Erfelijke hart- en vaatziekten: zeldzaam of toch niet?

Dr. Isa HouwinkHuisarts, huisartsenmaastricht.nlVUmc, Afdeling Klinische Genetica,Sectie Community Genetics, EMGO+ Institute for Health and Care Research

Dr. Maaike Haadsma Klinisch geneticus, UMCG en Erfocentrum

Erfelijke hart- en vaatziekten: zeldzaam of toch niet?

Huisarts en genetica: Zorg op maat en preventie

Huisarts en erfelijke hart- en vaatziekten

Take home messages

Take home messages

1. Denk aan erfelijkheid, ook bij veel voorkomende hart-en vaatziekten (HVZ)

2. Verwijscriteria voor erfelijke HVZ: www.huisartsengenetica.nl

3. Genetisch onderzoek > gezondheidswinst!

4. Angst voor onverzekerbaarheid? > toch verwijzen naar de klinisch geneticus

De Poortwachter

Genetica heeft grote invloed op huisartsenzorg:• preventie van complexe aandoeningen• Preconceptionele/prenatale en postnatale zorg• Preventie bijwerkingen en verbeterde effectiviteit

Rol van de huisarts

Het identificeren van mensen met een verhoogd risico op ziekte op basis van hun familieanamnese

Primaire preventie, leefstijladvisering, screening en interventies

Correcte/tijdige doorverwijzing

Zorg op maat en Preventie…

Herkennen erfelijkheid

Familieanamnese

Stamboom tekenen

Niet pluis gevoel =

informatie vinden

Verwijzen/overleggen

klinisch geneticus

Preventieve behandeling HVZ!!

CASUS: JANNIE/MARIELLE

Een familie geschiedenis

Huisarts en erfelijke hart- en vaatziekten:Familiaire Hypercholesterolemie

1 : 240 mensen heeft familiaire hypercholesterolemie (FH)

50% HVZ risico op 50 jaar bij mannen30% HVZ risico op 60 jaar bij vrouwen

Het succes: FH in NL

StOEH: 1994 tot eind 2013 landelijk bevolkingsonderzoekNu: LEEFH

• 70.000 mensen in NL (110,000 in U.K.)• Waarvan 28.000 zijn opgespoord (10,000 in U.K.)

Screening programma > inzicht in preventie van HVZ:

Risico op vroege sterfte is 4x zo hoog vooronbehandelde FH patiënten dan voor diegenendie geen FH hebben.

RIVM Briefrapport 2014-0152

Personalised medicine –succes bij HVZ

Hoog cholesterol?• Risico op vroege sterfte• Secundaire hypercholesterolemie?• Familiaire hypercholesterolemie (DNA test)• Life style advies, incl dieet en beweging• Non-smoking advies als “tailored prevention”,

specifieke training voor adolescenten • Statine behandeling

Overerving FH

Autosomaal dominant

Diverse subtypen

Overerving FH

Overerving FH: autosomaal dominant

Nageslacht heeft 50% kans op het erven van de aanleg.

Het wordt veroorzaakt door een mutatie in het LDL-receptorgen.

Bij een homozygote LDL-receptormutatie zijn de symptomen erger en is het LDL-gehalte hoger.

Fig. Disease box 11 ©Scion Publishing Ltd

Foto’s Dr Paul Durrington.

Diagnose

Er kan sprake zijn van FH bij patiënten met:• bewezen FH-mutatie in de familie (eerste- of

tweedegraads)• een LDL cholesterol > 6mmol/l en/of• een sterk positieve familie anamnese voor hart- en

vaatziekten en/of• FH-stigmata zoals arcus lipoïdes, peesxanthomen en

xanthalasmata

Fig. Disease box 11 ©Scion Publishing Ltd

Foto’s Dr Paul Durrington.

Diagnose

Er kan sprake zijn van FH bij patiënten met:• bewezen FH-mutatie in de familie (eerste- of

tweedegraads)• een LDL cholesterol > 6mmol/l en/of• een sterk positieve familie anamnese voor hart- en

vaatziekten en/of• FH-stigmata zoals arcus lipoïdes, peesxanthomen en

xanthalasmata

Behandeling

De PraktijkPositieve familie geschiedenis HVZ op jonge leeftijdOf een hoog cholesterol > 7.5mmol/l

De PraktijkPositieve familie geschiedenis HVZ op jonge leeftijdOf een hoog cholesterol > 7.5mmol/l

Denk aan:

Familiaire Hypercholesterolemie

De PraktijkPositieve familie geschiedenis HVZ op jonge leeftijdOf een hoog cholesterol > 7.5mmol/l

Denk aan:

Familiaire Hypercholesterolemie

B) Leefstijl preventie

Na de DNA-diagnose bepaalt de LDL-cholesterolwaarde(>2,5mmol/l) de indicatie voor medicamenteuze therapie

Indien niet voldoende verlaging, verwijzen!

