Schoon, stil en snelen+snel.pdf2018/07/13 · Kennisinstituut voor obiliteitsbeleid | i Schoon,...

Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid | KiM

Schoon, stil en snelTe verwachten reacties op het mogelijk uitfaseren van de snorfiets met verbrandingsmotorJaco Berveling, Saeda Moorman

InhoudSamenvatting 3

1 Inleiding 5 1.1 Uitfaserensnor-(enbrom-)fietsenmetverbrandingsmotor 5 1.2 Doel notitie 5 1.3 Onderzoeksvragen 6 1.4 Aanpak 6 1.5 Leeswijzer 6

2 Achtergrondinformatie 7 2.1 Watiseensnorfietsenwatzijndekosten? 7 2.2 Trends en ontwikkelingen 8

3 Desnorfietsgebruikers 14 3.1 Ouderen meer dan jongeren, mannen meer dan vrouwen 14 3.2 Waarom,waarenwaarheen? 16

4 Uitfaseren en gedragsreacties 19 4.1 Alternatievenvoordesnorfietsmetverbrandingsmotor 19 4.2 Gedragsfactoren die een rol spelen bij uitfaseren 22 4.3 Weerstand, alternatieven en reboundeffecten 28

5 Conclusies 30

BijlageA:DeelnemersSessiedoorgrondensnorfiets,25april2018 33

Bijlage B: Persona’s 34

BijlageC:Imagosnorfiets 36

Summary 39

Literatuur 41

Colofon 43

Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid | Schoon, stil en snel 2

Samenvatting

Nederlandiseenfietsland.Maarnietalleenfietsenzijnpopulair,datgeldtookvoorsnorfietsen.Hetaantalsnorfietsenmeteenverbrandingsmotorisdelaatstetienjaargestaagtoegenomen.In2007warenerongeveer300.000snorfietsen,in2017isditaantalgestegentotbijna700.000.Depopulariteitvandesnorfietsisverklaarbaar.Hetvervoermiddelismakkelijkteparkeren,goedkoopinaanschafengebruiken(indestad)inveelgevallensnellerdandefiets,deautoenhetopenbaarvervoer.Jehoeftgeenhelmopenhetis,zekerwanneerjeeenscootermodelbezit,eenleukvervoermiddel.Desnorfietsheeftechterookeenbelangrijkekeerzijde.Snorfietsenzorgenvoorgeluidsoverlast,desnorfietsersrijdenvaaktehardenvertonensomsgevaarlijkrijgedrag.Hetrisicoopeenverkeersongelukisgrootvergelekenmetanderevervoerswijzen.Bovendienzijndesnorfietsenvervuilend.DitlaatsteaspectwasvoordeTweedeKamerredenomtevragenofdesnorfietsuitgefaseerdzoukunnenworden.

Hetisdevraaghoesnorfietsbezittersopeeneventueel‘uitfaseren’zullenreageren.Watgaanzijdoenwanneerdebenzine-snorfietsopenigetermijnnietmeertekrijgenvalt?Wiezijndegebruikersenzullenzetezijnertijdoverstappenopanderevervoermiddelen,zoalsdeelektrischesnorfiets?Enwelkeweer-standisbijdezegroepteverwachten?Omdezevragentebeantwoordenisdebeschikbareliteratuurgeïnventariseerd en is een werksessie gehouden met deskundigen en stakeholders. Daarbij is met name aandacht besteed aan de te verwachten gedragsreacties.

GebruikersUitdeinventarisatieblijktdatnietzozeerjongerenalsweloudereneensnorfietsbezitten.In2017is46procentvandesnorfietsbezitters50jaarofouder.Hetaantalouderendateensnorfietsbezitisdelaatstejarengegroeid,terwijlbijjongeren(16-20jaar)hetsnorfietsbezitvrijwelconstantisgebleven.Desnorfietswordtvooralgebruiktvoorrecreatiefenwoon-werkverkeer.Hetgaatdaarbijveelalomkorte ritten. 52 procent van alle verplaatsingen heeft een afstand van minder dan 5 km.

Mogelijke gedragsreactiesUitenquêtesblijktdatslechtseenkleindeelvandesnorfietsersdeaanschafvaneenelektrischesnorfietsoverweegt (in een enquête onder ANWB-leden: 6 procent). In ander onderzoek geven respondenten aan datbijeenverbodopbenzinescootersen-brommersmenvakerdefiets(51procent)enhetopenbaarvervoer(30procent)zounemen.14procentgeeftaanovertezullenstappenopeenelektrischescooter.

Ofdebezittersvansnorfietsenmeteenverbrandingsmotorhunvervoermiddelzulleninruilenvooreen(elektrische)fiets,openbaarvervoer,brommerofelektrischesnorfietsisafhankelijkvanverschillendegedragsfactoren. In eerste plaats gaat het om persoonlijke omstandigheden en belemmeringen. De meesteeigenarenzijntevredenmethunhuidigebenzine-snorfiets(57procent)eninhunogenisdeelektrischesnorfietsnoggeenvolwaardigalternatief.Zoheeftdehuidigeelektrischesnorfietsvergelekenmeteenbenzine-snorfietseenhogereaanschafprijseneenbeperktereactieradius.Bovendienmoetendeaccu’swordenopgeladen,watrelatiefveeltijdkost.Indetweedeplaatskanhetontbrekenvankennisenvaardighedeneenbarrièrezijnvoordedoorbraakvanelektrischesnorfietsen.Veelmensenzullennog onbekend zijn met het product en er geen gebruikservaring mee hebben. In de derde plaats spelen motieveneenrol.Uitde(beperktvoorhanden)literatuurblijktdatveelsnorfietsbezitterseenschonermilieu weliswaar belangrijk vinden, maar dit niet snel vertalen in ander gedrag. In de vierde plaats is desociaal-cultureleomgevingeenbelangrijkegedragsfactor.De‘earlyadopters’kunnenelektrischescooters op basis van eigen ervaringen geloofwaardig promoten. Het aantal mensen dat een elektrische snorfietsbezitisechternogklein(6procentvanallesnorfietsen).Eenlaatstefactorishetmenselijk


keuzeproces. Mensen zijn geen puur rationele actoren en zullen meer gericht zijn op lage aanschafkosten en minder aandacht hebben voor lage gebruikskosten. Wildeelektrischesnorfietseenaantrekkelijkalternatiefworden,danisondersteuningmetbeleids-maatregelen noodzakelijk. Deze maatregelen kunnen liggen op het terrein van regelgeving (milieuzones) ensubsidies,maarookinspelenoppsychologischeensocialeprocessen.


1 InleidingNederlandiseenfietslandbijuitstek,maarnietiedereenverplaatstzichopeigenkracht.Snorfietsenstijgenaljareninpopulariteit.Intienjaartijdishetaantalsnorfietsenruimverdubbeld(CBS,2017).Op1januari2017teldeNederlandofficieel680.563snorfietsen.Ditisbeduidendmeerdanhetaantalvan473.085bromfietsen.InAmsterdamsteeghetaantalsnorfietsenvan11.000in2008naar35.000in2016,eentoenamevan223procent.MaarAmsterdamisnietdeenigestadmetveelsnorfietsen,ookstedenalsAmersfoort,EnschedeenEindhovenscorenhooginaantallensnorfietsenper1000inwoners.Delaatstedecenniaisvooraldesnorscooter–eensnorfietsdieeralseenscooteruitziet–eenverkoop-succes.Hetaantalverkochtesnorfietsenbestaatnaarschattingvoorruimdriekwartuitsnorscooters.

1.1 Uitfaserensnor-(enbrom-)fietsenmetverbrandingsmotor

Hetgroteaantalsnorfietsenmetverbrandingsmotorgaatgepaardmetmilieuvervuiling(ziebijvoorbeeldEijk,Menschetal.(2016);Eijk,Ligterinketal.(2017);Zuurbier,Willemsetal.(2017)).Omdieredenwordteraangedachtsnorfietsenmetverbrandingsmotoroptermijnuithetstraatbeeldtelatenverdwijnen.Latervolgtwellichtookeenuitfaseringvandebromfietsen1metverbrandingsmotor.Wanneerdit‘uitfa-seren’vandesnorfiets(enlaterdebromfiets)gerealiseerdmoetzijn,isopditmomentnognietduidelijk.

Op11november2016stemdeeenKamermeerderheidinmeteenmotievandeledenDik-Faber(ChristenUnie)enVanTongeren(GroenLinks)(Kamerstuk34550XII,nr.49).DaarinwordthetKabinetopgeroepen in een af te sluiten Green Deal afspraken te maken over de restvoorraad tweetaktbrommers enalsstipaandehorizonhetuitfaserenvanallebenzinebrommers.Op5juli2017isdevraagvandeChristenUnie‘ofdestaatssecretarisoverweegtomalstussenstapdecategoriesnorfietsuittefaseren’beantwoord. De staatssecretaris gaf aan het een interessante optie te vinden en deze verder te willen verkennen(Verslagschriftelijkoverlegemissie-eisenbrom-ensnorfietsen,Kamerstuk30175,nr.255).

1.2 Doel notitie

Indezenotitieproberenweeeninschattingtemakenvandewijzewaaropbezittersvansnorfietsenmetverbrandingsmotor op een (mogelijk) besluit tot uitfaseren zullen reageren. Daarbij is een goed beeld nodigvandesnorfietsbezitter.Wierijdeneropenwaarom?

Medici wijzen in The Lancet op de luchtvervuiling die scooters veroorzaken en hebben hun hoop gevestigd opeen‘largescaleadoption’vanelektrischescooters(VanBoven,Kirengaetal.,2017).Isdehuidigegroepsnorfietsersteverleidentoteenoverstapnaarelektrischesnorfietsen(ofandereschonevervoer-middelen,zoalslopen,fietsenenopenbaarvervoer)?

1 Juridischgezienisdesnorfietseenspecialeuitvoeringvandebromfiets(namelijkmeteensnelheidsbeperkingtot25km/u).In het spraakgebruik worden ze wel als verschillend gezien. Ook CBS Statline maakt een onderscheid (zonder overlap) tussenbromfietsensnorfiets.Feitelijkzouhetjuisterzijnomteonderscheiden:bromfiets-niet-snorfietsensnorfiets.Indezenotitievolgenwehetspraakgebruik(enCBS)enbeschouwenwedebrom-ensnorfietsalsniet-overlappend.Ziehoofdstuk2.


1.3 Onderzoeksvragen

De onderzoeksvraag luidt: Welkegedragsreactiesvansnorfiets-bezitterszijnerteverwachtenwanneerdesnorfietsmetverbrandingsmotoroptermijnnietmeerteverkrijgenzouzijn?

De onderliggende onderzoeksvragen zijn:1.Welkesegmentenzijnerbinnendegroepsnorfietsersteonderscheiden?2.Welkeoverwegingenspelenbijdeaanschafenhetgebruikvansnorfietseneenrol?Omwelkereden

kiezenmensenvoorditvervoermiddel?3. Welke weerstand is bij deze groep (en segmenten daarbinnen) bij een mogelijke uitfasering te

verwachten?4.Stappensnorfietsersbijuitfaseringoveropanderevervoermiddelen(lopen,fiets,bromfiets,auto,

openbaarvervoerendeelektrischevariantenhiervan)?5. Onder welke condities is deze groep eventueel te verleiden tot de aanschaf en het gebruik van

elektrischesnorfietsen?

1.4 Aanpak

De aanpak van dit onderzoek heeft zich beperkt tot een literatuurscan en een sessie met deskundigen en stakeholders.

Bijhetliteratuuronderzoekismettrefwoordenals‘snorfiets’,‘snorscooter’,‘scooter’,‘elektrischescooter’,‘e-scooter’en‘moped’gezochtnaarrelevantedocumenten,onderanderemetGoogleScholar.Naast wetenschappelijke artikelen is ook gezocht naar relevante krantenartikelen met behulp van de nieuwsdatabase Nexis met informatie uit Nederlandse en internationale dagbladen, tijdschriften en webnieuws.

AandeteverwachtengedragsreactiesisaandachtbesteedineenzogenoemdeDOE-MEE-sessiemetdeskundigenenstakeholdersop25april2018(ziebijlageAmeteenoverzichtvandedeelnemers).

1.5 Leeswijzer

Inhoofdstuk2gevenweeerstachtergrondinformatieoverdesnorfietsengaanweinoptrendsenontwikkelingen.Inhoofdstuk3komendegebruikersvansnorfietsenaanbod.Wiezijnhetenwaarvoorwordtdesnorfietsgebruikt?Inhoofdstuk4proberenweeeninschattingtemakenvandemogelijkegedragsreacties. Tot slot trekken we in het laatste hoofdstuk enkele conclusies.


2 Achtergrondinformatie

2.1 Watiseensnorfietsenwatzijndekosten?

Inseptember1975werdineentelevisieprogrammahetbegripsnorfietsgelanceerd.IndeuitzendingwerddoorRAIenbromfietsfabrikantengemelddatdeverkoopvanbromfietsenwasingestort.Vergelekenmet1974warener50.000minderbromfietsenverkocht.VolgensRAIhaddittemakenmetdeinvoeringvanhetverplichtehelmgebruikvoorbromfietsers.Alsoplossingzagendebromfietsfabrikantendeinvoeringvaneenlichtebromfietsmeteenmaximumsnelheidvan25km/u.Deberijderzoudangeenhelmhoeventedragen(SWOV,1976).

