De Limburgse Jager 2012.2

7/29/2019 De Limburgse Jager 2012.2

1/23

december 2012 nummer 2

De Limburgse JagerDe Limburgse Jager

50 jaarin- en uitstijgen


2/23

1De Limburgse Jager

Ik zet de computer aan

en realiseer me dat ik

begonnen ben aan al weer

mijn 4e voorwoord voor ons

Regimentsblad de Limburgse

Jager. Kortom, ik begin al bijna

weer aan mijn laatste jaar als

commandant van ons mooie

Regiment en Bataljon. Het

themanummer dat nu voor u

ligt heeft als onderwerp 50 jaar

gepantserd en gemechaniseerd

optreden bij ons Regiment,

voorwaar iets om bij stil testaan. Om u enige structuur

te bieden bij het lezen van dit

voorwoord, als u tenminste niet

in al uw nieuwsgier over de

verdere inhoud, het voorwoord

overslaat, wil ik de volgende

twee onderwerpen aanstippen.

Allereerst wil ik u even bijpraten

over wat ons als Bataljon zoal

bezig houdt. Daarbij wil ik u

ook een bespiegeling geven

over wat het betekent om in de

huidige tijd gemechaniseerd

en gepantserd te zijn. Als

laatste kijk ik even terug op

de herdenking die we samen

hebben gehouden op onze

5e Phaffdag, afgelopen 23

november. Een Phaffdag overigens met

hetzelfde thema als deze uitgave van

ons blad.

Dus, allereerst ons Bataljon en hoe het

ons zo vergaat in de vaart der militaire

volkeren, omscholend op de CV9035NL en vol in de reorganisatie. Als ik

zou kiezen voor het kortst mogelijke

antwoord zou ik moeten zeggen; het

gaat goed! Maar, dat is niet wat u

wilt lezen, dus wijd ik wat meer uit.

Afgelopen maand heeft ons laatste

peloton haar CV90s ontvangen en

wordt hiermee het laatste stukje van

de omscholing ingezet. Nog een week

schieten met dit fantastische voertuig

begin januari op de Marnerwaard

en ook dit laatste peloton is volledig

gereed voor de doorstart. Het was een

roerig jaar, ondanks dat omscholen

van YPR op CV90 lijkt op structuur en

planning.

personeel. Toch zie je, ondanks

dat we er nog midden in zitten,

dat de reorganisatie van het

pantserinfanteriepeloton een

positief effect heeft op de

kwaliteit van de gevechtskracht.

De dubbele kaderset, voor zowel

het bereden als het uitgestegen

deel van het peloton, zorgen

voor een kwaliteitsimpuls

waarbij met name de kwaliteit

van het uitgestegen deel steeds

dichter bij de kwaliteit van het

luchtmobiele infanteriepelotonkomt. In combinatie met

de CV90 levert dit een

geweldige brok capaciteit

op, zowel voor optreden hoog

in het geweldsspectrum als

voor allerlei stabiliserende

activiteiten. De snelheid,

bescherming en vuurkracht

zijn fenomenaal, al zal het

35mm kanon nooit het

gat kunnen opvullen wat is

geslagen door het wegvallen

van de Leopardtank. Dat we

nog veel moeten leren van

dit nieuwe systeem, met het

daarbij behorende battleeld

management systeem,

moge duidelijk zijn. Maar de

pantserinfanterie is klaar voor de

toekomst en voor alle uitdagingen die

deze toekomst ons gaat bieden.

Dat brengt mij bij een korte terugblik

op onze laatste Phaffdag, afgelopen

23 november. Een dag die vijf jaargeleden in het leven is geroepen als

traditiedag voor ons Regiment door de

Luitenant-kolonel bd Ferry Tummers

en die inmiddels vast verankerd is

in onze Regimentsagenda. Deze

Phaffdag heeft ons de afgelopen

jaren mooie dingen opgeleverd, zoals

de Canon RLJ van twee jaar geleden,

als eerste Regiment van de KL en

de grote renie van Indiveteranen

van afgelopen jaar. Zoals hierboven

vermeld, was het thema van dit j aar het

feit dat het Regiment LJ inmiddels 50

jaar gemechaniseerd en gepantserd

optreedt. Goede lezingen, die verleden

en heden aan elkaar koppelden

Beste Regimentsgenoot,

vriend van het Regiment of toevallige lezer

De KL reorganiseert ingrijpend, ik

heb u daar al eerder over bericht.

Daarmee staan bijna alle tollen

los, ondanks dat de reorganisatie

binnen de infanterie nog wel meevalt,

vergeleken met die van bijvoorbeeld

de vuursteuneenheden. Toch merkje, dat als de hele wereld om je

heen in beweging is, je zelf ook in

beweging komt. Onder druk van deze

reorganisaties, waarvan het tijdpad

steeds weer wijzigt, zie je personeel

de organisatie verlaten en zie je dat

alle niet geplande activiteiten, we

zouden het vroeger steunverleningen

noemen, door minder eenheden

uitgevoerd moeten worden. Kortom,

we zijn met grote regelmaat aan de

beurt om bijvoorbeeld staatsbezoeken

of de opleiding van onze ofcieren en

onderofcieren te ondersteunen naast

de ondersteuning van allerlei cursussen

en opleidingen met materieel en


3/23

3De Limburgse Jager

60ste Diner de Corps Oicieren

Het 60ste Diner de corps voorofcieren LJ zal worden gehouden opvrijdag 11 januari 2013 in de VanHornekazerne te Weert. Indien U geenuitnodiging heeft ontvangen kunt Ucontact opnemen met de Kap-adjvan 42 BLJ kap A.R. Tabor, ar.tabor@mindef.nl of 040-2666170.Dit jaar kunt U consumptiekaartenkopen. Het barpersoneel zal hetbedrag van Uw bestelling afstrepenvan de kaart. Aanmelden voor 25december 2012!!! Kan via emailsecsrlj@limburgsejagers.nlDe deelname aan het dinerbedragen 35,00 te voldoen opbankrekeningnummer ( ING) 72752t.n.v. Stichting Regiment Limburgse

Jagers, Wienkeskoel 94, 6074 HHMelick. Voor buitenlandse betalingengeldt IBAN NL98 INGB 0000 0727 52,BIC INGBNL2A.

De Eagles aan de Dis

Inhoud

VoorwoordRegimentscommandant 1

Van oud naar nieuw 5

Oirschotse heide stuk kleiner 7

Rijden en vurenwel beter en anders 9

Oude tijden herleven 11

De Boxer, de krachtpatser 14

De keuze voor de AMX 17

Collage Pantservoertuigen 20

Van lopen naar rijden 22

PIROC 24

Aanschaf nieuwe PIGV 26

YPR- Website team 30

Pantserfolklore 32

VVRLJ 34

SFOR4 36

Halvemaanhoornsweer in gebruik 38

Jos Gelissen,ofcier en kunstenaar 39

Van de Stichting 40

Colofon 41

gecombineerd met een static show

met een mooie mix van oud en

nieuw materiaal, onderstreepten dit

onderwerp.

Tijdens deze Phaffdag houden we

traditioneel een herdenking, waarin we,

naast de gevallenen in alle afgelopen

conicten, de overleden Limburgse

jagers in dat jaar herdenken. Dit jaar

was dat een lange lijst, waarop vooral

de Majoor bd Sjeng Derks en de Majoor

bd Ger Vroemen opvielen. Van beiden

hebt u een in memoriam kunnen

lezen in het vorige LJ-er blad.

Dit jaar besteedden we tijdens de

herdenking aandacht aan een speciale

groep overledenen, namelijk zij

die vanwege ondraaglijk psychisch

lijden de keuze hebben gemaakt

om uiteindelijk uit het leven testappen. Ik maak iedere dag aan

den lijve mee binnen het Bataljon,

wat het betekent voor mensen om te

worstelen met wat ze tijdens de missie

Afghanistan, maar ook in Bosni-

Herzegovina in de 90-er jaren hebben

meegemaakt. Zij zijn niet zichtbaar

gewond, zeggen we dan wel eens.

Op 10 december a.s. wordt op tv het

docudrama Gesneuveld van Robert

Oey uitgezonden. Dit docudrama laat

op een indringende wijze zien wat er

gebeurt in de familiekring van een

aantal gesneuvelden uit de Afghanistan

periode. De pijn en het verdriet zijn

voelbaar en maken veel indruk. Zoals

u wellicht weet, heeft 42 BLJ negen

gesneuvelden uit die periode, waarvan

er ook een aantal in het docudrama

zitten. In de documentaire zit ook

een collega, overigens niet van ons

regiment, die onder druk van de missie

zelf uit het leven is gestapt. Dat heeft

op mij erg veel indruk gemaakt, omdat

we ons nog onvoldoende realiseren

soms, wat een missie bij mensen kan

losmaken. Dat maakt mij nog bewuster

van de verantwoordelijkheid die we

gezamenlijk hebben om goed voor

onze collegas te zorgen en voor hun

thuisfront. Niet zichtbaar gewond zijn

heeft in de meeste gevallen nog veel

meer impact op een gezin of familie,

dan wanneer iemand een been of

arm mist. Het was goed om daarbij

stil te staan tijdens de herdenking en

ik spreek de hoop uit dat we hiervoor

blijvend aandacht hebben.

Een zwaar einde aan wat een

voorwoord moet zijn wat u als lezer

prikkelt om te gaan lezen. Ik hoop dat

dit nog steeds het geval is en wens u

daarom veel leesplezier toe.

Luitenant-kolonel Marc Jacops

Regimentscommandant Limburgse

Jagers en Bataljonscommandant van

42 Painfbat LJ


4/23

5De Limburgse Jager

Als jonge onderofcier werd ik in Juli2010 geplaatst bij de C-cie en begonik als Commandant van een pantse-rinfanteriegroep. Dat was de eerstekeer dat ik in aanraking kwam met een

YPR. Simpel voertuig, geen poespas enweinig elektrisch vernuft. Een voertuigwat (bijna) altijd werkte en weinig lasthad van fouten in het systeem. Maar

het werd ook tijd dat we met de tijdmee gingen en dus werd de CombatVehicle 90 (CV9035) ingevoerd. Mooivoertuig, de vorm, het geluid maar ookzijn bewegingen. Dat vond ik toen en nunog steeds.

Wij, de C-cie, werken nu sinds januari2012 met de Cv90. We hebben ver-schillende Pantserbivakken dan welverschillende schietoefeningen gedraaidmet de CV90. Als je het nieuwe voertuigvergelijkt met het oude dan is tijdenshet schieten al gebleken dat als je deprocedures goed volgt dat het apparaatschiet als een scheermes, mits je goedgejusteerd hebt natuurlijk. Ook in hetveld merk je dat, in vergelijking met de

YPR, het nieuwe gevechtsvoertuig inalles een verbeterde versie is. Het voer-tuig is veel stiller en je staat in no-time

op je doel. De vijand word al bang als jealleen maar op ze af komt rijden. Zoalsmet elk nieuw voertuig kwamen wij erachter dat ook de CV90 met kinderziek-tes te maken heeft. Veel zijn er al uitge-haald door de eenheden die de CV90al eerder in gebruik hebben genomenmaar nog lang niet alles. Zo is de CV90(nog)storingsgevoelig en heeft het zijnmankementen maar als je dit afstreepttegen het feit dat het voertuig snelleris, nauwkeuriger schiet en er veel extra

dingen op zitten wat het voor ons in hetgevecht zoveel voordelen (Bijv. BMS,een laser, goed warmtebeeld) geeft dathet het vechten makkelijker maakt enhet de overlevingskans vergroot, danis de aanschaf zeker de moeite waardgeweest.

met Limburgse jager groetSgt van de WeteringVoertuig commandantEhd 5 C/Eagle- cie

Van oud naar nieuwSgt Paul van de Wetering

VoertuigcommandantEhd 5 C/Eagle- cie

Laatste schot YPR C-Cie

CV9035HET nieuwe gevechtsvoertuig


5/23

7De Limburgse Jager

Oirschotse heidestuk kleiner dankzijrazendsnelle cv90Tweede-Luitenant J.M.P. van Nunen,

pelotonscommandant A compagnie

Al met al is het voertuig echt eenverbetering!, concludeert LJ1 JoostBrooijmans. Sinds 2009 werkt Joostals chauffeur bij het 2e peloton van de

A-Ganzencompagnie. Hij is begonnenop de YPR, maar mag zich sinds junivan dit jaar de trotse bestuurder vanhet nieuwe infanteriegevechtsvoertuigCV9035 NL noemen.