Huisarts en erfelijke hartziekten

‘Het zit in de familie ’

42: dilaterendecardiomyopathie

‘Het zit in de familie ’

42: dilaterendecardiomyopathie

48: ‘hartaanval’

‘Het zit in de familie ’

42: dilaterendecardiomyopathie

‘soort pacemaker’

48: ‘hartaanval’

‘slecht hart’

Video: een mutatie in het PLN -gen

Dr. Paul van der Zwaag, klinisch geneticus UMCG

Plotse dood op jonge leeftijd (<50 jaar)

• Treft meer dan 500 personen in Nederland per jaar• Is in >50% het gevolg van een erfelijke hartziekte!

Dit is relevant te weten voor de familieleden, maar hoe kom je hier achter?

Rol van de huisarts:

1. Toestemming vragen voor obductie2. Familieleden verwijzen

Obductie aanvragen na plotse dood

Vraag:

Wie heeft er wel eens in de praktijk na een plots jong overlijden de mogelijkheid van obductie besproken met familieleden?

Obductie aanvragen na plotse dood <50

- Bespreek belang obductie met familieleden

- Aanvragen bij patholoog in lokale ziekenhuis

- Vervoer lichaam door begrafenisondernemer

- Adder onder het gras: de kosten…

In 2 op de 3 gevallen wordt bij obductie de doodsoorzaak gevonden

Veiligstellen DNA

� Door de patholoog bij obductie

Nut DNA-onderzoek:

Bevestigen klinische diagnose �Gericht DNA-onderzoek bij familieleden mogelijk

Geen klinische diagnose bij obductie?� Tot in 1/3 van de gevallen alsnog diagnose m.b.v. DNA

DNA-onderzoek wordt pas gestart als familie is verwezen!

Verwijzen van familieleden

- Altijd verwijzen na plotse dood <50 jaar, behalve bij een duidelijke niet-erfelijke doodsoorzaak

Verwijzen van familieleden

- Altijd verwijzen na plotse dood <50 jaar, behalve bij een duidelijke niet-erfelijke doodsoorzaak

- … Dus ook als geen obductie is verricht en/of geen DNA van de overledene beschikbaar is

- … En ook als er bij obductie geen oorzaak is gevonden

Verwijzen van familieleden

- Altijd verwijzen na plotse dood <50 jaar, behalve bij een duidelijke niet-erfelijke doodsoorzaak

- … Dus ook als geen obductie is verricht en/of geen DNA van de overledene beschikbaar is

- … En ook als er bij obductie geen oorzaak is gevonden

- Cardiologisch en/of genetisch onderzoek is dan bij familieleden mogelijk

- Wordt vergoed door de ziektekostenverzekeraar van het familielid maar gaat ten laste van het eigen risico

Verwijscriteria cardiogenetica

1. Cardiomyopathie e.c.i.

2. ECG-afwijkingen passend bij erfelijke hartritmestoornis �via cardioloog

3. Bij verdenking erfelijke aanleg voor premature atherosclerose

4. Naaste familie van plots jong overleden personen (<50)

5. Naaste familieleden van iemand met een aangetoonde erfelijke hartziekte

6. …. � zie www.huisartsengenetica.nl/verwijzen

Naar de klinisch geneticusNog geen erfelijke aanleg in de familie bekend? �Liefst verwijzen van aangedane personen

Verwijs naar polikliniek klinische genetica �Vaak gezamenlijk spreekuur met de cardioloog

Naar de klinisch geneticus

Mensen hoeven bij verwijzing nog niet zeker te weten of ze genetisch onderzoek willen.

- Anamnese (voorgeschiedenis en klachten)- Familie anamnese

Naar de klinisch geneticus

Mensen hoeven bij verwijzing nog niet zeker te weten of ze genetisch onderzoek willen.

- Anamnese (voorgeschiedenis en klachten)- Familie anamnese

- Uitleg van de aandoening - Genetische counseling: wil ik het wel weten?

- Cardiologisch onderzoek- DNA-onderzoek

‘Kan ik dan nog wel een huis kopen ?’

In de meeste gevallen zijn er geen verzekeringsproblemen na DNA-onderzoek

- Levensverzekering- Arbeidsongeschiktheidsverzekering

Cardiologische controles zijn vaak ook mogelijk zonder DNA-onderzoek

Een gesprek bij een klinisch geneticushoef je niet te melden bij je verzekeraar

Take home messages

1. Denk aan erfelijkheid, ook bij veel voorkomende hart-en vaatziekten (HVZ)

2. Verwijscriteria voor erfelijke HVZ: www.huisartsengenetica.nl

3. Genetisch onderzoek > gezondheidswinst!

4. Angst voor onverzekerbaarheid? > toch verwijzen naar de klinisch geneticus

Dank u wel voor uw aandacht!

Meer informatie kunt u vinden opwww.huisartsengenetica.nlwww.primarycaregenetics.org

Email e.houwink@vumc.nlm.haadsma@erfocentrum.nl

Telefoonnummer06-47518763