Desnorfietsisergekomen.Aanvankelijkhadhetvervoermiddeleensufimagoenwerdhet,volgensdeSWOV-studieuit1976,gezienalseenvervoermiddelvoorouderenenhuisvrouwen.Indeeerstejarenwerdenerdanookmaarweinigverkocht.In1980ginghetomongeveer12.500snorfietsen.Nadatin1985 de snorscooter zijn intrede deed verbeterde het imago en raakten ook jongeren geïnteresseerd. In2000volgdederetrosnorscooterwaardoorhetaantalsnorfietsenin2006steegtot300.000(Algera,2016).

Eensnorfietsisvandaagdedagverkrijgbaarintalvanuitvoeringen,variërendvanmodellendieopbrom-fietsenlijkentottypesdiequauitvoeringeenfietsmethulpmotorzijn,zoalsdeSpartamet.Demeestesnorfietsenhebbeneenmotorvan50cceneenvermogenvan2tot4kW.Demaximumrijsnelheidvandesnorfietsis25km/u,zowelbinnenalsbuitendebebouwdekom.Vooreenbromfietsgeldteenmaximumvan45km/u.

Fabrikantenbiedenvaakmodellenaandiezowelin25km/uur(snorfiets)als45km/uur(bromfiets)uitvoeringverkrijgbaarzijn.Technischzijnzegelijk,maarvoordesnorfietsuitvoeringwordthetvermogenteruggebrachtviabegrenzendevoorzieningen.Eenzichtbaarverschilishetkentekenplaatje:eenbrom-fietsheefteengeel,eensnorfietseenblauwkentekenplaatje(ziefiguur2.1).

Figuur2.1 Overzichtvandeverschillendetypensnor-enbromfietsen(VandePoll,Hegemanetal.,2017).

Brom-ensnorfiets

Bromfiets(max. 45 km/uur)

tweetakt

viertakt

elektrisch

tweetakt

viertakt

elektrisch

Snorfiets(max. 25 km/uur)


Snorfietsershebbengeenhelmplicht,integenstellingtotbromfietsers.Voorhetbesturenvaneensnor-fietsdientmen,netalsvooreenbromfiets,tenminsteeenrijbewijsAMtebezitten;ditkanvanaf16jaargehaaldworden.Verdergeldenvoorsnorfietsersvaakdeverkeersregelsdieookvoorfietsersgelden.Zodientmengebruiktemakenvanhetfietspad.

EU-wetgeving Hetonderscheidsnorfiets-bromfiets(geelofblauwkentekenplaatje,welofgeenhelmplichte.d.)iseennationaleconstructie.IndeEU-regelgevingisdesnorfietsgeenapartecategorie.Bijvoorbeeldbijdeemissieregelgevingvallenbrom-ensnorfietsenbeideonderdeL-categorievanvoertuigen.2

Ditbiedtookmogelijkhedenvoorbeleid.Decategoriesnorfietszouindetoekomstnationaalandersgedefinieerdkunnenworden.Voordezecategoriekunnenaanvullendeeisengesteldworden,waaronderelektrischeaandrijving(Eijk,Menschetal.,2016:11).

AanschafkostenDeaanschafkostenvaneensnorfietsliggenrond1500euro.Voorbrandstof,verzekering,reparatiesenonderhoudzijndekosten20à30centperkilometer.Rijlessen,hetexamenenhetrijbewijskostensamenongeveer400euro(NIBUD).Eenbromfietsrijderisongeveerdezelfdebedragenkwijtvooraanschaf3, rijbewijsenkilometerkostenvanzijnbromfietsenbetaaltverdernogcirca60eurovooreenhelm.

2.2 Trendsenontwikkelingen

Aantallen brom- en snorfietsen in NederlandTerwijlhetaantalbromfietsenstagneert,vertoonthetaantalsnorfietseninNederlandaljareneenstijgendelijn.In2007warener300.000snorfietsen,10jaarlaterisditaantalgestegentotbijna700.000(ziefiguur2.2).Desnorfietsenwordensteedspopulairder,terwijlhetaantalbromfietsensinds2011daalt.Ditheeft

2 Bromfietsenenmotorfietsen,metinbegripvanquadsenanderekleinevoertuigenopdrieofvierwielen.https://ec.europa.eu/transport/road_safety/topics/vehicles/vehicle_categories_nl

3 Leert een snelle vergelijking tussen een bromscooter en een snorscooter: https://www.polderscooter.nl/scooters/bromscooters-45km-h en https://www.polderscooter.nl/scooters/snorscooters-25km-h.


https://ec.europa.eu/transport/road_safety/topics/vehicles/vehicle_categories_nlhttps://ec.europa.eu/transport/road_safety/topics/vehicles/vehicle_categories_nlhttps://www.polderscooter.nl/scooters/bromscooters-45km-hhttps://www.polderscooter.nl/scooters/bromscooters-45km-hhttps://www.polderscooter.nl/scooters/snorscooters-25km-h

wellichttemakenmetdeinvoeringvaneennieuwemaatregelinnovember2011.Vanafdatjaarkunnenjongeren met 17 jaar hun autorijbewijs (categorie B) halen. De jeugd kiest niet voor een brommer, maarvoorautorijlessen.Ookandereverklaringenwordengenoemd.Zozoudensteedsmeerouderenhetveiligefietspadverkiezen(waardesnorfietsmagrijden)bovendedrukkerijbaanmetautoverkeer(waardebromfietsrijdt).Daarnaastwordtookhetverbeterde,stoerdereimagovandesnorfietsgenoemd(‘Hetzijnkekkehebbedingetjesgeworden’)(Heijma,2012).

Figuur2.2 Ontwikkelingenbrom-ensnorfietsinaantallen2007-2017(CBSStatline).

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

20172016201520142013201220112010200920082007

Snorfiets Bromfiets

Aantallen per provincieHetaantalsnorfietsenper1000inwonersisinalleNederlandseprovincieshogerdanhetaantalbromfietsenper1000inwoners,uitgezonderdinZeelandenFriesland,ziefiguur2.3.

Figuur2.3 Aantallensnorfietsenper1000inwonersnaarprovincie(CBSStatline).

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Limbu

rg

Noor

d-Br

aban

t

Zeela

nd

Zuid-

Holla

nd

Noor

d-Ho

lland

Utre

cht

Gelde

rland

Flevo

land

Over

ijsse

l

Dren

the

Fries

land

Gron

ingen

Nede

rland

Snorfiets Bromfiets

aant

al p

er 1

000

inw

oner

s


Aantallen snorfietsen per duizend inwoners in de 15 grootste stedenDiversegemeentenwillenietsdoenaandegroteaantallensnorfietsen.MetnamedegemeenteAmsterdamis actief.4DitwilechternietzeggendatAmsterdamdehoogstesnorfietsdichtheidkent.DegemeenteApeldoornheefthethoogsteaantalsnorfietsenper1000inwoners(ziefiguur2.4).5 Ter vergelijking zijn ook de gegevens voor Nederland als geheel opgenomen.

GemiddeldzijnerinNederland40snorfietsenper1000inwoners.Onderdevijftiengrootstestedenzijnervijfdiemeerdan50snorfietsenper1000inwonerstellen:Apeldoorn(62),Arnhem(55),Amersfoort(53),Eindhoven(53)enEnschede(51).Amsterdamscoortietshogerdangemiddeld(44snorfietsenper1000inwoners).Inallestedenishetaantalsnorfietsenin2017tenopzichtevan2007sterkgegroeid.

Figuur2.4 Aantallensnorfietsenper1000inwonersinde15grootstesteden,2007en2017(CBSStatline).

0 10 20 30 40 50 60 70

Breda

Utrecht

Rotterdam

Nederland

Groningen

Amsterdam

Nijmegen

Haarlem

Den Haag

Tilburg

Almere

Enschede

Eindhoven

Amersfoort

Arnhem

Apeldoorn

2017 2007

Leeftijd snor- en bromfietsenSnorfietsengaanlangmee.Figuur2.5geeftdeaantallensnorfietsenperbouwjaarweer.Tervergelijkingzijnindezelfdefiguurookdebromfietsaantallenperbouwjaarweergegeven.Opvallendis,bijzowelsnor-alsbromfietsen,hetgroteaantalmeteenbouwjaarvanvóór2006,dusmeteenleeftijdvanmeerdan 11 jaar.

Snorfietsenzijnwelgemiddeldietsjongerdanbromfietsen.Ditweerspiegeltdetrenddatsnorfietsenvooral in de laatste jaren populair zijn geworden.

4 Decombinatievandrukteophetfietspad,eentoenamevanhetaantalsnorfietsersenhetstijgendeaandeelfietsersonderdeernstigverkeersgewondenwasaanleidingvoordegemeenteAmsterdamomdewensuittesprekendesnorfietsnaarderijbaan te verplaatsen, inclusief bijbehorende helmplicht.

5 Misschien – maar het kan ook toeval zijn – heeft dit iets te maken met het feit dat Apeldoorn de bakermat is van de Spartamet,defietsmetbenzinehulpmotor,dieindecategoriesnorfietsenvalt.DeproductievanSpartametsheeft–metonderbrekingen–geduurdvan1985tot2015.Ziehttps://nl.wikipedia.org/wiki/Spartamet.


https://nl.wikipedia.org/wiki/Spartamet

Figuur2.5 Aantallenbrom-ensnorfietsenperbouwjaar,standvanzakenop1januari2017(CBSStatline).

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

Bouw

jaren

t/m

2005

Bouw

jaar 2

006

Bouw

jaar 2

007

Bouw

jaar 2

008

Bouw

jaar 2

009

Bouw

jaar 2

010

Bouw

jaar 2

011

Bouw

jaar 2

012

Bouw

jaar 2

013

Bouw

jaar 2

014

Bouw

jaar 2

015

Bouw

jaar 2

016

Snorfiets Bromfiets

Drukte op het fietspadMetingeninDenHaagenAmsterdamlatenziendatdesnor-enbromfiets,metgemiddeld7procent,indezetweegrotestedeneensubstantieeldeeluitmaaktvandegebruikersvanhetfietspad.Destandaard-fiets(alofnietmetkrat)ismeteenaandeelvanmeerdan90procentechternogsteedsdenorm,zietabel2.1(DeGroot-Mesken,Vissersetal.,2015).


Tabel2.1 Aantallenenaandelengebruikersvanhetfietspad,uitgesplitstnaarAmsterdamenDenHaag(DeGroot-Mesken,

Vissersetal.,2015).Datagebaseerdophandmatigetellingenop8locatiesgedurende9weekdagentijdensde

ochtendspits(7.30-9.30uur).

Gebruikersfietspad Amsterdam Den Haag Totaal

Aantal Aandeel Aantal Aandeel Aantal Aandeel

Standaardfiets 23.396 68,7% 15.609 71,9% 39.005 69,9%

Standaardfietsmetkrat 8.454 24,8% 3.989 18,4% 12.443 22,3%

Snorfiets/Bromfiets 1.949 5,7% 1.955 9,0% 3.904 7,0%

Bakfiets 169 0,5% 83 0,4% 252 0,5%

Gehandicaptenvoertuig 30 0,1% 54 0,2% 84 0,2%

Anders 53 0,2% 32 0.1% 85 0,1%

Totaal 34.051 100% 21.722 100% 55.773 100%

Elektrische fietsen, snorfietsen en bromfietsenErzijnookelektrischesnorfietsenenelektrischebrommersopdemarkt.Eindmaart2018warenerinNederlandruim4.700elektrischebromfietsen(circa1procentvanallebromfietsen)enruim38.000elektrischesnorfietsen(circa6procentvanallesnorfietsen):zietabel2.2.

Tabel2.2 Totaalaantalelektrischesnorfietsenentervergelijkinghetaantalelektrischebromfietsenopenkeleijkmomenten(RVO).6

Typevoertuig 31-12-2015 31-12-2016 31-12-2017 28-02-2018 31-03-2018

Elektrischesnorfiets(25km/u) 28.459 32.496 37.652 38.252 38.574

Elektrischebromfiets(45km/u) 3.610 3.775 4.376 4.576 4.727

VerkoopcijfersvanBOVAG/RAIlatenziendathetaandeelelektrischesnorfietsenindetotaleverkoopvansnorfietsenbeperktis.In2016ginghetom1.289volledigelektrischesnorfietsenopeentotaalvanruim47.000(circa3procent).

Tabel2.3 Verkoopnieuwesnorfietsennaarbrandstof,MobiliteitincijfersTweewielers2017-2018.7

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Benzine 33.194 46.854 52.939 58.190 55.644 47.884 42.587 42.055 42.794 45.761

Elektrisch 541 1.570 2.607 3.673 4.101 3.783 2.462 2.194 1.810 1.289

6 Zie:https://www.rvo.nl/sites/default/files/2018/04/Statistics-Electric-Vehicles-and-Charging-in-The-Netherlands-March2018.pdf

7 Zie:http://bovagrai.info/tweewieler/2017/brom-en-snorfietsen-nederland/ 2-4-verkoop-nieuwe-brom-en-snorfietsen-naar-brandstof/


https://www.rvo.nl/sites/default/files/2018/04/Statistics-Electric-Vehicles-and-Charging-in-The-Netherlands-March2018.pdfhttps://www.rvo.nl/sites/default/files/2018/04/Statistics-Electric-Vehicles-and-Charging-in-The-Netherlands-March2018.pdfhttp://bovagrai.info/tweewieler/2017/brom-en-snorfietsen-nederland/2-4-verkoop-nieuwe-brom-en-snorfietsen-naar-brandstof/http://bovagrai.info/tweewieler/2017/brom-en-snorfietsen-nederland/2-4-verkoop-nieuwe-brom-en-snorfietsen-naar-brandstof/

Sinds2011daalthetaantalverkochteelektrischesnorfietsen.Destagnatiewordtwelverklaarduitdeopkomstvandeelektrischefiets.8In2011werdener181.000elektrischefietsenverkocht.Deverkoopvane-fietsenisdaarnageleidelijkgestegennaar269.000in2016.9

Kenmerken elektrische snorfiets: schoon, stil en… snelHetmilieuvoordeelvanelektrischesnorfietsenishetontbrekenvanuitstoot(zeroemissie)enmindergeluid.