KrachtBegin oktober heeft de A-compagnie opde Oirschotse Heide het eerste pant-serbivak met de CV90 uitgevoerd. LJ1Brooijmans heeft met de YPR diverseoefeningen meegemaakt (o.a. Marne-waard, Duitsland en Noorwegen) en hijmerkt de afgelopen maanden duidelijkde verschillen met het nieuwe voertuig:De snelheid is toch wel echt een grootverschil. Vlak voordat we de YPR afstoot-ten was hij niet meer vooruit te branden.We haalden met moeite de 30 km/uur.Nu rijden we moeiteloos 40/45 km/uurdoor het terrein, maar dan achteruit!.Door de snelle acceleratie en hoge

topsnelheid (>70 km/uur) dendert hetnieuwe voertuig door het terrein. De oe-fenterreinen lijken hierdoor nog kleinerte zijn geworden.

Barstensvol techniekVooral de enorme hoeveelheid electro-nica die in het voertuig is gestopt in devorm van computers en processorenmaken de verschillen met de YPR groot.Het voertuiginformatiesysteem (VIS)speelt een centrale rol voor de chauf-feur. In het VIS vind ik alle handleidin-gen en kan ik de complete status vanhet voertuig zien. Daarnaast kunnenwe 360 om ons heen kijken doorde cameras. Achteruitrijden kan ik nuzelf met behulp van de achteruitrijdca-mera. Ik hoef dus niet meer te wachtenop aansturing en dat scheelt crucialetijd, vertelt de Limburgse jager. Ook hetBattleeld Management System (BMS)is een belangrijk hulpmiddel. BMSprojecteert de kaart van het inzetge-bied op het scherm en fungeert voor dechauffeur vooral als navigatiesysteem.

De chauffeur kan de vooraf ingetekenderoute zelfstandig rijden, zodat ook nu decommandant meer tijd en ruimte heeftvoor andere zaken. Het klimaatsysteem

dat bestaat uit 2 kachels en een airco isook een aangename verbetering. In alleafzonderlijke ruimtes van het voertuigkan het klimaat aangepast wordenaan de wensen van de gebruiker. Hetopstarten van het complete systeemmet al zijn computers kost wel meer tijd.Waar je met de YPR de motor startteen wegreed duurt nu het onderhoudvoor gebruik en het opstarten een stuklanger!

Mooie tijdenDe CV90 is tot heel veel in staat, mitsalle gebruikers het voertuig met de

juiste zorg behandelen, vindt ook Sld1Brooijmans: Het is echt een verbeterdvoertuig. De CV90 is ook een duur ap-paraat waar we zuinig op moeten zijnen goed moeten onderhouden. Dangaan we er nog hele mooie tijden meebeleven!


6/23

9De Limburgse Jager

Rijden en vuren,wl beter en andersKpl1 Jeroen en

Sld1 Roel B-cie

Met de invoering van de CV90 zijn weaan het einde gekomen van het tijdperk

YPR- PRI. De omscholing is een inten-sieve, maar goed te volgen cursus. Degrote voordelen van de CV90 zijn teneerste dat de boordschutters rijdendkunnen vuren waarbij dit bij de ypr

nog altijd stilstaand was. Daarnaastheeft de CV90 een DAS (defensive aidsuite), dat betekent dat als het voertuigaangelaserd wordt, de toren meteen dierichting heen draait waar het vandaankwam en vervolgens ook meteen rookkan afschieten.

De commandant zit nu naast de schut-ter waardoor zij een hecht team kunnenvormen. Daarnaast heeft de comman-dant de beschikking over eigen waarne-mingsmiddelen waardoor het opsporenvan doelen twee keer zo snel gaat. Ditsysteem wordt het hunt en kill systeem

genoemd. Tevens kan de commandantde schutter overrulen waardoor hij zelfhet kanon kan besturen en afvuren.Daardoor kunnen prioriteit doelensneller uitgeschakeld worden. Hetenige nadeel van de CV90 is dat als deelektriciteit uitvalt het systeem een heel

stuk moeilijker wordt om te besturen.Voorheen op de YPR was dit altijd nogwel redelijk te doen.

Door het veranderen van het kaliber vanhet kanon van 25mm naar 35mm is ereen nieuwe munitiesoort bij gekomen.Deze munitie wordt de KETF munitiegenoemd. Dit staat voor Kinetic EnergyTime Fused en houdt in dat het patroonwordt geprogrammeerd om enkelemeters voor het doel al te ontploffen,waardoor er 407 cilindrische subpro-

jectielen van elk 1,24 gram de vijandtegemoet vliegen.

De richtgrepen zijn ook verbeterd waar-door nu alles op het stuurtje zelf aan-wezig is en je niet zoals bij de YPR allesop een kast naast je om moest zetten.Dit bevordert de snelheid waarmee eendoel uitgeschakeld kan worden. Je kuntook met veel meer precisie schieten

omdat je nu gebruik kunt maken vaneen laser die de afstand voor je opmeet.Hierdoor hoef je niet meer te gokkenhoever het doel staat, zoals je dat bijhet kanon op de YPR nog wel moestdoen. Bovendien berekent het systeemautomatisch de baan van de munitievoor je, waardoor je altijd midden doelkan richten.

Al met al is de CV 90 een heel mooivoertuig met wat betreft het richten enafvuren er vele verbeteringen in vergelij-king met de YPR zijn.


7/23


8/23

13De Limburgse Jager

Vlissingen gaan. Daar wordende onderkomens verder afge-bouwd en kan er iets wordengegeten.2000. Het markante geluid vanstoppende yaps klinkt door hetterrein. InstijgenVerplaatsen naar het tenten-kamp, plaatsnemen met bijna100 man in een grote nissen-hut.En de les van het Instructie-team VCO RACR.. niet geheelonbekend maar toch primales gevolg door een praktijkopdracht. een RACR van puntnaar punt. Het weer zat ookmee; het was gestopt metzachtjes regenen. Een paar uurdwalen op alleen een kompasen steeds maar 1 punt door

een voor velen een onbekendoefenterrein viel toch tegen.Woensdag 0200. Even rust inhet zelfgemaakte onderkomen.Gelukkig een vuurwacht eenvuurreector gebouwd, komtgoed uit in de regen. Heb je watte doen tijdens de wacht.0600. Reveille! Weer die 4-ton-ners en weer een beredenverplaatsing. Gelukkig beschikthet KCT ook over een O&O enworden we vermaakt op deHIBA Hollandia, de touwbaanen de klimtoren. En iets mettijden dat vinden ze ook mooidaar, die instructeurs.Eerst wat uitleg en een keer oftien oefenen, voordat je de helebaan in n keer ook nog eenaantal keer kunt doen.Dan weer terug naar hettentenkamp. Demo hoe kan ikaan eten komen en krijg ik heteetbaar. Dat was een goeie les;geen magnetron en geen moe-

der te bekennen. Raar ding eenaardappel die niet in patatvormis. Maar toch gelukt.2030. Weer verplaatsen, weereen sportveld op de kazernewaar we even opgewarmdworden om plaats te nemen inde lmzaal. Daar krijgen we een praatjeen een lm van de sectie werving enselectie van het KCT. Voor sommige hetmoment om even op krachten te komenen bij te slapen.Donderdag rond 0200. Weer slapen inde onderkomens.0600. Reveille, 4-tonners, verplaatsten,het begint te wennen, de berusting wezien het wel, ze maken ons niet meergek de knop is al een poosje om.

Weer de kazerne, maar nu groepsop-drachten. De Sgtn krijgen de opdrach-ten en tijden. Alle hindernissen omhet sportveld worden nog eens goedbekeken.Dan eindelijk, aan het einde van deochtend worden we verzameld. We gaanterug naar bivak Vlissingen en er wordtopgeruimd. De kaderleden gaan meenaar het tentenkamp voor een evalu-atie.

En dan 1400 het appl waarbij deOndersteuning wordt bedankt en deoefening erop zit.We hebben het samen gedaan, alleEAGLEs door elkaar gegooid, niet opelkaar ingewerkt en toch een uitstekendresultaat.

PS. Voor de RLJ Veteraan. Ze staan ernog steeds diezelfde klimtoestellenvan onze groenevrienden.


9/23

De Limburgse Jager 15De Limburgse Jager

jdens de Phaff dag werd door derma Rheinmetall MAN Military Vehi-es NL de Boxer getoond. Ondanks dat

et weer niet meewerkte namen veelenteresseerden ruim de tijd om ziche verdiepen in dit nieuwe voertuig, datrotendeels in Nederland geproduceerdordt.

Het Boxer-pantserwielvoertuig gaatvana begin 2013 de nog aanwezige

YPR-pantservoertuigen en deM-577-pantserrupscommandovoer-tuigen bij de Koninklijke Landmacht

vervangen.

et nieuwe voertuig, de Boxer, kenmerktch door een modulair systeem. Elkoertuig bestaat uit 2 delen: een gestan-aardiseerd driver-module (rijdendeedeelte, het onderstel) en de daaropissiespecieke-module (de opbouw

p het rijdende gedeelte). De missie-odule verschilt per Boxer-uitvoering.e Boxer heeft een hoge mobiliteit, eenroot laadvolume en laadgewicht en hetedt superieure bescherming aan dezittenden van het voertuig.

SpeciicatiesLengte 7,93 meterBreedte 3 meterHoogte 2,4 meter (afhankelijk van

missie-module)Maximale gewicht totaal 35 tonMaximale snelheid 103 km/uBewapening Protector M151 met een

.50 mitrailleurMaximale bemanning 9 personen

De aanschaf van de Boxer is een sa-menwerkingsverband tussen Nederlanden Duitsland. Nederland schaft 200

Boxer-pantserwielvoertuigen aan in 6verschillende uitvoeringen.

1. Boxer Commando Post (CP) -commandovoertuig Aantal: 60 Bemanning: 1 commandant, 1

schutter, 1 bestuurder als vastevoertuigbemanning, 3 stafofcie-ren, 1 stafassistent (op de plaatsvan de commandant). Het voertuigbiedt de mogelijkheid voor 1 extrapersoon.

De Boxer CP is ingericht voor com-mandovoering en wordt ingezetbij diverse gevechtsbataljons.Het wielvoertuig biedt ruimte

aan maximaal 4 werkstations diedoor een local area network (LAN)gekoppeld kunnen worden aan hetBattleeld Management System(BMS) en het Theatre Indepen-dent Army and Air Force Network(Titaan).

2. Boxer Ambulance (AMB) -gewondentransport-voertuig Aantal: 52 Bemanning: 1 bestuur-

der, 1 commandant en 1geneeskundig verzorger.

De Boxer AMB vervangtde YPR-gewondentrans-port uitvoering (GWT).Het voertuig kan maxi-maal 3 liggende of 7zittende patinten, ofeen combinatie van 2liggende en 3 zittendepatinten, of 1 liggendeen 4 zittende patintenvervoeren.

3. Boxer Geniegroep(GNGP) - genievoertuig Aantal: 53

Bemanning: 1 comman-dant van de geniegroep,1 chauffeur, 1 waarne-mend commandant, 1schutter en 5 leden vande geniegroep.

De Boxer GNGP vervangtde YPR-genie. Defensiebouwt 12 Boxer GNGP-voertuigenom naar de Boxer Battle DamageRepair (BDR).

4. Boxer Battle Damage Repair(BDR) reparatievoertuig Aantal: 12 Bemanning: 1 commandant, 1

schutter en 1 bestuurder. Er isplek voor 1 passagier.

Het voertuig wordt ingezet voor deonderhouds- en diagnosegroep bijeen aantal eenheden.

5. Boxer Cargo (Cargo) -cargovoertuig Aantal: 27 Bemanning: 1 commandant/

schutter en 1 chauffeur. De Boxer Cargo vervangt de YPR-

vracht. Het voertuig is ingerichtvoor het vrachttransport. Despeciale laadvloer in de Boxerzorgt ervoor dat de vracht veiligvaststaat.

6. Boxer Driver Training Vehicle(DTV) - rijlesvoertuig Aantal: 8 Bemanning: 1 bestuurder (cursist),

1 rijinstructeur en 2 cursisten. Het opleiden van bestuurders

gebeurt met het Driver TrainingVehicle.

Remote controlled weapon systemMet uitzondering van de Boxer Ambulan-ce, bestaat de bewapening van de ove-rige Boxer-uitvoeringen uit een remotecontrolled weapon system. Dit houdt indat de schutter niet meer in het wapen-station zit, maar op een andere plaatsin het voertuig. Vanaf die plek bedienthij het wapenstation met behulp vaneen beeldscherm en joystick.

De Boxer,de krachtpatser


10/23

17De Limburgse Jager

Op weg naar mechaniseringen motoriseringDe Werkgroep Mechanisatie en Motori-satie van KL was belast met de voor-bereiding van de keuze welk materieelwerd aangeschaft. Het project ging in1960 van start. De KL verwierf uitein-delijk drie voertuigfamilies: de DAF

YP 408, de AMX 2D/12 en de FMCM113A1. Deze uit operationeel en logis-tiek oogpunt geenszins ideale oplossingwas vooral een gevolg van de tijdsdrukwaaronder het onder pantser brengen

van 1e Lk plaatsvond.

