De Virtuele Volkstelling 2001 in historisch perspectief

Jacques van Maarseveen (SMRN@CBS.NL)

en

Eric Schulte Nordholt (ESLE@CBS.NL)

Presentatie op het symposium Volkstellingen

Den Haag, 29 september 2006

2

Inhoud

• Inleiding Virtuele Volkstelling 2001• Geschiedenis van de Volkstelling• Methode• Variabelenspecificatie• Voorbeelden tijdreeksen• Beschikbaarheid data• Conclusies

3

Inleiding Virtuele Volkstelling 2001 (1)

Virtuele telling: gebruik maken van bestaande bronnen (registers en enquêtes)

Kosten Nederlandse VT relatief gering

Late start: zodra alle relevante registers en enquêtes beschikbaar waren

Relatief korte doorlooptijd: geen grote nonrespons- en verwerkingsproblemen

Consistente schattingen, maar niet alle details beschikbaar

Vergelijkingen in de tijd en met andere landen

4

Inleiding Virtuele Volkstelling 2001 (2)

Veertig tabellen:

- Achtentwintig over Nederland als geheel- Negen op COROP-niveau (NUTS 3)- Drie op gemeenteniveau (NUTS 5)

- Acht woontabellen- Twee tabellen over woon-werkverkeer- Dertig overige tabellen (demografie, beroep, opleidingsniveau, bedrijfstak) → consistentieprobleem!

Daarnaast: Urban Audit, PAU-tabellen en Urban Areas

5

Inleiding Virtuele Volkstelling 2001 (3)Gebruikte bronnen

Registers:• Gemeentelijke Basisadministratie (GBA)• SSB-eindintegratiebestanden (werknemers en zelfstandigen)• Woningregister

Enquêtes:• Enquête werkgelegenheid en lonen (EWL)• Enquête beroepsbevolking (EBB)• Woningbehoeftenonderzoek (WBO)

6

Geschiedenis van de Volkstelling

Traditionele Volkstellingen• Ministerie van Binnenlandse Zaken: 1829, 1839,

1849, 1859, 1869, 1879, 1889• CBS: 1899, 1909, 1920, 1930, 1947, 1960, 1971

Non-respons, privacy, kosten

• Consistent gemaakte gegevens uit de bevolkingsadministratie en surveys: 1981 en 1991

• Virtuele Volkstelling 2001 (op microniveau registers en enquêtes geïntegreerd, veel meer detail dan 1981 en 1991)

7

Methode

• Specificeer tabellen en variabelen• Specificeer databronnen• Los de onderlinge inconsistenties tussen deze

bronnen op door micro-integratie van registers (SSB-eindintegratie bestanden)

• Koppel de consistent gemaakte bronnen• Construeer datablokken• Bepaal startgewichten per blok• Schat tabellen uit ‘beste’ blok (maak gebruik van

zo veel mogelijk waarnemingen)• Van ruwe output naar publicabele tabellen• Onderdrukken van (slecht gevulde) cellen

8

Variabelenspecificatie (1)Voorbeelden:• geslacht (triviaal)• economische status (complexe variabele)

Economische status• Verschillende bronnen:– werknemer, zelfstandige, gepensioneerd uit register– werkloze, onderwijsvolgende, huisman/vrouw uit de

EBB– leeftijdsgrenzen– voorrangsregels

• werkende scholieren

• gepensioneerde huisvrouwen

9

Variabelenspecificatie (2)

Bevolking naar economische activiteit, 1 januari 2001

42%

4%

1%

18%

15%

8%

12%

Werknemer

Zelfstandige

Werkloze

Onderw ijsvolgend

Gepensioneerd

Huisvrouw /-man

Anders economisch inactiefBron: CBS

10

Voorbeelden tijdreeksen (1)

Inwoners en huishoudensgrootte

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Volkstellingsjaar

Aan

tal

inw

on

ers

(x m

ln)

0

1

2

3

4

5

6

Gem

idd

eld

e h

uis

ho

ud

ensg

roo

tte

Aantal inwoners Gemiddelde huishoudensgrootte

11

Voorbeelden tijdreeksen (2)• Demografische variabelen: leeftijd, geslacht• Lastiger: nationaliteit, herkomstgroepering• Huishoudens: soort, grootte• Beroepsbevolking: omvang, naar economische sector• Forensisme (woongemeente/werkgemeente)

Percentage forensen en aantal gemeenten

0

10

20

30

40

50

60

1947 1960 1971 2001

Volkstellingsjaar

Uit

ga

an

de

fo

ren

se

n (

in %

v

an

de

we

rkz

am

e

be

roe

ps

be

vo

lkin

g)

0

200

400

600

800

1000

1200

Aa

nta

l g

em

ee

nte

n

Uitgaande forensen (in % van de werkzame beroepsbevolking) Aantal gemeenten

12

Beschikbaarheid data

Beveiligde microdata• Public use files: 1960, 1971 en 2001• Microdata onder contract: 2001

On-site bij het CBS• Centrum voor Beleidsstatistiek

(http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/informatie/beleid/centrum-voor-beleidsstatistiek/cvb/default.htm )

13

Conclusies

• Virtuele Volkstelling werkt• Vergelijkbaarheid in de tijd• Micro-integratie blijft belangrijk

Tabellen:http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/dossiers/volkstellingen/cijfers/incidenteel/maatwerk/2003-volkstelling-excel.htmBoek:http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/dossiers/volkstellingen/publicaties/publicaties/2001-b57-pub.htm