Deactieradiusvaneenelektrischesnorfiets–hoeverjekuntrijdenmeteenvolgeladenaccu–hangtsterkafvandeaccucapaciteit.Ookdeprijsvandesnorfietshangtdaarmeesamen:deaccuiseenrelatiefduuronderdeelvandeelektrischesnorfiets.Ditwordtgeïllustreerdintabel2.4metdeprijsopgaafvaneen willekeurige webwinkel in e-scooters.

Hetgaatintabel2.4oméén(willekeuriggekozen)typescooter,ineensnor-eneenbromvariantenmetverschillende accupakketten. De snorvariant heeft – afhankelijk van het gekozen accupakket – een actie-radiusdievarieerttussen40en130km.Eengrotereactieradiusheeftduidelijkeenprijs:voordeversiemetderuimsteactieradiusbetaalje1500euromeerdanvoordeversiemetdekleinsteactieradius.(Ook het effect van de rijsnelheid op de actieradius is te zien, namelijk als het verschil in actieradius tussen de snor- en de bromvariant.)

Tabel2.4 Prijsopgaafvaneenwebwinkelvoorelektrischescootersvanééntypeelektrischescooter(deEMCONoviC1500),

in snor- en bromvariant, met verschillende accupakketten en (daardoor) verschillende actieradii.10

Li-ionaccupakket(energie-inhoud)

actieradiusbijdesnorvariant(25km/u)

actieradiusbijdebromvariant(45km/u)

Aanschafprijsscooter

1accu28Ah(1344Wh) 40-50km* 25-35 km* €3.600

2accu’s28Ah(2644Wh) 80-100km* 50-70km* €4.700

1accu37Ah(1776Wh) 55-65 km* 35-45 km* €3.900

2accu’s37Ah(3552Wh) 110-130km* 70-90km* €5.100

* De actieradius is afhankelijk van het gewicht van de bestuurder, het terrein en de temperatuur.

Voordesnelheidshandhavingiseenmogelijkvoordeelwellichtdatdeelektrischesnorfietsenmindermakkelijkzijnoptevoerenendaardoornietharderzullenrijdendandetoegestane25km/u.Tochmoetenwe ons daarover niet te veel illusies maken. Op internetfora wordt uitgebreid gediscussieerd over de mogelijkheden om elektrische scooters op te voeren.11 Dit blijkt, gezien de uitgewisselde informatie, relatief eenvoudig. De gebruiker moet iets op zijn actieradius inleveren, maar kan de scooter zonder al teveelproblemenopvoerennaar45km/u.

Elektrische deelscootersDe(elektrische)deelautoisinveelgrotestedeninmiddelseenvertrouwdverschijnsel.Sinds2017zijnerookelektrischedeelscooters.InAmsterdambiedtFelyxsindsmedio2017elektrischescootersaan.12 VoorhetrijdenmetFelyxbetaaltdeklant0,30europerminuut.Gebruikerskunnendescooterachter-latenwaarzewillen.Integenstellingtotwatpraktijkisbijveel(elektrische)snorfietsendieinparticulierbezitzijn,belovendeoprichtersdatdeFelyx-scootersnietsnellerdan25km/uzullengaan(Kruyswijk,2017).Inbuitenlandsesteden(bijvoorbeeldAntwerpenenBrussel)wordenookelektrischedeelbrommersaangeboden(45km/u,methelm).

8 https://www.bnr.nl/nieuws/mobiliteit/10341517/opmars-elektrische-scooter-stagneert9 http://bovagrai.info/tweewieler/2017/1-2-verkoop-nieuwe-fietsen-naar-categorie/10 https://trendewheels.nl/webwinkel/e-scooters/emco-novi-c-1500-elektrische-scooter-0 11 Zie:https://scooterforum.net/threads/elektrische-scooter-opvoeren.197664/12 Zie:https://felyx.nl/


https://www.bnr.nl/nieuws/mobiliteit/10341517/opmars-elektrische-scooter-stagneerthttp://bovagrai.info/tweewieler/2017/1-2-verkoop-nieuwe-fietsen-naar-categorie/https://trendewheels.nl/webwinkel/e-scooters/emco-novi-c-1500-elektrische-scooter-0https://scooterforum.net/threads/elektrische-scooter-opvoeren.197664/https://felyx.nl/

3 Desnorfietsgebruikers

3.1 Ouderenmeerdanjongeren,mannenmeerdanvrouwen

Wierijdenopeensnorfiets?Figuur3.1laatziendatnietzozeerjongerenalsweloudereneensnorfietsbezitten.In2017is46procentvandesnorfietsbezitters50jaarofouder(SWOV,2017).Hetaantalouderendateensnorfietsbezitisdelaatstejarengegroeid,terwijlbijjongeren(16-20jaar)hetsnor-fietsbezitvrijwelconstantblijft.

Ookbijbromfietsenblijken50-plusserssterkvertegenwoordigd(ziefiguur3.2).Terwijlhetaantaljongeren(16-20jaar)dateenbromfietsbezitsinds2010/2012daalt,stijgthetaantalbromfietsenonder ouderen (vijftig jaar en ouder).

Figuur3.1 Leeftijdvansnorfietsbezitters(CBS-Statline).

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

20172016201520142013201220112010200920082007

16 tot 18 jaar

18 tot 20 jaar

20 tot 25 jaar

25 tot 30 jaar

30 tot 40 jaar

40 tot 50 jaar

60 tot 65 jaar

65 jaar en ouder

50 tot 60 jaar


Figuur3.2 Leeftijdvanbromfietsbezitters(CBS-Statline).

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

20172016201520142013201220112010200920082007

16 tot 18 jaar

18 tot 20 jaar

20 tot 25 jaar

25 tot 30 jaar

30 tot 40 jaar

40 tot 50 jaar

60 tot 65 jaar

65 jaar en ouder

50 tot 60 jaar

Hierbij kan de kanttekening worden gemaakt dat voertuigbezit niet gelijk is aan voertuiggebruik. In verband met goedkopere verzekering zou het kunnen dat de ouders van de hoofdgebruiker de brom- of snorfietsophunnaamregistreren(SWOV,2017).

DeANWBheefteind2016/begin2017eenenquêtelatenuitvoerenonderbrom-ensnorfietsers.Circa1700mensenvuldendeenquêtein(1048snorfietsersen655bromfietsers)(ANWB,2017;CaarelsenSiebelhoff,2017).DeenquêteismogelijknietrepresentatiefvoordeNederlandsebevolking.Jongerenhebben waarschijnlijk minder vaak een ANWB-lidmaatschap. Niettemin blijkt ook hier dat niet zozeer jongeren,alswelouderenopdesnorfietstevindenzijn.51procentvandesnorfietsersbleekouderdan60jaar(37procentvandebromfietsers).Degemiddeldeleeftijdwas58jaar(bromfietsers:54jaar).Hetovergrotedeelvandegebruikersisman(73procent),zieookRorijs(2014).13

Verkoop nieuwe snorfietsenDemeestenieuwesnorfietsenwordengekochtdoordeleeftijdsgroep46-55jaar(25procent),gevolgddoor de 36-45-jarigen (15,6 procent) (zie tabel 3.1).

13 Deresultatenwordeningrotelijnenbevestigddooreenonline-enquêteuit2014onderscooterrijders(dusnietpersesnorscooters)(Rorijs,2014).Ookindezeenquêtebleekhettegaanomouderemannen(61procentwasouderdan41jaar)diedescootervooralgebruiktenvoorvrijetijdenhobby.


Tabel3.1 Verkoopnieuwesnorfietsennaarleeftijdvandeeigenaar(in%)(BOVAG/RAI14).

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Totaal 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

tot18jaar 3,9 4,8 6,0 4,9 3,8 3,1 2,4 2,9 4,2 5,0

18-25jaar 6,3 8,5 9,7 10,4 12,3 11,5 11,2 11,8 14,0 15,5

26-35 jaar 12,2 12,4 11,5 12,0 12,7 13,0 12,6 13,1 12,8 13,5

36-45 jaar 22,4 22,4 21,4 20,7 19,5 19,7 19,1 18,5 16,8 15,6

46-55 jaar 22,3 22,5 22,4 22,6 22,8 23,7 26,1 25,5 24,7 25,0

56-65 jaar 16,8 15,7 15,6 15,9 15,3 15,0 15,3 14,6 14,1 13,1

> 65 jaar 10,6 8,4 8,6 8,2 8,4 8,7 8,7 9,1 8,6 8,4

Onbekend 5,6 5,3 4,8 5,2 5,1 5,2 4,9 4,5 4,8 4,0

Bron: RDC, RAI Vereniging

3.2 Waarom,waarenwaarheen?

Welkeoverwegingenhebbenbijdeaanschafenhetgebruikvansnorfietseneenrolgespeeld?Omwelkeredenkiezenmensenvoorditvervoermiddel?

Gemakkelijk, geen helm nodig en goedkoopDeresultatenvanonderzoekonderAmsterdamsesnorfietserseneenenquêteonderANWB-ledenwijzenindezelfderichting.Mensenkiezenvooreensnorfietsvanwegehetgemak(hetiseensnelenflexibelvervoermiddel waarmee je, zeker in drukke binnensteden, overal kunt komen en overal kunt parkeren) (zieookAlgera,2016).Daarnaastspeelthetontbrekenvaneenhelmplichteenrolenderelatiefgeringekostenvandesnorfiets.

VolgensdeenquêteonderANWB-ledenkiezendemeestegebruikersvooreensnorfietsomdat:• Jeermakkelijkmeekuntparkeren(57procent);• Hetgoedkoopis(52procent);• Heteenleukvervoermiddelwordtgevonden(51procent);• Desnorfietssnellerisdandefiets(42procent),deauto(32procent)enhetopenbaarvervoer

(29procent)(BlauwResearch,2017).

In Amsterdam blijkt het ontbreken van een helmplicht een belangrijke reden. 74 procent vond dit een belangrijkeredenomvoordesnorfietstekiezen(Veltman,2013).InAmsterdamisookeenbehoeften-onderzoekgehoudenondersnorfietsers(OpenStadsdeel,2017).Daarbijzijnvoorsnorfietsersdebelang-rijkste motivaties om op hun scooter te stappen in kaart gebracht. Op nummer één staat de flexibiliteit vanhetvervoermiddel.Desnorfietsbiedtflexibiliteitdieanderevervoersmiddelennietbieden.Jekuntop plekken in het centrum komen waar dat met de auto niet lukt. Op de tweede plaats komt snelheid en efficiëntie.Vooraldegenendieelkedagveelafsprakenhebben,verspreidoverdebinnenstad,ziengeenalternatiefvoordesnorfiets.Hetderdemotiefisveiligheid:snorfietsersvoelenzichophetfietspadveiligerdan op de rijbaan. Het vierde motief heeft te maken met kosten. Het autorijden en het autobezit zijn in Amsterdam zo duur, onder andere vanwege hoge parkeerkosten, dat het geen alternatief is voor de snorfiets.

14 http://bovagrai.info/tweewieler/2017/brom-en-snorfietsen-nederland/ 2-5-verkoop-nieuwe-brom-en-snorfietsen-naar-leeftijd-van-de-eigenaar/


http://bovagrai.info/tweewieler/2017/brom-en-snorfietsen-nederland/2-5-verkoop-nieuwe-brom-en-snorfietsen-naar-leeftijd-van-de-eigenaar/http://bovagrai.info/tweewieler/2017/brom-en-snorfietsen-nederland/2-5-verkoop-nieuwe-brom-en-snorfietsen-naar-leeftijd-van-de-eigenaar/

Voordelenvansnorfietsen‘Vraagheteengemiddeldescooterrijderenjekrijgtbijnaalleenmaarvoordelenopgesomd.Scooterszijnsnel,wendbaarengemakkelijkteparkeren.(...)Eenscootergeeftvrijheid.(…)En,ooknietonbelangrijk:geenhelmhaar,weldienatuurgeföhndecoiffure.’

EwoudRouwenhorst,eigenaarvanScooterCity,degrootstescooterdealervandeBenelux:‘Metdeautokomjenergens,stajesteedsvastinhetverkeer.Ensommigeafstandenzijnnettevervoordefiets.Eenscooterisdanhandig,datisheeleenvoudig.’

Het Parool, 22 april 2017

Brom – en snorfietsgebruik: vooral woon-werkverkeerDebrom-ensnorfietswordtvooralgebruiktvoorwoon-werkverkeer(35procent),winkelenenboodschappendoen(18procent),bezoekjesaanfamilieenvrienden(visite/logeren)(15procent)ensociaalrecreatievedoeleinden(15procent)(ziefiguur3.3).

Figuur3.3 Hetaandeelverplaatsingenmetbrom-ensnorfietsnaarmotief,2013-2016(OViNCBS).

