Post on 14-Oct-2020
Durven aanwezig blijven na een suïcidepoging
Kizzy Van Gansen
Psychologe AZ Sint Jozef Malle
Definitie
Een suïcidepoging is een niet-habitueel gedrag zonder dodelijke afloop dat de persoon initieert en uitvoert met de verwachting of het risico om te overlijden of lichamelijke schade te veroorzaken en met als doel gewenste veranderingen te bewerkstelligen.
≠
Automutulatie of zelfbeschadigend gedrag
Na suïcidepoging
• Opname via spoed (niet steeds)
• Toepassing medische hulp, eventueel opname MIZO of INZO
• Indien opname medisch gezien niet strikt noodzakelijk is, motiveren tot opname op neurologie in afwachting van contact met psychiater en/of psycholoog.
• Suïcide pogers krijgen voorrang op agenda van de psycholoog.
Basisprincipes in de hulpverlening aan suïcidale personen (MDR)
1. Contact maken
2. Bevorderen van veiligheid
3. Betrekken van naasten
4. Continuïteit van zorg
1.Contact maken: Suïcide proberen begrijpen ifv houding• De meeste suïcidale personen willen niet echt dood
zijn. • Vaak nog erg ambivalent:
– Willen leven en toch willen sterven– Willen sterven en toch willen leven
• Suïcide is vaak eerder een oplossing voor een probleem dat ervaren wordt als ondraaglijk, onoplosbaar en onomkeerbaar: cry of pain
• Suïcide eerder als beschermingsmaatregel “doorleven lijkt erger dan dood zijn”
• Klemzitten in eigen geest: tunnelvisie
1.Contactname: Suïcide proberen begrijpen ifv houding• Een poging trachten te begrijpen = als een complexe
puzzel maken:– Belang van gesprekken met verschillende mensen– Belang van observaties vpk (hoe verloopt bezoek?
Stemmingswisselingen? contactname? initiatief name? Slaappatroon? … )
• Elke poging wordt ingegeven vanuit een ander verhaal, vanuit een andere levensfase, eventueel vanuit een psychiatrische kwetsbaarheid, vanuit…
• Chronische suïcidaliteit is soms “nooduitgang” die leven mogelijk blijft maken.
→ STEEDS ERNSTIG NEMEN!!!!
1.Contactname: Bereidheid van hulpverlening
• Ben je als hulpverlener BEREID om onbevooroordeeld te luisteren en het verhaal achter de poging te willen en te kunnen begrijpen????
• Ben je als hulpverlener BEREID om zelf geraakt te worden door wanhoop, hopeloosheid, onrechtvaardigheid, psychische pijn, trauma, gevoelens van onmacht, zingevingsvragen, eindigheid, …. welke achter een poging kunnen verscholen gaan
→een verhaal snijdt soms in je eigen vel!
1.Contactname: durven aanwezig blijven
• suïcidaliteit durven benoemen is de enige manier om een goede inschatting te kunnen maken en het taboe te helpen doorbreken.
• Bevragen zal niemand aanzetten tot zelfdoding of verder op gedachten brengen (cave psychose)
• Betrokken, begripsvol ,met volledige aandacht en warmte• Openheid:
pt voluit laten sprekenRuimte laten voor gevoelens van hopeloosheid, machteloosheid, boosheid, verdriet, … Aanwezig durven blijven bij heftige emoties, vernauwde gedachten en angstaanjagend gedrag
vraag na of je de patiënt juist begrijpt.
1.Contactname:durven aanwezig blijven
• Mildheid:zonder be(ver)oordelingen op gedachten, gevoelens of gedrag en niet bv “daar mag je niet aan denken, of zo moet je jezelf niet voelen, … ”erkenning geven voor wat er is.
• Motieven bevragen en ambivalentie bespreken• niet dadelijk willen ‘oplossen’
pas later zorgbehoeftes in kaart brengen en spreken over mogelijke hulpoppassen voor goedbedoelde adviezen, valse hoop, possitiviteit, ….
