Post on 06-Jan-2016
description
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 1/42
1
DE COYA INDIANEN VAN DE ATACAMA IN CHILI
Dean Amory
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 2/42
2
DE COYA INDIANEN VAN DE
ATACAMA IN CHILI
Inhoud
1 De Atacama Woestijn, dat is de maan op aarde (Isabel Allende)
2 De Atacama: Smeltkroes van beschavingen
3 De Coya's, bewoners van de streek waar Chili, Peru, Bolivia en
Argentinië elkaar raken
4 Techniek
5 De Mens is Wandelende Aarde (Coya gezegde)
6 Mythes en Legendes
o 6.1 De Duendes, Elfen of Kabouters:
o 6.2 De Yastay
o 6.3 De Añañuca
o 6.4 De Tamaya
o 6.5 Inca Colla : De Echtgenote van de Inca
o 6.6 Het goud van de Inca's
o 6.7 Het goud van de Inca's
o 6.8 Het goud van de Inca's
o 6.9 Het Scheppingsverhaal van de Coya's
o 6.10 Lola - La Lloronao 6.11 De heksen van Salamanca
o 6.12 De Alicanto
o 6.13 Quirquincho, het gordeldier
o 6.14 De weduwe
7 Bron van Inspiratie
8 Bronnen
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 3/42
3
De Atacama Woestijn, dat is de maan op aarde
(Isae! A!!ende"#
Nergens op aarde is het droger dan hier. Namen als "De Maanvallei" en
"De Vallei van de Dood" roepen een beeld op van de desolaatheid en
ruwheid van het landschap. In delen van de woestijn werd sinds het
begin van de registraties geen druppel neerslag geregistreerd. Als je de
dorre hoogvlakte die zich vanaf de grens met Peru zo’n 1.000 kilometer
diep tussen het Andesgebergte en de Indische Oceaan slingert
overvliegt, lijkt het ongelooflijk dat de Spanjaarden er in slaagden deze
verschrikking te overbruggen, en er van de tweeduizend geketende
indianen die de tocht te voet meemaakten voldoende mensen in leven
bleven om hen toe te laten de vruchtbare valleien van Chili te veroveren
en in cultuur te brengen.
En dan hebben we het nog niet gehad over de vele vulkanen die met
hun hoogten tot 6.000 m wedijveren met de hoogste toppen van het
Andesgebergte, de geisers - waaronder El Tatio, gesitueerd op 4.200 m
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 4/42
4
hoogte en meteen de hoogste warmwaterbron ter wereld, en de
eindeloze salares, zandvlaktes en zandmeren waar geen of nauwelijks
leven voorkomt, of over de regelmatig voorkomende aardbevingen en de
spooksteden waar de zengende zon de herinneringen wegbrandt aan de
helden uit de periode van de grootschalige salpeter ontginning en de
wind huilt tussen lang vergeten graven.
Je wil niet verloren rijden hier, in de genadeloze leegte van een gebied
waar zelfs geen cactus, geen schorpioen of hagedis overleven; waar de
temperatuur overdag oploopt tot 30°C, om ’s nachts tijdens altijd heldere
nachten, onder het wakend oog van oneindige sterrenconstellaties te
dalen tot tegen het vriespunt - In het Noordelijk, hoger gelegen deel van
de Atacama zelfs tot – 10°C - ; en waar bij gebrek aan vocht alles
langzaam maar zeker verandert in versteende, gemummificeerde
relieken.
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 5/42
5
De Atacama$ sme!t%roes &an esc'a&inen
Het lijkt onvoorstelbaar, maar in deze woestenij leven sinds
mensenheugenis mensen. Reeds vanaf 1500 voor Christus getuigen
reusachtige geogliefen van hun aanwezigheid. De oeroudezandschilderingen stellen mensen voor, vreemde gehelmde wezens,
hemelse gebeurtenissen en geometrische figuren waarvan de betekenis
met de loop der tijden verloren is gegaan.
Momenteel leven hier meer dan een miljoen mensen. Opeengepakt in de
kuststeden waar de nabijheid van de oceaan zorgt voor een
eeuwigdurende lente. De Chileense havensteden vormen voor Bolivia de
toegang tot de Grote Oceaan. Hier worden ook het materieel en voeding
aangeleverd voor de steden en dorpjes in het binnenland en voor de vele
koper- en andere mijnen die Chili’s welvaart ontrukken aan de harde
bodem. Landinwaarts liggen lieftallige oasis-steden, gekoesterd tussenglooiende heuvels. Steden zoals Copiapo, waar het leven goed is en
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 6/42
6
waarvan de vruchtbare armen, gevoed door ingenieuze druppel-irrigatie
technieken zich ieder jaar opnieuw vullen met overheerlijke druiven,
olijven, tomaten en komkommers.
Alle Chilenen zijn dragers van de genen van de beschavingen die in de
regio samenvloeiden. Vooral de Mapuche en Europese invloeden zijn
sterk aanwezig in Chili. Tussen het miljoen mensen die in de Atacama
wonen, leven tot op heden evenwel ook nog zo’n 80.000 mensen die
zichzelf identificeren als lid van een van de precolombiaanse Chileense
bevolkingsgroepen: 50.000 Aimaras, 20.000 Atacameños, 6.000Quechuas en 3.000 Coya's.
Coya's, ook gespeld als Colla's of Kolla's, was de naam van een van de
12 originele Aimara stammen die reeds van voor de Christelijke
tijdrekening op de Altiplano of Meseta del Collao leefden, na Tibet de
grootste hoogvlakte ter wereld, gelegen langs de boorden van het
Titicacameer leefden in wat nu Peru en Bolivia zijn. Het Titicacameer ligt
op 3812 meter boven de zeespiegel, is het grootste meer van Zuid-
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 7/42
Amerika en meteen oo
wereld.
vanuit zijn hoofdstad H
noorden van Argentini
eeuw. Toen werd de f
die evenwel geen deel
De Inca's.
De Inca heerser Wir
twisten tussen de ver
onderdrukken. Nadat e
Yupangui verpletterd
taal, het Quechua, ver
van de middelen om h
Inca's ganse gemeen
k het hoogste commercieel beva
In de
vervaardigals eerste
bronzen
traden zij
grond al
erfgenam
vervallend
cultuur.
het Coya-
atan Colla uit over gebieden in P
ë en Chili en floreerde tot halv
kkel overgenomen door een ande
uitmaakte van de oorspronkelijke
cocha maakte handig gebruik
chillende Aimara stammen om h
n laatste grote Coya rebellie door
erd, lijfde deze het gebied definit
ving al snel de oorspronkelijke P
n taal snel door te drukken, besto
chappen verplaatsten: de belan
7
rbare meer ter
12e eeuw
den de Coya'sn in de streek
wapens en
op de voor-
belangrijkste
n van de snel
e Tiwanaku
Tiahuanacota,
ijk breidde zich
ru, Bolivia, het
rwege de 15e
re lokale stam,
oya stammen:
an onderlinge
en allemaal te
de Inca Tupac
ief in. De Inca
kina taal. Een
nd er in dat de
rijkste dorpen
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 8/42
werden bevolkt met m
oorspronkelijke bevolk
eveneens het Quechua
Op zijn hoogtepunt reigebieden van Chili
uitgestrekte rijk van h
Coyarijk hadden inge
evenwel een eind aan
vinden voor expeditiet
woestijnoases. De luch
zegt dat alleen de C
weinigen zijn sterk gen
barre Atacama te ov
schakelden daarvoor
hun tochten naar h
gemeenschappen in h
waar zij zich vermen
Atacameños, Aimaras
nsen die het Quechua reeds spr
ing weggevoerd werd naar een
de enige taal vormde.