Van en naar het werk

Zakelijk bezoek in werksfeer

Diensten/persoonlijke verzorging

Winkelen/boodschappen doen

Onderwijs/cursus volgen

Visite/logeren

Sociaal recreatief overig

Toeren/wandelen

Ander motief

35%

18%

3%0%

8%

15%

15%

4%2%

Figuur3.3geldtvoorbrom-ensnorfietsensamenenisgebaseerdopdatavanCBS(OViN).IndeinopdrachtvandeANWBuitgevoerdeenquêteonderbrom-ensnorfietserszienwewelverschilleninmotieftussenbrom-ensnorfietsen(BlauwResearch,2017).Bromfietsenwordenhetmeestgebruiktvoorwoon-werkverkeer(54procent),gevolgddoorrecreatiefverkeerenhetafleggenvanbezoeken(33procent).Bijsnorfietsersligtdenadrukoprecreatiefverkeerenbezoek(46procent)enminderopwoon-werkverkeer(33procent).Snorfietsersdoenookvakerboodschappenmethunvervoermiddel(19procent),danbromfietsers(9procent).

Regelmatig gebruik23procentvandesnorfietsenwordtdagelijksgebruikt,39procentgebruiktdesnorfietsmeerderedagenperweek.Bromfietsenwordenfrequentergebruikt:37procentdagelijks(BlauwResearch,2017).


Snorfietsers hebben ook alternatieve vervoermiddelenZowelbrom-alssnorfietsersbezittenen/ofgebruikenookanderevervoermiddelen.Datzijnvooraldeauto(20procentdagelijks)endefiets(13procentdagelijks).Desnorfietsersgebruikenvergelekenmetdebromfietserssignificantvakerdeauto(BlauwResearch,2017).

Afgelegde afstand per verplaatsingJaarlijkswordenmetsnor-enbromfietsenbijna170miljoenverplaatsingengemaakt.Ruimdehelfthiervan (52 procent) heeft een verplaatsingsafstand van minder dan 5 kilometer, ongeveer vier op de vijfrittenzijnkorterdan10kilometer.Ziefiguur3.4.

Figuur3.4 Aantallenverplaatsingen(inmiljoenenperjaar)metbrom-ensnorfietsperafstandscategorie,indeperiode

2013-2016(OViNCBS).

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50 kmof meer

40 tot50 km

30 tot40 km

20 tot30 km

15 tot20 km

10 tot15 km

7,5 tot10 km

5,0 tot7,5 km

3,7 tot5,0 km

2,5 tot3,7 km

1,0 tot2,5 km

0,5 tot1,0 km

0,1 tot0,5 km

Milj

oene

n pe

r jaa

r

Sociaal-economische categorieCBSheeftin2013gekekennaardesociaaleconomischeklasseenhetgeslachtvansnor-enbromfietsers,zonderditverderuittesplitseninsnor-enbromfietsersafzonderlijk(Ewalds,Moritzetal.,2013).Erwerdencategorieënonderscheidenzoals(mannelijke/vrouwelijke)werknemer,student,pensioen-ontvangerenuitkeringsontvanger.Zowelbijmannenalsbijvrouwenkwamsnorfietsbezitrelatiefhetvaakstvoorbijuitkeringsontvangers,respectievelijkruim5en4procent.Voormensenmeteenuitkeringzaldesnorfietsgeregeldalsvervanginggeldenvandepersonenauto.Zoziejebijuitkeringsontvangersdatmaar40procentvandesnorfietsbezittersookeenautobezit.Bijwerknemers,zelfstandigenenpensioenontvangersisdatrespectievelijk52,65en58procent.Hetbromfietsbezitishethoogsteondermannelijkeenvrouwelijkestudenten(6en3procent).Desnorfietsisonderstudentenminderpopulairdandebromfiets.

Elektrische snorfietsbezittersCBS-onderzoekuit2013laatziendatdeeigenaarvaneenelektrischesnorfietsin2010:• gemiddeld58jaaroudis,ruim10jaarouderdandegemiddeldebezittervaneensnorfietsopbenzine;• indehelftvandegevallenwerknemeris,tegen31procentbijdeconventionelesnorfiets;• in één op de vijf gevallen een pensioenontvanger ouder dan 65 jaar is en in ruim één op de tien

gevalleneenuitkeringsontvanger;• maarzelden(in1,4procentvandegevallen)eenjongereonderde25jaaris(Ewalds,Moritzetal.,

2013).


4 Uitfaseren en gedragsreacties

4.1 Alternatievenvoordesnorfietsmetverbrandingsmotor

I&OResearchvroegin2015aanbromfietsersenscooterrijdersdieindeviergrotesteden(Amsterdam,Rotterdam,DenHaagenUtrecht;N=48)alleenindestadredenwatzezoudendoenwanneerereenverbod kwam voor brommers en scooters op benzine. Uit de antwoorden blijkt dat de meeste brom-fietsersenscooterrijders(vaker)defietszullennemen(51procent).14procentzouoverstappenopeen elektrische scooter (zie tabel 4.1). Hierbij moet bedacht worden dat het per direct verbieden van benzine-snorfietsenietsandersisdangeleidelijkuitfaseren.

Tabel4.1 Stel er zou een verbod komen voor brommers en scooters die op benzine rijden. Welke van onderstaande uitspraken

zoudendanopuvantoepassingzijn?(Kanne,Meursetal.,2015).

Ikzou(vaker)defietsnemen 51%

Ikzouvakerhetopenbaarvervoer(bus/tram/metro)nemen 30%

Ikzou(vaker)deautonemen 23%

Ikzouoverstappenopeenelektrischescooter 14%

Ikzouoverstappenopeenelektrischefiets 3%

In2013isineenonderzoekaanAmsterdamsesnorfietsersde(toennog)hypothetischesituatievoor-gelegd dat ze een helm zouden moeten dragen. Ongeveer een derde dacht over te stappen naar een bromfiets,nogeenseenderdezousnorfietsblijvenrijden(ondanksdathetgrootstedeelnietblijzouzijnmetdehelmplicht).Eenkwartdachtgeenbrom-ofsnorfietsmeertezullenrijden(Veltman,2013).

In2017isinAmsterdamismetfocusgroep-gesprekkennagegaanofdemensenmetsnorscootersbereidzijn andere vervoermiddelen te overwegen. In Amsterdam zijn immers verschillende maatregelen genomen, zoals een milieuzone, waardoor het rijden met benzine-scooters minder aantrekkelijk wordt.


Uit de focusgroepgesprekken blijkt dat verschillende alternatieven worden overwogen. Opvallend vaak wordtdeelektrischefietsgenoemd,maarookdeCar-to-go-deelauto,deautoende(gewone)fiets.Ookverzetkomtvoor.Enkelenzeggenzichernietsvanaantezullentrekkenengewoondoortegaanrijdenophetfietspad,zonderhelm:

‘Gewoonnegeren.Ikgadoorophetfietspadeneenboetegewoonriskeren.Ikhebookgehoorddatdegemeentehettemoeilijktehandhavenvindt.’

‘Ikblijflekkerophetfietspad,ofhetnuwelofnietmag.Diehelmgaatnietop.Ikvindhetechtwaanzin.’(CaarelsenSiebelhoff,2017).

DegemeenteUtrechtheeftRoyalHaskoninggevraagdomteonderzoekenwelkeoverlastUtrechterservarenvanbrom-ensnorfietsen,metwelkemaatregelendezeoverlastteruggebrachtkanwordenenwatdeeffectenervanzijn(VandePoll,Hegemanetal.,2017).Erwerdenvijfmaatregelenonderzocht,waaronderhetinvoerenvaneenmilieuzone(mettweevarianten,waaronder‘zeroemissie’).De‘zeroemissie’-variantvandemilieuzonevoorzietinhetwerenvanalletwee-enviertaktbrom-ensnorfietsen.Binnendemilieuzonewordenalleennogelektrischebrom-ensnorfietsentoegelaten.Gebruikerszullenhun huidige voertuig met verbrandingsmotor van de hand moeten doen en in plaats daarvan gebruik moetenmakenvaneenelektrischebrom-ofsnorfietsofeenanderevervoerwijze.

Het adviesbureau heeft, bij gebrek aan onderzoeks- en ervaringscijfers, een inschatting gemaakt van de gedragsreacties.Vanwegederelatiefforsekostenvooraanschafvaneenelektrischebrom-ofsnorfietsenhetnogbeperkteaanbodvantweedehandsexemplaren,schattendeexpertsvanRoyalHaskoningin dat:• Eenbeperktdeel(circa20procent)overzalstappenopeenelektrischebrom-ofsnorfiets;• Eenrelatiefgrootdeel(65procent)opeen(aldannietelektrische)fietsofopopenbaarvervoer

overstapt;• Eenbeperktdeel(circa5procent)vaneenautogebruikgaatmaken(VandePoll,Hegemanetal.,2017).


Voor- en nadelen ten opzichte van benzine-snorfietsIntabel4.2zijndevoor-ennadelenvanenkelevervoermiddelentenopzichtevandebenzine-snorfietsop een rij gezet.

Tabel4.2 Voor-ennadelenvanalternatievenvoordesnorfietsmetverbrandingsmotor15

• Nadeeltenopzichtevansnorfiets-benzine• Voordeeltenopzichtevansnorfiets-benzine• Neutraaltenopzichtevansnorfiets-benzine/weetniet

Snorfiets-benzine Snorfiets-elektrisch Bromfiets-benzine Fiets-elektrisch

Kenmerken

Instrumenteel

Snelheid Wettelijkmax25km/u Wettelijkmax25km/u Wettelijkmax40km/u Ondersteund max 25 km/u

Actieradius Circa200-250km Circa40-90km Circa200-250km Circa50km

Eigeninspanningbestuurder

Nee Nee Nee Ja

Positieinverkeer Fietspaden(vanaf1juli2018)waarlokale wegbeheerder dit kiest: rijbaan (incl. helmplicht)

Fietspaden(vanaf1 juli2018)waarlokale wegbeheerder dit kiest: rijbaan (incl. helmplicht)

Rijbaan Fietspad

Vastekosten Aanschaf€1500Lessen + rijbewijs €400

Aanschaf€2000-5000Lessen + rijbewijs € 400

Aanschaf€1500Lessen + rijbewijs € 400Helm€60

Aanschaf€1000

Variabelekosten(brandstof,verzekering,reparaties,onderhoud)

Benzineca5ct/kmVerzekering€24p.m.Reparaties en onder-houd€0,043perkmTotaal:20a30ct/km

Stroomca1ct/kmVerzekering:??Vervangingaccu:??Totaal:??

Benzineca5ct/kmTotaal:20a30ct/km

Stroomca0,2ct/kmGeen verzekeringsplichtVervangingaccu:honderdeneuro’sTotaal:??

Subsidie Geen Tijd- en plaats-gebonden, soms voor particuliere, soms zakelijke gebruikers

Geen Tijd- en plaats-gebonden, soms voor particuliere, soms zakelijke gebruikers

Tanken/laden Korteduur(minuten),geen speciale voor-zieningen nodig

Lange oplaadtijd (uren), laadpunt of uitneembare accu nodig

Korteduur(minuten),geen speciale voor-zieningen nodig

Lange oplaadtijd (uren), laadpunt of uitneembare accu nodig

Levensduurvoertuig(onderdelen)

Lang Levensduur accu onzeker

Lang Levensduur accu drie tot maximaal zes jaar

Parkeren Overal, zonder kosten Overal, zonder kosten Overal, zonder kosten Overal, zonder kosten

Snelheid In (grote) stad sneller danfiets,autoenov

In (grote) stad sneller danfiets,autoenov



Snelheidopvoerbaar(>25km/h)

Ja Ja Ja N.v.t.

Uitlaatgassen Veel(perkm)envanschadelijke soort

Nihil Veel(perkm)envanschadelijke soort

Nihil

15 Opbasisvandiversebronnen,waaronderNibud(kosten),Fietsersbond,websitesvanleverancierseneigenberekeningenKiM.


Snorfiets-benzine Snorfiets-elektrisch Bromfiets-benzine Fiets-elektrisch

Geluid Lawaaiig (vergelijkbaar met1-2auto’s)

Stil Lawaaiig (vergelijkbaar met1-2auto’s)

Stil

Psychologisch/sociaal

Vrijheid Valhelmnietverplicht,tenzij…(keuzelokalewegbeheerder)

Valhelmnietverplicht,tenzij…(keuzelokalewegbeheerder)

Valhelmverplicht Valhelmnietverplicht

Vrijheid Comfortabel voor passagier achterop

Comfortabel voor passagier achterop

Comfortabel voor passagier achterop

Geen of oncomforta-bele plek voor passagier

Imago Stoer, voor sommigen statussymbool

Innovatief, voor som-migenstatussymbool

Stoer, voor sommigen statussymbool

Ingeburgerd, voor sommigen oubollig

Wet-enregelgeving

Vrijheidsbelemmering Milieuzones, zoals in Amsterdam*

Geen belemmeringen Milieuzones, zoals in Amsterdam*

Geen belemmeringen

* Vanaf 1 mei 2018 geldt in Amsterdam binnen de bebouwde kom een verbod voor brom- en snorfietsen met datum eerste toelating 2010 of ouder.

4.2 Gedragsfactorendieeenrolspelenbijuitfaseren

Metbehulpvandeskundigenenstakeholdersistijdenseensessieinapril2018eengedragsanalysegemaakt(zie bijlage A). Het ging daarbij om inschattingen, een poging tot inleven in de doelgroep. Het uitgangs-puntvoordegedragsanalysewasdathet‘huidiggedrag’hetrijdenopeensnorfietsmetverbrandings-motorisenhet‘gewenstgedragstraks’hetrijdenopeenelektrischesnorfiets.Indezestudieisookgekekennaaranderealternatievenvoordesnorfietsopbenzine.

Copyright NIU

Tijdens de sessie werd gebruik gemaakt van een instrument om op een snelle en gestructureerde manier inzichtenoptedoenophetgebiedvangedrag(BehaviouralInsightTeam(BIT),2016).


