HilberinkboscH arcHitectenWamberg 5 - 5258sM - berlicumt.073-6900136 - hetburo@hb-a.nl

A4 volgvel liggend def 135 gram.indd 1 02-10-2008 12:12:06

100+ De zestien-eiken schuur Wamberg, Berlicum

De zestien-eiken schuur

‘de esthetiek van de toevalligheid’

Bij veel boerderijen in de Meierij van ’s-Hertogenbosch

is het bedrijfsgedeelte vast gebouwd aan het woonhuis.

Veelal was het geheel te klein voor stalling, opslag

en werkruimte en werd bij de boerderij een schuur

opgetrokken. De schuur werd gebouwd van materiaal

dat in de directe omgeving voorhanden was en met een

vergelijkbare constructieve opbouw als de boerderij.

In 2017 bleken zeven honderdjarige eiken op ons eigen

erf in slechte staat te zijn. Ze moesten worden gerooid

en ipv. dat de stammen naar de papierindustrie zouden

gaan, besloten we om een oude traditie nieuw leven in

te blazen. Met eigen materiaal en oude technieken is een

nieuwe schuur gebouwd op de plaats waar een collage

van versleten bouwsels aan vervanging toe was, passend

bij het monumentale karakter van de boerderij. Met

aanvulling van enkele eiken stammen van het landgoed

De Wamberg was voldoende hout beschikbaar voor het

nieuwe bouwwerk.

De dwarsdeelschuur is opgebouwd uit vier

ankerbalkgebinten verbonden door gebintplaten waarop

een sporenkap rust. Deze is asymmetrisch van opbouw

met een steil en een flauw dakvlak. De schuur bevat drie

ruimtes: een open stalling voor voertuigen, een berging

en een werkplaats c.q. vergaderruimte voor het kantoor.

Boven de berging bevindt zich een verdiepingsvloer die in

open verbinding met de werkplaats staat.

Privé

schuur

Wamberg 5, Berlicum

Opdrachtgever:

HILBERINKBOSCH architecten

mei 2017 - januari 2018

Architecten: Annemariken Hilberink, Geert Bosch

Medewerkers: Frenske Wijnen

Gebouwd door: Zandenbouw, Aarle-Rixtel

Fotografie: René de Wit, Hilberinkbosch (proces)

Op het erf zijn met een mobiele zagerij aan de hand

van de tekeningen de bomen ongedroogd verzaagd

tot het benodigde balkhout voor de draagconstructie,

de kap en het plankhout voor de gevels. Hiervoor zijn

de beste kernstukken uit de boom gebruikt. Voor de

andere helft van de boomstam zijn we op zoek gegaan

naar manieren om dit minder duurzame hout toch te

kunnen gebruiken. Balken met bastdelen zijn verwerkt

tot lamellen voor het glas van de werkplaats en in de

stalling. Schors is op de kopse kant van de schuur mee

gestort in het beton om het gebouw op te laten gaan

in de boomrijke omgeving. Om de afdruk van het verse

hout te bewaren zijn spintplanken als bekisting gebruikt.

Korte stukken eiken zijn gekloofd tot schaliën en als

dakspanen op het dak verwerkt. Door de ruwheid van

het gekloofde hout zal dit onbehandelde duurzame dak

jarenlang mee gaan. Tenslotte zijn de laatste resten als

brandhout opgestapeld in de terugliggende nissen aan de

noordzijde van de schuur.