Het voertuig dat als een van de eerstein beeld kwam, was de YP 408. Dit voer-tuig was ontwikkeld voor het vervoervan de Koninklijke Familie in tijden vanoorlog. Nadat daartoe drie voertuigenwaren gebouwd, ontstond de gedachtedat het voertuig in aangepaste vorm ookgeschikt kon zijn voor het vervoer vande pantserinfanterie. Bij de beproevingbleek echter dat de YP 408 in het ter-rein de Centurion niet kon volgen. De KLachtte het gewenst dat tenminste npanterinfanteriebataljon per brigadewas uitgerust met een personeelscarrierdie de tanks van de brigade overal konvolgen.

Daarom moest worden omgezien naarzon voertuig. Daartoe werden eenvolrups armoured personel carrierM59,een volrups Henschel HS 30 Schtzen-panzer langen een Alvis Saracen 6x6armoured personel carrierbeoordeeld.Geen van deze voertuigen bleek ge-schikt. Daarmee was de keuze beperktgeworden. Voor invoering op kortetermijn resteerden nog twee volrupscar-riers: de Franse AMX 12, van het Atelierde construction dYssy-les-Moulineaux(AMX), en de Amerikaanse M113 van de

Food Machinery & Chemical Corpora-tion (FMC).

De keuze werd verder benvloed doorde onderhoudsproblemen bij de lichteChaffee tank. Deze werd in 1961 van-wege de aanhoudende problemen uitdienst genomen. De KL had dus drin-gend behoefte aan een nieuwe lichtetank. De Amerikaanse M41 WalkerBuldog viel om technische en logistiekeredenen af. Daarom bleef alleen deAMX 13 over. Deze tank had hetzelfdeonderstel als de personeelscarrier. Ompolitiek-nancile redenen was een keu-ze voor de AMX ook gunstig in verband

met tekort op de betalingsbalans vanNederland ten opzichte van Frankrijk.

De keuze voor de AMXin de jaren zestig

door Sander Ruys

Het is dit jaar vijtig jaar geledendat de eerste AMX-pantservoertui-gen aan de KL werden ageleverdals onderdeel van de mechanise-ring en motorisering van het 1eLegerkorps (1e Lk). Die ontwik-keling was een gevolg van a-spraken binnen de NAVO die weervoortkwamen uit de verwachtin-gen over de inzet van nucleaire

wapens bij een eventueel conficten de mede daardoor gegevennoodzaak de manoeuvre-eenhedenmobieler te maken. Het 1e Le-gerkorps ging bestaan uit tweegemechaniseerde divisies volgenshet Landcent-model (1e en 4eDivisie) met legerkorpstroepen.Bij gebrek aan middelen blevende Ondersteuningsstrijdkrachtengrotendeels ongewijzigd.


11/23


e Kwartiermeester-generaal (KMG)nderwierp in 1960 drie typen vane AMX-familie aan een beperkteechnische beproeving: de lichte tank,e personeelscarrier en de 105 mmouwitser. Daartoe stelde het Franseger vijf voertuigen ter beschikking:

wee lichte tanks van het type AMX 2Det 75 mm kanon, twee houwitsers van

et type AMX 2C 105 mm L22 en eenersoneelscarrier van het type AMX 2D.

e conclusie van de beproeving wasat uit technisch oogpunt bezien zowelet voortbewegings- als het geschuts-edeelte redelijk betrouwbaar was. Diterd gestaafd door informatie die uitral, Zwitserland en Duitsland was

erkregen. Vergelijking met soortgelijkaterieel was niet mogelijk omdatt niet beschikbaar was. Volgens uit

ral verkregen inlichtingen warene lichte tank en de houwitser goedruikbaar. Verder achtte ook Belgie AMX-familie koopwaardig. De uitwitserland verkregen lichtingen overe tank wezen op veel bedrijfsstoringen,owel van motortechnische aard alsan geschutstechnische aard. Tenslotteeek uit de inlichtingen uit Duitslandat de Bundeswehrtot de conclusie wasekomen dat het AMX-materieel niet vol-eed aan de Duitse tactische eisen. Heterslag van de Nederlandse beproevingevatte de vernietigende conclusie vane beproeving van de personeelscarrieroor de Bundeswehr. Kort samengevat:ngengend beweglich, ungengendampffhig en nu reeds altmodisch.

j de beproeving voldeden de voertui-en van het type 2D beter dan die vanet type 2C. De zwakste schakel waset loopwerk waarvan de levensduuran naar schatting 2000 km belangrijkorter was dan die van andere rupsvoer-uigen van gelijke klasse. De perso-

eelscarrier bleek de Centurion in heterrein te kunnen volgen. Verder bleeke ruimte in de carrier voor het gemid-elde postuur van de Nederlandseoldaat aan de krappe kant. Met betrek-ng tot de houwitser wees de KMG ope in ontwikkeling zijnde Amerikaanse

T195E1 105 mm houwitser (de latereM108). Om verschillende redenen wasdeze vuurmond een aantrekkelijk alter-natief. Bij de lichte tank speelde verderde vraag of deze niet beter met eenzwaarder 105 mm kanon kon wordenuitgerust.

Om, voor zover mogelijk, een verge-lijking te verkrijgen met de AMX 12onderwierp het Detachement Beproe-ving Voertuigen (DBV) begin 1961 eenvan het Amerikaanse leger geleendeM113 aan een beperkte beproeving.De M113 was ook uitgerust met eenbenzinemotor. Reeds na enkele kilo-meters ontstond een ontplofng in demotor. Ook in de nieuwe motor ontstondeen ontplofng. Onderzoek wees uit dathet lage octaangehalte van de benzinede oorzaak was geweest. De fabrikantvan de motor schreef benzine met eennog hoger octaangehalte voor, maar diewerd niet door de KL gevoerd. De con-clusie was desalniettemin dat de M113,met uitzondering van de motor, uit tech-nisch oogpunt bezien een goed door-dacht en betrouwbaar voertuig was, dateenvoudig was te onderhouden en dateen grote levensduur had. De terrein-vaardigheid van de M113 was beter dandie van de AMX. Bovendien was voor debestuurder en de andere inzittendenmeer ruimte beschikbaar. De snelheidin het terrein van de M113 was groter,vooral door de toepassing van een auto-matische versnellingsbak. Onderhouds-techisch was de M113 aanzienlijk beterdan de AMX. Ook concludeerde de KMGdat het onderstel van de M113 een veellangere levensduur zou hebben dan datvan de AMX-familie.

Desalniettemin koos de regering voor deAMX-familie. Daarbij had de staatsse-cretaris van Defensie, M.R.H. Calmeyer,een doorslaggevende stem. Hij was

een pleitbezorger van de AMX-familie.Hij meende een soort tegenstand tebespeuren tegen Frans materieel.Weliswaar onderkende hij dat de AMX-familie wat eng was voor de Neder-landse militair maar desalnietteminwilde hij doorzetten, tenzij zich ernstige

bewaren zouden voordoen.Als argumenten voor de AMXgebruikte hij dat de AMXook elders was ingevoerd,over zijn kinderziekten heenwas en in de praktijk zijndeugdelijkheid had bewezen.Het voorstel te wachten opnieuwe ontwikkelingen weeshij af, verwijzende naar hetspreekwoord dat het betere

de vijand is van het goede. Tijdens eenbezoek in mei 1961 aan Isral sprak hijmet enkele commandanten die aan destrijd in de Sina hadden meegedaan endezen verzekerden hem dat de presta-ties van de lichte AMX tank uitstekendwaren geweest.

De eerste bestellingen in 1961 betrof-fen 131 lichte tanks, 458 personeels-carriers, 71 105 mm L30 houwitsers en23 bergingstanks. Na enkele nabestel-lingen kwamen deze aantallen uitein-delijk op 131 lichte tanks, 599 per-soneelscarriers, 82 houwitsers en 34bergingstanks. De regering verwachttedat in 1963 drie pantserinfanteriebatal-

jons met de personeelscarrier, drie af-delingen veldartillerie met de houwitseren twee verkenningsbataljons met depersoneelscarrier en de lichte tank zou-den zijn uitgerust, in 1964 gevolgd doorhet vierde pantserinfanteriebataljon envijf pantsergeniecompagnien met depersoneelscarrier en drie pantseranti-tankcompagnien met de lichte tank.

In september 1962 leverde de fabrikantmet drie maanden vertraging de eerstetien lichte tanks. De overige voertui-gen van de AMX-familie volgden in dedaarop volgende drie jaar. De KMGdroeg op 11 januari 1963 de eersteAMX-voertuigen ofcieel over aan deInspecteurs van de Infanterie en de Ca-valerie overgedragen. Vrij spoedig na deingebruikname bleken veel reparatiesnodig vanwege constructiefouten. DeCGS besloot daarop in oktober 1963 deindeling op te schorten tot mei 1964.

Vervolgens werden bij de lichte tankonder andere scheuren in de koepelontdekt. Dit leidde tot grote commotie

binnen en buiten de KL en opnieuw totuitstel van de invoering. Nederland hadin afwijking van Frankrijk gekozen vooreen 105 mm kanon. Het een en anderliep met een sisser af, maar de onder-houdsgevoeligheid en de inzetbaarheidbleef bij de hele AMX-familie een pro-bleem. Dat was niet alleen te wijten aande AMX maar ook aan de gebruikers diemoesten wennen aan het gebruik vantechnisch gecompliceerder en daardoorkwetsbaarder materieel.

Voor de pantserinfanteriebataljonsdie niet met de AMX personeelscar-rier werden uitgerust, werd de YP 408aangeschaft, maar dat was niet van-zelfsprekend. De eerste order voor de

YP 408 betrof 250 voertuigen. Begin1963 ontstond de vraag hoe na dezeorder de motorisatie voortgezet moestworden, met de YP 408 of met een an-der voertuig; de AMX was buiten beeld.Volgens de Inspecteur van de Techni-sche Dienst kon de keuze niet andersvallen dan op de YP 408, omdat deAMX veel duurder was en een beslissingmet betrekking tot het alternatief, deAmerikaanse M113E1, gezien de standvan zaken bij de ontwikkeling van datvoertuig, pas later zou kunnen wordengenomen. De CGS bepaalde echter dateen studie zou worden verricht naar devraag of alsnog de YP 408 zou wordenaangeschaft of een ander pantservoer-tuig, aangeduid als voertuig X. Vanwegehet ontbreken van alternatieven kondaarmee alleen maar de productiever-sie van de M113E1, de M113A1, dieeen dieselmotor had, worden bedoeld.Tevens bepaalde de CGS dat de op terichten pantsergeniecompagnien nietmet de AMX zouden worden uitge-rust en dat de daardoor vrijkomendevoertuigen werden bestemd om eenzevende pantserinfanteriebataljon temechaniseren. Dit was van belang voor

de te maken keuze, hoewel het zevendeAMX-bataljon uiteindelijk niet doorging.De KMG kwam in de gevraagde studietot de conclusie dat met het oog op eenspoedige beslissing helaas geen anderetypen dan de YP 408 en de M113A1 inbeschouwing konden worden genomenen dat beide voertuigen niet volledigvoldeden aan de TMT-eisen. De KMGadviseerde voorshands de keuze telaten vallen op de M113A1, maar dezecarrier eerst terdege te beproeven.

In juni 1964 bleek tijdens een verga-dering onder leiding van de CGS overde vraag of naast de AMX en de YP408 een derde voertuig moest wordenaangeschaft, dat hij een voorkeur hadvoor de M113A1 maar de Commandant1e Lk voor een wielvoertuig. Daaromschortte de CGS de besluitvorming optotdat meer ervaringsgegevens warenverkregen met het gebruik van de YP408 bij de troep. De Commandant vande 4e Divisie kwam tot de conclusie datde YP 408 een bijzonder geslaagd pro-duct was dat een wezenlijke versterkingbetekende van het potentieel en zeergoed paste in het operationele optre-den. Intussen woonde de Commandantvan het 1e Legerkorps demonstratiesvan de M113 in Duitsland bij. Hij rap-porteerde dat beide pantservoertuigenuit operationeel en technisch oogpuntgoede terreinvaardige voertuigen warenvoor de infanterie. Op grond van deoperationele, technische en opleidings-factoren had hij geen voorkeur, maarde logistieke factoren leidden tot eenvoorkeur voor de YP 408.

Tijdens een vergadering in november1964 onder leiding van de CGS werdgeconcludeerd dat de beproeving vande YP 408 had aangetoond dat ditvoertuig bij de infanterie geheel hadvoldaan en over voldoende terrein-

vaardigheid beschikte en dat het watbetreft onderhoud als aanvaardbaarkon worden beschouwd, zij het dathet gebruikersonderhoud moeilijkerwas dan bij de M113A1. Nu reeds wasbesloten tot invoering van de YP 408bij drie infanteriebataljons, besloot deCGS de overige bataljons ook met de YP408 uit te rusten terwijl de verkennings-bataljons en de verkenningseskadronsdie al de AMX lichte tank kregen, ookvoor het overige AMX-voertuigen zoudenkrijgen. Dit leidde tot twee aanvullendebestellingen voor de YP 408. In 1965besloot de regering na beproeving vaneen M113A1 alsnog tot aanschaf vande M113-familie voor de cavalerie, deartillerie en de genie.

