tweehonderd schoolkinderen, kwamen om het leven. Via enkele mooie verkavelingen van voor de Eerste Wereldoorlog en tijdens het interbellum bereik je de drukke Prins Boudewijnlaan. De wijk Elsdonck, zoals deze omgeving wordt genoemd, was oorspronkelijk een aanzienlijk bos van de Antwerpse Sint-Michielsabdij. Zo kom je aan op knooppunt 09 in Edegem 6.
Deze groene verkeersader, de Prins Boudewijnlaan, werd al aangelegd in de jaren twintig van de vorige eeuw om het gebied van Kontich en Edegem te ontsluiten. De verkaveling van de mooie kasteeldomeintjes volgde in de jaren vijftig en zestig. Je vindt er een mengeling van bel-etagewoningen en landhuizen.
VerkortingVerkorting 6 » 7 Bij Bij knooppunt 09 in Edegem 6 kun je de route eventueel inkorten. kun je de route eventueel inkorten.
Je volgt dan de bewegwijzering naar knooppunt Je volgt dan de bewegwijzering naar knooppunt 40, in de buurt van het , in de buurt van het Nachtegalen park 7. Van hieruit kun je dan de gewone route verder volgen.. Van hieruit kun je dan de gewone route verder volgen.
Langs het groen van Wilrijk en Hoboken 6 » 7 Vanaf knooppunt 09 6 duik je het fietstunneltje in onder de E19. Aan de
andere zijde rijd je naast Fort 6 verder naar knooppunt 14. Hier kun je genieten van de mooie tuinaanleg van de Universiteit Antwerpen en het Universitair Ziekenhuis. Vervolg je route richting knooppunt 33. Net voorbij het viaduct van de A12, aan Fort 7, vind je de aantrekkelijke kinderboerderij van Wilrijk, in een straat met een hele mooie naam: Lievevrouwkesbosweg. Je fietst nu langs de achterzijde van de begraafplaats Schoonselhof. Net voor Fort 8 kun je rechts naar de begraafplaats Schoonselhof.
Begraafplaats Schoonselhof is zeker een omweg waard. Via het landelijke, bakstenen ingangsgebouw met rieten dak rijd je het oude kasteeldomein van 84 ha in. Schoonselhof werd aangelegd naar het voorbeeld van de begraafplaatsen van Bremen en Hamburg. Het werd in 1921 in gebruik genomen. De perken werden verhoogd en omringd door hagen en afwateringskanalen. Het erepark N ligt prachtig in het midden van een groot grasperk. Dit is wellicht het mooiste kerkhof in Vlaanderen, de laatste rustplaats van heel wat bekende Vlamingen. Fiets gerust wat rond in dit prachtige domein en ontdek de grafmonumenten van bekende Vlamingen. Je verlaat de begraafplaats via dezelfde ingang.
14,6 km
3,3 3,3 kmkm
16
Drie kasteeldomeinen worden een openbaar park Voor je naar het Nachtegalenpark 7 fietst, rijd je vanaf knooppunt 43
nog voorbij een exclusieve villawijk. Die parkwijk biedt een staalkaart van stijlen in de villabouw tussen 1911 en nu. Als je nog bouwplannen hebt, kun je natuurlijk zelf nog wat lanen ontdekken in deze mooie omgeving.
Toen de Stad Antwerpen in 1910 de drie kasteeldomeinen Vogelenzang, Middelheim en Den Brandt aankocht om er een openbaar park van te maken, was het zoeken naar een geschikte naam. Een pientere schepen had op een oud plan het toponiem ‘Nachtegaalshoek’ ontdekt. Zo kregen de drie domeinen de naam Nachtegalenpark. Een oud boerderijtje werd later omgebouwd tot taverne Het Nachtegaaltje. Sinds kort is ook het voormalige politiekantoor, bij knooppunt 40 in het park, een restaurant geworden. In de Middelheimlaan vind je het Openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst. Een wandeling door de permanente tentoonstelling in het oude kasteeldomein vormt een mooie afwis-seling op deze fietstocht.
Terug naar de stad 7 » 1 Via het Koning Albertpark, waar je langs de brouwerij De Koninck fietst,
bereik je het centrum van Antwerpen. In de Leopoldstraat is het ook de moeite om even te stoppen aan de Bourlaschouwburg. Op de eerste verdieping is een stijlvol wienercafé. Door de smalle straatjes van het Sint-Andrieskwartier bereik je opnieuw de Scheldekaaien. Je kruist de drukke Nationalestraat, bekend om zijn hedendaagse modewinkels. Via de smalle straatjes rond de Sint-Andrieskerk bereik je weer de Scheldekaaien, en kom je opnieuw aan Het Steen 1, tussen de knooppunten 57 en 56.
5,2 km