kte het Inca rijk van Ecuador totn Argentinië. Het was daarm
t Westelijk Halfrond. Zeventig ja
lijfd bij het hunne, maakten d
het Incarijk. Het is niet gemakk
chten door de Atacama en de be
t op de hoogvlakten is zo ijl is dat
oya's, geiten en vicuñas er ku
oeg om lange tochten door de gur
rleven. Zowel de Inca's als d
oya's in. Zij voerden duizenden
t zuiden. Op deze wijze ont
t noorden van wat nu Chili en Ar
den met de overige bewoners
n Diaguitas.
8
ken, terwijl de
streek waarin
de noordelijkee het meest
r nadat zij het
Spanjaarden
lijk mensen te
volking van de
men nog altijd
nen leven en
e Andes en de
Spanjaarden
oya's mee op
stonden Coya
gentinië heten,
an de streek:
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 9/42
De Coya)s, e+er, -o!i&ia e
De naam Coya wer
oorspronkelijke bewoneender of zij vanuit he
geëemigreerd waren, o
In Chili maakten de b
functie van hun levens
Hier sprak men vooral
van de Atacama, en Ai
Slechts een heel be
Coya's. Deze groep we
Salpeter Oorlog of Oor
nomadenbestaan, die
oners &an de stree% Arentini. e!%aar ra%e
d mettertijd in Argentinië gebr
rs van het Incarijk, ongeacht huzuiden van Peru of Bolivia naar
er sinds generaties woonden.
woners van de hoogvlakten wel
ijze en de gemeenschap waartoe
over Atacameños, de oorspronk
mara's, afstammelingen van de In
erkt aantal mensen identificeer
rd op het einde van de 19e eeuw,
log van de Grote Oceaan aangev
groepen C
gevolg
onderdrukkin
cultuur inbesloten
verlaten.
waren af
Tinogasta e
Argentinië,
vandaag
Coya's won
Coya's die
Atacama v
zijn afstam
deze groepe
Aanvankelijk
Coya's hermet hun kudden in de zomer
9
aar C'i!i,n
uikt voor alle
oorsprong ene hoogvlakten
onderscheid in
ze behoorden.
lijke bewoners
a's en Coya's.
e zichzelf als
en tijde van de
ld met nieuwe
ya's die als
van de
g van hun
Argentiniëat land te
e meesten
omstig van
Fiambala in
waar tot op
zo’n 40.000
n. Vrijwel alle
thans in de
lleien wonen,
elingen van
.
waren de
ers met eenop de hoogst
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 10/42
10
gelegen weivelden verbleven en tijdens de winter afzakten naar de lager
gelegen gebieden. Slechts sporadisch doken zij op in de steden en
dorpen om er hun producten, vooral kaas, brandhout en houtskool te
verkopen. Ook bewogen ze zich nog geruime tijd vrij over de
landgrenzen heen, vaak langs paden en doorgangen die enkel aan hun
bekend waren. Mede als gevolg hiervan bleef hun bestaan lange tijd
onopgemerkt in de Chileense statistieken. Zo lang de dun bevolkte
Atacama enkel om zijn dorheid en desolaatheid gekend was, werden de
Coya's ongemoeid gelaten. Maar langzaam aan werd de Atacama de
schatkist van Chili: Men ontdekte of herontdekte er zout, salpeter,
magnesium chloride, kalium, zwavel, lood, zilver, goud, ijzer, koper,lithium, boor,....
Naarmate de streek meer geïndustrialiseerd werd, werden de Coya's
steeds meer teruggedrongen: Aan de grenzen kwamen echte
grensposten, wat hun nomadenbestaan belemmerde. Het weinige water
in de streek was nodig voor de mijnen en de uitbreiding van de steden,
waardoor vele Coya gronden uitdroogden. Van de betere gronden
werden ze verdreven, want zij konden geen eigendomsrechten laten
gelden.
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 11/42
Op andere plaatse
metaalbedrijven de luc
de Coya's verboden br
hun kudden te laten
oorzaak gezien werde
uitbreiding van de woe
Hoe meer de rijkdom in
bewoners van de Ata
beschreef Darwin hun
slechtste". In het begin
door een cholera epid
de sterkste leden van h
een zeer hoge leeftijd.
de striktere toepassing
eerder bewoonden e
n vergiftigden de uitlaatgas
t en hun afvalstoffen de waterstro
andhout te sprokkelen en houtsko
razen op de vruchtbare gronden
voor de vernietiging van de ge
tijn.
het gebied toenam, hoe meer de
ama verarmden. Bij zijn bezoek
levensomstandigheden als "het sl
van de 20e eeuw werden de Coya
mie. De huidige Coya's zijn afsta
un stam. Zij worden zelden ziek e
Naast het Spaans spreken somm
altijd het Quechu
de Inca's en he
Aimara.
Een deel van debeperkte mate
artisanale metaa
zelfstandige mi
levensgewoonten
bemoeilijkt door
van grote
wijngaarden, die
water dat in de s
was draineerden
met uitdroging
van traditionele
tot gevolg. Bove
van eigendomsrechten hen van
in cultuur brachten. Momente
11
en van de
men. Het werd
l te maken en
, omdat zij als
wassen en de
oorspronkelijke
aan de streek
chtste van het
's gedecimeerd
melingen van
bereiken vaak
ige Coya's nog
a, de taal van
t aanverwante
Coya's deed inan landbouw,
lbewerking en
jnbouw. Hun
werden
het ontstaan
mijnen en
het schaarse
reek aanwezig
of vergiftigden,
en teloorgang
Coya-gronden
ndien verdreef
ronden die zij
l voorzien de
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 12/42
meeste Coya's in hun
schapen en geiten, de
van textiel, de ze
gesalarieerde in de
transporteurs of h
voedingsstoffen. Somm
Tec'nie%
De bewoners van de
wagens, ploegen, schameubels.
zeer fijne draad, met s
Als metalen kenden zi
ovens die gelegen wa
wind. Stenen bewerkt
met een hardheid dan
De landbouwgronden
bemest met meststof
oorsprong.
levensonderhoud door het kwek
productie van groenten en kaas,
lfstandige mijnontginning, tew
locale mijnen en wijngaarden,
ndelaars in hout, uitrusting
igen bleven daarnaast actief in de
ltiplano kenden het wiel niet. Z
ren, zagen of schaven. Zij hadde
Voor het wev
maakten zij
een touw vast
en de ander
middel van
stuk werd p
gewenste le
Op deze pri
vervaardigden
ingewikkelde
ms wel 150 draden op een centim
j goud, zilver, koper en brons da
en op bergtoppen en andere pla
n zij met bronzen beitels en met
e steen die ze bewerkten.
