Een arbeidsmarkt onder demografische druk

Luc Sels Decaan Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen

Werkzaamheid, reëel en gesimuleerd Gewesten en België

71,8

59,2

62,2

67,6

73,6

59,8

64,1

69,0

55

60

65

70

75

Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest België

2011 r2020

(%)

doel: 76%

doel: 73,2%

Bron: FPB, ADSEI – EAK, ELFS (Bewerking Steunpunt WSE) Sedert 2008-II • Duitsland: +1,7 ppn • Oostenrijk: +0,1 ppn • Zweden: -0,4 ppn • Vlaanderen: -0,5 ppn • VK: -1,6 • Nederland: -1,9 ppn • Finland: -2,0 ppn • Portugal: -4,0 ppn • Denemarken: -4,2 ppn • Griekenland: -6,6 ppn • Spanje: -6,7 ppn • Ierland: -9,3 ppn • Letland: -10,6 ppn

1

Vergrijzing bevolking op arbeidsleeftijd

133,4

129,5 126,7 126,7

123,1

112,5

103,7

94,1

87,3

77,9

129,9

115,4

101,1

95,4

89,9

119,6

109,6

99,0

93,0

85,3

Brussel Vlaanderen Wallonië BELGIË

Vergrijzing bevolking op arbeidsleeftijd Aantal 15-24-jarigen per 100 55-64-jarigen

1 op 1

Bron: Planbureau – FOD Economie – ADSEI (Bewerking Steunpunt WSE)

Werkzaamheid 55+ Simulatie werkzaamheidsgraad, 55-64 jaar

38,7 43,7 46,5 48,4 38,8 46,1 49,1 51,3 10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

2011 r2020 BAU r2020 Di Rupo r2020 2-years-extra

België Vlaanderen

Vlaanderen en België 2020

Bron: ADSEI, FPB (Bewerking Steunpunt WSE)

Evolutie werkzaamheidsgraad Vlaams Gewest, 2000-2011

94

87

105

153

80

90

100

110

120

130

140

150

160

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

15-24 25-54 55-64

Bron: FOD Economie – ADSEI – EAK, LFS (Bewerking Steunpunt WSE)

3

Toenemende krapte

2

Demografie, motor van de knelpunteconomie

Vergrijzing per sector Aandeel 50+ per sector (België)

36,7

33,2 32,9

31,3

29,5 29,1 28,6 27,7 27,5 27,3 27,0 26,5 26,4 26,3 25,9 25,4 24,9

24,0 22,6 22,3 21,8

21,1 20,8 20,8 20,6

18,6

16,6

,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

35,00

40,00

2006 2010 2014

Bron: RSZ DMFA (Bewerking Steunpunt WSE)

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011*

01

01

01

02

02

02

02

02

04 04 05 05 06 06

Vacaturegraad

Werkloosheidsgraad

Verslechtering van de matching UV-curve, Vlaams Gewest; 2000-2011

Bron: EAK, HERMREG, VDAB, RSZ (Bewerking Steunpunt WSE)

De evolutie naar een knelpunteconomie Evolutie knelpuntvacatures 2000-2010, Vlaams Gewest

17,8

14,7

12,6 12,4

17,7

19,3 18,8

17,7

19,4 18,9

22,4 22,9

9

7,1

5,1 5,3

7,1

9,1 9,3 8,5

9,1 8,7

11,2 10,8

2,4 2 1,6 1,4 1,9 1,1 1,5 2 2,1 2 1,5 1,8

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Knelpuntvacatures Kritieke knelpuntvacatures Geannuleerde vacatures

Bron: VDAB Cohorte-bestanden (Bewerking Steunpunt WSE)

Knelpuntvacatures Knelpuntvacatures t.o.v. totaal aantal vacatures (2010)

56,8 55,2

53,3 51,7 51 50,7 50,4 50 49,1 47,9

25

31,6 31,3 28,8 28,7

23,2

15,8

32,6

17,7

33,1

% knelpuntvacatures % kritieke knelpuntvacatures

Bron: VDAB (Bewerking Steunpunt WSE)

3

Aging workforce Older, bolder, and not going away!

Leeftijd komt met (enkele) gebreken

Gehoor / gezichtsvermogen

Oog-handcoördinatie

Reactievermogen

Aandacht

Omgaan met tijdsdruk

Conscientieusheid (beperkt)

Neuroticisme

Extraversie (bepaalde aspecten)

Korte termijngeheugen

Verwerken nieuwe informatie

Accuratesse

Denken alvorens te handelen

Verantwoordelijkheidsgevoel

Loyaliteit / omgang met anderen

Relativeringsvermogen

Communicatieve vaardigheden

Arbeidstevredenheid (person-job fit)

Intrinsieke motivatie

Verbale vermogens

Ervaringskennis, ‘wisdom’, expertise

Nemen geleidelijk af Blijven lang toenemen

“This wisdom and expertise, accumulated over the course of a career, may be sufficient to compensate for productivity losses due to any changes in cognitive and physical

abilities” (Baltes et al., 1995, Psychology and Aging)

‘Prestatie’ kent vele dimensies Meta-analyse 380 studies - Ng & Feldman, 2008

Oudere werknemers …

1. halen nagenoeg zelfde niveau van core task performance

2. zijn even creatief

3. laten in opleiding wat lagere prestaties optekenen

4. vertonen meer organizational citizenship behavior

5. leven veiligheidsregels beter na / hebben minder ongevallen

6. vertonen minder contraproductief gedrag op het werk

7. vertonen zich minder snel agressief

8. lijden minder vaak aan alcohol- en drugsmisbruik

9. zijn veel minder vaak afwezig / laattijdig aanwezig

10. laten wat hoger ziekteverzuim optekenen

Ng, T. W. H., & Feldman, D. C. (2008). The relationship of age to ten dimensions of job performance. Journal of Applied Psychology, 93, 392-423.

Cit

ize

ns

hip

b

eh

avio

rs

Min

imu

m p

erf

orm

an

ce

beh

avio

rs

Skill obsolescence Een loopbaan lang leren?

• ‘Degree to which professionals lack the up-to-date knowledge or skills necessary to maintain effective performance in their current or future work roles’

• Types

o Physical skill obsolescence

o Economic skill obsolescence

o Organisational forgetting

o Perspectivistic obsolescence

30

27

25

16

Duitsland

Hongarije

Nederland

Finland

Skill obsolescence (%) Bron: Cedefop Pilot Skill Obsolescence Survey)

Gemiddelde leeftijd en productiviteit Algemeen patroon

3

Toenemende krapte

4

Het draait om inzetbaarheid

Interne en externe inzetbaarheid

Vroege piek, snelle daling …

1,5

2

2,5

3

3,5

4

19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 53 55 57 59 61 63 65

Interne inzetbaarheid laaggeschoold

Externe inzetbaarheid laaggeschoold

Interne inzetbaarheid hooggeschoold

Externe inzetbaarheid hooggeschoold