Les

191

14

okt

’14

Deinburgeringsverplichtingbetrofnieuwkomers,maarookoudkomersdienietmeteendiplomaofcertificaatkondenaantonendatzijhetvereistetaalniveauhadden.DenieuwewetkreegvormineenpolitiekecontextwaarinerbehoeftebestondomtezorgendatzoweloudkomersalsnieuwkomersdeNederlandsetaalenkennisvandeNederlandsesamenle-vingzoudenverwervenophetmini-maleniveaudatvereistisomopvol-waardigewijzeinonzemaatschappijtekunnenfunctioneren.Hetdoelendeverwachtingwasdatzijdaarmeebeterkunnen(enzullen)participerenindemaatschappij.

Opbasisvandezewethebbenveleoudkomerseeninhaalslaggemaakteneeninburgeringstrajectdoorlopen.

Voordeontwikkelingvanhetexa-menkenniS vAn de nederLAndSe SAmenLevinG (knS)isvastgesteldwat‘essentiëlekennisvandeNederlandsesamenleving’is,ditopbasisvanon-derzoekindesamenleving(doorEu-roRSCGBikker)enadviezenvanklankbordgroepenencommissies,metvertegenwoordigersuitzowelautoch-tonealsallochtonegeledingenvandesamenleving.Opbasisvandezeinfor-matiezijndezogenaamdeeindter-men knSopgestelddieeenonderleg-gervormenvoorhetexamen.Detoetsvragen(deitems)inhetexamen

KNSwordenontwikkeldopbasisvandieeindtermen.Datwilzeggendatdetoetsvragentoetsenofdekandidaatdekennisheeftdiehijvolgensdeeind-termenmoetbezitten.

Acht thema’sVoorKNSzijnachtthema’sonder-scheiden,bijvoorbeeldWerk en Inko-menenGezondheid en gezondheids-zorg.Dezethema’szijngekoppeldaanCrucialePraktijksituaties(CP’s):situatieswaarineeningeburgerdlidvandemaatschappijadequaatzoumoetenkunnenfunctioneren.

Binnendethema’szijnvervolgenshandelingenbeschrevendieessentieelzijnvoorhetadequatefunctioneren:deCrucialeHandelingen(CH’s).Bijelkehandelinghoortkennis(CrucialeKennis,CK)diejenodighebtomdiehandelingadequaattekunnenuitvo-eren.Entotslotzijnerindicatorengeformuleerd.Datzijndenormendieaangevenwanneereenhandelingalsadequaatkanwordenbeschouwd.Dieindicatorenhangendusaltijdnauwsamenmethetthema,dehandelingenendekennis.Detoetsvragenwordenontwikkeldophetlaatsteniveau:deindicatorenvoorsuccesvolgedrag.Infiguur1gevenweeenvoorbeeldvanhoezo’nindicatorisingebedindeeindtermenvoorhetthemaWerkenInkomen.

Op1januari2007traddeWet InburgerInginwerking.

Dezeverplichtinburgeraarsomdoormiddelvaneenexamenaante

tonendatzijdeNederlandsetaalbeheersen(totopeenvastgesteld

niveau)enessentiëlekennisvandeNederlandsesamenleving(KNS)

hebben.EenconsortiumvanCito,Bureau

ICEenITTAontwikkeldehetexamenonderdeelKennIs van de nederlandse samenlevIng(KNS).

ElwineHalewijnenMirnaPitgeveninditartikeltekstenuitleg.

Elw

ine

Hal

ewijn

M

irna

Pit

Herziene eindtermen voor het examen

Kennis van de Nederlandse samenleving

DedirecteaanleidingvoordeherzieningwaseenmotieuitdeTweedeKamervandeKamerledenDibi(GroenLinks)en

VanDam(PvdA)

1�

Les

191

okt

’14

Waarom herziening?OnlangszijndeeindtermenvoorKNSinopdrachtvanhetministerievanSocialeZakenenWerkgelegen-heid(SZW)herziendoorBureauICEenITTA.Dedirecteaanleidingdaar-voorwaseenmotieuitdeTweedeKamervandeKamerledenDibi(GroenLinks)enVanDam(PvdA).Hunmotieuit2012steldedaterinNederlandweliswaarconsensusisoverseksegelijkheid,non-discrimina-tie,vrijheidvanmeningsuitingenscheidingvankerkenstaat,maardatdezeconsensusendedaaruitvoort-vloeiendegebruikenengewoontenonvoldoendeindelesstofvanKNStotuitdrukkingkomt.NaaraanleidingvandezemotieheefthetministerievanSZWbeslotenalle

eindtemenKNSnogeenstegenhetlichttehouden–vanuitderedene-ringdatalsietsnietindeeindtermenzit,erwaarschijnlijkookgeenlesma-teriaalopgerichtis.Bovendienheefthetministeriedemotieaangegrepenomdeeindtermenookopnieuwtebekijkeninhetlichtvaneenveran-derdeinburgeringscontext.