werden omgegraven met een
fen van plantaardige, dierlijke
12
n van Lama’s,
et produceren
rkstelling als
of ze werden
goederen of
jacht.
hadden geen
dus ook geen
n van stoffen,
en zijde van
aan een boom
zijde om het
e wever. Elk
recies op de
gte geweven.
itieve manier
zij zeer
patronen van
ter.
zij smolten in
tsen met veel
stenen beitels
handploeg en
en menselijke
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 13/42
13
De Mens is Wande!ende Aarde (Coya e/ede"
De Coya's namen van de Inca's de verering van de Zonnegod Inti en
Maangodin Quilla over. De belangrijkste verering ging echter naar
Moeder Aarde, de Pachamama, die alle leven voortbrengt en weet
wanneer, hoe en waarom de dingen gebeuren. Hun dankbaarheid en
Liefde voor de levengevende aarde drukken zij tot op vandaag uit in de
Chaya, de gewoonte om de aarde te voeden door haar het eerste deel
terug te geven van wat zij voortbrengt en de Corpachada, het begraven
van voedsel en drank. In dank
voor een veilige reis, laten ze
op vastgestelde plaatsen
tevens een steen en een
geschenkje na voor de
Pachamama, een gebruik dat
in de loop van de jaren en
eeuwen aanleiding gaf tot het
ontstaan van apachetas:bergjes opeengestapelde
stenen, die zorgvuldig in eer
gehouden worden.
Zij geloofden in een leven na de dood mits het lichaam bij overlijden
compleet en intact was, en vereerde ook de voorvaderen. Bij het
overlijden werden de doden gebalsemd in een tombe in de vorm van een
bijenkorf gelegd. Er werden vaten voedsel en chicha bij gezet, zodat ze
eten had in het hiernamaals. De begrafenisceremonie, waarbij de
vrouwen hun haar afknipten, duurde acht dagen.
Daarnaast heerste het geloof in allerlei geesten: huisgeesten,
bosgeesten, riviergeesten, berggeesten en geesten in gevreesde grote
dieren, zoals de poema en de condor. Al die geesten werden
verondersteld zich te manifesteren in bijzondere plaatsen, genaamd
huaca's. Zo'n plaats kon van alles zijn, maar de bekendste huaca's zijn
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 14/42
14
apart gevormde rotsen of grote rotsblokken met speciale vorm, waar
offers gebracht werden en
ceremonieën gehouden
werden.
Het Incarijk was verdeeld
in tien religieuze districten
met aan het hoofd een
soort bisschoppen die op
hun beurt onder het gezag
van de hogepriester, de
Villac Umu ressorteerden,
welke meestal een broer
was van de opper Inca, de
Sapa Inca.
De communicatie met de
goden verliep door middel van dromen en speciale boodschappers.
Deze boodschappers waren hiertoe opgeleide kinderen, die naar hogebergtoppen gebracht werden, waar ze immers het dichtst bij de goden
waren. Daar werden ze bedwelmd en, nadat ze door de nachtelijke
vrieskou doodgevroren waren, begraven. Vanuit hun graf werden zij
geacht de goden te smeken het volk te beschermen ziekten en
aardbevingen.
Tijdens de vele feesten, volgens sommigen zelfs meer dan 100 per jaar,
vaak gekoppeld aan de lokale marktdagen, werden na de officiële
religieuze ceremonie ware volksfeesten gehouden waarbij gedanst en
gedronken werd tot bij het invallen van de nacht. Dronkenschap was op
andere momenten verboden, maar tijdens de feesten algemeen.
Doorheen de eeuwen behielden de Coya's een aantal van hun aloude
gebruiken en tradities: ze verenigen zich in ayllús, groepen verwante
families die op alle vlakken samenwerken; Tinkanakay, verenigingen van
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 15/42
kunstenaars, zangers
coöperatie.
Voor de Coya's begin
zonnewende. Daarnaafgesloten wordt door
Pujllay, de duivel, on
Voorafgaand aan het
hun geliefde en kenn
dewelke ze bepalen of
gaan.
De Coya priesters, de
een droom tot hun
geneeskrachtige kruid
doorgaan op de ho
of vrienden en Minka's, een o
t het nieuwe jaar rond 23 juni,
st vieren ze ook carnaval, welde Caharpaya, een afscheidsfe
er vorm van een carnavalpop b
uwelijk, ontvoeren de Coya jonge
n ze een proefperiode, de serv
ze definitief verder samen door
Meica (vrouwen) en Yatiri (mann
taak geroepen. Zij ontwikkele
n en leiden de religieuze cerem
ogste vlakten in de bergen,
15
de vorm van
met de winter
ke traditioneelst waarop de
graven wordt.
ren symbolisch
iñacuy, tijdens
et leven willen
en), worden in
kennis van
nies, die vaak
beantwoorden
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 16/42
16
levensvragen en zijn in regel ook curanderos, genezers. Hierbij maken
ze gebruik van modderbaden ter bestrijding van reumatiek, van kruiden -
zoals chachacomathee (tegen de Puna of hoogteziekte), llareta
(behandeling van kanker en leukemie), bailahuén (tegen maagklachten),
het zwarte park (wondheling) en salie (hoesten en verkoudheid). Zij
geven ook massages en verwijderen wratten en cysten. Op psycho-
sociaal vlak zijn het boze oog, de angst, de hik, de techniek van het
afborstelen, de sahumado - het beroken - en het hysterisch lachen van
belang.
Coca bladeren maken een wezenlijk deel uit van de Coya cultuur: de
coca plant is een heilige plant, die leven geeft aan de mens omdat ze
kalmerend werkt, de vermoeidheid tegengaat bij zwaar werk en lange
wandelingen, de pijn verzacht en honger en dorst lest.
Alcohol beschouwen de Coya's als een element van de gezondheid
omdat alcohol wonden ontsmet en geneest van de hoogteziekte.
Typische dranken zijn de wijn, bron van plezier en goddelijke vrucht van
de arbeid, de "yerbiao" gemaakt met locale kruiden als citroen verbena,
citroenmelisse, pepermunt, groene munt, Yerba Buena, Muna, enz..., de
Mate tisanes en de Chicha, gemaakt op basis van maïs of pinda.
Naast de vele gerechten bereid op basis van gekookte maïs: pittige
tijtinchas, tamales, maïsmeel soep, chilcan en ulpada, eten de Coya's
gekookte aardappelen, sopaipillas (gebakken deegproducten), taarten,
pindasoep, quinoa stamppot, tarwe stoofpot, kazen, churrascos (gegrildrundvlees), gebraden of gekookt vlees van schapen, runderen of
gevogelte en locro, een kruidige mix van buikvlees en been. De Coya's
kennen vier kleuren die hen identificeren: geel, zwart, wit en rood. Geel
stelt Tata Inti Raymi, de zonnegod voor. Zwart is het symbool van de
medicijnen, de cultuur, de ceremonies en rituelen. Wit symboliseert de
puurheid, de bergen en de sneeuw. Rood tenslotte, staat voor bloed,
kracht, de mens.