Eerstzijndoordegroepvierfictievegroepensnorfietsgebruikers(persona’s16)geconstrueerd.Vervolgensis in de expertgroep voor elk van deze vier groepen nagegaan hoe vijf gedragsfactoren mogelijk het gedrag van de groepen kunnen beïnvloeden. Het gaat om de volgende gedragsfactoren: 1) persoonlijke omstandigheden, 2) bekwaamheden, 3) motieven, 4) de sociaal-culturele omgeving en 5) menselijke keuzeprocessen.Deviergroepengroepen/typensnorfietserszijnbeschreveninbijlageB.

Hieronder lopen we de vijf factoren een voor een af. Indien uit een andere bron dan de in april gehouden sessie ook informatie hierover beschikbaar is, dan geven we dat in een blauw blok eronder aan.

Gedragsfactor 1: persoonlijke omstandigheden en belemmeringenVerschillendetechnische,financiëleeninstitutionelefactorenkunnenhetgewenstegedrag(tijdensdeapril-sessie:overstappenopeenelektrischesnorfiets)belemmeren.Tijdensdeapril-sessiezijndezefactoren in een gedachtenexperiment nagelopen. Daarbij is, door de doelgroep op te splitsen in vier persona’s,rekeninggehoudenmetdeverschillendesituatieswaarindesnorfietserszichkunnenbevinden.De persoonlijke omstandigheden van de vier groepen verschillen waardoor sommige belemmeringen voor de ene groep zwaarder wegen dan voor de andere. Sommige bezwaren gelden voor alle groepen. Belemmerende factoren (deels feitelijk, deels in de perceptie van de doelgroep) hebben betrekking op de huidige beperkingen van de elektrische scooter: • Beperkteactieradius;• Beperktelaadmogelijkheden(thuis,werk,school/universiteit);• Gevoeligheidvoordiefstal,onduidelijkheidoververzekering(hoogtevandepremie);• Hoge aanschafkosten.

Belemmerende factorenDe genoemde belemmeringen vinden we terug in de literatuur.

In de eerste plaats zien we dat de actieradius en de laadmogelijkheden op dit moment nog beperkt zijn.Ookzijndeaanschafkostenrelatiefhoog(AgentschapNL,2013;ANWB,2013).

ActieradiusDe actieradius van elektrische tweewielers hangt af van de capaciteit en kwaliteit van de accu, lokale omstandigheden en het gebruik. Denk bij lokale omstandigheden onder andere aan de buitentemperatuur (bij lagere temperaturen wordt de prestatie minder) en de belasting van de accu (leeftijd en aantal keren opladen).

Opladen via stopcontactEenelektrischescooterheeftmeestalloodaccu’soflithiumaccu’salskrachtbron.Diezijn eenvoudig, thuis, op het werk of bij een oplaadpunt op straat, via het stroomnet op te laden. Bijhetopladengaathetomrelatieflange‘tankbeurten’:hetvolledig100procentopladenvandeaccuneemtzo’n6tot8uurinbeslag.Veelaccu’skunnenechterwelin2tot3uurvoor75procent‘snel’opgeladenworden(zie:http://www.scooternews.nl/elektrische-scooter/).

Deactieradiusvaneenelektrischesnorfietswordtgeschatop40tot120km(AgentschapNL,2013).

16 Ditzijneensoortarchetypenof‘ijkpersonen’.Bijdeconstructievandepersona’sisgevarieerdnaarleeftijd,arbeids-omstandigheden (werkend, werkloos, studerend of gepensioneerd), inkomen en aard van het gebruik (woon-werkverkeer, recreatief,familie/vrienden-bezoek,winkelen).


http://www.scooternews.nl/elektrische-scooter/

KostenIndeenquêteonderANWB-ledenblekenfinanciëleoverwegingendegrootsteoorzaakvoorhetgeringeaandeelelektrischrijden.21procentvandesnorfietserswasbereideenelektrischevariantteoverwegenwanneerdezenetzoduurzouzijnalseensnorfietsmetverbrandingsmotor.Naastdekostenwerdookdeontoereikendeactieradiusveelvuldiggenoemd(BlauwResearch,2017).

Deaanschafkostenvanelektrischesnorfietsenzijnbeduidendhogerdansnorfietsenmetverbrandingsmotor.Snorfietsenmetverbrandingsmotorkostencirca1.500euro.Voorelektrischesnorfietsenbetaaltmenbedragentussende2.000en5.000euro.Hetvermogenvandemotorende capaciteit van de accu zijn bepalend voor de prijs (zie het voorbeeld in tabel 2.4).

De elektrische scooter is zeker in vergelijking met de auto, maar ook ten opzichte van een benzine-scooter, goedkoop in het gebruik. De stroomkosten van een e-scooter zijn laag. De ANWB kwam in 2013totdeconclusiedatmenper100kilometergemiddeld82centkwijtwas.Voordeelektrischesnorscooteruittabel2.4zoudegebruikerbijdehuidigestroomprijsper100kmtussen€0,52en€1,16stroomkostenbetalen(eigenberekeningKiM).Vooreenbenzine-snorfietszijndebrandstof-kosten circa 5 cent per kilometer (Nibud). De elektromotor van de e-scooter vraagt weinig onder-houd.

Ofdelagere‘brandstofkosten’vandeelektrischescooterdehogereaanschafprijstenopzichtevaneen benzine-scooter compenseren, is maar de vraag. Het brandstofkostenvoordeel bedraagt circa 4centperkilometer.Eengebruikermoetjaarlijksveelkilometersmakenommetditkostenvoordeeldehogereaanschafkostenvanduizend(en)euro’sgoedtemaken.Verderisdelevensduurvande accu een onzekere factor. Mogelijk moet deze tijdens de levensduur van de scooter één of meer-dere malen vervangen worden. Omdat de accu een relatief duur onderdeel van de elektrische scooter is, drijft dit de totale kosten van de elektrische scooter sterk op. Tegelijk geldt dat de kosten vanaccu’sdoortechnologischevooruitgangsterkdalen.Indetoekomstwordthetprijsverschiltusseneenbenzine- enelektrischesnorfietsdaaromwaarschijnlijkkleinerdannu.

Omdeelektrischesnorfietsen(nual)aantrekkelijktemakenzijnerherenderinNederlandlokaleen regionale subsidies.

Subsidies voor elektrische snorfietsenHetgebruikvanelektrischesnorfietsenwordtmetfinanciëlemiddelengestimuleerd.Verschillendegemeenten,waaronderAmsterdam,Utrecht,AmersfoortenZaanstad,hebbensubsidiesverstrekt.Somsaanparticulieren(ZaanstadenAmsterdam)ensomsalleenaanzakelijkegebruikers(UtrechtenAmersfoort),waaronderbezorgbedrijven.Eendeelvandegemeentenisinmiddelsweermetdesubsidie gestopt. Door de regelingen zijn tientallen tot en met honderden voertuigen vervangen door elektrische scooters.

InUtrechtisdesubsidieregelingin2017geëvalueerd(It’sElectric!).Degemeenteconcludeerdedaterindeperiode2012totenmet2016bijna700e-scootersenbijna130highspeede-bikesene-bakfietseninUtrechtwarenbijgekomen.Dezevoertuigenvervingenbijnaaltijdeenauto(73procent),eenfiets(10procent)ofeenbestelbus(7procent).Deevaluatielietook,opbasisvaneen digitale enquête (88 deelnemers), zien dat de organisaties door de subsidie voor het elektrische vervoermiddelkozen.Zonderderegelingzoudenzijgeenelektrischetweewielerhebbenaange-schaft.InUtrechtwasin201614procentvanallekilometersopdescooterelektrisch(GemeenteUtrecht,2017).


Beter aanbod en meer modellenIn2013testtedeANWBzeselektrischesnorscooters.17 Het oordeel was toen nog niet erg positief. De bouwkwaliteit was in sommige gevallen onder de maat. Toch bleef de ANWB optimistisch: ‘Deelektrischescooterheeftdepotentieeenuitstekendalternatieftezijnvoordeautoalsjezo’n15kilometervanjewerkwoont.Enmeteenzwaardereaccuis25kmwoon-werkverkeerooknogtedoen.’

DeeersteelektrischesnorfietsenkwamenveelaluitChinaenblekenvanmatigekwaliteit.Deaccu’sverouderden snel. Inmiddels is de kwaliteit verbeterd. De moderne lithium-ion batterijen hebben een langere levensduur. Het Chinese merk NIU gebruikt volgens eigen zeggen de modernste lithium- ion accupakketten met een garantie van twee jaar. Het accupakket is binnen zes uur volledig opgeladenenleverteenbereikvan80km(gebaseerdopeenconstantesnelheidvan20km/u).EenNIUscooterkostongeveer2700euro.

InNederlandwordtdeBolte-scooterontwikkeld.Ditmoetde‘Teslaoptweewielen’worden.Hetisdebedoelingdatdeelektrischescootereenbereikkrijgtvan100-150km.Descooterkrijgteentouchscreenvoormuziekennavigatie.OokkunnenWhatsapp-berichtenbinnenkomen.Eind2018ofbegin2019moetdeBolttekoopzijn.Anno2018komenookmeerbekendefabrikantenmetelektrischemodellen.ZokomtPiaggoin2018metdeVespaElettrica(VanZoelen,2018).

Gedragsfactor 2: bekwaamheden van de doelgroepOok het ontbreken van kennis en vaardigheden kan een barrière zijn voor de doorbraak van elektrische snorfietsen/scooters.Daarbijmoetindeeersteplaatsgedachtwordenaanhetontbrekenvanproduct-kennis(welkeelektrischescooterszijneropdemarkt?Welkeeigenschappenhebbendezescooters?Wat isdeactieradiusenwatzijndekostenvooraanschafeninhetgebruik?Hoegaathetopladeninzijnwerk?).Ookzalmenzichnietaltijdbewustzijnvanhetaantalrittenenhetaantalkilometersdatmendagelijksaflegt.Deinschattingvandedeskundigenenstakeholdersisdateronderdeverschillende groepen scooterrijders nog relatief weinig kennis is over de elektrische variant. Sommige groepen zullen zich in de eigenschappen van elektrische scooters willen verdiepen, andere (voorlopig) niet.

Gebruikservaring opdoenVeelconsumentenstaannogsceptischtegenoverelektrischesnorfietsenendezeterughoudendeopstellingzienweookbijelektrischepersonenauto’s.UitonderzoekinEngeland,Duitsland,DenemarkenenNederlandblijktechterdathetopdoenvanervaringenmetelektrischeauto’stoteenpositieverbeeldonderdegebruikersleidt(BervelingenMoorman,2018).Mensendieeentijdlangineen elektrische auto mogen rijden zijn vaak onder de indruk van de prestaties van de voertuigen, waar-onder de snelheid, de acceleratie, de actieradius en het gebrek aan geluid.

In2013washetaantalinitiatievenwaarinmensenmetelektrischesnorfietsen/scooterskondenkennismakennogzeerbeperkt(PolenHoen,2013).Daarlijktgaandewegveranderingintekomen.ZokondenbedrijvenindeIJmondindezomervan2017gratiseene-scooteruitproberen(deEmcoNovantic,meteenactieradiusvan130km;kostprijs€5200).Hetwaseeninitiatiefvaneenonderne-merscollectiefenOmgevingsdienstIJmond.Gebruikersmerktenopdat‘rangeanxiety’,deangstdatdeacculeegisvoordatmenaankomt,naverloopvantijdnauwelijksnogeenrolspeelde(Vuijk,2017).

17 https://www.anwb.nl/binaries/content/assets/kampioen/pdf/000-000_kamp5_special_scooters2.pdf18 https://www.niu.com/nl/


https://www.anwb.nl/binaries/content/assets/kampioen/pdf/000-000_kamp5_special_scooters2.pdfhttps://www.niu.com/nl/

OokinBelgiëdedengebruikerspositieveervaringenop.BinneneenprojectvanhetVlaamsInstituutvoorMobiliteittestteneen70-talwerknemersvan7bedrijveneenjaarlangeene-fiets,eene-bakfiets,eene-vouwfietsofeene-scooter.Deelektrischevervoermiddelenwerdeninhetwoon-werkverkeervaakalsalternatiefgebruiktvoordeauto(Gillis,DeMoletal.,2015;DeMol,Gillisetal.,2016).

Gedragsfactor 3: motieven van de doelgroepBij motieven gaat het om de vraag hoe men de voor- en nadelen inschat van het huidige (rijden op scooter met verbrandingsmotor) en het gewenste gedrag (rijden op elektrische scooter). Is men op de hoogte van deuitstootvanscootersmetbrandstofmotor?Denktmendatandergedrag(deaanschafvaneenelektrischescooter)bijdraagtaandeoplossingvanhetprobleem?Destakeholdersendeskundigenschattenindatbijeendeelvandesnorfietsershetissue‘milieu’nietcentraalstaat.Bovendienzaleendeelvanmeningzijndatzealoprelatiefschonesnorfietsenrijden.

Milieu belangrijk, maar geen reden tot ander gedragDitbeeldwordtbevestigddoorfocusgroepenonderzoekdatin2017inAmsterdamwerdgehouden.Dedeelnemersziendesnorfietsopbenzinealseenschoonalternatiefvoordeauto.Desnorfietsenzijnimmerszuinigenstoteninhunogenminderfijnstofuit.Geenenkeledeelnemerblijktopde hoogte van de hoge uitstoot van (het kankerverwekkende) benzeen. Wordt men daarmee gecon-fronteerd,danisdereactievaakdatmaatregelenomhetaantepakkentochmaar‘eendruppelopdegloeiendeplaat’zijnenanderevervuilersnogveelmeerellendeveroorzaken.Voordeoplossingvanhetprobleemwordtnaaranderenverwezenener‘…vindtweinigzelfreflectieplaats’(CaarelsenSiebelhoff,2017).