Van de drie families kreeg de infanterievoor veertien pantserinfanteriebatal-

jons (Painfbats) de YP 408 en de AMXpersoneelscarrier. De YP 408 werdingedeeld bij 11, 12, 13, 15, 43, 44, 45en 48 Painfbat en de AMX bij 16, 17,41, 42, 46 en 47 Painfbat. De cava-

lerie de AMX 13 lichte tank en, nadateerst korte tijd de AMX personeelscar-rier was gebruikt, de M113-familie. Deartillerie kreeg ook de lichte tank voorde batterijen veldartillerie anti tank endaarnaast de AMX 105 mm L30 hou-witser. De pantsergenie werd vanwegede ambische eigenschappen uitgerustmet de M113-familie.

ConclusieAfsluitend kan gezegd worden dat dekeuze voor de AMX op grond van devoorhanden zijnde informatie niet voorde hand liggend of verstandig is ge-weest. Het is ook niet verwonderlijk datal begin jaren zeventig de zoektochtstartte naar een opvolger.


12/23


13/23


Van Lopen naar Rijdenl in 1960 maakte de KL kennis metet gepantserde gevechtsvoertuig AMX.e Franse versie werd beproefd en ge-emonstreerd voor het oog van de Ne-erlandse legertop op het oefenterrein La Courtine. Brigade- generaal bdnol verhaalt het navolgende hierover:

ind vijftiger jaren liepen wij compag-iesgewijs met het hele 16e BLJ twee

inters van Vijlen nabij Vaals naar degerplaats Oirschot. Het eerste jaardrie nachten, het tweede in vier.

verdag doken we in een schuilbivak.We hadden er gelukkig maanden op ge-efend in de parate weekenden. Ja hetas nog de tijd van infanterie-te- voet, alerden we met wat nieuweDikke DAFs beetje g emotoriseerd.egin jaren zestig verschenen toen deerste Franse rupsen Ik geloof dat weet een peloton van 4 AMXen in Laourtine met mijn Alfa Compagnie prak-jktesten moesten doen, een volkomenieuw tactisch optreden en eerste lijnsnderhoud ervaren. die tijd schreef ik al jaren verhalen in

nze Limburgse Jager. Communica-emiddel bij uitstek om onze eigenheid

e benadrukken, de kameraadschap tetimuleren en buitenwereld te informe-en. Kennelijk ook in 1960 vanuit Laourtine , waar we voor het eerst voch-

en met die nieuwe AMXen .Nog een bietje, Toon, Ho en weer gaan

de ijzeren tikken, staal op staal. Haigutter nie in, Hai mot r toch in kunne!Ja da kumt wel goed Toon, nog eenbietje. Toon zet m nog een eindjevooruit.Hij is met Cloudt uit Eindhovenbezig de track op de AMX te spannen.Er moest een schakel uit, want hij be-

gon te klepperen. Toon had dat meteengehoord, want hij was een van de drieopgeleide AMX chauffeurs en hij kon rij-den als de weerlicht met die wagen over

de modderige heuvels. Toon gift m nogeen bietje, zijn hand gaat omhoog meteen gebaar van duim en wijsvinger.

In de zware blubber van de tanksporenbij de Puy de Potence stonden ze tehengsten. Kille hamerslagen op split-pennen, ijzer op ijzer, ijzeren tikken inde wind en in de modder, doortrillendin heel het stalen karkas van de wagen.

Zijn vier vingers zitten aaneengeklon-terd door de modder en grijpen de sta-len staven. Hai moet r toch in kanne!...

Ja ho hai zit

Adje Koeman uit Goes is de derde vanhet stel. Ze klimmen weer in de luikenvan de AMX met de koptelefoons onderde binnenhelm, kijkt Adje Koeman menog even aan want hij ziet dat ik hetmaar een nauw gat vind en zegt nasaalmet de humor der realiteit achter deogen: Eerst het hier n kaptein in geze-ten: toen hebben we motte trekken, hijkomt r niet meer uut. En dan scheu-

ren ze weer de helling af en klauterenaan de overkant met loeiend toerentaler weer tegenop.Overigens was voor mij dat gedoe metpantser, tracks, splitpennen en mod-der niet nieuw. Want in 1949 was ik alsvaandrig bij het carrierpeloton van deOstCie van de 2e Kaderschool Infan-terie in Weert. Wat een ongeloofijkeontwikkeling en vooruitgang heeft onze

infanterie sindsdien doorgemaakt: me-chanisering, mobiliteit, communicatie,van AMX naar YPR en nu de CV90.

Als Regimentsoudste van het RegimentOranje Gelderland blijf ik op de hoogtevan het reilen en zeilen met die CV90.Na 50 jaar weer een geweldig nieuwwapen. Ook in 2012 zullen jonge ke-rels er weer leergierig , fanatiek er metplezier mee leren omgaan,- om weer

professionals te worden!Net als Toon Reinders ut Best, AdjeKoeman uit Goes en Cloudt uit Eindho-ven in 1960.da waar nog s ne tijd !

En dan wordt de AMX aangeschaft:Op 6 oktober 1961 wordt de eersteAMX het kamp Kranenburg in Harder-wijk ingereden. Daarna volgen er eenaantal op het PIROC om de opleidingenvoor te bereiden. Deze eerste voertui-

gen worden op 14 september 1962 be-mand door een peloton van de Demon-stratiecompgnie, dat ermee op de Dagvan de Infanterie in de Isabella kazerneeen demo verzorgd voor alle ofcierenen onderofcieren van de Infanterie.Het 16e Bataljon uit Oirschot is in 1963als eerste aan de beurt om het voertuigte ontvangen, gevolgd door het 42 BLJ.Dat bataljon vertrekt gelijk in septemberermee naar Seedorf. De AMX is inge-treden in de Regimentsgelederen enzal dat tot 1978 blijven.


14/23


ls je zegt pantserinanterie danwam men onlosmakelijk uit bij hetantserInanterie Rij- en Opleidingsentrum. De inanterie kreeg netoals de Cavalerie haar Rij- enTractiechool( RTS), haar eigen centrumaar kader en chaueurs kondenorden opgeleid op het nieuweantservoertuig; de Franse AMX.at speelde zich a in begin zestiger

aren. Het voormalige Engelse RAFamp in Zeelst bij Eindhoven werdaarvoor gereed gemaakt door het

ouwen van niet alleen garages enverkappingen voor de nieuwe voer-uigen, maar ook door de aanleg vanen groot betonbanen circuit.

p 11 januari 1963 was het zover date staatsecretaris, Lgen bd Calmeyer,nder muzikale begeleiding van onsanfarekorps Limburgse Jagers, hetu geheten Prinses Irenekamp ofci-el opende. De gasten kregen ook hettgebreide betonbanen circuit (de kra-

eling) te zien, waar nadien tientallenren de aspirant chauffeurs de eerstekunsten werden bijgebracht, eeren zich op de openbare weg mocht

verplaatsen. Na de AMXn stroomde in1963 ook het Nederlandse pantserin-fanterie wielvoertuig, de YP-408 binnen.Dit voertuig was voordien uitgebreidgetest o.a. door onze Demcianen, maarzou niet bij de RLJ bataljons worden ingevoerd.

Het PIROC, ook wel populair genoemdhet Pantser Infanterie Rust- en Ontspan-ningscentrum, straalde door de ruimeen groene opzet ook wel rust uit. Deeerste commandant was overste Her-

brink. Op 25 maart 1963 verwelkomdehij de eerste groep ofcieren en onder-ofcieren van 42 BLJ voor de omscho-lingscursus tot pantserinfanterist. Hijwees hen op de vuistregel dat van nu afaan 40% van alle beschikbare tijd aanonderhoud zou moeten worden besteed.En dat het veranderen van infanteristtot pantserinfanterist ook een geeste-lijke omschakeling inhield, zover dat hettechnisch denken soms zwaarder zoukunnen wegen dan het tactisch denken.Wijze woorden. De BLJers hadden toen3 weken nodig om om te scholen. Dehuidige pantserinfanteristen, die van de

YPR overgaan op de CV9035 hebbendaar 10 weken voor nodig. Wat techniek

ons doet. (foto groepje ofcieren, graagbijschrift Prins Bernhard, Lkol Herbrinken Kap Derks, C- AMXInstrCie)

Vele collegas, zouden in de 40 jaar dathet PIROC heeft bestaan, als comman-dant volgen, waaronder de LimburgseJagers, van Drent, Hofman, Fontein,Franssen en van Harskamp. En ook inhet ofcieren onderofcierscorps ende groep korporaal rij-instructeurs vanhet centrum dienden vele LimburgseJagers. Zij hadden de mogelijkheid hun

PIROC

parate functies bij het 16e en de 13ezelfstandige compagnie in de Leger-plaats Oirschot af te wisselen met eenwat rustiger bestaan. Zo ook onzeoud- Regimentscommandant, oversteJan Bleijerveld. Hij begon zijn ofciers-carrire op het PIROC als pelotonscom-mandant en zou er nog twee maal inandere functies terugkeren. Alles wasnieuw, zo vertelt hij, lessen beladingmoesten worden ontwikkeld, voertui-gexercitie, onderhoudscursussen, etc.Want niet alleen chauffeurs werden inhet kamp opgeleid, maar ook boord-schutters, ofcieren en onderofcierenmoesten het voertuig van buiten, maarvooral van binnen kennen. Zij moestenen moeten immers in staat zijn het on-derhoud uit te voeren en controleren. Erwerden vele syllabi geschreven, onder-houdslijsten ontworpen, etc. De infante-rist schoot niet alleen meer met geweeren mitrailleur, maar moest ook met deinzet van een voertuig vertrouwd raken.Kortom het PIROC werd naast de Infan-

terieschool, later OCI, een waar tweedeInfanterie centrum. ( Foto AMX 2x )

Dat bleef ook zo nadat in 1978 de AMXwerd vervangen door het geavanceer-dere Amerikaanse voertuig de YPR-765.Ook voor dat voertuig werden de chauf-feurs in Veldhoven, waar Zeelst inmid-dels in was opgegaan, opgeleid. Voor ditvoertuig werd een heuse simulator gen-stalleerd. Het was een chauffeurscabinevan de YPR, gebouwd op een stellage,die alle bewegingen van het voertuigkon simuleren. De installatie reageerdeop de bewegingen van een zgn naai-machinevoetje met miniatuurcamera,dat zich voortbewoog over een grotemaquette, waarop verschillende ter-reintypen en wegen waren aangebracht.

De aspirant-chauffeur kon op deze wijzezonder n meter te rijden de hande-lingen in het bestuurderscompartimentvan het voertuig zich eigen maken. Eenware ontwikkeling en uitdaging voor deinstructeurs. Later werd de maquettevervangen dooreen gedigitali-seerde versie vanhet terrein en we-genstelsel. (FotoSimulator)

De gemeenteEindhoven zochtruimte om wonin-gen te bouwen enwist Defensie tebewegen het op-leidingscentrumte verplaatsennaar een terreingelegen naast deGenmaj De Ruytervan Steveninckka-

zerne aan de Oir-schotse Dijk. Ookdaar werd weereen uitgebreid rij-circuit aangelegd.Het PIROC werdin 1996 ingepastin het nieuwgeformeerde Op-leidingscentrumRij, waarin allerijopleidingen vande gehele Defen-sieorganisatie zijnsamengebracht.En denitiefverhuisden deopleidingen naarde nieuwe locatie

de Strijpse Kampen in mei 2003.Zo kwam een einde aan het Rust enOntspanningscentrum van de Pant-ser Inanterie, waar vele duizendenberoeps hun cursus volgden endienstplichtigen werden opgeleid alschauffeur pantservoertuig. Een locatiewaar menig Limburgse Jager nog metweemoed aan zal terug denken.

Maar de opleidingen voor de pantse-rinfanterie gaan door. Op het Oplei-dings- en Trainings Centrum Rij (OCT-Rij)worden nu de chauffeurs op de CV9035opgeleid en starten wederom eer menin het eigenlijke voertuig gaat rijden,zoals ook hun YPR voorgangers, op eengeavanceerde rijsimulator.

NB1: de opening van het PIROC is tezien op het videokanaal van onzewebsite.

