De bear market, de visie van een belegger op mogelijke scenario's

Corné van Zeijl,

SNS Asset Management

Inhoud

Hoe erg was het? In vergelijking tot andere krediet crises In vergelijking tot andere bear markets

Zijn dit de jaren ´30? Zijn dit de jaren ´90 in Japan? Zijn dit de jaren ´70? Is dit de bodem?

Conclusie

Hoe erg was het?

Bron BCA

Het wordt een zware recessie

18/1/09

1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 200525

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

US ISM MANUFACTURERS SURVEY: NEW ORDERS INDEX SADJPCH#(SP500CP,1Y)(R.H.SCALE)

Source: DATASTREAM

,maar dat wisten beleggers al

18/1/09

1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 200525

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

US ISM MANUFACTURERS SURVEY: NEW ORDERS INDEX SADJPCH#(SP500CP,1Y)(R.H.SCALE)

Source: DATASTREAM

Ook in Europa

26/12/08

88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

-2

-1

0

1

2

3

4

5

BD BUSINESS EXPECTATIONS SADJPCH#(EUGDP...D,1Y)(R.H.SCALE)

Source: DATASTREAM

Economische groei EU

Duitse ondernemers vertrouwen

G35S

Kredietcrisis USA

DEBT (%GDP) 26/12/08

1954 1959 1964 1969 1974 1979 1984 1989 1994 1999 200420090.20

0.30

0.40

0.50

0.60

0.70

0.80

0.90

1.00

HOUSEHOLD SECTORNONFINANCIAL BUSINESSGOVERNM. (FED. + LOCAL) Source: DATASTREAM

G2HJ

overheid

consumenten

bedrijven

Lithograph by Currier & Ives, 1875

Winsten na een financiële crisis

Bron Citi

2 andere kredietcrises, Zweden en Japan: de aandelenbeurzen.

16/1/09

95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 1380

200

400

600

800

1000

120014001600180020002200

LAG#(TOTMKSD,10Y)LAG#(TOTMKJP,10Y)S&P 500 COMPOSITE - PRICE INDEX

Zweden

Japan

USA

Source: DATASTREAM

De huizenprijzen

16/1/09

95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 1380

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

300

LAG#(SDRLESTTF,10Y)LAG#(JPCITYPRF,10Y)US AVERAGE PRICE OF EXISTING ONE-FAMILY HOMES SOLD CURN

Zweden

Japan

USA

Source: DATASTREAM

Leading indicators

16/1/09

95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 1390

100

110

120

130

140

150

160

170

180

LAG#(SDOCLDNG ,10Y)LAG#(JPOCLDNG ,10Y)US COMPOSITE LEADING INDICATOR (TREND RESTORED)Source: DATASTREAM

Zweden

USA

Japan

Valuta´s

FROM 1/1/95 TO 31/12/13 MONTHLY INDEXED

95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 1360

80

100

120

140

160

180

200

220

LAG#(EURSTER~SK,10Y)LAG#(EURSTER~Y ,10Y)EURSTER (~U$)

Yen

U$

SK

Source: DATASTREAM

Zweden

USA

Japan

Vergelijking Zweden, Japan en USA nu

Zweden Japan USA

krachtig ingrijpen in bankensysteem x

devaluatie x

goede groei rest v.d. wereld xhouse debt / GDP 10.3 5.2 101.0

corp debt / GDP 23.7 19.0 79.0

Vergelijking met Japan jaren ´´90

8/1/09

89 91 93 95 97 99 01 03 05 07 09 11 130

100

200

300

400

500

600

700

AEX INDEX (AEX) - PRICE INDEXLAG#(JAPDOWA,10Y)SP500CP~EG/2.5 Source: DATASTREAM

jul-95 nov-96 45%jan-97 mrt-00 33%

mei-03 apr-04 50%mei-05 jun-07 65%

Of zijn het jaren ´30?

Krediet: jaren ´30 en nu

Credit spreads jaren ´30 en nu

Fouten jaren ´30

´30 nu

belastingverhoging xbanken failliet

monetaire verkrapping xprotectionisme x

Jaren ´30

-

50

100

150

200

250

300

dec-

26

dec-

27

dec-

28

dec-

29

dec-

30

dec-

31

dec-

32

dec-

33

dec-

34

dec-

35

dec-

36

dec-

37

dec-

38

dec-

39

nov-29 apr-30 24%jun-32 sep-32 73%apr-33 jul-33 80%mrt-35 feb-37 115%apr-38 nov-38 31%

Deflatie?

US CPI- ALL URBAN SAMPLE: ALL ITEMS - ANNUAL INFLATION RATE NADJPERCENTAGE

SOURCE: BUREAU OF LABOR STATISTICS,USDOL

1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

Source: DATASTREAM

Groei van GDP vooral door leveraging

Of USA jaren ´70

FROM 15/1/04 TO 15/12/13 MONTHLY

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 201320

30

40

50

60

70

80

US ISM MANUFACTURERS SURVEY: NEW ORDERS INDEX SADJLAG#(USNAPMNO,34Y)

Source: DATASTREAM

USA jaren ´70

FROM 1/1/04 TO 31/12/13 WEEKLY

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013700

800

900

1000

1100

1200

1300

1400

1500

1600

S&P 500 COMPOSITE - PRICE INDEXLAG#(SP500CP,34Y)*12

Source: DATASTREAM

Bodem van een bear markt?Napier´s factoren

waarderingen Shiller Tobin's Q

FED FED verlaging

vroege signalen koperprijs autoverkopen xlage voorraden x

obligaties staatsobligaties

credits

technisch stijging > 2,5% met volume

Shiller p/e (USA)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1871

1878

1885

1893

1900

1907

1915

1922

1929

1937

1944

1951

1959

1966

1973

1981

1988

1995

2003

Bron Shiller

Tobin´s Q

Autoverkopen

17/1/09

79 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 07 09-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

PCH#(USSFDMV.B ,1Y)

Source: DATASTREAM

Koperprijs

LME-Copper, Grade A 15 Months U$/MT - A.M. OFFICIALFROM 16/1/07 TO 16/1/09 DAILY

J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

HIGH 8380.00 3/ 7/08 LOW 2910.00 24/12/08 LAST 3490.00Source: DATASTREAM

Conclusie

Deleveraging zal een serieus en lange termijn effect op de economische groei hebben, in de USA en US-like landen Spanje, UK en Ierland.

Grootste kans op langdurige bearmarkt.

Maar let op, ook in bear markten soms scherpe bearmarkt rallies, zoals in de jaren ´30, jaren ´70 en Japan jaren ´90

Bedankt en veel succes