eHealth in zorg rondom erfelijke kankerg jwordt steeds belangrijker Foto van Truus Gog

Prof. Dr. Nicoline Hoogerbrugge, internist

• Voorbeelden

(UMC St Radboud, Nijmegen)

Voorbeelden

• Voor zorgverleners:− www.umcn.nl/verwijzers een online verwijsindicatie test

• Voor patienten:p− www.umcn.nl/erfelijkeborstkanker− www.umcn.nl/erfelijkedarmkanker− digitale informatie in tekst, film, vraag en antwoord

F ili i i i t ?Familiair ovariumcarcinoom, wat nu?

• F ili h i d b

Dr. Joanne de Hullu, gynaecoloog (UMC St Radboud, Nijmegen)

• Familieanamnese: hoe ziet de stamboom er exact uit? Dus ook, wat komt er NIET voor?

• Screening ovariumcarcinoom niet effectiefScreening ovariumcarcinoom niet effectief• Indien BRCA draagster: preventieve

adnexextirpatie rond de 40 met nadien HRT (indien geen mammacarcinoom)

• Indien geen BRCA mutatie in familie:Indien 1 1e of 2e graads familielid met− Indien 1 1e of 2e graads familielid met ovariumcarcinoom: geen controle/operatie

− Indien ≥ 2 familieleden (1e of 2e graads) met ( g )ovariumcarcinoom: preventieve adnexextirpatie

• Laagdrempelig overleg met klinische genetica of gynaecoloog poli erfelijke tumorengynaecoloog poli erfelijke tumoren

Unclassified variants (UV’s): wat doe je ermee?Unclassified variants (UV s): wat doe je ermee?Dr. Maran Olderode-Berends, klinisch geneticus (UMC Groningen)

Mogelijke uitslagen DNA onderzoek:

GEEN PATHOGENE UNCLASSIFIED VARIANT (UV)EEN PATHOGENE

MUTATIEMUTATIE

VARIANT OF UNKNOWN SIGNIFICANCE (VUS)

=

± 10%

± 80%

Unclassified variants (UV’s)Unclassified variants (UV s)Wat is een UV?

Een sequentievariant in het DNA waarvan de betekenis onduidelijk is.

Normale base sequentie: JET EET MET PIM VAN DIT IJSNormale base sequentie: JET EET MET PIM VAN DIT IJSAfwijkend: JEE TEE TME TPI MVA STOPCODON

Extra base ingebouwd: het leesraam verschuift. Pathogene mutatieg g

JET EET MET PIM VAN DI T IJSJET EET MET PIM VAN DAT IJS

Iets ander aminozuur. KAN DIT KWAAD???

UV’s: wat doe je ermee?• In de kliniek kunnen we er (nog) niet veel mee

• In het lab des te meer

Wordt vervolgd…

Het Cowden syndroom,Het Cowden syndroom,de cumulatieve borstkanker risico’sDr. Marleen Kets, klinisch geneticus (UMC St Radboud, Nijmegen)

De klinische diagnose Cowden syndroom kan

PTEN veranderingen veroorzaken het Cowden syndroom, Bannayan Riley Ruvalcaba syndroom en Proteus(like) syndroom. Het PTEN Hamartoma Tumor Syndrome gaat gepaard met een zeer variabel phenotype, ook binnen eenzelfde familie.