Teneersteisdedoelgroepandersdantoendewet inBurGerinG vankrachtwerd.Degroepoudkomersisimmersnietmeerdedoelgroepvanhetexamen.Hetexamenrichtzichnuuitsluitendopnieuwkomers:mensendiezichinhetkadervange-zinsherenigingofgezinsvorminginNederlandkomenvestigenen-uiter-aard-dedoelgroepvanvluchtelingenmeteenverblijfsstatus.

Tentweedeverschiltdehuidigepoli-tiekecontextvandiein2007.Wasertoenvooralbehoefteaaneennorma-tiefkadervoordeoud-ennieuwko-mers,indelaterepolitiekecontextiserminderbehoefteaaneenvoor-schrijvendkaraktervaneindtermen.Herzieningvandeeindtermendeeddaaromrechtaandewensenenbe-hoeftenvanzoweldemaatschappijalsdenieuwkomers.

Screening eindtermenVoordeherzieningvandeeindter-menhebbenICEenITTAeenad-viescommissieingesteldbestaandeuitexpertsdieuithoofdevanhunvakenervaringgoedzichthebbenopdedoelgroependepraktijksituatiesvandethema’s.Derolvandeadviescom-missieisomdevolledigheidvanenhetdraagvlakvoordeherzieningvandeeindtermentebewerkstelligen.Omdeadviescommissieonafhanke-lijktekunnenlatenadviserenoverdeeindtermen,washetministerievanSZWzelfnietvertegenwoordigd.

Aandeledenvandeadviescommis-sieisgevraagdomdeeindtermentescreenenophetniveauvandeindica-toren,deCruciale Kennis endeCru-ciale Handelingen.Deleidendevraagdiehunvoorgelegdwerd,isoferaan-passingennodigofwenselijkzijnmethetoogopdemotieenopdeveran-derdedoelgroep.Daarbijisexplicietgestelddathetexamengeschiktmoet

Indeeersteplaatsisgepoogdom(….)kennisvandatwettelijkekaderalsuitgangspunttenemeninplaatsvanhetgedragzelf

Les

191

1�

okt

’14

zijnvoorallepotentiëleinburgerings-kandidaten.

WijzigingenInmeerdererondesvanscreeningendiscussiezijndeeindtermentegenhetlichtgehoudenenindiennodigbijge-steld.HierbijwerdgeconstateerddatdeonderwerpenuitdemotievanDibienVanDamvoldoendeindebestaandeeindtermenuitgewerktwa-ren.Erzijnechterweldegelijkeind-termenveranderd,weggelatenentoe-gevoegd.Dezewijzigingenzittenvooralophetniveauvandekennisenindicatoren.Somsgaathetalleenomeenveranderinginformulering,maarvaakookgaathetomdeinhouder-van.Dewijzigingenkunneninzeventypenwordenonderverdeeld.

Indeeersteplaatsisgepoogdomdaarwaarereenwettelijkkaderisvoorbepaaldgedrag,kennisvandatwettelijkekaderalsuitgangspunttenemeninplaatsvanhetgedragzelf.Neembijvoorbeelddevolgendeoudeeindterm:

oude eindTerm

1.3Omgaanmet(verborgen)discrimina-tieopdearbeidsmarkt

1.3.1 Kentdewettelijkerechtenenpro-ceduresingevalvandiscriminatie.

•bespreekteenvermoedenvandis-criminatiemetdewerkgever

•doeteenberoepopwettelijkerech-tenbijdiscriminatie

1.3.2 kentstrategieënomzijnweerbaar-heidtegenvormenvan(verborgen)discriminatietevergroten

•gebruiktstrategieënomdiscriminatietedoorbreken

DezeCrucialeHandelingmetdebij-behorendeCrucialeKennisenindica-torenisindenieuweeindtermente-ruggebrachttotkennisvandewette-lijkerechtenbijdiscriminatieophetwerk:jemoetwetendathetverbo-denis,jemoethetbesprekenenjemoetwetenhoejejewettelijkerech-tenkanlatengelden.Deherzieneeindtermzieterdusalsvolgtuit:

nieuwe eindTerm

1.3 Omgaanmet(verborgen)discrimi-natieopdearbeidsmarkt

1.3.1 Kentdewettelijkerechtenenpro-ceduresingevalvandiscriminatie.

•legtuitdatdiscriminatieophetwerkverbodenis(zoweldoorwerkgeversalscollega’s)