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 17/42
Myt'es en Lee
Heden ten dage zijn v
zelfbewustzijn dat in C
groeit evenwel ookherintroductie van de
periode. Net als hun g
met de Inca's en de
uitgang -ay bijvoorbeel
waaruit kan afgeleid
oorsprong vindt bij de
De Duendes, Elfe
ontmoet, vraagt hij met
wordt met de ijzeren ha
slaat hij met de wollen
pijnlijkst. Meestal versc
kinderen, maar ook vol
des
rijwel alle Coya's Katholiek. Met
hili vooral sinds de val van de dic
de aandacht voor de instaenkwijze en gebruiken van de pr
eloof, delen de Coya's hun myth
oorspronkelijke bewoners van de
, is typisch voor de Kakan taal v
worden dat de legende van
iaguita.
of Kabouters:
De Coya's geloven in het be
natuurgeesten, die eenz
wereld dwalen. Zij vrezen hu
rusteloze en speelse g
constante voorliefde voor h
mannen, vrouwen en kinder
wordt soms naakt voorgest
een grote hoed als kleding
draagt hij echter een tuniek
is niet groter dan 50 cm,
baby, heeft kwaadaardig
scherpen tanden.
Bovendien heeft hij ook ee
en een wollen hand. Al
welke hand hij hen mag slaan. Wi
nd geslagen. Kiest men voor de w
hand, maar deze slagen zijn in w
hijnt hij tijdens rustpauzes of tijden
assenen slaat hij zonder medelijd
17
et hernieuwde
tatuur opbloeit,
dhouding enecolumbiaanse
s en legendes
Atacama. De
n de Diaguita,
e Yastay zijn
taan van deze
am door de
n ondeugende,
nie met zijn
t martelen van
n. De Duende
eld, met enkel
sstuk, meestal
of poncho. Hij
weent als een
oogjes en
n ijzeren hand
s hij iemand
zelf niet kiest,
llen hand, dan
erkelijkheid het
s de nacht aan
en.
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 18/42
De Yastay
zachte melodieën sp
onwaarschijnlijk gemak
onwaarschijnlijk grote s
Deze een mysterieuz
vanaf de toppen van d
enkel uit het geluid van
De Yastay kan ook de
baard en ramshoorns,
mannengedaante heef
sporen die hij nalaat, di
De Yastayde Pacha
verschillen
aannemen,
de wind, zij
De Y
verschijnen
van een
wezen van
gekleed m
een muts
een ponch
een slang
uitgerust men een fl
elt. Zijn sandalen laten hem
te bewegen in de bergen. Soms
prongen.
duende bewaakt, onzichtbaar
bergen de kuddent. Zijn aanwezi
zijn magisch fluitspel.
vorm aannemen van een oude
gezeten op een wit paard. Een
aangenomen kan men herkenn
e van een guanaco zijn.
18
is de zoon vanama. Hij kan
e vormen
zelfs die van
broer.
stay kan
in de vorm
coquena: een
kleine gestalte,
t een chujilo,
et oorkleppen,
, sandalen en
nketting, vaak
et een scepterit waarop hij
toe zich met
aakt hij daarbij
voor iedereen
gheid blijkt dan
an met lange
astay die zijn
en doordat de
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 19/42
19
Meestal echter duikt hij op in de vorm van een grote, zwarte of vurige
alpaca of guanaco. Maar hij is geen gewone guanaco: hij is duidelijk
groter, kan zich verplaatsen met de snelheid van de wind en staat altijd
op de uitkijk. Bij het minste teken van gevaar, stelt hij zichzelf bloot
omdat hij weet dat hem niets kan overkomen: pijlen, kogels, niets kan
hem deren, want hij is niet echt materieel. Kijk je naar hem, dan kan hij
het ene ogenblik klein lijken, dan weer groter, wolliger of juist minder
wollig ... .
De Yastay is een wezen tussen droom en werkelijkheid dat bestaat
omdat het een belangrijke functie heeft: Hij is immers de hoeder, de
bewaker en beschermer van de kuddes guanaco's en van de dieren die
in het wild leven. De Yastay zorgt ervoor dat jonge dieren niet zonder
moeder achterblijven en dat de jacht respectvol gebeurt.
Wie teveel jaagt of moeders met jongen doodt, straft hij. In zijn strijd
tegen gewetenloze jagers, verbergt hij hun paarden en muilezels en
steelt hij hun bezittingen. Stuurt men honden op hem af, dan kan het
gebeuren dat die zo maar verdwijnen of dat ze totaal verdwaasdterugkeren en nooit meer kunnen gebruikt worden voor de jacht. Zelf de
achtervolging van een Yastay inzetten is voor een jager evenmin zonder
risico: hem kan van alles overkomen. Hij kan gebeten worden door de
Yastay, zijn wapen kan in een steen veranderen of hij kan ongelukkig ten
val komen en daarbij zelfs het leven laten.
Verantwoordelijke jagers beloont hij met een goede jacht en soms ook
met zilver of goud, dat ze aantreffen bij hun terugkeer thuis.
Jagers smeken zijn hulp af met geschenken: ze verbergen een zak met
meel en coche (geroosterd graan), aguardiente (brandewijn) of chicha
(maïsbier) en coca bladeren op een steen op een geheime plaats in het
woud. Wanneer de offergave de volgende dag verspreid over de
geheime plaats wordt teruggevonden, weet de jager dat hij een goede
jacht zal hebben en dat de Yastay zich niet tegen hem zal keren. In
sommige gevallen verschijnt hij aan arme jagers in een droom en wijst
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 20/42
hen waar ze dienen te
kunnen vinden. Op v
Yastay geheim houdt,
worden of zelfs te sterv
De Añañuca
De Añañuca is een blo
de Quilimarí vallei. De
meisje die in Monte P
wilden veroveren. Op e
haar dorp. De twee
samen. Maar op een n
jongeman, en vertelt h
vertrekt de jongema
troosteloos als ze zij
terugkeer, maar de we
niet meer terug. Na ee
ze begraven wordt, re
jagen, of waar ze voedsel en zelf
orwaarde evenwel dat hij zijn af
ant anders riskeert hij alles te v
en.
em die typisch is voor de streek r
naam zou ontleend zijn aan die va
tria woonde en zo mooi was, dat
en dag verschijnt een jonge man
orden verliefd, trouwen en zijn
acht verschijnt in een droom een
m waar hij een rijke ertslaag kan
, zonder iemand in te lichten
verdwijning merkt. Hoopvol wa
en en maanden verstrijken en de j
n tijd sterft Añañuca van verdriet.
gent het. De volgende dag stelle
20
zilver of goud
praak met de
rliezen, ziek te
nd Copiapó en
n een indiaans
iedereen haar
chattenjager in
zeer gelukkig
uende aan de
inden. Daarop
. Añacuña is
cht ze op zijn
ongeman keert
Op de dag dat
n de onthutste
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 21/42
dorpelingen vast dat h
bloemen. Volgens de l
teken van haar liefde
haar graf groeit, kreeg
Het verhaal van Aña
verhalen, waarbij de n
aan die van een legend
Dit soort legendes wer
het geval is met het
meer zuidelijk gelegen
De Tamaya
Atzalca geloofden dat
vernieuwing van de nat
Toen de Spaanse vero
slaven maakten, steld
Tamaya: als de godin
verdrijven. In het groot
t graf van het meisje bedekt is m
gende is het meisje veranderd in
oor de verdwenen jongeman. D
an ook haar naam.