De klinische diagnose Cowden syndroom kan gesteld worden als er voldaan wordt aan:• 1 van de pathognomische kenmerken,• 2 major, •1 major en 3 minor•1 major en 3 minor • 4 minor criteria

Bij het PTEN Hamartoma Tumor Syndroom is het risico op verschillende maligniteiten verhoogd. Uitrisico op verschillende maligniteiten verhoogd. Uit de literatuur zijn de volgende risico’s (Eng genereview) bekend weergegeven in de tabel:

Orgaan Life time risk

Mamma 25-50 %

Schildklier 10 %

endometrium 5-10 %endometrium 5-10 %

Colon 15 %

Het Cowden syndroomHet Cowden syndroomControleadvies in NL•Mammae: vanaf 25-60 jr jaarlijks MRI en klinisch borstonderzoek, vanaf 30-60 jaar mammografie, vanaf 60-75 jaar bevolkingsonderzoek

Internationale studie:

j g•Schildklier: vanaf 18 jaar: jaarlijks bepaling TSH en T4 en echo-onderzoek•Colon: vanaf 40 jaar: een maal per 6 jaar colonoscopie, of frequenter afhankelijk van de bevindingen

erris

k

Vanuit de Stichting ter Opsporing Erfelijke Tumoren (StOET) is een internationale studie gestart onder patiënten met een PTEN mutatie waarbij de klinische gegevens verzameld zijn en de cumulatieve risico’s op de verschillende verschijnselen

Cum

ulat

ive

brea

stca

ncep j

berekend zijn met de Kaplan Meier methode.

Uit deze studie (n=157, waarvan 89 vrouw) komt naar voren dat het cumulatieve bortkanker risico op de leeftijd van 70 jaar

Age (years)

C boploopt tot 70% .

Discussie/Conclusie•De cumulatieve borstkanker risico’s zijn hoog bij patiënten met PTEN hamartoma tumor syndroom. •Grotere follow up studies zijn nodig.•Overweeg bij elke patiënt met mammacarcinoom het PTEN hamartoma tumor syndroom. Geadviseerd wordt de schedelomtrek te meten en te letten op mucocutane verschijnselen. Herkenning is belangrijk om de juiste controles te starten bij de patiënt en zijn familieleden

L f tijlf t bij f lijk d k kLeefstijlfactoren bij erfelijke darmkankerProf.dr. Ir. Ellen Kampman en Akke Botma(Wageningen Universiteit, STOET,UMC St R db d UMC G i )UMC St Radboud, UMC Groningen)

Eerste resultaten GeoLynch: prospectieve studie Mismatch Repair i d (L h S d 486) i i l lmutatie-dragers (Lynch Syndroom, n=486), risico colorectale

adenomen, ~20mnd:• Roken: Huidige rokers vs nooit rokers: 6x hoger risico (HR: 6 1Roken: Huidige rokers vs nooit rokers: 6x hoger risico (HR: 6.1,

2.8-13.2); vroegere rokers vs nooit rokers: 3x (HR: 3.0; 1.6-7.0)• Alcohol: T3 vs T1: licht verhoogd risico (HR: 1.6; 0.7-3.4)• Overgewicht bij mannen, BMI ≥ 25 vs < 25: 9x verhoogd risico

(HR: 8.7; 2.1-37.0). Geen associatie bij vrouwen (Botma et al, J Clin Oncol 2010)Clin Oncol 2010)

Vervolg: langere follow-up, cohort uitbreiden, voeding, lichamelijke activiteit medicatie (o a NSAIDs) lichaamsamenstellingactiviteit, medicatie (o.a. NSAIDs), lichaamsamenstelling, bloedmonsters

Tumorrisico bij Lynch syndroom veroorzaakt j y ydoor EPCAM deletiesDr. Marjolijn Ligtenberg, klinisch moleculair geneticus (UMC St Radboud, Nijmegen)

Clinical implications of EPCAM deletions:

•• Standard inclusion criteria for MSI analysis are suitable for recognition of EPCAM deletion carriers

• Surveillance and preventive surgery for colorectal cancer as is advised for DNA mismatch repair gene carriers

• Reconsider surveillance and preventive surgery for endometrial cancer in carriers of smaller EPCAM deletions (all Dutch deletions)deletions)

• Follow up study of cancer risk and spectrum to define the deletions conferring a low endometrial cancer risk