•bespreekteenvermoedenvandis-criminatiedooreencollegametdewerkgever

•lichttoehoehijeenberoepkandoenopwettelijkerechtenbijdiscrim-inatie

Indezeeindtermisookeentweedetypeveranderingtezien:hetdaad-werkelijktonenvanhetgewenstege-dragisvervangendoorkennisvanhetgewenstegedrag.Datwilzeggen,indenieuweformuleringstaathier‘lichttoehoehijeenberoepkandoen....’inplaatsvan‘doeteenberoepop..’.Opdezemanierwordtduidelijkdatdeinburgeraaropdehoogtemoetzijnvandatwatalsgewenstwordtgezien,maarwordtermeerdanvoorheenrechtgedaanaandekeuze-vrijheideneigenverantwoordelijk-heidvandeinburgeraaromhetge-dragaldanniettevertonen.Inditvoorbeeldkandeinburgeraarzelfkie-

zenofhijzijnrechtgaathalenbijdis-criminatie.Vanbelangisvooraldathijweetdathijdoordewetbe-schermdistegendiscriminatieendathijactiekanondernemen.Dezever-schuivingisooktezieninhetvol-gendevoorbeeld:

oude eindTerm

1.2.1 weetwelkealgemeneeiseneenwerkgeversteltaaneenwerknemer

•werktsamenmetcollega’s •werktzelfstandigentoontinitiatief

Indeherzieneeindtermenwordtdeinburgeraargeachtuittekunnenleg-genwatwerkgeversbelangrijkvindenindewerkhoudingvanwerknemers,inplaatsvanditgedragdirecttetonen:

nieuwe eindTerm

1.2.1 Weetwelkealgemeneeiseneenwerkgeversteltaaneenwerknemer.

•legtuitdatwerkgeversinNederlandhetvaakbelangrijkvindendatwerkne-merszelfstandigwerken,samenwerkenmetcollega’seninitiatieftonen

Hieraangerelateerdiseenderdetypewijzigingen,waarbijdeformuleringzodanigisveranderddatdeinburge-raarnietmeerperseopdehoogtemoetzijnvangangbaregedragsregels,maardathijgeachtwordtzichervanopdehoogtetestellen.Zoisdeindi-cator‘trekteennummertje,pakteenkarretje,staatinderij,wachtopzijnbeurt’bijdeCrucialeKennis‘Weetwatdegebruikelijkegedragsregelszijn’veranderdin‘steltzichopdehoogtevandegangbareregelsenrealiseertzichwatopditgebiedalspassendge-dragwordtbeschouwd(nummertjetrekken,eenkarretjepakken,...).

1�

Les

191

okt

’14

Erwordtnietverlangddatiemandnetjesinderijstaat,maardathijwéétdathijnetjesinderijmoetstaan.Ookdezewijzigingenindeeindter-menzijndoorgevoerdmetinachtne-mingvandeautonomievandeinbur-geraarendemotivatieomzichpas-sendtegedrageninzijnnieuweleef-omgeving.

Eenvierdeveranderingbetreftdevervangingvanbepaaldesubjectieveformuleringendiewellichtookalsbepaaldevooroordelenopgevatzou-denkunnenworden,doorneutralereformuleringen.Zois‘nietonmiddel-lijkbeledigd’indenieuweeindter-menvervangendoor‘adequaat’:

oude eindTerm

2.1.2WeetdatNederlanderszichzeerdirectkunnenuiten,zonderdaarmeekwetsendofonbeleefdtewillenzijn

•reageertnietonmiddellijkbeledigdoprechtstreeksuitgesprokenmenin-genendirectevraagvormen

nieuwe eindTerm

2.1.2. WeetdatNederlanderszichzeerdirectkunnenuiten,zonderdaarmeekwetsendofonbeleefdtewillenzijn.

•reageertadequaatoprechtstreeksuitgesprokenmeningenendirectevraagvormen

Nederland in de Tweede WereldoorlogDaarnaastisopverzoekvanhetmi-nisterievanSZWookeenaantalspe-cifiekewensendoorgevoerd.ZozijndeindicatorendiegerelateerdzijnaanNederlandindeTweedeWereldoor-loguitgebreid.Deinburgeraarwordtindenieuweeindtermengeachtooktewetenwaterprecieswordther-dachtop4meienwatergevierdwordtop5mei;bovendienmoethijwetenwelkegebruikendaarbijhoren.OokmoethijingrotelijnenwetenwatNederlandindeTweedeWe-reldoorlogheeftdoorgemaakt.