Op verschillende manieren zijn onbehandeld hout,

beton en glas met elkaar vermengd geraakt. Door de

verschillende maten van de planken en schorsdelen

was de bekisting verre van ideaal. In het beton zijn

resten van de zachte spintplanken achtergebleven

en heeft het looizuur uit het verse hout verkleuringen

veroorzaakt. Ook de in de bomen vergroeide ijzerdelen

van prikkeldraad en granaatscherven hebben voor

onvolkomenheden in het hout gezorgd. Het zijn deze

additionele omstandigheden die onverwachte sporen in

het hout en het beton hebben achter gelaten.

beeld van de oude situatie, een aaneenschakeling van vervallen schuren

situatie met nieuwe dwarsdeelschuur tussen de bomen

Toevalligheid is hiermee een belangrijk onderdeel van

de esthetiek van het gebouw geworden. Het geeft de

hedendaagse schuur een levendig uiterlijk waardoor oud

en nieuw wonderbaarlijk goed samenkomen.

met precisie worden de bomen gerooid

de houtoogst

locatie van zeven te rooien eiken op het erf

op de mobiele zagerij van Brabant Hout worden op eigen erf de bomen verzaagd

boven: bouwpakket met onderdelen voor het gebint - onder: dakspanenboven: gezaagde stammen - onder: constructie van het gebint

1

6

3

7

4

5

11

9

8

210

12

10 bekisting

7 glaslatten

4 korbelen12 brandhout

5 traptreden

9 gevelbekleding

8 dakbeschot

11 dakspanen

1 kolommen 2 balken

3 lamellen

6 sporen

317 28-02-2018HILBERINKBOSCH architecten SchuurVO-01 ...het zaagschema van de bouwonderdelen

de ruimtelijke relatie van de nieuwe schuur tot de oude boerderij

oude notenboom voor de kopgevel met schorsbeton

aanzicht naar weiland

aanzicht naar boerderij

aanzicht werkplaats doorsnede werkplaats

0 1 5 10

0 1 3 5 section

0 1 3 5 facade south - west

1

0 1 5 10

plattegrond begane grond

plattegrond verdiepingsvloer

5

8

9

32

45

77

0 1 3 5

1

5

4

32

6 6

1 workshop - meeting room2 storage 3 carport4 concrete worktop

0 1 3 5

7

7 loft floor top floor

54

1

7 7

2 3

9

8

6

zicht naar de boerderij vanuit de carport

aanzicht boerderij-zijde

LEGENDA

1 werkplaats2 opslagruimte3 carport4 werkblad5 kast6 trap naar de zolder7 brandhout in nissen8 verdiepingsvloer9 om bestaande eik gebouwd

vertikale lamellen beïndigen op subtiele wijze de open stalling

gevel aan de zijde van het weiland met rechts de werkplaats en links nissen voor stapeling van het haardhout, het looizuur uit het eiken geeft mooie druipsporen op het beton

zijgevel van de werkplaats annex vergaderruimte met eiken, beton en glas

betonnen werkblad met uitzicht op het landgoed De Wamberg

een betonnen houtkachel verwarmt de werkplaats c.q. vergaderruimte

achter de wand met de kachel bevindt zich de trap naar de verdieping, het eikenhouten interieur geeft een totaalbeleving van de onvolmaaktheid van het eiken

zicht op de werkplaats vanaf de verdiepingsvloer met het smalle trapgat, de vorm en het ritme van de sporenkap (zonder hanenbalk) zorgen voor een prachtige ruimtelijke beleving

van binnenuit naar buiten zorgen de transparante wanden voor optimale beleving van het landschap

een glasstrook op de verdiepingsvloer geeft licht in de ondergelegen berging

eiken delen in gordingen, sporen, gebinten, trap en wand

eiken onderdelen als buitenwand en dakbedekking, ijzersporen in het hout, houtafdruk in het beton en meegestorte boomschors

aan de zijde van het weiland loopt een uitsparing in de fundering en het dak rond een van de eiken, een subtiel accent in het ontwerp

door de transparante gevels blijft het landschap zichtbaar

de werkplaats is als een tijdmachine, de loop van de zon kan de gehele dag worden gevolgd, de ruimte staat in sterke relatie met het omringende landschap

HilberinkboscH arcHitectenWamberg 5 - 5258sM - berlicumt.073-6900136 - hetburo@hb-a.nl

A4 volgvel liggend def 135 gram.indd 1 02-10-2008 12:12:06