De meeste deelnemers aan de focusgroep geven aan dat ze het milieu belangrijk vinden en dat ze een bijdrage leveren aan een schoner milieu. Dat doen ze onder andere door het rijden op een zuinige en dus‘schone’benzine-scooter,die(vooreendeel)deautovervangt.Eenkleindeelvandedeelnemersgeeft toe dat ze niet of nauwelijks op het milieu letten. Soms als gevolg van desinteresse, soms omdat men vindt dat de problemen vooral door anderen worden veroorzaakt en soms omdat men vindt dat hetallemaalwelmeevaltmetdemilieuproblemeninNederland(CaarelsenSiebelhoff,2017).

Gedragsfactor 4: sociaal-culturele omgevingDe groep deskundigen en stakeholders schat in dat status en imago een belangrijke rol spelen bij het huidigeenhetgewenstegedrag.Vooreendeelvandeprofessionalsdatmetdesnorfietsklantenbezoekt(type‘makelaar’)speeltimagoeenrol.Zijwillenvooroplopenmeteennieuw,geavanceerdenmooivorm-gegeven product en zullen eerder bereid zijn een elektrische snorscooter aan te schaffen. Bij anderen, bijvoorbeeldgepensioneerden,speeltimago(een‘hip’product)eenmindergroterol.Zewillenvooraleen degelijk product.

De deskundigen en stakeholders waren verder van mening dat sociale media bij de beïnvloeding van consumenteneenbelangrijkerolspelen(vloggerse.d.).Verderkijkenouderennaardemeningvanhunkinderen (en andersom) en ook de mening van gevestigde organisaties (Consumentenbond, ANWB, et cetera)isvaninvloedophetoordeelover(elektrische)snorfietsen.


EarlyadoptersalsrolmodelDat status en imago een nauwelijks te onderschatten factor zijn, wordt bevestigd door onderzoek. De sociaal-culturele omgeving van scootergebruikers heeft invloed op hun gedrag. Mensen volgen vaak de mening en het gedrag van anderen, met name van mensen die dichtbij staan (vrienden, familie,buren)en/ofrolmodellen(waaronderbekendeNederlanders).

InOostenrijkisnagegaanofde‘earlyadopters’vanelektrischescootersenelektrischefietseninvloedhebbenophunomgeving.Datblijktinderdaadhetgeval.Degebruikersvanelektrischefietsenenelektrische scooters vertellen in hun netwerk over de eigenschappen van het product, moedigen probeergedragaanenstimulerendeaanschafvanhetvervoermiddel.Zewordenbijditspecifiekeproductgezienalsbetrouwbareopinieleidersmetverstandvantechniek(Seebauer,2015).

Verbeterde imago van snorfietsOndanks het negatieve imago dat scooters onder veel groepen in de samenleving hebben (ziebijlageC)zijnertochbijna700.000snorfietseninNederland.

EengrotegroepNederlandersisdusweldegelijkgecharmeerdvanhetvervoermiddel.Datheefttemakenmetdeinparagraaf3.2genoemdevoordelenvansnorfietsen,maarwaarschijnlijkookmethetverbeterde(stoere)imagovandesnorfiets(Ewalds,Moritzetal.,2013:6).Dekiemvoordatstoereimagowerdgelegdin2009.IndatjaarwerddecrimineelWillemHolleederinAmsterdamregelmatiggesignaleerd,engefotografeerd,opzijnzwarteVespametgrootwindscherm.Vanafdatmomentbegonnenklantenindewinkeltevragenomeen‘Holleeder-scooter’.OokopdeadvertentiesiteMarktplaats wemelt het, tot op de dag van vandaag, van mensen die op zoek zijn naar een Holleeder-scooterofereenindeaanbiedinghebben.VolgenstrendwatcherIngeborgBruinewoudisdeHolleeder-scooterpopulairomdatdemanconstantaandachtkreegen‘aandachtisaantrekkelijk’(2009).Holleederisniethetenige‘rolmodel’.IndeRandstadwarenretro-scootersindezomervan2009eenhype.Makelaars,advocaten,debekendetelevisiekokHermandenBlijkerenookGoldenEarring-zangerBarryHayhaddenereen(Ceulemans,2009).

De scooter heeft status, met name onder jongeren met een niet-westerse migratie-achtergrondAntropologenbogenzichin2012overdevraagwaaromerinAmsterdamNieuwWestminderwerdgefietstdaninanderewijkenvanAmsterdam.Opbasisvanfocusgroep-discussies,straatinterviewsen huis-aan-huis gesprekken komen zij tot de conclusie dat de niet-westerse allochtonen in de wijk (dehelftvandebevolking)fietsennietstoervinden.Eenfietsheeftonderdezegroepgeenstatus,terwijleenscooterofautodatwelheeft.‘Erzijn(…)scooters,waaromzoujefietsen?’.Onderjongerenmeteenniet-westersemigratie-achtergrondisereenhiërarchievanvervoermiddelen.Opdeonderstesportstaatlopen,daarnavolgenfietsen,openbaarvervoer,scooterenauto(Olden,Michonetal.,2012).

Gedragsfactor 5: Menselijk keuzeprocesDe deelnemers aan de april-sessie hebben zich ook verdiept in de keuzeprocessen die bij de aanschaf van eenscootereenrolspelen.Eenbelemmeringzoueenenormaanbodvanelektrischescooterskunnenzijn,waardoor‘keuzestress’ontstaat.Ditlijkt,gezienhetoverzichtelijkeaanbodopditmoment,geengrote rol te spelen.

Hetoverzichtelijkeaanbodheeftweleenminderpositievekant.Veelconsumentenzijntrouwaaneeneenmaal gekozen merk. Wanneer het vertrouwde merk geen elektrische scooters aanbiedt (wat op dit moment veelal nog het geval is) zullen mensen moeten overstappen op een onbekend merk. Dit kan een drempelzijn.Isde(onbekende)elektrischescooternetzobetrouwbaaralshetvertrouwdemerk?

Consumentenzullenookmetandereonzekerhedenwordengeconfronteerd.Zozullenveelconsumentenzichgeenrekenschapgevenvandetotalekostenvaneenelektrischescooter.Veel


mensen laten zich bij hun keuze leiden door de aanschafprijs en zullen weinig oog hebben voor de ‘TotalCostofOwnship’(TCO)19.

DepsychologievanhetbeslissenBijhetmakenvanbeleidgingmenerlangvanuitdatdeburgereenhomoeconomicuswas.Eenmensdie bij elke keus een zakelijke afweging maakte tussen de voor- en nadelen van opties en vervolgens de optie koos die het beste paste bij zijn portemonnee. Het idee was dat, als je mensen maar voorzag vangenoeginformatieendejuistefinanciëleprikkels,zevervolgensdegoedekeuzezoudenmaken.We weten al langere tijd beter. Mensen houden zich niet aan de regels voor logische en rationele keuzes.Keuzeszijnmedeafhankelijkvanallerleivuistregels,impulsenengewoontenenworden beïnvloeddoorsocialeprocessen(Tiemeijer,2011).

Zobrengenconsumentende(totale)kostenvanvervoermiddelennietopeenrationelemanierinkaart.Onderzoeknaardekeuzeprocessenvansnorfietsersisnietvoorhanden,maareriswelonderzoekgedaan onder automobilisten. Die blijken vooral naar de aanschafprijs van het voertuig kijken. De totale kosten over een langere periode, inclusief de kosten van het energiegebruik en het onderhoud, wegenconsumentenzeldenofnooitmee(KuranienTurrentine,2004).Mensenanalyserendeenergie-kostenbijdeaanschafvaneenpersonenautonietopeensystematischemanier.Zemakendeze berekeningen niet en als ze dat wel doen, maken ze grote fouten bij het inschatten van kosten en besparingen op de lange termijn.

Ook vertekeningen bepalen keuzes. De merkentrouw van scooterrijders kan bijvoorbeeld voorkomen uit dezogenoemde‘statusquo-bias’(SamuelsonenZeckhauser,1988).Hetiseenvoorbeeldvan‘houdenwatjehebt’.Mensenzijngeneigddevoorkeurtegevenaanhethandhavenvandehuidigesituatie,omdat de nadelen van afwijken van de status quo zwaarder lijken te wegen dan de voordelen daarvan.

4.3 Weerstand,alternatievenenreboundeffecten

UiteenenquêteonderANWB-ledenblijktdatmaarweinigmenseneenelektrischesnorfietsoverwegen.6procentgafaandatdevolgendesnorfietseenelektrischezalzijn.(BlauwResearch,2017).Ookuitdebovengenoemdegedragsfactorenblijktdatdegemiddeldeconsumentdeelektrischesnorfietsvoorlopigniet massaal zal omarmen:• Veelmensenziennogdiversebelemmeringen,zoalsdehogeaanschafprijs,debeperkteactieradiusen

debeperktemogelijkhedenomopteladen;• Deelektrischesnorfietsiseennieuw,bijgrotegroepennogonbekend,product.Nogmaarweinig

mensenhebbenmetdee-snorfietskunnenkennismaken;• Hetgrotevoordeelvandeelektrischesnorfietsishetontbrekenvanuitstoot,maarditargumentweegt

voorveelbenzine-snorfietsersnietergzwaar.Zezijnvanmeningdathunzuinigesnorfietsennauwelijksaanluchtvervuilingbijdragen;

• Erisnognietveelbekendoverhetimagovanelektrischesnorfietsen.Dehuidigegebruikersvanelektrischesnorfietsendragenwaarschijnlijkbijaanpositieverecensiesvanhetproduct,maarvoorzoverbekendzijnernoggeenandererolmodellen(zoalsbekendeNederlanders)ope-snorfietsengesignaleerd.Mogelijkkunnensommigee-snorfietsendienogopdemarktmoetenkomen,de‘Tesla’soptweewielen’,bijdragenaaneenpositiefimago;

• Mensenwillengraag‘houdenwatzehebben’enzijnvaaktrouwaaneenbepaaldmerk.Totophedenhebbendegrote,meestbekendemerkennoggeenelektrischesnorfietsenindeaanbieding(algaatdatde komende tijd veranderen).

19 DeTCOishettotaalbedragaankostenvoorhetbezitengebruikvaneenproductgedurendezijnlevenscyclus.


Wie overwegen nu al de elektrische variant?Datdehuidigesnorfietserterughoudendreageertwordtbevestigddooronderzoek.Daarbijmoetwelworden opgemerkt dat het landelijke beeld ontbreekt. Het weinige onderzoek dat beschikbaar is geeft eenbeeldvandesnorfietserindeRandstadendanmetnameindeviergrotesteden.Hetisdusdevraagof het onderzoek representatief is voor de totale Nederlandse situatie. Bovendien zijn vaak kleine aantallensnorfietsersgeënquêteerdofzijnindrukkenontleendaanquaomvangbeperktefocusgroepenmetsnorfietsers.

Demeestegebruikerszijntevredenmethunhuidigesnor-ofbromfiets(57procent)enoverwegenonder de huidige omstandigheden geenelektrischevariant.Anderesnorfiets-bezitterszijngeneigdditwel te doen wanneer:• Zenetzoduurzijnalsbrandstof-snorfietsen(21procent);• Ereensloopregelingkomtmetgoedesubsidie(9procent);• Alsdesnorfietsennietmeerhetcentrumvandestadinmogen(6procent).

Veelmensenschaffengeenelektrischesnorfietsaanomdatzeterechtdenkendatdezeduurderisdandesnorfietsopbenzineenomdatdeactieradiusinhunogen(nog)ontoereikendis(BlauwResearch,2017).

Uiteigenbewegingzullendusnietveelsnorfietsenmetverbrandingsmotoroverstappenopeenelektrischevariant. Dit wordt anders wanneer zij daartoe gedwongen worden, bijvoorbeeld doordat een milieuzone wordt ingevoerd waarbij alleen elektrische voertuigen nog het stadscentrum in mogen. ReboundeffectenWanneerconsumentenhunbenzine-snorfietsinruilenvooreenelektrischesnorfietslijktdituitsluitendmilieuvoordelen te bieden. Toch is het verstandig bedacht te zijn op zogenoemde reboundeffecten (Walnum,Aalletal.,2014).ZowijzenVanWeeetal.(2015)eropdatelektrischeauto’sperkilometerlagere energiekosten hebben. Dit betekent dat het autogebruik kan toenemen als het aandeel elektrische auto’stoeneemt.Beleidgerichtopstimuleringvanelektrischeauto’sheeftdanalsdirecteffectlagereemissies, maar een deel van het directe effect wordt tenietgedaan door een toename van het autogebruik (een indirect effect). Dit effect uit zich onder meer in additionele mobiliteit of in de overstap van openbaar vervoer naar de elektrische auto.

Erzijnconcretevoorbeeldenvanditsoortonverwachteeffecten.InNoorwegenwordenelektrischeauto’szwaargesubsidieerdenhetaantalelektrischeauto’sisinditlanddanookaanzienlijktoegenomen.Uit onderzoek blijkt echter dat oude auto vaak niet wordt ingeruild en dat de elektrische auto als tweede autowordtaangeschaft.Eenmaalinhetbezitvaneenelektrischeautoblijkendeautomobilistendezeauto vaker te gebruiken. Ook voelen de bezitters van de elektrische auto zich minder moreel verplicht omdeauto(vaker)telatenstaan(Klöckner,Nayumetal.,2013).