• Rekening houden met iemands “handleiding”: bvb niet aanraken, kloppen alvorens binnen te gaan, … .
1.Contactname:durven aanwezig blijven
Wat doe je beter niet:
• bevragen en er dan niets mee doen
• geheimhouding beloven
• snel geruststellen
• ”je hebt alles om gelukkig te zijn”
• moraliseren: “dat kan je je kinderen niet aandoen”
• minimaliseren
• in discussie gaan
1.Contactname:durven aanwezig blijven
= eerste aanzet tot:
→ veiligheid
→ verbinding met iemand, met het leven, …
→ zich begrepen voelen
→zich gedragen voelen
→ vertrouwen in hulpverlening
→ … .
1.Contactname: durven aanwezig blijven
• Voldoende oog hebben voor eigen reactie op heftige emoties, pijnlijke verhalen, .. .
→ belang van authenticiteit
→ belang van goede grenzen
• Voldoende oog hebben voor zelfzorg en eventueel eigen niet-helpend gedrag.
1.Contactname: Bereidheid van patiënt
• Wat als een patiënt:geen gesprek wenst aan te gaan? afkerig staat ten aanzien van interventie of voorgestelde hulp, doorverwijzing, … ?
→ begripvolle houding→ niet defensief reageren. → wat is de functie van dit gedrag???? → motiverende werken vanuit de nodige erkenning
en voldoende oog voor het tempo van de pt.→ je bezorgdheid uiten
1.ContactnameBereidheid van patiënt
-taboe
-vermijding: blad uit levensboek willen scheuren
-schaamte
-angst voor afwijzing “ik ben toch niet gek?”
-angst dat anderen zullen ingelicht worden
-angst voor verlies van keuzevrijheid, collocatie
-onwrikbare keuze gemaakt en hierin niet ‘beïnvloed” willen worden
1.ContactnameBereidheid van patiënt
Je hebt als hulpverlening geen zekerheden, geen glazen bol, geen scans, … , maar enkel
– verhaal van de patiënt↔ waarheid?
– je eigen ervaring, intuïtie, … ↔ realiteit?
→ “ik reik je mijn hand, maar jij moet ze nemen”
Want:
Een goede therapeutische relatie blijkt samen te gaan met een vermindering
van zelfbeschadigend gedrag en suïcidepogingen
(Bedics, Atkins, Harnd en Linehan 2015)
2.Bevorderen van veiligheid:suïciderisico inschatten
• Eventuele nog aanwezige zelfmoordgedachten en –plannen zo concreet als mogelijk bevragen:– Frequentie en aard van suïcidale gedachten
(hoe ervaar je gedachten, zijn ze dwingend…?)– Concreetheid van eventuele nieuwe plannen
(methode, timing, plaats)– Ambivalentie of twijfel
(wat heeft je tot voor deze poging doen volhouden?)– Betekenis van zelfmoordwens
(wat zou er niet meer zijn als je dood bent?)
• Is er een verandering in de suïcidale intentie na de huidige poging?
2. Bevorderen van veiligheid:suïciderisico inschatten
• Gevoelens bevragen zowel voor als na de poging• Toekomstbeeld? Eventuele lichtpuntjes?• Veranderingen in gedrag?• Aanwezigheid van ethyl of drugs?• Eerdere suïcidepogingen?• Ervaren problemen: zowel voor als na de poging?• In kaart brengen van hulpbronnen van pt (coping, sociale
context, …)?• Chronische suïcidaliteit is soms nooduitgang die leven
mogelijk maakt
→ IPEO
2. Bevorderen van veiligheid:suïciderisico inschatten
→MET REGELMAAT BEVRAGEN GEZIEN WISSELEND VERLOOP VAN SUÏCIDALITEIT!
→COMPLEXE PUZZEL WAARIN IEDEREEN EEN STEENTJE KAN BIJDRAGEN!