NB2: de Stichting heeft nog extra be-hoefte aan info en fotomateriaalvan het PIROC en haar bewonerste sturen naarinfo@limburgsejagers.nl


15/23


nze YPR heet, na in 1978 te zijngestroomd, agelopen 27 juni 2012jn laatste schot gelost. Dit voertuigeet 34 jaar zijn diensten bewezen binnen en buitenland, Duitsland,enemarken, Tsjechi, Polen, Slo-akije, Bosni en Aghanistan. Maarelen weten niet dat de ontwikke-ng al 7 jaar na de invoering van deMX begon. De kenner en motor vanet project, onze Regimentsgenootverste Boy Pruijmboom, oud-Com-

mandant Demcie, heet zijn geheugenver dit project geactiveerd en zeeredetailleerd op papier gesteld. Hierjn inormatie en ook van zijn collega

olonel Piet Heikoop.

PIGVAl in 1969 ontstond de behoefte omte kijken, ter vervanging van de AMX,naar een Pantser Infanterie GevechtsVoertuig ( PIGV) dat meer zou voldoenaan de moderne eisen van gevechts-voering. In NAVO-verband bleek dezebehoefte niet alleen in Nederland maarook in Engeland en Belgi te bestaan.Omdat de TMT-eisen ( Tactisch & MilitairTechnische eisen) van deze landen vooreen PIGV in grote lijnen overeenkwamenen NAVO-standaardisatie gewenst was,werd een projectgroep opgericht. Hetbetrof dan ook zon 5000 voertuigen,de Britten met 3500, Belgi 700 en

Nederland 800 stuks. Gezien het omeen groot aantal voertuigen zou gaan,wilde men trachten uit economischemotieven een Nederlands fabricaat teontwikkelen. Zo werkten DAF en de mi-nisteries van Defensie en Economischezaken samen om de PIGV-studie uit tevoeren. De projectgroep kwam al snelmet een concrete visie, zelfs met eenopengewerkt schaalmodel 1 op 10. Hetvoertuig zou moeten worden uitgerustmet een twee mans toren, schutter encommandant, een snelvuurkanon encoax-mitrailleur. En naast chauffeuren helper-schutter zouden nog achtinfanteristen moeten worden vervoerd.Echter waar de Britten alles willenbehalve het aankopen van een voertuigin het buitenland haakten ze snel af. Endat deden ook de Belgen, omdat bij een

aantal van 1500 de prijs aanzienlijk zoustijgen. En dat gold uiteindelijk ook voorons land.

Andere keuzetoch was de PIGV-studie niet voor nietsgeweest. De voertuigen die de meesteovereenkomsten hadden met deDAF-PIGV, waren de Duitse Marder enUS-Bradley. Zij vielen af door de hogekosten (Marder) en te late leverings-mogelijkheid (Bradly 1984). Zo kwammen uit bij FMC, die de bekende M113verder had ontwikkeld tot de M113A1Product Improved versie (latere NLbenaming YPR-765). De lichtgewicht

aluminium romp, bekend van de M113,was versterkt met zgn spaced laminatearmour.

Het gewenste drijfvermogen wasverkregen door tussen de beplatingpolyethaanschuim aan te brengen.Echt ambisch kon het voertuig nietgenoemd worden, want de voortstuwingzou moeten komen van schoepjes aande track, wat onvoldoende was voorsnelstromende rivieren. En ook de ge-schutskoepel was slechts voorzien vooreen kanon van 20 mm. FMC reageerdesnel op de behoefte om een geschut-koepel te ontwikkelen voor zowelkanon als coax -mitrailleur. Het voertuigvoldeed daarmee aan de TMT-eisen

waar een combi van dietwee wapens was gesteld,al konden er maximaal 11

man in vervoerd worden.Het voertuig was daarmee

feitelijk in grove lijnen

ontwikkeld. En ook de prijs was accep-tabel, f 300.000 voor het voertuig enf 300.000 voor de bewapening, dus f600.000 per voertuig. Lijkt niet veel,maar het totale project kostte Nederlandtoen toch wel 4 miljard gulden !!De Nederlandse technici vroegen zichaf of een voertuig, met zowelmotor als toren aan de rechter-zijde geplaatst, niet veel meerslijtage aan het rechter loop-werk zou opleveren en hoehet het drijfvermogen na-delig zou benvloeden.Aldus werden vierprototypen besteld,

twee met de torenaan de rechter-zijde en twee aande linkerzijde. Naeen duurproef van6000 mijl kon ergeen noemenswaar-dige slijtage wordengeconstateerd.

Wapenssteemmaar in 1973 begon de keus voorhet wapensysteem. De behoefte wasaan een effectief wapen, een kanon engeen Pantseranklopfgert, zoals deDuitsers de 50 op de AMX noemden.De keuze voor het kanon viel in eersteinstantie op een kanon van Rheinmetallmet een kaliber van 20 mm. Hiermeekon echter maar met n munitiesoortworden geschoten. Ook bleek de door-boring van een pantserplaat van 20 mm

zo onvoldoende dat de kogel er zelfs inbleef steken. Het 25 mm kanon van

de Zwitserse rma Oerlikon, watal beproefd was in combina-

tie met de HV apparatuur van

Philips USFA voor de M113 C&V van decavalerie, gaf betere resultaten en hadal de mogelijkheid om twee munitiesoor-ten te kunnen verschieten.

Een tweede Limburgse Jager-ofcier tradaan, majoor Piet Heikoop. Hij kreeg deopdracht het project qua boordwapenste begeleiden. Hij mocht eind 1973daarvoor naar Fort Erwin reizen, gele-gen in de Mojave woestijn, waar eengigantisch oefenen schietterrein lag.De ontwikkeling en beproeving van het

wapensysteem had daar hoofdzakelijk

plaats. Er werden o.a. schietproeven ge-houden, met als schutters een majoor,een sergeant-majoor en drie dienstplich-tigen. De inbouw van het kanon en decoax-mitrailleur, die beide zeer betrouw-baar waren, in de geringe omvang vande toren, leverde de nodige problemenop. In het bijzonder betrof dat de aan-voer van de munitie. De invoering van dehelderheidversterker was een enormesprong voorwaarts in vergelijking methet infrarood systeem.

De aanschaf van een nieuwe PIGV


16/23

29De Limburgse JagerDe Limburgse Jager

Anekdote: Tezelfdertijd was een compagnie van 47 Painfbat in stelling op het oefenterrein. Met de

BC, overste Geerlings, bijgenaamd Panzer Helmut, was afgesproken dat met het tankinfanterie

team een aanval zou worden gedaan op de stelling. Het was een welkome gelegenheid om met de

nieuwe voertuigen het tactisch optreden op een reel doel te oefenen. Hoewel de meldingen van de

voorste eenheden juist waren de ene meldde dat zij onder vuur waren genomen door een nieuw

soort voertuig met een gevechtstoren aan de rechter kant en een ander meldde het contact met

een vreemd gevechtsvoertuig met de toren aan de linkerkant - was de uiteindelijke conclusie van de

sectie 2 dat een nieuw soort gevechtsvoertuig met twee torens was waargenomen.

TroepenbeproevingenVoor de troepenbeproeving in Neder-land en Duitsland werden medio 1974twee YPRs, n met een linker en nmet een rechtertoren naar Nederlandovergevlogen. Met twee dienstplich-tige voertuigbemanningen werden opKranenburg-Noord, de Ermeloose heide,de Harskamp en de Vlasakkers, de be-lading, het in- en uitstijgen, etc. getest.Daarbij bleek dat men de voorkeur gafaan banken ipv afzonderlijke stoeltjes.In het bassin op de Vlasakkers werd o.a.een test gedaan op drijfvermogen meteen volledige belading en voertuigbe-

manning. Het zwaartepunt van de be-proevingen in Duitsland (Bergen Hohne)lag in de samenwerking met tanks. Erkwam naast een peloton Leopards uitSeedorf ook een half peloton AMXn Dievoertuigen samen met de twee YPRsonder commando van de luitenant AriePronk van ACie 42 BLJ, voerden detesten uit. Het verschil met de AMX werdduidelijk, de YPRs konden qua terrein-vaardigheid de Leos beter bijhoudenen door hun acceleratievermogen enwendbaarheid werden de acties vande tanks niet vertraagd. Ook het in- enuitstijgen bleek bij de YPR vlotter dan bijde AMX te gaan.

Door met modules te werken voor deinrichting van het voertuig, kon majoorPruijmboom, door te schuiven met pa-pieren schemas de inrichting vaststel-

len van de diverse uitvoeringen PRI,PRGWT, PRCO, PRRd, PRV, PRTOW enPRMr.

Na deze troepenbeproeving in Europavolgde nog de troepenbeproeving methet boordwapensysteem in de woestijnvan Nevada in de US onder leiding vanmajoor Piet Heikoop. Daar moestendienstplichtigen testen of alle voorzie-ningen (hendels, handgrepen, knoppenen schakelaars e.d.) de bediening vanhet systeem in praktische zin eenvoudigwaren en geen hinder veroorzaakten.De Godfather van de YPR, majoorPruijmboom, moest vanwege over-plaatsing naar 45 Painfbat zijn projectoverdragen aan een andere Limburgse

jager, majoor Jan Willem de Leeuw.

Deze regimentsgenoot zou samen metmajoor Heikoop de instroming van devoertuigen, die in april 1975 werden be-steld, bij de bataljons gaan begeleiden.Vaartesten werden nog uitgevoerd bijHedel en ook kortebaanmunitie ontwik-keld, wat de mogelijkheid bood om laterook op de Harskamp te kunnen schie-ten. In oktober 1977 werden de eerstevoertuigen aan de KL overgedragen. 42BLJ in Seedorf had de primeur. De ba-taljonscommandant, Overste Tomasso,mocht met zijn bataljon de YPRs in deoefening Saxon Drive aan den volketonen.

In de vorige Limburgse Jager, in hetartikel over het laatste schot, is perabuis aan de overste Wilbert de Kruif,die het laatste schot heeft afgevuurd,een verkeerde functie toebedeeld. Hijwas niet C-Boordwapenschool, dochprojectofcier voor de instroming vande tweede trance YPRs, bestemd omde voormalige Pantserwielvoertuigen

YP-408 te vervangen. Een project vanenige miljarden guldens. Maar ook ishet eerste schot opgedoken in de col-lectie van kolonel de Leeuw als ook devaartesten bij Hedel.Dank aan luitenant-kolonel Pruijmboom,kolonel Heikoop, kolonel de Leeuw enmajoor Pronk ( fotos van de YPR torenlinks en rechts) voor hun informatie enfotos en bovenal hun tijd om dit verwer-vingsproces van de PIGVYPR 765 vastte hebben kunnen leggen.


17/23


Kpl1 TS bd Chris van Straaten,chaueur CCie, periode 1984 -1988, nu werkzaam als logistiekmedewerker bij groothandel inhuishoudelijk goederen en automa-terialen EDCO in Eindhoven.

Als chauffeur heb ik het altijd leukgevonden om met de YPR te rijden.Er waren beperkingen, dat wisten wewel. Snelheid in het terrein en hetsamen op kunnen rijden met eenLeopard, dat was een groot minpunt.Maar de simpele eenvoud van hetontwerp en techniek hebben zich welbewezen. Waar nu met een laptop ofandere manier naar een storing wordtgekeken of verholpen, deden wij datbij wijze van spreken met een hamer.In de 4 jaar dat ik bij de CCie als YPRchauffeur zat, heb ik met veel genoe-gen en regelmatig mijn YPR gepar-keerd bij een boerderij of zelfs eens

bij iemand op de oprit. De bewonervond het prachtig en kwam zelfs meteen es schnaps en borrelglaasjesnaar buiten. Natuurlijk heb ik Senn-elager, Bergen Hohne, Altenwalde enVogelsang regelmatig bezocht zodat

je na een tijd de weg overal wel kent.Maar het mooiste blijft toch gewoononder de mensen zullen we maarzeggen. In het hele prille begin moestik natuurlijk ook nog veel leren, maarde dienstplichtige bemanning brachtmij al snel op de hoogte hoe en wat

je allemaal kunt doen. Bij een vande oefeningen ergens in Nieders-achsen namen wij stelling in bij eendorpje, netjes de YPR gecamoueerden even een hazeslaapje gedaan.

Het yPRwebsite team

chter onze website is dagelijks, elke avond en weekend een team van drie jagers uit het YPR tijd-

erk bezig om U van inormatie te voorzien, Uw vragen te beantwoorden o door te zetten naar een

xpert, Uw persoonlijke gegevens te actualiseren, databestanden aan te maken voor de verzendingen

an dit blad o uitnodigingen voor renies o andere bijeenkomsten, etc. Dat doen Albert Jan, Arie en

hris geheel Umsonst, vrijwillig. Maar wat deden deze vrijwilligers tijdens hun actieve diensttijd?

at vertellen zij graag zel in deze special over 50 jaar Pantservoertuigen bij het Regiment.

