dr. Tom Van Daele

DRAAGBARE TECHNOLOGIE

VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEID

Carewear1

CHANGE OF PLANS

2Carewear

ONZE LEEFWERELD ANNO 2016

3Carewear

ONZE LEEFWERELD ANNO 2016

4Carewear

OVERZICHT

5Carewear

• mHealth & wearables

• ook voor geestelijke gezondheid

• beperkingen & uitdagingen

• toekomstscenario’s

• conclusie

MHEALTH

6Carewear

• “een specifieke vorm van eHealth waarbij men gebruik maakt van mobiele computers, medische sensoren en communicatietechnologie voor de gezondheidszorg”

Istepanian, Jovanov, & Ehang (2004)

MHEALTH

7Carewear

MHEALTH

8Carewear

MHEALTH

9Carewear

WEARABLES

10Carewear

• geheel van sensoren en apparaten die door een gebruiker op het lichaam kunnen worden gedragen

• met als doel om op een weinig invasieve, betrouwbare manier continu (fysiologische) data te verzamelen

WEARABLES

11Carewear

WEARABLES

12Carewear

fysiologisch …

• elektrocardiogram

• elektro-encefalogram

• hartritmevariabiliteit

• ademhalingsfrequentie

• huidgeleiding

maar ook ruimer

• beweging

• temperatuur

• omgevingsbeelden

WEARABLES

13Carewear

• quantified self – beweging

• “data gebruiken om dagelijks leven te monitoren en te verbeteren”

• narrative clip als voorbeeld van niet fysiologische wearable

Swan (2013)

WEARABLES

14Carewear

OOK VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEID

15Carewear

• wearables spelen binnen wetenschappelijk psychologisch onderzoek al ruim een decennium een rol

• voorbeelden van dergelijk onderzoek zijn indicatief voor wat – mits de nodige translatie - in de praktijk ook mogelijk is

OOK VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEID

16Carewear

• accelerometer

− National Health & Nutrition Examination Study

− fysieke activiteit van 4000 volwassenen

− effect op depressieve klachten

− minstens 3 dagen per week 30 minuten gematigd intensief fysiek actief, 28% minder kans op ontwikkelen depressieve klachten

Song, Lee, Baek, & Miller (2012)

OOK VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEID

17Carewear

• hartritmevariabiliteit

− stressreductie met gebruik van smartphone

− studenten hoger onderwijs

− in stressvolle contexten CGT-technieken aangereikt

− aangevuld met visualisatie van ademhaling

− effect echter onvoldoende geëvalueerd

Morris & Guilak (2009)

OOK VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEID

18Carewear

• huidgeleiding

− niet-interventionele benadering

− onderscheid tussen al dan niet stresserend situaties en taken

− ontspannen vs. wiskunde vs. snel ademen vs. snellezen

Villarejo, Zapirain, & Zorrilla (2012)

OOK VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEID

19Carewear

• onderzoek Kristof Van Laerhoven

OOK VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEID

20Carewear

• onderzoek Kristof Van Laerhoven

− verschillende psychische problematieken hebben fysieke activiteit of fysieke gedragingen als inclusiecritierium bij classificiatie

− ADHD, schizofrenie, majeure depressie, bipolaire stoornis

OOK VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEID

21Carewear

• onderzoek Kristof Van Laerhoven

− monitoren op lange termijn is een veel meer valide dan op 1 vast moment

− white coat hypertension: 10% patiënten hebben hogebloeddruk bij huisarts, maar niet in alledaagse leven & ontvangen daardoor onnodig medicatie.

− wanneer ze worden geobserveerd in labsettings, poetsenmensen hun tanden gemiddeld gedurende 2 minuten. Thuisslechts de helft.

OOK VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEID

22Carewear

• state-of-the art

− capaciteit (ontwikkelen) om betrouwbaar en valide te meten

− beperkt interveniëren

− voor eerder academische of niet praktijkgevalideerdetoepassingen

BEPERKINGEN EN UITDAGINGEN

23Carewear

• technologie

1. kwaliteit data verschilt sterk naargelang wearables

• sterke vooruitgang laatste jaren, bv. bij inschatten energieverbruik

2. big data

• overzicht behouden

• intra- en interindividuele verschillen

BEPERKINGEN EN UITDAGINGEN

24Carewear

• technologie

3. nood aan software-ontwikkeling

• zowel voor dataweergave en -analyse

• als voor feedback naar eindgebruiker

4. toegevoegde waarde vertalen naar klinische praktijk

• momenteel nog niet bruikbaar voor hulpverleners

BEPERKINGEN EN UITDAGINGEN

25Carewear

• tool voor psychiaters (Van Laerhoven, 2015)

BEPERKINGEN EN UITDAGINGEN

26Carewear

• tool voor psychiaters (Van Laerhoven, 2015)