ñuca is een voorbeeld van vel
am van een dier, bloem of plant g
arische Inca prinses of zelfs godin.
mettertijd ook commercieel aang
erhaal van de Tamaya hierna, a
Limari vallei:
De Atzalc
woonden in
regio van Chil
een heilige
Eenmaal per
van hun trad
godin van de
de aarde en
boom in een
vrouw met
symbool vande Hemel en
deze reïncarnatie een manifestat
uurlijke krachten.
eraars de streek binnen vielen en
en de Azalca's hun hoop in hu
van de hemel terug kwam zou z
te geheim vierden ze de winterzo
21
et mooie, rode
een bloem, als
bloem die op
gelijkaardige
koppeld wordt
egrepen. Zoals
komstig uit de
a Indianen
een afgelegen
i. Ze aanbeden
lant: Tamaya.
jaar, op basis
itie, kwam de
hemel neer op
veranderde de
mooie jonge
ouden haren,
de unie tussende Aarde. De
ie was van de
de indianen tot
heilige plant,
de indringers
newenden. Na
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 22/42
22
drie dagen van gebed, dans en offers, veranderde de plant inderdaad
opnieuw in de Godin van de Hemel. Maar plots doken de Spanjaarden
op. Zij namen de Godin gevangen en besloten haar naar Spanje te
sturen. Toen het schip in Spanje aankwam, bleek de godin evenwel
verdwenen. In haar kabine vond men alleen de heilige plant, recht op zijn
lange steel, maar zonder bladeren of bloemen.
Eeuwen later vond een Franse botanicus een kristallen urne met daarin
de gedroogde stam van de plant en een manuscript, waarin de Spaanse
commandant het verhaal van Tamaya had neergeschreven, samen met
zijn belofte de plant terug te brengen naar Amerika. Een belofte die hij,
als gevolg van zijn onverwacht overlijden, niet had kunnen houden.
De botanicus bracht toen zelf de plant terug naar Chili. Ontroerd plantten
de Azalca's de plant terug op de top van de oude ceremoniële heuvel. Bij
de volgende viering van de zonnewende gebeurde het wonder opnieuw:
Toen de zonnestralen bij het aanbreken van de vierde dag van rituele
dansen en gebeden de ranke stam bereikten, veranderde deze opnieuw
in Tamaya. De Godin was net zo mooi en jong als zij altijd geweest was,haar gelaat was helderder dan het klaarste water en haar gouden haren
schitterden zoals de zon zelf.
De verschijning duurde evenwel slechts kort. Maar toen de Godin
verdwenen was, merkten de Azalca's dat de plant opnieuw tot leven
gekomen was en de takken bedekt waren met prachtige bloemen. Uit
dankbaarheid gaven zij de botanicus een tak van de plant, welke hij met
zich meenam op zijn terugkeer naar Europa.
Dank zij de inspanningen van de botanicus, heeft de Tamaya, de heilige
boom van de Atzalca's, vandaag wortel geschoten in alle uithoeken van
de wereld en bewonderen miljoenen mensen zijn sierlijkheid en
mooiheid, onbewust veelal van het betoverende geheim dat verborgen
leeft tussen de bladeren en bloemen van de plant.
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 23/42
23
Inca Colla : De Echtgenote van de Inca
Opmerking: in het Quechua betekent "Colla" voornaam, edel, vrouw,
moeder of echtgenote.
Een paar kilometer ten oosten van Calama bevindt zich een klein stadje
genaamd Chiu-Chiu, dat reeds bestond toen de Inca's dit gebied
veroverden. Toen de Inca vorst Atahualpa Yupanqui het stadje bezocht,
werd hij verliefd op de mooie en lieve Nusta (prinses) Colque-Coillur. Hij
beloofde haar eeuwige trouw en al spoedig werd hun liefde bezegeld
met de geboorte van een zoon. Atahualpa bleef evenwel niet trouw aan
zijn geliefde. Verdrietig en vernederd werpt zij zich met haar zoon in de
bij het stadje gelegen lagune. Hoewel onverschrokken zwemmers,
onvermoeibaar het zoute water van de lagune doorzochten, werd nooit
een spoor van de prinses en haar zoon terug gevonden.
Als uitleg verklaarden de duikers dat het meer bodemloos is.
Ondertussen weten wij dat het meer 60 m diep is en gevoed wordt door
een ondergrondse aftakking van de Loa rivier. Het teveel aan water
stroomt - opnieuw ondergronds - door naar de nabije Rio Salado.
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 24/42
Het goud van de I
De Inca's kenden g
vertegenwoordigden d
geschenken aan de gode wereld te garandere
was.
Naast het delven van g
zij op een veel min
geraken: de graven v
enorme schatten aan
verovering besloot de
moment wettelijk geli
goudaders. Zodra de
eigendomsaktes uitge
systematische wijze ge
Castillië werd 20 pro
Deze aanpak leidde
plundering van Huaca
Moche rivier omgele
afgegraven kon worde
ca's
een geld. Voorwerpen van g
n ook geen kapitaal, maar wer
den en de Incaheersers om het von.
Voor de Spanjaarden l
anders. Nog altijd doe
ronde over El Dorado e
schatten van de Inca’
zilveren voorwerpen
zouden hebben verbo
Spanjaarden.
De Spaanse verovera
snel dat er een geweldi
kostbaar metaal in de b
oud en zilver uit geologische afzet
er arbeidsintensieve manier aa
an de gewezen heersers en hu
goud en zilver te bevatten. V
paanse kroon dan ook dat grafv
jk gesteld moesten worden aa
rafvelden als zodanig geregistre
schreven waren, werden de
ëxploiteerd en belast. (Door het k
ent belasting geheven op mijnb
tot buitensporige grafplunderin
del Sol in Peru, werd zelfs de b
d om de Moche-tempel snell
. De gouden en zilveren offergave
24
ud en zilver
en gezien als
ortbestaan van
g de zaak iets
legendes de
de mythische
s: gouden en
ie de Inca’s
rgen voor de
rs leerden al
e hoeveelheid
dem te vinden
tingen, konden
edel metaal
n adel bleken
ij snel na de
lden vanaf dat
n geologische
rd stonden en
grafvelden op
oningshuis van
uwproducten).
en. Voor de
edding van de
er te kunnen
n uit de graven
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 25/42
werden bijna allemaal
verloren.
Het religieuze centru
gevormd door de QoriDit complex bestond
waarin niet alleen de z
de hemellichamen al
Pleiaden, en de belang
de regenboog en on
tempelmuren waren
goud en zilver. In de
gouden en zilveren be
met herders, reptielen,
gouden beeld van een
Inca's de meest vereer
Ook bevonden zich in
onderworpen volkeren.eerbiedig behandeld e
zich in de ogen van
mishandeling ten dee
medewerking.