Toen ik wakker werd miste ik de gehelebemanning en bij het rondkijken zag ikde boordschutter die mij vertelde dat derest ergens in een huis zat. Opzoek naareen wc waren de mannen bij een huisaangekomen waar ze hartelijk werdenontvangen. En zoals heel veel Duitsehuizen was ook hier een kelder. In diekelder een zwembad en nog wat luxe

gedoe waar de mannen zich goedvermaakten. Ik vond het wijzer zetoch maar terug te sturen.

Maar de CV 90 is een prachtig voer-tuig en een waardige opvolger voorde YPR..

Kpl bd Arie van Dijke, TOW schut-ter, PaostCie, lichting 86-4, nuwerkzaam als technisch projectspecialist Elbo technology in Son.

Na de oefening Entre Nous wer-den we eindelijk gekoppeld aan onsvoertuig. In mijn geval de YPR765-PRAT met nummer 53 behorende bijBravo anti tank. Omdat we in Seedorfop volledige oorlogssterkte warenhadden wij een bemanning van vierin plaats van de gangbare drie op

een voertuig: chauffeur, stuks com-mandant, schutter tevens plaatsver-vangend stuks commandant, ladertevens plaatsvervangend schutter.Doordat we relatief veel met hetvoertuig op pad waren ging mijnresterende diensttijd vrij snel voorbij.We reden veel door het Duitse staden land waar we over het algemeendoor de bevolking bijzonder goed ont-vangen werden. Als we onze jerry canmet water wilde vullen bij een huiskwamen we meestal met veel meerdan alleen maar water terug bij onsvoertuig. In winterse omstandighedenbij temperaturen onder de -20C washet wel afzien, de bemanning stondimmers tijdens het rijden altijd ge-

LJ I bd Albert Jan Bosch, Elektro-nisch- en Wapensysteem monteurbij A-Cie 42 BLJ, lichting 86-1, nuwerkzaam als CAD tekenaar voorportalen tbv Dynamisch VerkeersManagement bij Heijmans Wegen.

In mijn diensttijd heb ik vele urendoorgebracht in de torens van de

YPRs van de A-Cie. Iedere keer weerhet checklijstje afwerken. Dromenkon ik het gewoon. Moeilijker dan hy-draulische vloeistof bijvullen of stek-kers vervangen is het nooit geweesteigenlijk. Hoewel.. een toren dieniet of nauwelijks te draaien was. Naeen eigen check, welke eindigde ineen nagenoeg niet te draaien toren,bleek dat het lager tussen voertuigen toren niet meer echt ok was.Dat was dus werk voor de Bataljons

ploeg en mochten we het voertuig bijhen droppen. Een veel voorkomendprobleem was eigenlijk de borgpenvan het Oerlikon-kanon. Die werdin de loop der tijd slap en moestenweer bijgesteld worden om het kanonspelingvrij op zijn plek te houden.Voor aanvang van diverse oefeningenkregen wij, de EWS-monteurs, van deSecond de opdracht om de torens

deeltelijk boven pantser. Verder werktede verwarming het meest van de tijdniet waardoor we soms na een aantaldagen een laag ijs van centimeters dikbinnen tegen alle. Op 1 juli 1987 was voor ons de belang-rijkste oefening namelijk: TOW-schot.In deze schietwedstrijd kwamen alleTOW anti-tank pelotons van het Neder-

landse leger tegen elkaar uit om testrijden voor de eeuwige roem. Hierkonden we bewijzen dat we een veelhechter team waren dan de militairendie in Nederland gelegerd waren.Ondanks een enkele fout hebben wetoch de eerste prijs gehaald.

oorlogs-inzetbaar te houden. D.w.z.we moesten voorkomen dat men te veelmet de toren kon doen: niet kunnendraaien met de toren, maar de loop mag

wel omhoog en omlaag kunnen be-wegen. Dus de betreffende stekkerslosmaken.


18/23


nze Pantservoertuigen, en natuurlijk

ok de overige voertuigen, waren vanudsher geverfd in de bekende leger-roene kleur. Duizenden liters vane verf zijn er door chauffeurs op de

oertuigen gesmeerd. Een terugkerendarwei, dat zeker in de Koude-oorlog-eriode de tijd verdreef. Die egale kleur

moest om camouageredenen in het

errein gebroken worden met netten,akken etc. En gedurende de strengeinters in Duitsland met veel sneeuw-

al werd de witkwast gehanteerd omet bul te verstoppen voor de vijand.aar ook hier ging de evolutie verder.

Wat je met de witkwast kan, kan ook

met andere kleuren verf. En nadat het

personeel in camou werd gekleed, kwa-men ook de voertuigen aan de beurt. Ineen vastgesteld sjabloon kreeg al hetrollend materieel zijn camouagekleu-ren in zwart, bruin en groen. De mis-siegebieden, Irak en Uruzgan vereisteneen aanpassing qua kleuren; daar werdo.a. een lichtere kleur bruin gehan-teerd. En helemaal wit gespoten warende YPRs van UNPROFOR in Bosni metuiteraard in grote letters UN erop. Datwas en is de basisbeschildering.

Om redenen van registratie zijn uiter-aard kentekenplaten aangebracht

evenals de tonnage in het grote gele

vlak. Maar ook de onderdeels- envoertuignummering in letters, cijfers ensymbool. En waar met name in de Kou-de-oorlogperiode vele colonneverplaat-singen waren, werd het rechthoekigevlak van schoolbordenverf gebruikt omhet colonnenummer te vermelden. Hetgeelomrande zwarte vlakje, als indica-tor voor een chemisch strijdmiddel, waseveneens op verscheidene plaatsenaangebracht.

Dat waren de ofcile beschilderingen

van onze pantsers. Maar een mens,een soldaat wil zich onderscheiden

Pantser folklorevan de ander. En wat veel mogelijkhe-den biedt een dergelijk groot voertuig,vlakken te over. Op oude fotos zijn veleverschillende beeldmerken te onder-scheiden. Niet allemaal even duidelijkte zien als dat van de B- Cie 42 BLJ vanKapitein Buurman van Vreeden, dat uit

een groot rond embleem bestond envoor en achter op het voertuig was ge-tamponneerd. Of het mooie gestileerdelogo van de C-Cie 42 BLJ van KapiteinHenny Snijders. Maar ook het 16e koner wat van, zoals de roofvogel van deC-Cie van Kapitein Chris Vermeulen ende A-Cie met een eikenblad van Kapi-tein Jan van der Linde. Helaas heeftslechts n logo de wisseling van com-mandanten en voertuigen doorstaan.Namelijk dat van de A-Cie 42 BLJ vanKapitein Palmer, de copulerendeganzen. Daarvan is ook de ontwerperbekend, de vaandrig Rutger Grijseels,

nu wijnboer in Frankrijk. Hij kreeg zijninspiratie uit het bekende Amerikaansesatireblad MAD. Daarin stond een ne-padvertentie voor de rma Fly United

Airlines waarin de nu bekende ganzenwaren afgebeeld. Niet meer getampon-neerd te zien op een voertuig, maar wel

als sticker wijd en zijd verspreid in kan-tines, militaire tehuizen etc. en ook opvoertuigen, zoals dat op de Audi van deoud-Regimentscommandant Tummers.

Er waren ook jagers, die de kunst bijhun cavaleriecollegas afkeken. Zoalsin vroeger tijden hun paarden, gavenhuzaren hun tanks elk een naam begin-nend met de letter van hun eskadron.En dus gaven, zoals op fotos te onder-scheiden is, onder ander de jagers vande B- en C-Cie van 16 BLJ hun AMXn denamen Bison-kit en Cindarella.Dit was een typische militaire folklore,

die helaas om welke reden dan ookverdween bij de invoering van de YPR.Hoewel, bij 42 BLJ werd met verf hetbataljonsteken, het opgestoken zwaard,op de voertuigen aangebracht. En in ditstickertijdperk werd het schild van de41e Brigade op de voor- en achterzijde

geplakt. Ook werd zo nu en dan eencompagniessticker aangetroffen. Ennatuurlijk bij de missies in Bosni enUruzgan verschenen de grote lettersIFOR, SFOR en ISAF.Wie weet brengt de CV90 enigenieuwe pantser folklore.

NB: Na dit te hebben gelezen en gezien,heeft U aanvullingen, andere logos,duidelijker fotos, namen van ont-werpers laat het ons weten via info@limburgsejagers.nl of naar de redactie(zie colofon).

N.C.S. Vroom


19/23


e VVRLJ kent een behoorlijk aantalissieverbanden die de betrokken vete-

anen een vorm van organisatie bieden.eze missieverbanden variren vanndividueel uitgezonden via pelotons-tzendingen tot bataljonsuitzendingen. met al een stevig aantal veteranen

et een nog groter aantal levensverha-n. Om die verhalen niet te ver weg teten zakken, is het goed om eens in de

oveel tijd een renie te organiseren.utchcoy 4 heeft al een aantal geslaag-e happenings achter de rug en 17 mei013 is het de beurt aan SFOR 4. Eentzending die heeft plaatsgevonden inet voormalig Joegoslavi in de periodeei november 1998. U weet wel, toene nog tanks, prats en pris mee had-en op missie. Maar ook de missie vanchtmobiele trainingen met ondermeer

et CRC-peloton. Een bewogen periodeaarvan u een klein overzicht aantreft het artikel van majoor Dave Hoff die

ungeert als Point of Contact voor ditissieverband. Plan is om de renie te

combineren met de Algemene VVRLJ-vergadering. De datum die we nu in deplanning hebben is vrijdagmiddag 24mei 2013, locatie Bernhardkazerne teAmersfoort. Een mooie centrale locatiedie goed te bereizen is. Bent u uitge-zonden met dit missieverband (ook als

niet-BLJr), noteer deze datum alvasten kijk regelmatig op onze website enop facebook voor extra bijzonderheden.Het lijkt mij in ieder geval fantastischom weer eens bij te praten. Of tewelmeer volgt en voor nu wacht uit.

Behalve onze missieverbanden zijn ertal van andere instanties die de vete-raan daar waar nodig steunen. De een

is ouder dan de andermaar gemeenschap-

pelijk is het doelom steun de biedenaan de veteraan diehet nodig heeft. Alsvoorbeeld van eenoude organisatienoem ik de Bond vanNederlandse MilitaireOorlogs- en Dienst-slachtoffers. Deze ver-eniging is al in 1945opgericht en heeftsolidariteit, erkenningen waardering voor el-kaar hoog in het vaan-del staan. Deze bondorganiseert bijvoor-beeld naZORGpro-grammas van 3 tot

10 dagen voor haar beschadigde leden.In de vorige eeuw waren deze activitei-ten vooral bestemd voor de post-actieve(afgekeurde) militairen met een MilitairInvaliditeitspensioen. Na de eeuwwis-seling is dit veranderd en organiseertde BNMO ook terugkeerconferenties

en cursussen voor de actief dienendemilitairen. Dat doet zij in samenwerkingmet de Basis. Dit is een trainings- ennazorgcentrum in Doorn dat met steunvan Defensie is opgericht. Om groepenbij elkaar te brengen heeft de BNMOde gedachte om in 2013 een tweetalthemadagen te organiseren. En voorvoormalig Joegoslavi-veteranen en hunpartners (datum volgt) en n voor Irak

/ Afghanistan militairen (plandatumzaterdag 2 maart). Zowel post- als actiefdienende militairen zijn welkom. Ik heballe vertrouwen in de opzet van hetprogramma omdat er ook VVRLJ-ledenbij betrokken zijn in de vorm van JosGelissen en Remy Erbe. Meer volgt viawww.de-basis.nl

Veteranen,REUNIES MISSIEVERBANDEN

Maar er zijn ook orga-nisaties die veel jongerin leeftijd zijn, maar

jonger zegt niets over hetbelang. Ik doel hierbijop een vereniging dieonlangs is opgerichtdoor gewonde Afgha-nistanveteranen en dietot doel heeft de saam-horigheid te versterkentussen deze veteranenen de mogelijkheid geefttot het uitwisselen vanervaringen. Initiatiefne-mer is onze oud BLJerJaaike Brandsma (TFEBG-3). Een mooi initiatiefdat we als VVRLJ zeker

ondersteunen. Saamho-righeid en daadkracht.Meer info, ga naar: www.degewondesoldaat.nl

SAAMHORIGHEIDGEWONDEN

Naast verenigingen, organisaties ofmissieverbanden zijn er ook andereinitiatieven om steun te geven aan deveteraan in het algemeen maar somsook voor specieke groepen. Ik wil in ditkader heel speciek de documentaireGesneuveld noemen van Robert Oey. Indeze documentaire laat hij op indrin-gende wijze zien hoe nabestaanden vantijdens missie gesneuvelde militairenmet dit verlies omgaan. Dat doet hij aande hand van interviews met weduwen,ouders, vrienden en collegas vanmilitairen die in Afghanistan gesneuveld

FILM GESNEUVELD zijn. Een indringende documentaire dieik iedereen wil aanraden (dus ook aanniet-veteranen). Deze documentaire isdoor HUMAN op maandag 10 decemberom 20.25 uitgezonden op Nederland2. Een korte impressie is te zien viahttp://dewerelddraaitdoor.vara.nl/me-dia/187112 en via uitzendinggemis tkunt U de hele lm bekijken.Als ik bovenstaande tekst doorlees,besef ik weer hoeveel verhalen er zijnte vertellen. Verhalen die getuigen vanlevenservaringen, verhalen die overkoek en zopie gaan maar ook verhalendie ons tot het diepste van onze ziel ra-ken. Verhalen die het waard zijn om met

elkaar te delen. Op welke manier danook. Omdat ze bijdragen aan aandacht,erkenning en waardering maar ookomdat we van elkaars verhalen kunnenleren. Als voorzitter van de VVRLJ benik blij daar een steentje aan te mogenbijdragen.