Ookbijdebezittersvanelektrischesnorfietsenzijnreboundeffectendenkbaar.Zokanmeneenelektrischesnorfietserbijnemen(endeoudevervuilendesnorfietsbehouden),meerkilometersdanvoorheengaanrijdenen/ofgezondevormenvanbewegen,zoalslopenenfietsen,vakerlinkslatenliggen.Ditzoutevensbetekenendatdedrukteopfietspadenverdertoeneemt,metneveneffectenopverkeersveiligheid(snor-fietsenzijnsnellerenhebbenmeerruimtenodigdanfietsen).

Erisopditgebiednogweinigonderzoekvoorhanden.Kleinschaligeexperimenten,zoalsinDuitsland,laten zien dat reboundeffecten mogelijk zijn. Twintig proefpersonen kregen vijf weken de beschikking over een e-scooter. Hun mobiliteitsgedrag veranderde ten opzichte van hun situatie zonder elektrische scooter. De deelnemers aan het experiment maakten meer ritten dan voorheen en door het gebruik vandee-scootergingmenminderfietsenenlopenengebruiktemenmindervaakhetopenbaarvervoer(Paetz,Kaschubetal.,2013).Datdee-scooterinhetbeginnieuwenleukiskanookbijdragenaanhettoegenomengebruik.Wanneer‘hetnieuwe’erafisgaatmendeelektrischescooterwellichtweermindergebruiken. Nader onderzoek naar mogelijke reboundeffecten is gewenst.


5 ConclusiesIn dit onderzoek hebben we op basis van bestaande literatuur en een sessie met deskundigen en stake-holdersgekekenwelkegedragsreactiesvansnorfietsbezitterszijnteverwachtenwanneerdesnorfietsmet verbrandingsmotor op termijn niet meer nieuw te koop is. Denkt men over te stappen op elektrische snorfietsenofkrijgenanderevervoermiddelendevoorkeur?Verderhebbenwemetbehulpvanpersona’saandachtbesteedaandeverschillendesegmentenondersnorfietsersenhebbenwegekekenwelkeover-wegingeneenrolkunnenspelenbijdeaanschafenhetgebruikvansnorfietsen.Verderisgeprobeerddemogelijke weerstand bij deze groep in beeld te brengen en op welke vervoermiddelen ze bij uitfasering zullen overstappen.

Verschillende segmenten snorfietsers Deenesnorfietserisdeandereniet.Snorfietsenwordendooruiteenlopendegroepenomverschillenderedenengebruikt.Hetisdaarbijgoedterealiserendatdesnorfietsenvooralgebruiktwordendoorouderen(vijftigjaarenouder).Ookzijnsnorfietsersvoorhetovergrotedeelmannen.Degebruikers-groepen verschillen niet alleen in leeftijd, ook in inkomen, arbeidsomstandigheden en woonlocatie. Zozijndemeestesnorfietsenper1.000inwonersin2017niettevindeninAmsterdam,maarinstedenalsArnhem,AmersfoortenEindhoven.

Desnorfietsenwordenvooralgebruiktvoorwoon-werkverkeer(35procent),directgevolgddoorwinkelenenboodschappendoen(18procent).Snorfietsenwordennietdooriedereenevenintensiefgebruikt,(slechts)23procentvandemensengebruiktzijnsnorfietsdagelijks.Verderblijktuitonderzoekdatdesnorfietsersookanderevervoermiddelenbezittenengebruiken.Datzijnvooraldeautoendefiets.

Waarhetsociaaleconomischecategorieënbetreft,ishetsnorfietsbezitrelatiefhoogonderdeontvangersvaneenuitkering(circa5procent).Zijbezittenvergelekenmetanderecategorieënmindervaakeenpersonenauto(40procent)endesnorfietszaldanookvaakdepersonenautovervangen.

Overwegingen bij aanschaf en gebruikWelkeoverwegingenspelenbijdeaanschafenhetgebruikvansnorfietseneenrol?Desnorfietsersgebruikendevervoermiddelenvoorverschillendedoeleinden.Voordeeenisheteenhandig hulpmiddel om naar school of universiteit gaan, voor professionals (wijkverpleging, makelaars, etcetera)ideaalvoorhetafleggenvanverschillendewerkbezoekenindestadenvoorweereenvolgendegroep is het een goedkoop middel om familie en vrienden te bezoeken. Ondanks deze verschillen is er ooksprakevaneengrotegemenedeler.Snorfietsen:• Zijnrelatiefgoedkoop.Deaanschafkostenvooreensnorfietszijnongeveer€1500.Nietheelveel

duurderdan,ensomsvergelijkbaarmet,eendegelijke(elektrische)fietsenveelgoedkoperdaneen(tweedehands)auto;

• Hebbeneenlangelevensduur;• Zijnsnel,wendbaarenoveral,zonderkosten,teparkerenenvormendaarmeeingrotestedeneen

grootcontrastmetdeauto;• Hebbeneengroteactieradius.Eenbenzinescooterdie1:40verbruikteneentankinhoudheeftvan

5liter,kanopeenvolletank200kmafleggen.• Zijninveelgevallensnellerdandefiets,deautoenhetopenbaarvervoer.Menigsnorscooterrijdtook

harderdantoegestaan(inAmsterdamrijdtzelfs77procenttehard,ziebijlageC);• Bieden de gebruikers vrijheid: een helm is niet nodig. Bovendien kan iemand achterop worden mee-

genomen;• Hebbenonderdegebruikerseenpositief,stoer,imagoenzijnvoorsommigeneenstatussymbool.


Nadelenzijnerook,zijhetnietvoordegebruikerzelf.Zoisdesnorfietsvervuilend,lawaaiigengaathetvervoermiddel (in de ogen van veel stedelingen) gepaard met gevaarlijk rijgedrag (zie bijlage C).

Te verwachten weerstand Welkeweerstandisbijsnorfietsersmetverbrandingsmotorbijeenmogelijkeuitfaseringteverwachtenenwaarheeftdiemetnamebetrekkingop?

Hetovergrotedeelvandesnorfietsersistevredenmetzijnhuidigesnorfiets(indeANWB-enquête:57procent).Desnorfietsisgoedkoop,makkelijkteparkereneneenleukvervoermiddel.Erzaldanookde nodige weerstand zijn te verwachten tegen een uitfasering.

In de ogen van de consument is er nog geen volwaardig alternatief aangezien de elektrische snorscooters nogteduurzijn,deactieradiusbeperktenhetopladenals‘gedoe’wordtervaren.

De gebruikers vinden gezonde lucht belangrijk, maar zien niet in waarom juist zij van hun vervoermiddel afscheidzoudenmoetennemen.Anderenvervuilenimmersnetzoveel,zonietmeer?

Mensenhechtenaandestatus-quo,willen‘houdenwatzehebben’enzijnvaaktrouwaaneenbepaaldmerk.Totophedenhebbendegrote,meestbekendemerkennoggeenelektrischesnorfietsenindeaanbieding.

Overstappen op andere vervoermiddelenStappensnorfietsersbijuitfaseringoveropanderevervoermiddelen(lopen,fiets,bromfietsmetverbrandingsmotor,elektrischesnorfiets,auto,openbaarvervoer)?

Bijeenuitfaseringvansnorfietsenmetverbrandingsmotorzullenmensenoptermijngedwongenzijnovertestappenopeenandervervoermiddel.Hetovergrotedeelkiestvoorde(elektrische)fiets,(elektrische)brommer of het openbaar vervoer en een klein deel geeft aan voortaan voor de auto te kiezen. Uit het beschikbareenquêtemateriaalenhetoordeelvanexpertsblijktdatcirca15procentvandesnorfietsersingrotestedendeoverstapnaarelektrischesnorfietszalmaken.Bijdezeinschattingenmoetwelbedachtwordendat‘uitfaseren’ietsandersbetekentdanhetperdirectverbiedenvanbenzine-snorfietsen(inenquêtes wordt van een direct verbod uitgegaan).

Verderishetvanbelangtekijkennaardewisselwerkingmetdebromfiets.Deoverstapvansnorfietsnaarbromfietslijkteenrelatiefmakkelijke,zekerwanneerlokalewegbeheerdersbesluitenopbepaaldewegensnorfietsersmethelmplichtnaarderijbaanteverwijzen.

In paragraaf 4.1 hebben we een objectief beeld geschetst van de voor- en nadelen van de elektrische snorfiets,benzine-bromfietsenelektrischefietstenopzichtevandetraditionelesnorfietsopbenzine(zietabel4.2).Uithetoverzichtblijktdatdeelektrischesnorfiets,opditmoment,ineenaantalopzichtenzowelslechteralsbeterscoortdandebenzine-snorfiets.Denkbijdeminpuntenaandeactieradius, aanschafkosten en lange laadtijd. Bij de pluspunten gaat het om het ontbreken van uitstoot en geluid en het gaan en staan waar men wil (in het geval van milieuzones). De minpunten zijn daarbij voor de consument en de pluspunten (schonere lucht en het ontbreken van geluid) voor de samenleving. De bromfietsopbenzineheefthetnadeeldateenvalhelmnoodzakelijkis,maarhetvoordeeldathijsnellergaat.Deelektrischefietsheefteenkleinereactieradius,maarheeftalsvoordeeldatlessenenrijbewijsnietnodigzijn.Hetoverzichtlaatziendatderationelebenzinesnorfiets-bezitternietautomatischvooreenelektrischesnorfietshoefttekiezen.Ookandereoptieshebbenzohunvoordelen.

Hierbijmoetinachterhoofdwordengehoudendatpotentiëleconsumentengeenhomoeconomicuszijn.Zezullengeencompleetbeeldhebbenvandevoor-ennadelenenkeuzesmakenopbasisvanpercepties.Zoalseerderonderhetkopje‘Depsychologievanhetbeslissen’(paragraaf4.2)isbesprokenzullenzijzichbijhetvormenvanhunoordeeloverdeelektrischesnorfietsverlatenopindrukken,gewoontenen


vuistregels.Zoishetonwaarschijnlijkdatmensentotindefinessesdehoogtevandevariabelekostenzullenuitrekenen.Bovendienzullendeverschillendesegmentenbinnendegroepbenzine-snorfietsersanderstegendevoor-ennadelenaankijkenenzeanderswegen.Voordeeenisdezelfveroorzaakteluchtvervuiling een belangrijk issue, voor de ander speelt het totaal niet.

Erzullendekomendejarendoorsteedsmeerfabrikantenelektrischesnorfietsenwordenaangeboden.Erisnogweinigbekendoverdevraaghoepotentiëleconsumentendaaropzullenreageren.Meeronderzoekopditterreinisdanookgewenst.Opbasisvandehuidige,beperkteonderzoeksgegevenslijkthetreëelteveronderstellendatdeelektrischesnorfietsopmeerderefronteneensteuninderugkangebruikenwilheteenalternatiefzijnvoordebenzine-snorfiets.

Te verleiden tot elektrische snorfiets? Netalsbijelektrischepersonenauto’senelektrischebestelauto’szijnverschillendebeleidsoptiesmogelijkomdeadoptievanelektrischetweewielerstestimuleren(FormuleE-Team,2016;BervelingenMoorman,2018).DeoptiesvanRijkengemeentenwordenmeestalingedeeldininstrumentele,psychologischeensociale mogelijkheden.

Instrumenteel• Indecommunicatierekeninghoudenmetspecifiekesegmenten(denkaanvijftigplussers)binnende

groepsnorfietsers;• Instellenvanmilieuzonesdoorgemeenten;• Aanscherpenvanemissie-eisenvoorsnorfietsenofeenuitstootheffinggeziendemilieu-engeluids-

belasting;• Subsidies voor de aanschaf van elektrische snorscooters voor particulieren (zoals in Amsterdam) en

voorzakelijkegebruikers(zoalsinUtrechtindeperiode2012-2016);• Financiëlevoordelenopdelangeretermijnvoorrekenen(TCO):overeenlangereperiodebezienzijn

elektrische snorscooters bij intensief gebruik over een langere periode wellicht niet zo duur, zeker nietwanneersubsidiewordtverstrekt;

• Ingesprekgaanmetfabrikantenoverhetvergrotenvandeactieradiusendekwaliteitvandeaccu’sen het verminderen van de oplaadtijd. Met gemeenten in gesprek over de beschikbaarheid van laad-punten.

Psychologisch• Merkentrouwspeeltbijdeaanschafvaneennieuwesnorscootereenrol.Eengroteraanbodvan

elektrischesnorscootersspeeltdaaropin;• Ontwikkelingen op de snorscootermarkt monitoren (aantallen, merken, actieradius, enzovoort) zodat

ditindecommunicatiegebruiktkanwordenenheteffectvanmaatregeleninkaartgebracht;• Proefrittenstimuleren,elektrischescootersgratisuitproberen;• Stimuleren/faciliterenvanelektrischedeelscooters;• Opeentoegankelijkemanierinformerenovervoor-ennadelenvanelektrischrijden;• Zichtbaarheidaantallaadpuntenvergroten;• Indecommunicatiehet‘groene’karaktervanelektrischesnorscootersbenadrukken.

Sociaal• Incommunicatiedeeerstegebruikers(‘earlyadopters’)alsrolmodelenambassadeurbenutten

(bijvoorbeelddoorzeinformatiefoldersteverstrekkendiezekunnenuitdelen);tevensinzetvanbekendeNederlandersensocialemedia;

• Communicerenovergroeivanhetaantalelektrischesnorfietsen.