Het is geen wonder da
heel veel verhalen de
aders, verborgen scha
met schepen geladen
in stormen verloren gin
De meeste van die ve
allemaal: De historicus
een goudmijn in Taltal.
Bijzonder was dat de l
meteen omgesmolten en gingen
van het Incarijk werd
cancha, de Zonnetempel.uit een aantal tempels,
on maar ook de maan en
s Venus, Orion en de
rijkste weerfenomenen als
eer vereerd werden. De
ekleed met platen van
tuin stonden levensechte
elden van mensen, maïsplanten,
insecten, etc. Er stonden onder m
jongen en een ronde gouden pl
e voorstellingen van de Zonnegod
it complex de belangrijkste cultus
Hoewel ze in feite gijzelaars warijkelijk voorzien van offerandes,
e Inca's misdroeg. Dan viel hen
l, hetgeen hun volk spoedig zo
t er al vlug na de aankomst van
ronde deden over de ligging van
ten, zelfs "gouden steden", later
et goud en zilver voor Europa die
en.
rhalen zijn klinkklare onzin natuur
Floreal Recabarren ontdekte beg
De nieuwe site werd "El Guana
ocatie samenviel met een gebied
25
zo voor altijd
kuddes lama's
er een massief
at die voor de
vormden.
eelden van de
en, werden zetenzij hun volk
minachting en
u dwingen tot
e Spanjaarden
oud- en zilver
nog aangevuld
door piraterij of
lijk. Maar niet
in vorige eeuw
co " genoemd.
waar de oude
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 26/42
26
verhalen vertelden over de aanwezigheid van "een berg van goud en
zilver."
Eerder al, in 1870, had de goudzoeker Ramon Mendez een zilver ader
ontdekt nabij wat nu de gemeente Sierra Gorda is. De mijn, Caracolesgenaamd, was een tijdlang de belangrijkste van Amerika en werd
gevonden naar aanleiding van een verhaal over de Indiaan Gavarito die
ter plekke een "bron van rijkdom" zou gevonden hebben.
Hierna een paar voorbeelden van legendes in verband met goud:
De Zwarte Hond
In de omgeving van Oro de Inca, wordt de geschiedenis van de zwarte
hond verteld. Van een afstand, ziet het er een gewone hond uit, maar de
weinigen die hem van dichtbij gezien hebben, vertellen dat hij grote,
vurig rode ogen heeft en dat er rond zijn nek een ketting van zuiver goud
hangt.
De zwarte hond is de hoeder van de rijkste ader van goud van de ganse
wereld. Als de hond ergens graaft, moet men daar een mes in de grond
steken, om te voorkomen dat de goud ader zich verplaatst, en er de
volgende dag komen graven. Het lijkt eenvoudig, maar toch werd de
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 27/42
ader nog niet gevonde
die het van dichtbij zien
Er wordt dan ook geze
hem gehoorzaamt. Degefluit, dat in de wijde
en paniek.
De Schat van de I
vertrokken karavanen
Cuzco. Ook vanuit Chi
Inca's evenwel dat hun
Niet wetend wat te doe
de Spanjaarden zou vhem in het Quimal me
(Niet te verwarren met
Atacama ).
Sindsdien zoeken men
het legendarische me
gouden voorwerpen g
brachten over hun vind
omdat geen mens kan weerstaan
van deze hond inspireert.
d dat de hond toebehoort aan de
duivel roept de hond door middelopgeving hoorbaar is en iedereen
ca's
Toen d
in 1533Inca vor
vermoor
de Inca'
het bet
losgeld
leven v
zouden
redden.
eladen met gouden beelden en si
li vertrok een karavaan. Onderwe
vorst ondertussen al vermoord we
n met de schat en beducht dat die
llen, besloten zij hem te begraver dat zich op de top van de Quim
het gelijknamige meer in de Zo
en de Quimal heuvel af op zoek n
er. Er wordt gezegd dat sommi
vonden hebben, die evenwel nie
rs.
27
aan de terreur
duivel en enkel
an een scherpvult met angst
Spanjaarden
dreigden det Atahualpa te
en, dachten
s dat ze door
len van een
in goud het
an hun vorst
kunnen
Van overal
eraden richting
vernamen de
d.
in handen van
n. Zij dumptenal berg bevond
tvlakte van de
aar sporen van
gen inderdaad
s dan ongeluk
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 28/42
Het Scheppingsv
Lang geleden bestond
duisternis en stilte rege
aarde en blies hen leve
Aanvankelijk waren d
gehoorzaamden de we
slechte goden Supay,
mensen en vulden het
onder mekaar te vecht
deze richtten zich in wa
Wiracocha werd zeer
gebeurde. Hij beval de
te vernietigen. De men
zich in grotten voor
Wayra-tata dit rapporte
van de sneeuw, om h
bedekken met sneeuw.
rhaal van de Coya's
n de mensen en dieren nog niet.
erden over de wereld.
De oppergod Wiracocha be
aan te doen en creëerde tw
y Pajsi. Beide waren mooi
Pajsi schitterde iets meer
Jaloers wierp Inti een mass
waardoor deze sindsdien v
geeft en enkel 's nachts te zi
Wiracocha concentreerde zi
de schepping van de mens,
uit de granietsteen van de C
nacht maakte hij er vele hon
er voldoende waren, plaatst
n in.
e mensen goed, ze werkten
ten van Wiracocha. Op een dag e
akhala en Anchanchu bezit van
met jaloezie en ijdelheid. Al vlug
n. De sterkeren onderwierpen de
nhoop tot Wiracocha.
boos toen hij vaststelde wat er
god van de wind, Wayra-tata, alle
sen vluchtten alle kanten uit en v
e verschrikkelijke kracht van W
erde aan Wiracocha, gelaste deze
et hart van de mensen te bevrie
Op deze manier ontstond het And
28
nkel droefheid,
sloot daar iets
ee zonnen: Inti
en sterk, maar
an zijn broer.
as naar Pajsi,
el minder licht
n is.
h inmiddels op
die hij vormde
omanche. Elke
derden en toen
hij hen op de
nthousiast en
hter namen de
et hart van de
begonnen die
zwakkeren en
op de wereld
leven op aarde
len verscholen
yra-tata. Toen
Kjunu, de god
zen en hen te
sgebergte.
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 29/42
29
Lola
Lang geleden woonde in de provincie Antofagasta een mooi meisje,
Lola. Haar vader zorgde voor haar en waakte erover dat zij niet incontact kon komen met de jonge mannen die op haar verliefd werden.
Haar schoonheid bleef een bron van illusies en ontgoocheling bij de
mannen en van jaloersheid bij de vrouwen.
Op een dag werd het meisje toch verliefd op een man. Deze was
evenwel reeds gehuwd. Zijn vrouw sloop op een nacht blootsvoets de
kamer binnen waar haar man sliep en vermoordde hem met een dolk,
waarna ze zich huilend in de bergen verschool.