Groet, Huub Klein Schaarsberg,

Voorzitter VVRLJ

Zo maar een paar websites die voor onsals VVRLJ van belang zijn:www.limburgsejagers.nlwww.missievolbracht.nlwww.bnmo.nlwww.de-basis.nlhttp://www.veteraneninstituut.nl/


20/23


nder de vlag van VVRLJ zal in hetoorjaar 2013 een renie voor de deel-emers aan SFOR-4 georganiseerd wor-en. Een goed moment om eens teruge blikken op deze vredesmissie . Op 23ovember 1997 werd 42 BLJ aange-ezen als kerneenheid voor DFOR -1n kreeg een maand later de forme-

ngsopdracht SFOR-4 uit te voeren.iteindelijk vertrok het bataljon op 18n 19 mei 1998 naar Bosni om mets allerlaatsten, Kapitein Haesen ens Dekker, i n november 1998 terug teeren naar Duitsland en Nederland.

FOR -4 was voor de meeste Limburgseagers zeker niet de eerste uitzending.uiten een aantal Libanongangers had-en velen al deelgenomen aan n (of

meerdere) van de voorgaande missies:Dutchbat 3, Dutchbat 4, IFOR 1 enniet te vergeten de niet-ofcile missienaar kamp Pleso. Met recht kon gezegdworden dat 42 Mechbat LJ een clubvan veteranen was die wisten wat er vanhen verwacht werd. Toch zou ook dezemissie een aantal onverwachte gebeur-

tenissen bevatten.

De SFOR missieHoewel de SFOR-4 missie een vre-desmissie was, kon niet echt gezegdworden dat de verschillende bevolkings-groepen in het gebied al echt vreed-zaam met elkaar omgingen. Daarnaasthadden de diverse overheden moeiteom zich te houden aan de regelgevin-gen. Vooral het Moslim-Kroatische Fe-

deratie (MKF)-leger vergat nogal eenszich aan de bepalingen uit het Dayton-akkoord te houden. Gevolg was heelvaak dat militaire voertuigen in beslagwerden genomen en, conform de regel-geving, gedurende dertig dagen werdenvastgehouden. Op een gegeven momentwas het Alfa-team zo voortvarend bezig

dat er op de base amper nog plaats wasom de geconsqueerde vrachtwagenste parkeren. Ook werden regelmatigmunitieopslagplaatsen ontdekt die menwas vergetenaan te melden. Uiteinde-lijk werd het onze militaire collegae uitBosni aardig duidelijk dat de Lim-burgse Jagers niet met zich lieten sollenen dat zij zich maar beter aan de regelskonden houden.

Sfor-4,15 jaar geleden,een terug- en vooruitblik

VluchtelingenDe verdraagzaamheid tussen de bevol-kingsgroepen werd danig op de proefgesteld door de geplande terugkeer vanvluchtelingen naar hun oorspronkelijkehuizen, althans wat daarvan nog overwas. Dit leidde in veel gevallen tot span-ningen. Bezoeken van Bosniacs aanhun voormalige woningen in Knezevoen Obodnik, in het vak van het Charlie-team, verlopen rustig maar de afgespro-ken terugkeer van Bosniacs naar hetinmiddels volledig Bosnisch-Kroatischedorp Gacice, in het Alfa-vak, loopt inkuit de hand. Het gros van het bataljonmoet letterlijk tussen de groepen staanen ervoor zorgen dat de Bosniacs veiliguit het dorp kunnen wegtrekken. Latertijdens de missie volgden er wel succes-volle terugkeeracties. Een ander diepte-punt waren de dodelijke aanslagen op

Bosnisch-Kroatische politieagenten diein Travnik werkten. Hierbij kwamen tweeagenten om het leven. Een gevolg wasdat de collegas met de zelfde entiteithet werk neerlegden omdat zij niet meerveilig konden werken. Veelvuldig werdnaar SFOR gewezen omdat wij henniet beschermden.

VerkiezingenDat 42 Mechbat LJ die bescherming welkon bieden bleek onder andere uit dewijze waarop de verkiezingen verliepen.En van de opdrachten van het bataljonwas het ondersteunen van Organisationfor Security and Co-operation in Europe(OSCE) bij diens taak de verkiezingente organiseren. Dit hield onder anderein het steunen en beveiligen van hetOSCE-personeel, voor, tijdens en na deverkiezingen. Verder moest het bataljongereed zijn om de lokale autoriteitente kunnen steunen mochten er ongere-

geldheden plaatsvinden.Mede door de professionele wijzewaarop alle betrokken Limburgse Jagershun taken oppakten en zich aan derichtlijnen van het OSCE hielden was deuitvoering een succes.

In het gebied heerste er ook onrust vaneen heel andere orde en wel die vanhet voetbal-WK 98. Natuurlijk was erde spanning over hoever Oranje zou ko-men, maar de onrust werd ook versterktdoor de deelname van Kroati. Er warennogal wat supporters van dat landin het gebied van het Alfa-team. Hethoogtepunt van die onrust was op deavond van de kwartnale tussen Kroatien Duitsland. Patrouilles die richtingVitez en Busovaca reden werden zelfsbelaagd. De Kroaten wonnen die wed-strijd met 3-0 en elk doelpunt ging in deomgeving gepaard met slivo-shooting.Na het eindsignaal werd er zoveel ge-

schoten dat het volgens sommigen welleek op de luchtaanvallen op Bagdadvanwege de hoeveelheid lichtspoormu-nitie. Die avond zijn er bij nader inzientoch maar geen shootreps opgemaakt.

Kortomwat zojuist beschreven is, is maareen kleine selectie van alle events enwetenswaardigheden tijdens de mis-sie SFOR-4. Hierdoor heb ik misschieneen aantal mensen of eenheden tekortgedaan maar het is juist de bedoelingdat al die andere verhalen, anekdotesen belevenissen op de SFOR-4-reunigedeeld gaan worden.Voor een volledige beschrijving van demissie verwijs ik ook graag naar hetuitzendboek Er is geen weg naar vrede vrede is de weg

P.O.C. SFOR-4Dave Hoff


21/23

39De Limburgse JagerDe Limburgse Jager

et Regiment bestond en bestaat niet alleent gepantserde ijzerwaren om te strijden.ok muzikanten maakten er soms gebruikan, zoals huzaren te paard de t rompetiezen, bliezen in de zestiger jaren halve-

maanblazers van 16 BLJ hun deuntje ope AMX. Voorbij kwamen ze in 1963 op dermeloose heide bij het afscheid van 42 BLJan Nederland, voorbij kwamen ze in 1964 inenlo bij de viering van het 150-jarig bestaan.n wegbezuinigd werden ze in 1967. Keer-en in 1969 kort terug in Seedorf en werden

teindelijk omgevormd tot muzikanten vanet Fanfarekorps LJ, dat in 1995 op zijn beurterd ontbonden.

Halvemaanhoorns weerin gebruik

fgelopen september waren ze weerven terug, op de Nationale Taptoe Rotterdam. Overste Hans van deos, van het organisatiecomit van de

opgeslagen in onze Historische Verza-meling en sommige bij particulieren.Op zoektocht dus, in totaal konden eracht bijeen worden gebracht, die alleneen opknapbeurt kregen in het muziek-instrumentenmuseum in Tilburg. (Waarzijn dan die andere zes gebleven?)En blazers? Die werden gevonden bijhet Jachthoornkorps in Gemert. Dusoefenen geblazen met deze bijzondereinstrumenten.

En op 26 september mochten in Ahoy teRotterdam vele duizenden het geza-menlijk optreden van het HistorischHalvemaanblazerskorps, het HistorischJachthoornkorps van de Garde Jagersen het Nationaal Taptoe Jachthoorn-korps aanschouwen en aanhoren. Naastwerken van beroemde componisten alsVangelis werd ook het stuk Menno van

Coehoorn gespeeld; gecomponeerddoor onze oud-Matre des Clairons adju-dant Toon Mikuska.Een prachtig gezicht allemaal groeneJagers met rode en gele uitmonstering,witte slobkousen met het sonore geluidvan de jachthoorns en het helderegeluid van de halvemanen. Een lustvoor het oog toen allen samen opmar-cheerden. Heel bijzonder dat dit stukjeRegiment tot leven kwam en laten wehopen niet voor de laatste maal. Mis-schien dat in het bataljon verdienstelijkemuzikanten te vinden zijn, die met enigeoefening in ieder geval signalen kunnenblazen bij bijzondere gelegenheden, alshet komende 200-jarig bestaan van hetRegiment in november 2013.

Taptoe, kreeg het idee om het voorma-lige Halvemaanblazerskorps weer totleven te laten komen. Waar waren deHalvemanen? Gelukkig, enkele waren

De middenpagina van ons blad isditmaal gevuld met een compositieteke-ning van de diverse pantservoertuigendie we in de afgelopen 50 jaar inhet Regiment hebben gebruikt omonze opdrachten uit te voeren. Dezetekening is gemaakt door onze Regi-mentsgenoot, overste Jos Gelissen.Een begenadigd kunstenaar zoalsu ziet.Hij was ook een begenadigd ofcier.Zijn eerste jaren bracht hij door inSeedorf in de functies van pelotons-commandant, plaatsvervangendcompagniescommandant, luitenantanti-tank (TOW) en compagniescom-mandant bij 42 BLJ. Zijn compagnie

(C-Cie) werd onder andere trotsewinnaar van de Prins BernhardTrofee. Na in totaal negen jarenDuitsland werd hij commandantvan de Boordwapenschool gevolgddoor commandant ofciersopleiding(SMO) van de Infanterie. Aanslui-tend werd hij Instructeur Tactiek ophet OCI (ORTAC) in Harderwijk. DeKL was in die tijd door het vallenvan de muur volledig veranderd enkreeg nieuwe missies en uitdagin-gen. Jos vond als instructeur dat hijde ervaring van een dergelijke mis-sie miste. Hij gaf zich daarom vrijwil-lig op om als UN Military Observernaar Bosni af te reizen.Achteraf een grote cesuur, eenwending, in zowel zijn militaire,

maar bovenal in zijn persoonlijke leven.Was de Koude Oorlog droog oefenen,in Sarajevo, waar hij in de Servische

sector werd geplaatst, was het menensen vlogen de kogels hem om de oren.Leven en werken in een kapotgeschotenstad, dagelijks met gevaar voor eigenleven onpartijdig waarnemen voor deUN organisatie. Met niet meer dan eenblauwe helm en baret, witte jeep metUN op de carrosserie. Dat onpartijdigezagen de Serven anders, zo bleek. Toende UN ineens haar tanden liet ziendoor Servische installaties uit de luchtte bombarderen werd Jos samen metandere internationale UN collegas alsvijanden gegijzeld.Gedetailleerd schrijft hij over die peri-ode in zijn onlangs uitgegeven boek deGijzeling. Zo en detail dat je het zelfmeebeleeft, als je de locaties enigszinsvoor ogen hebt. Meebeleefd in je eigengedachten, niet in die van Jos. Span-nend zeker als je het er levend van afbrengt en heelhuids terugkeert. Diespanning van die gegijzelde dagen,maar ook van die maanden daarvoorin het verscheurde Sarajevo, blijvenJos achtervolgen. Hard werken, dag ennacht, en er niet meer aan denken. Al-thans, dat proberen. Negen jaren na die

uitzending knapt er echter iets inJos. Hij heeft PTSS. Een lang trajectvan herstel volgt.Tijdens dit herstel pakt hij zijn hobbytekenen weer op, wat hij trouwensook al tijdens zijn gijzelingsperiodedoet. Nu met FLO rekent hij metdie zware periode in zijn leven afmet de uitgifte van zijn boek. Hijvertelt van zijn gijzeling, zijn verderemilitaire leven en het persoonlijkegevecht tegen de gevolgen vanPTSS. Het is zeker de moeite waardkennis te nemen wat een dergelijke

ervaringen met een mens kan doen.Dit is niet alleen interessant voordiegenen die ook in Bosni of eldersin missiegebieden hebben gediend,maar ook voor de buitenstaander.Jos is er weer en tekent en schil-dert. Niet alleen voor ons, zijn regi-ment 50 Jaar Pantserinfanterie,maar ook voor anderen. Zijn websitewww.JOGE11.NL is inmiddels gevuldmet vele militaire portretten entaferelen.Zijn boek De Gijzeling is te bestel-len via zijn website dan wel bij www.mijnbestseller.nl.