oude eindTerm

5.2.1 KentdegeschiedenisvanNe-derlandinWOIIendeeffectenhier-vanophetdagelijksleveninNeder-land.

•toontbegripvoorNederlandsege-voeligheidvooruitingenvanantisemi-tisme

•toontrespectvoorhetvierenvanengewoontenop4en5mei

nieuwe eindTerm

5.2.1 KentdegeschiedenisvanNe-derlandindeTweedeWereldoorlogendeeffectenhiervanophetdagelijksleveninNederland.

•geeftophoofdlijnenaanwatdege-schiedenisvanNederlandindeTweedeWereldoorlogis

•lichttoewaterherdachtwordtop4meiengevierdwordtop5meienlichtdegebruikendaarbijtoe

•toontrespectvoordeNederlandsegevoelensbijuitingenvanantisemi-tisme

Ookisereenkenniseindtermmetin-dicatortoegevoegdrondhetonder-werpEHBO:

4.2.4 KentdeprocedurebijdeafdelingEersteHulp.

•lichttoedatopdeEersteHulpdevolgordevanbehandelingvanmensenbepaaldwordtdoordeernstvandeverwonding

Actualiseringiseenzesdetypeherzie-ning:zoiskennisvanhetenkelejarengeledeningevoerdeeigenrisicobijzorgverzekeringennuonderdeelvandeeindtermen.Ooknamenvanin-stantieszijnaangepastalsdataandeordewas.

Entotslotdezevendewijziging:verplaatsingenensamenvoegingen.WarenvoorheenverschillendeCru-cialeHandelingen,CrucialeKennisenindicatorenoververzekeringenon-dergebrachtbijverschillendethema’s,nuiseronderhetthemaInstanties éénCrucialeHandelingoververant-woordomgaanmetverzekeringen:

6.5Verantwoordomgaanmetverzekerin-gen

6.5.1 WeetdathetinNederlandgebrui-kelijkisrisico’saftedekkenmeteenverzekering.

•lichtvangangbareverzekeringentoewaardezevoorzijn(ziektekosten,aansprakelijkheid,inboedel/woonverze-kering,rechtsbijstand)

•lichthetbelangvaneenziek-tekostenverzekering,woonverzekeringenaansprakelijkheidsverzekeringtoe

•lichttoedateenziektekostenverze-keringenautoverzekeringverplichtzijn

6.5.2 Weethoeschadetemelden. •meldtschadeenomschrijftschade

correct

Vervolg Alseeneindtermverandert,ishetnoodzakelijkteonderzoekenofdebijbehorendetoetsvraagnogwelaan-sluitbijdeherzieneeindterm.Nadevaststellingvandeherzieneeindter-mendoorhetministerievanSZWisdaaromookdegeheleitembankKNSdoorlopen.Datleidtertoedatsommi-geitemsvervangenzullenwordendoornieuweofdatitemsaangepastworden.Dieontwikkelingismomen-teelgaande.Ookopitemniveauisge-blekendatdeonderwerpenuitdemotievanDibienVanDamvol-doendeindeitembankvertegen-woordigdzijn.

HetisuiteraardvanbelangdatdeinburgeraarzichaandehandvandejuisteversievandeeindtermenvoorbereidtophetexamenKNS.DaaromzullendenieuweeindtermenpasinwerkingtredenzodradenieuweitemsontwikkeldzijnenkunnenwordentoegevoegdaandeexamensKNS.Naarverwachtingzaldatinhetvoorjaarvan2015hetgevalzijn.Indetussentijdzullenmateriaalontwik-kelaars(enanderebetrokkenen)inzagewillenhebbenindeherzieneeindtermen.

Deherzieneeindtermenzijnge-publiceerdop25april2014doorhetministerievanSZWentevindenopwww.rijksoverheid.nl metbehulpvandezoekterm:herzieneeindtermenKNS.

Elwine Halewijn Mirna Pit

Elwine Halewijn is Manager marktgroep Volwassenen bij het Instituut voor Taal­onderzoek en Taalonderwijs Amsterdam (ITTA­UvA BV).Correspondentie: elwine.halewijn@itta.uva.nl

Mirna Pit is Manager ontwikkeling en realisering bij Bureau ICECorrespondentie: MPit@bureau­ice.nl