Bijlage A Deelnemers Sessie doorgrondensnorfiets,25april2018

AnoukKors(GemeenteAmsterdam)Douwe Offringa (Gemeente Amersfoort)Tessa Beckman (Gemeente Amersfoort)PeterStrookman(TwynstraGudde)Maurice van Oosten (Stichting Scooterbelang)FreekWillems(DOET)ChristaGrootveld(BOVAG)JoëlvanderHorst(BOVAG)MichouKortrink(BOVAG)Alex van den Hoff (RAI)MartijnvanEikenhorst(RAI),Geert-JanVerbakel(MinisterieIenW)Nienke Smeets (Ministerie IenW)JacoBerveling(KiM)SaedaMoorman(KiM)

BegeleidingOdette van de Riet (BIT, Ministerie IenW)


Bijlage B Persona’s

Persona’s – LandelijkErzijndiversearchetypenscooterrijdersteonderscheiden.Weonderscheidenvierpersona’s,waarbijgevarieerd is naar leeftijd, arbeidsomstandigheden (werkend, werkloos, studerend of gepensioneerd), inkomenenaardvanhetgebruik(woon-werkverkeer,recreatief,familie/vrienden-bezoek,winkelen).

Peter en Sonja, werkloos, allebei 58 jaarPeterenSonjazijnaljarenverknochtaanhunsnorscooter.Hetzijnoudebeestjes,maarzelatenhenzeldenofnooitindesteek.Peteris58jaar,laagopgeleid,werkloosengeborenengetogeninApeldoorn,waarhijnogsteedswoont.Sonjazitookaljarenthuis.PeterenSonjarijdenvooralophunsnorfietsomdatheteengoedkoopvervoermiddelis.Eenautoisvoorhenonbetaalbaarenookhetopenbaarvervoerisrelatiefduur.Petergebruiktzijnsnorfietsomboodschappentedoenenvoorfamilie-enziekenhuisbezoek.Sonjagebruiktdesnorfietsookomnaarhaarvrijwilligerswerkterijden.

Fatima en Jeroen, studenten, 17 en 18 jaarFatimaenJeroenzijnrespectievelijk17en18jaarenwonenenstudereninAmsterdam.Zezijnverknochtaan hun snorscooter omdat het hen veel vrijheid biedt. Je komt er in Amsterdam makkelijk de stad mee door,kuntoveralparkerenenomdateenhelmnietnodigis,blijfjeergoeduitzien.Zijrijdenvooralophunsnorfietsomdathetvervoermiddelgoedkoopis.Zegebruikendesnorfietsomnaardeuniversiteitte rijden en voor sociaal-recreatief verkeer. Bij het uitgaan is de snorscooter, met een vriend of vriendin achterop, ideaal.

Arnoud en Alice, makelaar en ICT-er, 32 en 36 jaarDe hoogopgeleide Arnoud en Alice werken allebei in Arnhem. Arnoud als makelaar en Alice als ICT-er. VoorArnoudisdesnorscootereenuitkomst.AlsmakelaarishijinArnhemveelonderwegompotentiëlekopers van dienst te zijn. De snorscooter is snel en kan hij overal zonder kosten parkeren. Alice woont in OosterbeekenwerktmiddeninhetcentrumvanArnhembijeenbank.Omtefietsenishetnetteverende ov-verbinding is niet optimaal. De snorscooter is voor haar een uitkomst.

Corrie en Cor, gepensioneerd, 67 en 72 jaarHet echtpaar Corrie en Cor is gepensioneerd, woont in Apeldoorn en heeft een goed pensioen. Beiden bezitten een snorscooter die gebruikt wordt voor recreatief verkeer en het bezoeken van de kinderen. Zevindenhetfijndatmetdesnorfietsophetfietspadmagwordengereden.Zezienzichzelfnietmeteen brommer op de rijbaan tussen het autoverkeer. Snelheid is voor hen geen issue en hun snorscooter is dan ook niet opgevoerd.

Amsterdam en UtrechtDegemeentenAmsterdamenUtrechthebbenspecifiekvoordeAmsterdamseenUtrechtsesituatiepersona’sontwikkeldoflatenontwikkelen.DitheeftinAmsterdamgeleidtotvijftypendieonderandereverschillen in woonlocatie, leefstijl en leeftijd (tussen de 22 en 56 jaar). De gemeente Utrecht hanteerde tijdenseenbrainstormsessiezevenpersona’smeteenleeftijdtussende16en55jaar.Depersona’szijnin beide gevallen relatief jong vergeleken met de landelijke situatie.


Persona’s – Gemeente Amsterdam DegemeenteAmsterdamheeftpersona’slatenontwikkelen(CaarelsenSiebelhoff,2017).ZogenoemdeMosaic-profielenzijngekoppeldaanscooterbezitenzozijndemeestvoorkomendescooterrijdersinbeeldgekregen.Metvijfpersona’sis64procentvandedoelgroepinbeeldgebracht.Deoverige36procentvielinzoveelkleinepersona’suiteendathetnietzinvolwasomdezeverdertegebruiken(Helmers,2017).

De vijf groepen zijn:1.JongDigitalen:Paul(28procent)–koopappartement,AmsterdamZuid,36jaar,PiaggoVespa.2.SocialeHuurders:Coby(11procent)–huurhuisTuindorp,Amsterdam-Noord,56jaar,PiaggoC38.3.StedelijkeBalanceerders:Ahmed(10procent)–huurhuisOsdorp,AmsterdamNieuwWest,22jaar,

KymcoPeopleS.4.GoedStadsleven:Gerolf(10procent)–huurappartement,AmsterdamWest,26jaar,KymcoPeopleS.5.KindenCarrière:Ivar(5procent)–koopwoning,IJburg,AmsterdamZeeburg,43jaar,PiaggoVespa.

FiguurB1. Persona’somdetypischesnorfietsgebruikersinAmsterdamtebeschrijven,voorbeeldPaul.

Persona’s – Gemeente UtrechtDe gemeente Utrecht onderscheidde, tijdens een brainstormsessie in het kader van een mogelijke milieuzone, zeven verschillende ijkpersonen. Dit varieerde van een zestien-jarige scholier tot een vijfenvijftig-jarige verpleegkundige. Ook hier varieerde men met leeftijden, beroepen, woonplaatsen engezinssituatie(GemeenteUtrecht,2016).


Bijlage C Imagosnorfiets

Snorfietsenhebben,metnameingrotestedenalsAmsterdamenUtrecht,geengoedimago(Molenaar,2011;FokkeenWeistra,2015).Veelniet-gebruikerszienzehetliefstverdwijnen(Milieudefensie,2016;Fietsersbond,2017).Datgeldtzowelvoorde(lokale)politiek,inwonersals(lokale)belangengroepen.

InAmsterdammaaktGroenLinkszichaljarensterkvooreennieuwscooterbeleid:‘Tellenwealleproblemenbijelkaarop,danblijkenscootersindestadeensnelgroeiend,vervuilendenstinkend,fysiekongezondenuitermateverkeersgevaarlijkprobleem.Eigenlijkishetdanooknietgoedvoorstelbaardatde overheid, zowel landelijk als lokaal, niet met de grootste prioriteit nieuw scooterbeleid invoert en aanvullenderegelsstelt.’(Molenaar,2011).

DeinwonersvandegrotestedeninNederlandergerenzichaansnorscooters.I&OResearchdeedin2015in opdracht van Milieudefensie onderzoek naar scooters in de binnensteden van Amsterdam, Rotterdam, DenHaagenUtrecht:‘Alswedeinwonersvandeviergrotestedeneenzeventalvervoermiddelen(vanfietstotauto)voorleggen,blijktdatdebromfiets/scooterendesnorfiets/scooterdemeesteergernisoproepen. In totaal ergert 56 procent van alle inwoners van de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, DenHaagenUtrecht)zichaanbrom-en/ofsnorfietsers.Aandebromfietsergert49procentzich‘altijd’of‘vaak’.Bijdesnorfietsisdit43procent.’(Kanne,Meursetal.,2015).

In het onderzoek werd ook geïnventariseerd welke maatregelen gericht op brommers en scooters onder destedelingenopsteunkondenrekenen.Eenverbodopdemeest vervuilendescooters/brommersindestadkreegrelatiefveelbijval(70procentvoorstander)enookeenverbodopscooters/brommersdieopbenzine rijden en alleen nog elektrische toestaan, kende meer voorstanders dan tegenstanders (54 procent voor,35procenttegen,11procentgeenmening).Eenalgemeenverbodopscootersenbrommersindestadgingdemeesteinwonersvandevierstedentever(40procentvoorstander,47procenttegenstander,13procentgeenmening)(Kanne,Meursetal.,2015).

Ook lokale belangengroepen willen dat de snorscooter wordt aangepakt. De snorscooter wordt wel getypeerdals‘sluipmoordenaar’(DeGezondeStad,2013).Metnamede2-taktscooterisextravervuilend(Platt,Haddadetal.,2014).Doordeverouderdetechnologiestootdescooterextrafijnstofenvooralroetuit.DeGezondeStadkomtopbasisvaneigentellingentotdeconclusiedatdittypescootersonverwoest-baar lijkt en nog steeds dominant aanwezig in het Amsterdamse straatbeeld. De inschatting van het Amsterdamse stadsbestuur dat het aandeel vervuilende 2-takt scooters in de stad gedaald zou zijn tot hooguit een paar procent zou niet stroken met de werkelijkheid. TNO schatte het aantal viertaktbrommers inAmsterdamopongeveer75procent(inUtrechtopcirca70procentviertakt,circa20procenttweetakten10procentonbekend)(Eijk,Menschetal.,2016).

InAmsterdamdeedOpenStadsdeelbehoeftenonderzoekondersnorfietserseninventariseerdedebelemmeringendiezijondervinden(OpenStadsdeel,2017).Alsbelangrijkstebelemmeringwordtdenegatievebeeldvorminggenoemd.Erisveelonbegriponderandereverkeersdeelnemers,diedesnor-fietsersalsnelals‘asociaal’betitelen.OokzijndesnorfietsersvanmeningdatdegemeenteAmsterdamzich meer door de negatieve beeldvorming laat leiden dan hun daadwerkelijke gedrag. De gemeente zou opeenzeernegatievemaniercommunicerenoversnorfietsers,terwijldemeestesnorfietserszichweldegelijk aan de verkeersregels houden.


Ookmedicienwetenschappersmengenzichinhetdebat.In2017pleitentientallenmediciineenbriefaandeTweedeKamervoormaatregelentegenscootersenbrommers.Zewijzeneropdatdezevervoer-middelen een ernstige bedreiging vormen voor de volksgezondheid door lichamelijk letsel ten gevolge van ongevallen, door de uitstoot van schadelijke stoffen, door geluidsoverlast en het bevorderen van overgewicht.Zeroepenop‘alletwee-enviertaktteverbieden’aangeziener‘uitstekendeelektrischealternatieven’zijn(VanderWerf,Faberetal.,2017).OokinThe Lancet wordt gewezen op de luchtvervuiling diescootersveroorzaken(VanBoven,Kirengaetal.,2017).Wetenschapperswijzenopdeexternekostenvansnorfietsen,zoalsaantastingvandelokaleluchtkwaliteit,onveiligheid(forsegroeivanhetaantalongevallenopfietspaden)engeluidsoverlast(TeBrömmelstroet,2015).InAmsterdamdeedin2018zelfseenAnti-Scooterpartijmeeaandegemeenteraadsverkiezingen(Lieshout,2018).

Het slechte imago heeft onder andere te maken met:

Gevaarlijk rijgedragDeSWOVconstateertdatdebrom-ensnorfietserseenrelatiefgrootrisicolopenomslachtoffertewordenvaneenongeval:‘Weliswaarisereentrendnaarminderdodenwaartenemen,maarhetrisicoominhetverkeeromtekomenofernstiggewondterakenblijfterggrootvergelekenmetanderevervoerswijzen’(SWOV,2017).

In Amsterdam en Utrecht spelen het gevaarlijke rijgedrag van brommers en scooters eveneens een rol. In Amsterdam zijn brommers en scooters de onveiligste vervoermiddelen en vormen de snelst stijgende categorieletselongevallen(Molenaar,2011).InUtrechtkomengevaarlijkrijgedragentehardrijdenhetmeestnaarvorenalsoverlast(ziefiguurC1)(VandePoll,Hegemanetal.,2017).

FiguurC1 Welkeoverlastervaartuthuis,ergensandersindestadenonderweg?

Te hard rijdenVolgensmetingenvandegemeenteAmsterdamspringthet(wan)gedragvandesnorfietsereruit.Slechts23procentvandesnorfietsershoudtzichaandemaximumsnelheid.Bijbromfietsersenautomobilistenligtditrondde80procent(Bron:GemeenteAmsterdam,2017).

MetingeninUtrechtlatenhetzelfdebeeldzien(Eijk,Menschetal.,2016).In2014bleekdegemiddeldesnelheidvansnorfietsers33km/u(meteengemetenmaximumsnelheidvan79km/u).Desnelheidlagslechtsenkelekilometersonderdegescandebromfietsen(gemiddeld36km/u).


Snorscooterrijders nemen dus vaak geen genoegen met de maximumsnelheid van 25 kilometer per uur. Viervandetiensnorfietsershebbeneenontgrensdeofopgevoerdescootereneenevengrootdeelrijdtvaak of (bijna) a

Schoon, stil en snelen+snel.pdf2018/07/13 · Kennisinstituut voor obiliteitsbeleid | i Schoon,...

Documents

Transcript of Schoon, stil en snelen+snel.pdf2018/07/13 · Kennisinstituut voor obiliteitsbeleid | i Schoon,...