BEPERKINGEN EN UITDAGINGEN

27Carewear

• afstemming met werkveldprofessionals nog onvoldoende vertrouwd

1. technisch

• hoe valide en betrouwbaar wearables gebruiken

• flexibel omspringen met hardware & software

2. inhoudelijk

• neuropsychologische & fysiologische kennis

• praktisch omgaan met en interpreteren van data

TOEKOMSTSCENARIO’S

28Carewear

TOEKOMSTSCENARIO’S

29Carewear

• preventief screenen & aanpakken burn-out

− werknemers op zoek naar inzicht in stressgerelateerdeklachten

− ruimer dan enkel zelfrapportage → wearable

TOEKOMSTSCENARIO’S

30Carewear

• preventief screenen & aanpakken burn-out

− begeleidende professional maakt inschatting, indien nodig

1. verder opnemen tijdens groepsessies of individueel

2. gepersonaliseerde oefeningen

− wearable optioneel in vervolgtraject voor

1. monitoring

2. gerichte feedback

TOEKOMSTSCENARIO’S

31Carewear

TOEKOMSTSCENARIO’S

32Carewear

• monitoren van cliënten met een depressie

− uitdaging = cliënt actief houden buiten sessies

− realtime

• wearable met bijhorende mobiele applicatie

• gerichte feedback naar cliënten over HRV

• inzicht in bewegingspatronen

Helbig & Fehm (2004)

TOEKOMSTSCENARIO’S

33Carewear

• monitoren van cliënten met een depressie

− uitgesteld

• huiswerkopdrachten & eigen ervaringen in wekelijks overleg

• aangevuld met data

TOEKOMSTSCENARIO’S

34Carewear

TOEKOMSTSCENARIO’S

35Carewear

• behandelen van paniekstoornissen

− voorafgaand aan ‘onverwachte’ paniekaanval subtiele veranderingen in hartritmevariabiliteit en ademhalingsfrequentie

− vaak tot uur op voorhand vast te stellen

Meuret et al. (2011)

TOEKOMSTSCENARIO’S

36Carewear

• behandelen van paniekstoornissen

− wearable detecteert en signaleert veranderingen aan cliënt

− cliënt grijpt terug op aangeleerde strategieën

− om tot rust te komen of om bewust in te gaan op ervaring

− data aangevuld met ervaring na afloop als basis voor sessie

TOEKOMSTSCENARIO’S

37Carewear

TOEKOMSTSCENARIO’S

38Carewear

• behandelen van cliënten met een eetbuistoornis

− stressniveau doorslaggevende ‘trigger’ voor eetbuien

− vermijdende coping predictief voor toekomstig pathologisch eetgedrag

Freeman & Gil, 2004

TOEKOMSTSCENARIO’S

39Carewear

• behandelen van cliënten met een eetbuistoornis

− wearable detecteert hartritmevariabiliteit

− signaleert via app een risicovolle periode & reikt concrete probleemoplossingsgerichte copingstrategieën aan

− volgende sessie grondige bespreking, inclusief redenen voor succes of falen van strategieën voor verdere optimalisatie

TOEKOMSTSCENARIO’S

40Carewear

TOEKOMSTSCENARIO’S

41Carewear

• simplificaties

− tonen echter potentieel, in context van eerder aangehaalde uitdagingen

− evolutie naar steeds minder invasieve en multimodale toetellen

− past binnen een betere, meer effectieve dienst- en hulpverlening

− kan helpen om grote uitdagingen voor werkvloer en geestelijke gezondheidszorg mee te tackelen

CONCLUSIE

42Carewear

• evolutie naar steeds minder invasieve en multimodale toestellen

• past binnen een betere, meer effectieve dienst- en hulpverlening

• kan helpen om grote uitdagingen voor werkvloer en geestelijke gezondheidszorg mee te tackelen

REFERENTIES

43Carewear

• Freeman, L. M. Y., & Gil, K. M. (2004). Daily stress, coping, and dietary restraint in binge eating. International Journal of Eating Disorders, 36, 204-212.

• Istepanian, R. S., Jovanov, E., & Zhang, Y. T. (2004). Guest editorial introduction to the special section on m-health: Beyond seamless mobility and global wireless health-care connectivity. IEEE Transactions on Information Technology in Biomedicine, 8, 405-414.

• Meuret, A. E., Rosenfield, D., Wilhelm, F. H., Zhou, E., Conrad, A., Ritz, T., & Roth, W. T. (2011). Do unexpected panic attacks occur spontaneously? Biological psychiatry, 70, 985-991.

• Morris, M., & Guilak, F. (2009). Mobile Heart Health: Project Highlight. IEEE Pervasive Computing, 8(2), 57-61. doi:10.1109/MPRV.2009.31

• Song, M. R., Lee, Y.-S., Baek, J.-D., & Miller, M. (2012). Physical Activity Status in Adults with Depression in the National Health and Nutrition Examination Survey, 2005–2006. Public Health Nursing, 29, 208–217. doi: 10.1111/j.1525-1446.2011.00986.x

• Villarejo, M. V., Zapirain, B. G., & Zorrilla, A. M. (2012). A stress sensor based on Galvanic Skin Response (GSR) controlled by ZigBee. Sensors, 12, 6075-6101.

CAREWEAR

PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEKVOOR ONDERNEMINGEN & SOCIAL PROFIT

Carewear44

POTENTIEEL VAN WEARABLES

45Carewear

CAREWEAR – DOEL

46Carewear

wearables als nuttige tools in praktijk

binnen EAPs in klinische context

CAREWEAR - VOORBEREIDINGSTRAJECT

47Carewear

selectie wearables

potentiële impact bepalen

gebruikersgroep samenstellen

aanzet uitbouw software

vervolg binnen TETRA-project

2016-2018

CAREWEAR – TEAM

48Carewear

CAREWEAR – PARTNERS

49Carewear

CAREWEAR – STUDIEDAG

50Carewear

brugfunctie

onderzoek praktijk