Na een tijd dook ze terug op in het dorp. Ze was evenwel gek geworden
en lachte de hele tijd, tot ze uiteindelijk stierf. Onwetend van het
overlijden zwerft de wraakzuchtige geest van Lola echter nog altijd door
de bergen en valleien op zoek naar de moordenaar van haar geliefde.
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 30/42
La Llorona
Lola is niet de enige sp
die huilen in rivieren o
kenmerk in de mythculturen. Hoewel de o
verwijzen de meeste
periode van de Spaans
Terwijl in de legende
verhalen waarin het
moord pleegde: hetzij
vriend vermoordde.
Zo kent men in Chili de
zij voor alle nabestaan
van het verlies. Ook
terugkeert om de n
ookachtige vrouw die huilend rond
verschillende redenen zijn een va
logie van Zuid-Amerikaanse pr rsprong van deze legendes pre
verhalen zoals die nu vertelt w
e overheersing.
an Lola diens aanbidder vermoor
eisje zelf vermoord werd of waa
op haar kind(eren), hetzij dat zi
legende van de Pucullén, die eeu
haar kind haar op
ontnomen is. De
spookachtige aanw
wit gekleed. Alle
dicht bij de dood
kunnen haar zi
beginnen klaaglijk
te huilen wann
aanwezigheid waar
De Pucullén is ee
doden, die hen dewaar ze van hun a
het hiernamaa
oversteken. Er wo
en weent, zodat zij deze sneller g
belet de Pucullén dat de geest
bestaanden te kwellen. Somm
30
zwerft: wezens
ak terugkerend
ecolumbiaanseolumbiaans is,
rden naar de
d werd, zijn er
rin zij zelf een
j haar man of
wig huilt omdat
vroege leeftijd
ucullén is een
ezigheid in het
n mensen die
zijn en dieren
n. Honden
er ze haar
emen.
gids voor de
eg toont langsrdse huis naar
ls kunnen
dt gezegd dat
etroost worden
van de dode
igen beweren
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 31/42
bovendien dat zij in
familieleden die krokodi
Met haar overvloedige
het kerkhof, waar hetdeponeren. Bij de beg
worden, zo niet zal bin
sterven.
Als straf voor de verw
rooft de Pucullén ten s
moeders, omdat zij dez
Dat de oude legendes
versies die sommige le
het verhaal de ronde v
Een camioneur merkte
Chañaral naar Antofag
haar op.
aarzelde hij geen ogen
een verschrikkelijke gedaante
llentranen wenen.
tranen markeert de Pucullén de
graf moeten worden gegravenafenis dient de kist volledig met g
nen het jaar zal een familielid van
arlozing die leidde tot het verlies
lotte ook de resterende kinderen
e verward met het kind dat ze zelf
niet sterven, blijkt onder meer do
gendes krijgen. In de regio van d
n een mooie liftster.
op een nacht een bevallige liftster
sta. Omdat de weg lang en eent
Bleek dat ook zij na
onderweg was. Omdat
zo goed konden vinden
bij aankomst in Antofag
daarna gingen ze sam
Uiteindelijk belandden
bed.
De volgende dag moe
weer verder. Hij was ev
de indruk van het mei
overwoog te scheiden
en toen zij hem vroe
terugkeer opnieuw o
lik.
31
verschijnt aan
exacte plek op
om de kist terond bedekt te
de overledene
van een kind,
eg bij nalatige
erloren heeft.
or de moderne
Atacama doet
op de weg van
nig is, pikte hij
r Antofagasta
zij het samen
, nam hij haar
sta uit eten en
n ook dansen.
ze samen in
t de chauffeur
nwel zo onder
sje, dat hij al
an zijn vrouw
haar bij zijn
te zoeken,
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 32/42
Een paar dagen meldt
woning. Groot is zijn
een oude vrouw, die he
"De slet heeft het wehaadet ze een oude f
met de vraag of het af
eerder ontmoette.
Als hij dat bevestigde,
nog kan ze de mannen
De man deed bijna inbij zijn vrouw troost te z
De heksen van Sa
De geesten van o
tovenaars en heksen l
een grot in Salwaarvan de vers
ingangen bewaakt
door monsterachtige
Hier leiden zij
tovenaars en heks
organiseren ze zwarte
en aanbidden zij de
Regelmatig organise
feesten in de grot, wa
de meesters in de to
uitnodigen. De bek
bestekken die bij
gelegenheid gebruikt
zijn van zilver of gou
hij zich met een grote ruiker blo
erbazing wanneer de deur geop
m de huid begint vol te schelden.
r gedaan!" schreeuwde de vrouto en toonse die aan de vracht
ebeelde meisje inderdaad het me
antwoordde ze: "Die slet is al derti
niet gerust laten!"
ijn broek van schrik en haastte zicoeken.
lamanca
erleden
even in
manca,hillende
worden
langen.
nieuwe
n op,
missen
duivel.
en zij
arop ze
erkunst
rs en
deze
worden
, maar
32
men aan haar
nd wordt door
. Uit het huisagenchauffeur
isje was dat hij
g jaar dood en
h naar huis om
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 33/42
deze veranderen in w
het verlaten van de gro
buiten smokkelde, kwa
hem aankeek, verloor
bevond hij zich op het
lepel was echter
kinderspeelgoed. Bij d
godsdienstige aanroep
heksen terug naar hu
sleutelgat binnen dring
De Alicanto
met goud en zilver en l
sommigen laat hij een
hij uit zijn slaap gewek
probeert te roven, slaat
zilveren pluimen veroo
voor altijd door verbli
Alicanto te zien, want
in de buurt. Door zijn
vogel volgt, moet even
hij de argeloze avontzonder water of eten te
ardeloze prullen wanneer men z
. Een leerling tovenaar die een go
m op weg naar huis een meisje t
hij het bewustzijn. Toen hij opni
dorpsplein. Onmiddellijk tastte hij
erdwenen en vervangen doo
e kraaien van de haan of als g
ing of een kruisteken vluchten d
woonplaats, waar ze langs de
n.
De alicanto is
metaalkleurige vogel,
's nachts fluoresceren
sterke gekromde bek
door rotsen en metabijten en enorme klau
boven op de rotsen, m
open gespreid. De Alic
gt vervolgens gouden of zilveren
poor van goud- of zilverstukken a
wordt door iemand die de eieren
hij zijn vleugels op, wat een regen
rzaakt, die zo schitterend is dat
d blijven. Het is de droom van
aar een Alicanto is, zijn ook goud
gewicht kan hij immers niet ver v
el opletten, want als de vogel dat
rier. Deze dreigt dan de weg tkomen zitten.
33
meeneemt bij
den lepel naar
gen. Zodra zij
uw ontwaakte,
in zijn zak. De
een stukje
evolg van een
tovenaars en
chouw of een
een grote,
wiens vleugels
. Hij heeft een
, waarmee hij
len heen kanen. Hij slaapt
et zijn vleugels
anto voedt zich
ieren. Volgens
hter. Wanneer
of geldstukken
van gouden of
ijn belagers er
velen om een
- of zilverlagen
liegen. Wie de
merkt, misleidt
verliezen en
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 34/42
Quirquincho, het
Pucá was een vaardige
Puna Jujeña woondede Inca's. Hij
prachtige kledingsstuk
voor de rijken, abas
gewone mensen e
mantels die opvielen
betaalden hem met
gewaden en Pucá dro
om het werken te late
tijdverdrijven: mooie di
Al vlug begon hij zijn
tijd aan de jacht en wa
door. Mettertijd verloor
onuitgevoerd liggen.