Nico Vroom

Jos Gelissen, officier, kunstenaar


22/23


Nieuws van de Stichting RLJ

ColofonDe Limburgse Jageris een uitgave van de StichtingRegiment Limburgse Jagers en42 Painfbat Limburgse jagers

ISSN 1567-4320

Jaargang 2012-2

Redactie:N.C.S.VroomW.M.J. Pijpers

Foto/artikelverantwoording:leden 42 BLJ, Hist VerzamelingRLJ, de Heer E. Ruys, Rheinmetall,Bgen bd.J. Knol, Lkol bd B. Pruijm-boom, Kol bd P. Heikoop, Kol bdJ.W. de Leeuw, Maj. bd A. Pronk.Lkol bd J. Gelissen, Kpl bd C.vander Straaten, Kpl bd A. van Dijke, Ljbd A.j. Bosch, NIMH, de heer vanDunnen, Maj D.Hoff, Lkol H. KleinSchaarsberg

Grafsche vormgeving:TMdesign, Simpelveld

Druk:Drukkerij Paesen, Opglabbeek (B)

Commercile Exploitatie:

Email: john.akkerman@greenpaper-association.comTel: 0653 569 550

Profleren in de vorm van publice-ren en participeren, kan niet auto-matisch de voorkeur bij verwervinginhouden

Redactieadres:Volderstraat 103,6231 LB MeerssenTel. 043 - 3649639E-mail: vroom@home.nlof ncsvroom@gmail.com

Vriend van het Regiment:Ondersteun de uitgave van ditmagazine, website, renieorgani-saties, LJ-veteranen, monumenten,historische verzameling door do-nateur te worden van de StichtingRegiment Limburgse Jagers. Uwdonatie gelieve te storten op bank-rekeningnummer 1423.59.696t.n.v. Stichting Regiment LimburgseJagers te Melick.

Het Regiment gedenkt:

Sld C. Scholtens, 2-6RI

Lj. F. Reijmerink, Demcie

Sld 1 G.B.M. van Rooij, 2-6RI

Lkol J.P.H. van Oyen, 432BI

J. van Hinsberg, 5-6RI

Sld B.L.A.M. Vermeulen, Demcie

Sgt J.M.A. Wasserman

Kap J. Tjalkens, 5-11RI

Sld 1 A. van Schuelen, 2-6RI

Kap P.J.M. Delahaije, 17 BLJ

G.M. van Gils, 2-6RI

Sld 1 G.A.H. Helmons, 2-6RI

Lj. P. Smeets, 16 BLJ

Sld Beerkens, 412BI

Sld 1 P.J.R. Pleunis, 2-6RI

Sld. L.J. Janssen, 2-6RI

Sld. J.C. van Haaren, 2-6RI

Sld. J.M. Princen, 2-6RI

Sld. J. Otto

Lj. W. Jacobs, 42 BLJ

Dat zij rusten in Vrede

Wij wensen de nabestaanden vanonze Regimentsgenoten veel sterktetoe bij het verwerken van dit groteverlies.

Noot: mocht U een overlijdensberichtvan een Regimentsgenoot willen door-geven zouden we het op prijs stellen ditofwel via het mailadresinfo@limburgsejagersdan wel de secretaris 0475-492868aan ons bekend te stellen.

Oproep:Info en fotos ( 300dpi) van PIROC,Pantservoertuigen met logos, specialeemblemen als de huidige vierkantjesenz, graag naar info@limburgsejagers.nl

VerschenenBij uitgeverij Thoth in Bussum is Hand-boek voor de dienstplichtig soldaat b.d.verschenen. Dit handboek is een feestvan herkenning voor iedere militair. Heteerste deel is thematisch van opzeten bevat hoofdstukken als legering inDuitsland, eten op de kazerne, koudete velde en uitzending naar Suriname.60 ex-dienstplichtigen delen hun meestbizarre keurings- en ontgroeningsver-

halen, geven levendige beschrijvingenvan doorstane ontberingen en kame-raadschap. In het tweede deel wordtingegaan op de geschiedenis van dedienstplicht en op de waarde van dezetijd voor de soldaten b.d. en de samen-leving. Hiermee werpt dit boek eennieuw licht op de recente discussieshierover in de media. Het boek wordtafgesloten etsroutes langs voormaligekazernes en een opsomming met bijzon-derheden over kazernes.Handboek voor de dienstplichtig soldaatb.d. is geschreven door Michiel Hegeneren Frank Oosterboer. Het boek is gebon-den, 15 x 20 cm, telt 272 paginas met200 fotos. Het boek kost 19,90 ente koop bij de boekhandel onder ISBN978 90 6868 610 4 of rechtstreeks viaoor@thoth.nl .

Donateurs 2013Met dank dat velen onze Stichting,waaronder mogelijk ook U, hebbenondersteund, doen wij ook voor het ko-mend jaar weer een beroep op U. Juist

voor het jaar dat ons Regiment het feitmag vieren dat 200 jaar geleden onsStamregiment Phaff is opgericht. Wijhopen daaraan extra aandacht te gevenmet bijeenkomsten en een uitgave diedit feit memoreert. Daarnaast blijven wijveteranen, oud en jong ondersteunenalsook de jongste Regiments-telgen bij42 BLJ. En houden door het blad enwebsite U dagelijks op de hoogte vanhet wel en wee van Uw Regiment enhaar leden. De minimale donatie is voor2013 vastgesteld op 12,50.U kunt naast een digitale girale over-making op bankreknr 1423.59.696 tnvStichting Regiment Limburgse Jagerste Melick, ook gebruik maken van debijgesloten acceptgirokaart.

REGIMENT LIMBURGSE JAGERSVoormalige Linie Regiment van Phaff en 2e Regiment Infanterie, opgericht 23 november 1813 en

6e Regiment Infanterie opgericht 4 maart 1814, voortgezet en herbenoemd tot Regiment Limburgse Jagers op 1 juli 1950

Wapeneiten en InzetBreda 1813, Naarden 1814, Quatre-Bras 1815, Waterloo 1815, Tiendaagse Veldtocht 1831, Citadel van Antwerpen 1832,

Venlo 1940, Roermond 1940, Zutphen 1940, West- en Midden-Java 1946-1949, Noord-Sumatra 1947-1949,

Koude oorlog 1950-1989, vm Joegoslavi 1995-2003, Irak 2004, Afghanistan 2007-2010

UNPROFOR-4 (Acie) 1995, IFOR-11996, SFOR-4 1998, SFOR-8 (A+Bcie) 2000, KFOR-2 (Verkpel) 2000, SFOR-11 2001,

SFOR-15 (C-Cie) 2003, SFIR-3 2004,Fahnenband Bundesrepubliek Deutschland (Seedorf 1963-2006),

ISAF TFU III 2007, TFU VIII (Acie) 2008, TFU IX ( BCie) 2009, TFU XII 2010

Regimentscommandant tevens C-42 BLJ: Luitenant-kolonel M. W.G. Jacops

Kapitein-Adjudant: Kap A.R. Tabor, Regiments-Adjudant: Adjudant H.P.Reijds

Postadres: postbus 33, 5688 ZG Oirschot, 040-2666170/6172

Zuster RegimentRegiment Chasseurs Ardennais te Marche-en Famenne, Belgi, Commandant: Lieutenant-colonel BEM P. Marteau

Patenschatbataljon92 Panzer Grenadier Lehr Battallion , Munster, Duitsland

RegimentsoudsteLuitenant-generaal M.C.de Kruif

RegimentsraadLuitenant-kolonel M.W.G.Jacops, Luitenant-kolonel (R) bd. C.J.M.van der Ploeg, Adjudant H.P.Reijds, Luitenant-kolonel bd N.C.S.Vroom,

Majoor bd W.M.J. Pijpers, Luitenant-kolonel (R) bd. Ing. L Daems, Majoor bd. G.P.A. Hermans, Luitenant-kolonel (R) Dr. J.KomenStichting Regiment Limburgse Jagers ( SRLJ)

Ere-Voorzitter: Kolonel bd. J.W.de Leeuw, Ereleden Mevrouw M. van der Hoeven,

Luitenant-kolonel (R) bd .Drs.A.P.Witlox, Kapitein bd K.G.M. van Dreumel

Voorzitter: Luitenant-kolonel bd N.C.S.Vroom (VSRLJ@limburgsejagers.nl),

Vice-voorzitterLuitenant-kolonel bd J.M.H. van Ommen ,Secretaris/Penningmeester: Majoor bd W.M.J. Pijpers,

Commissaris Veteranen: Luitenant-kolonel (R) bd C.J.M. van der Ploeg, Commissaris Regimentsverzameling: Majoor bd. G.P.A. Hermans,

Commissaris Muziek: LJer muzikant bd R. Jennen Commissaris Regimentshistorie: Lkol (R) Dr. J. Komen,

Commissaris Monumentengroep: Luitenant-kolonel (R) bd Ing L. Daems, Commissaris Website: LJer bd A.J. Bosch (info@limburgsejagers.nl),

Secretariaat/Penningmeester: Wienkeskoel 94, 6074 HH Melick 0475-492868, e-mail: SecSRLJ@limburgsejagers.nl

Contactgroepen/personenTamboer- en Fanfarekorps Limburgse Jagers: Limburgse Jager bd R. Jennen (MuzSRLJ@limburgsejagers.nl)

Demonstratiecompagnie: Eerste Luitenant (R) bd W. Bulte (wbulte@xs4all.nl)

432/16 Bataljon Limburgse Jagers: Limburgse Jager bd F. Poeth, 17 Bataljon Limburgse Jagers: Luitenant-kolonel bd A. van de Loo

Vereniging Veteranen Regiment Limburgse Jagers ( VVRLJ )Voorzitter: H.Klein Schaarsberg,Secretaris: C. van der Ploeg, (JVetSRLJ@limburgsejagers.nl ) 2e secretaris : F. van Hoof,

Penningmeester: P. Wijn, Communicatie: M. Verbaant, Lid: M. Jongejan

Contactpersonen Missies

UNPROFOR:T. Jansen, B. Habets, IFOR-1:P.Wijn, Hermsen, Hazenberg, SFOR- 3:M. Van Boven, SFOR- 4:D. Hoff,SFOR- 8:Steenhuizen, Topelen, KFOR- 2:T. Tummers, SFOR- 11:J. Bergsma, SFOR- 15:J. Bijl, SFIR-3:M. Jongejan,

ISAF-TFE-3:R. Querido, F.van Hoof, TFE-8:G.Geven, TFE-9:R.Verhagen, TFE-10:R. Erby, H. Klein Schaarsberg, M. Verbaant

Individuelen:F.Tummers, J.Gelissen ( Zi

De Limburgse Jager 2012.2

Documents

Transcript of De Limburgse Jager 2012.2

De Jager 5 en 6 2015 interview Johan van den Hout

Haas panklaar maken de jager 23 2011

Cv dennis de jager november 2015 onderwijs

Een vergeten lexicograaf. Over Herbert de Jager

jilt - Hanneke de Jager · jilt . Created Date: 20130325121305Z

De jager als hazenkenner achter de film HOLLAND - natuur in de Delta

DNA VAN DE Succesrecept voor LIMBURGSE …...DNA VAN DE LIMBURGSE PROFESSIONAL December 2011 - Verwelkoming door Cédric Van Garsse - Overzicht van de onderzoeks-resultaten door Cédric

Kansen voor waterstof in de Limburgse industrie

Hanneke de Jager · Created Date: 20130626185844Z

LIMBURGSE WEEK VAN DE GEESTELIJKE GEZONDHEID 2015 …

Opruimfolder Vandyck bij De Jager Slapen

21/3 Limburgse milieukrant - schulensbroek.be

De Limburgse Jager 2012.1

Woordenboek van de Limburgse Dialecten Deel IIIe-wld.nl/static/dictionary/content/pdf/wld-3/2008_Limburgse Dialecte… · Woordenboek van de Limburgse diaLecten deeL 3 aLgemene Woordenschat

Officiële site van provincie Limburg (België) - 105 · 2015-09-17 · dienstverlening voor de Limburgse Bosgroepen uitbouondersteunendeW Met dit project is voor de 5 Limburgse Bosgroepen

Presentatie Telewerkforum - Willem de Jager

Limburgse ondernemersgeschiedenis | de regionale economie ...

De Limburgse Jager · 2012-09-10 · De Limburgse Jager 1 U, als scherpe lezer, zult zien dat zich een driedeling aftekent in het blad. Allereerst de bijdragen van het parate deel

LIMBURGSE MOLENBAARDEN

Jager - A Preview