2. Bevorderen van veiligheid:suïciderisico inschatten
• Inschatten of een open afdeling binnen AZ voldoende veiligheid biedt tijdens opname
→ zo niet: acute opnamemogelijkheid PZ?
2. Bevorderen van veiligheid:↕
Oog voor alternatieven:
• verbinding aangaan
• afleiding zoeken
• leren omgaan met heftige emoties, piekeren, …
• Durven vertrouwen op afspraken, autonomie, vertrouwensrelatie, …
= ruimte geven, “berekend” risico durven nemen
= leerkansen bieden in het leren “surfen op de golven”
3.Betrekken van naasten: aandachtspunten
• Respecteer de autonomie van de suïcidale pt• Geef hem/haar de regie in handen van het
verloop• Betrek belangrijke anderen, geen beladen
anderen!• Trachten motiverend te werken als pt eerder
weigerachtig staat tav contact met derden met oog voor patiënten rechten
• Aandacht voor draagkracht en bereidheid van derden
3.Betrekken van naasten
• Naasten kunnen: – info bieden over pt
– Meedenken over de hulpnood
– Steun en hulp zijn naar pt
– Motiverend naar pt zijn tav zijn bereidheid tot opvolging
• Naasten hebben tevens zelf nood aan psycho-educatie en ondersteuning na een suïcidepoging
4. Continuïteit van zorg:
• Suïcidaliteit kent een wisselend verloop
• Een éénmalige inschatting van het suïcide risico is NIET voldoende
• Belang van ketenzorg
• Start van behandeling maken tijdens opname
4. Continuïteit van zorg:
1. Verwijzing naar opname en indicatie
– Ernst van de suïcidale gedachten en plannen
– Aanwezigheid van ernstige problematiek en zorgbehoeften
– Persoonskenmerken: impulsiviteit, agitatie, …
– Beschikbaarheid en draagkracht steunsysteem
4.Continuïteit van zorg:
2. Ontslag naar huis
• Verhoogd toezicht voorzien vanuit context
• Huisarts verwittigen, sleutelrol in het zorgtraject
• Toegang tot medicatie beperken of andere onveilige middelen
• Opstellen van een safety-plan
(≠ anti-suïcidecontract)
• Nazorg regelen en informatie overdracht
• Mobiel crisisteam aan huis
4.Continuïteit van zorg
2. Ontslag naar huis• Crisishulplijn meegegeven 1813
• www.zelfmoord1813.be/chat
• www.zelfmoord1813.be/email
• Gratis apps BackUp en on Track Again (voor jongeren)
• Zelfhulpcursus Think Life
• Spoed
• 112
Risicovolle momenten
• Transfermomenten zijn risicovolle momenten
• Belang van goede informatie overdracht
• Belang van naadloze opvolging
• Belang van follow-up na beëindiging van behandeling.
• Belang van opvolging als pt zijn geplande afspraak niet nakomt
Binnen AZ
• Opvang, contact leggen, psycho-educatie geven, alternatieve proberen aanreiken, start maken in leren omgaan met heftige gevoelens, … in de hoop dat de drempel naar hulpverlening buitenshuis lager wordt.
• Grondige screening naar noden in hulpverlening, elk verhaal is anders
• Omgeving betrekken• Start maken met een zorgtraject. • Geen opstart van psychotherapeutisch proces
Geen evidentie
-AZ zonder PAAZ, met liaison psychiatrische werking
-eerder onbekend terrein voor artsen en verpleegkundigen, wat angst en onzekerheid met zich meebrengt.
-open verpleegafdelingen met 1 verpleegkundige tijdens de nacht.
-gevoel van onveiligheid.
Verder behandeling na AZ
1. Psychotherapie:• Psychologische factoren oa:
– Probleemoplossingsvaardigheden– Perfectionisme– Gevoel van hopeloosheid– Verlaagd flexibel denken– Impulsiviteit– Omgaan met intense emoties
• Stressfactoren: met oog voor sociale problemen en psychische problemen
2. Medicamenteuze ondersteuning
Bedankt voor jullie aandacht!