Bij het naderen van de
jas moest maken. Het
geweven had, dat het
liet veel te wensen ove
en met gaten en overal
opnieuw" dacht hij toen
Toen hij de volgende d
een stevig pantser dat
armen en benen vier
veranderd in een quirq
kan men hem in die vo
woonde.
ordeldier
wever die in
en tijde vanervaardigde
en: cumbia's
as voor de
yacolla's,
oor hun kwaliteit en mooie kleu
oud, zilver en edelstenen voor
mde van het moment dat hij rijk g
en zich bezig te houden met zij
gen kopen, zich vermaken, wande
erk te verwaarlozen. Hij besteed
er restte van tijd bracht hij drinke
hij al zijn klanten, want de best
winter bedacht hij dat hij voor zich
was evenwel al zo lang geleden
esultaat op niets trok: de kwaliteit
r: de wol was slecht gesponnen, h
waren knopen zichtbaar. "Morgen
hij zich die avond verkleumd in de
g ontwaakte, was de yacolla even
hem helemaal omvatte en waaru
korte poten met fijne tenen s
uincho, een gordeldier en tot op h
rm aantreffen in de streek van La
34
ren. De Inca's
zijn prachtige
enoeg zou zijn
n geliefkoosde
len en jagen.
e steeds meer
nd en feestend
llingen bleven
elf een warme
at hij nog iets
van de mantel
et weefsel grof
probeer ik wel
poncho rolde.
wel verhard tot
it in plaats van
aken: hij was
eden ten dage
Puna, waar hij
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 35/42
35
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 36/42
De weduwe
Er bestaan vele versch
mooie, jonge weduwen
de ouderdom. Maar awenen ze bloed.
vrouw vermoord werd
vrouw in de wrede drie
Anderen houden vol da
om niet te hertrouwe
nagekomen is.
Welk ook de reden
bedoeling is altijd iem
haar dood niet is trouw
illende verhalen over weduwen. S
. In andere gevallen zijn ze lelijk e
ltijd zijn ze gehuld in zwarte kle
Een zo'n ver
een grote, sl
de naam hee
hoewel niem
gezicht heeft
Haar verschi
mannen aan
vertoont,
ontzetting.
meestal na
op eenza
verlaten wegBij dageraa
altijd.
Sommigen z
verschijnt
door haar overspelige man of d
oeksrelatie.
t ze verschijnt wanneer een jonge
n na het overlijden van zijn e
an haar macabere verschijning
nd te kwellen die overspelig is o
gebleven.
36
ms betreft het
gebogen door
eren en vaak
aal gaat over
nke vrouw die
ft mooi te zijn,
and ooit haar
ezien.
jning doet de
wie ze zich
beven van
Dat gebeurt
iddernacht en
e plaatsen,
n of bruggen.verdwijnt ze
eggen dat ze
anneer een
or de tweede
an zijn belofte
chtgenote niet
moge zijn, de
zijn vrouw na
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 37/42
Zij blijft haar slachtoff
gelaten wordt doo
maîtresse of
echtgenote en uite
sterft van uitputtin
ontzetting.
Hierbij heeft ze het nie
op haar eigen
)echtgenoot gemunt, m
iedereen die het niet
nauw neemt met
huwelijkstrouw,
wanneer deze in de
uurtjes omringd doo
geur van alcohol teru
naar huis.
Een ander verhaal vverleidelijke glimlach,
met de vraag haar te
met niet mis te verstan
Wanneer een man ha
weg in een zachte en
de schat zich bevindt.
harder en kouder en
monster dat de man wu
Niemand heeft haar oo
zou breken. Als gevolg
die nooit zijn effect mist
r achtervolgen tot deze ziek wor
zijn
ieuwe
indelijk
en
enkel
(ex-
aar op
al te
de
vooral
roege
r een
gkeren
rtelt over een mooie jonge weie de mannen op afgelegen plek
elpen een verborgen schat te vin
bedoelingen meelokt in de heuvel
r volgt, omhelst zij hem op een
arme omarming en vraagt hem o
ndertussen wordt haar omhelzing
verandert zij langzaam in een
rgt en vierendeelt.
it de schat kunnen aanwijzen, wat
daarvan blijft ze met een verleide
ronddwalen op zoek naar nieuwe
37
t, in de steek
uwe met eenen aanspreekt
den en hen zo
s.
afgelegen stuk
f hij weet waar
geleidelijk aan
verschrikkelijk
de vervloeking
lijke oogopslag
slachtoffers.
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 38/42
38
Bron van Inspiratie
Aalstenaar Peter Adriaens woonde en werkte meerdere jaren in Chili,
waar hij in 1989 huwde met Monica Castillo, telg uit een Coya geslacht.
Zijn ervaringen in Chili verwerkte hij in een spannend boek: "Het Einde
Komt" dat verkrijgbaar is bij alle goede webshops (Bol.com, Eci,
Amazon, Standaardboekhandel, Hollandspul, Cosmox, Boekenwereld,
Schrijverspunt, ...)
In het Spaans verscheen eerder een compilatiewerk van de hand van
broer Eddy Adriaens (pseudoniem: Dean Amory) en getiteld: "Las
Principales Leyendas, Mitos, Historias y Cuentos de Chile". Verkrijgbaar
bij onder meer Lulu.com en Amazon
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 39/42
-ronnen$
http://html.rincondelvag
https://nl.wikipedia.org/
http://www.cosmox.be/
9789462661035
http://www.slideshare.n
webshopshttp://www.b
http://www.lulu.com/sh
historias-y-cuentos-de-
http://www.amazon.co
Spanish/dp/
o.com/los-collas.html
http://www.cultura
content/uploads/2
%ADa-Colla-para-
http://pueblosorigi
andina/diaguita/ya
https://plus.google
42230653330037/
http://www.mariod
ertonostalgico/#un
ctiweb.es/gorgoro
oya.html
http://aymara.org/l
hivo2004/msg002
http://www.portald
iki/Inca%27s
oeken/het-einde-komt-peter-adria
et/jaimelavie/het-einde-komt-peter-
l.com/nl/p/het-einde-komt/920000
p/dean-amory/las-principales-leye
hile/paperback/product-21009314
/Principales-Leyendas-Historias-C
39
.gob.cl/wp-
13/02/Gu%C3
web.pdf
arios.com/sur/
stay.html
.com/1100741
about
efina.com/desi
o http://www.a
mitologiaincaC
istarchives/arc
8.html
esalta.gov.ar/
ns-
adriaens-
042415405/
das-mitos-
.html
uentos-
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 40/42
40
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 41/42
41
7/17/2019 De Coya Indianen Van de Atacama in Chili
http://slidepdf.com/reader/full/de-coya-indianen-van-de-atacama-in-chili 42/42