MUTYH geassocieerde pol posis (MAP)MUTYH geassocieerde polyposis (MAP)Dr. Frederik Hes, klinisch geneticus (LUMC, Leiden)

• Autosomaal recessief

• Meestal >10 tot 100-den poliepen

• Later CRC (50 55 jaar) dan FAP (35 45 jaar)• Later CRC (50-55 jaar) dan FAP (35-45 jaar)

• Risico op andere tumoren:20% d d d20% duodenum adenomen

• Dragerschapsfrequentie: ~2%g p qDragers licht verhoogd risico op CRC (1-2x)

Dermato-oncogenetica: Erfelijke kanker en de huidDermato-oncogenetica: Erfelijke kanker en de huid

Maligniteiten an de h id

Drs. Maaike Vreeburg, klinisch geneticus (MUMC, Maastricht)

Maligniteiten van de huidBasal Cell nevus syndrome (BCNS, Gorlin syndroom)Familial Atypical Multiple Mole MelanomaXeroderma PigmentosumXeroderma Pigmentosum

Goedaardige huidtumoren en tumoren elders“b ltjes in het gelaat” Birt Hogg D be s ndroom Co den s ndroom“bultjes in het gelaat”: Birt Hogg Dube syndroom, Cowden syndroom, cylindromatose, Muir Torre syndroom, Tubereuze sclerose

Huidafwijkingen en tumoren van de organenHuidafwijkingen en tumoren van de organenFanconi anemie syndroomAtaxia teleangiectasiaPeutz-Jeghers syndroomPeutz Jeghers syndroomMEN2A syndroomBloom syndroom etc. etc.

H. Tsao, J Am Acad Dermatol 2000;42:939

Maagkanker en Lynch syndroomDr Nicole van Grieken patholoog (VUmc Amsterdam)Dr. Nicole van Grieken, patholoog (VUmc, Amsterdam)

• Toegenomen lifetime risico op maagcarcinoom in Lynch syndroom- MSH-2 > MLH-1MSH 2 MLH 1- Mannen > vrouwen

• Specifieke histologische kenmerken:I t ti l t 35% Diff / G d t 65%- Intestinaal type 35% ; Diffuus / Gemengd type 65%

- Mucineus carcinoom / Zegelringcelcarcinoom / Medullair carcinoom• Naast MSI ook chromosomale veranderingen, m.n. gain van chr. 12g , g

C t l bij d lijk f lijk i k kControles bij vermoedelijk erfelijke nierkanker

• G id

Dr. Liesbeth Spruijt, klinisch geneticus (UMC St Radboud, Nijmegen)

• Geen consensus en geen evidence• Nierkanker heeft goede prognose bij vroegtijdige ontdekking

Controles:MRI / CT uitgangssituatieMet of zonder contrast?Met of zonder contrast?Nier echoUrinesediment5 jaar jonger dan jongste in de familie5 jaar jonger dan jongste in de familieToekomst:Betere herkenning verhoogd risico nierkankerg gUniforme en onderbouwde richtlijnen voor controles bij familiaire en syndromale nierkankerBetere classificatie tumor (somatische gen afwijkingen?)Betere classificatie tumor (somatische gen afwijkingen?)Nieuwe therapie: thyrosine kinase inhibitoren, mTOR inhibitoren

K k d ki d l ftijdKanker op de kinderleeftijdWanneer moet je denken aan een erfelijke vorm?D M j lij J kli i h ti i (UMC St R db d Nij )

Kenmerken van erfelijke kinderkanker

Drs. Marjolijn Jongmans, klinisch geneticus i.o. (UMC St Radboud, Nijmegen)

1. Familiegeschiedenis

j

3. Presentatie van de tumor op een uitzonderlijke leeftijd

2. Multipele primaire tumoren

4. Specifieke tumoren

3 ese tat e a de tu o op ee u t o de j e ee t jd

5. Uiterlijke kenmerken van de patiënt

6. Uitzonderlijke reactie op de behandelingj p g