DCD‘Lekker onhandig’

Marleen Rijnsent, orthopedagoog/GZ-psycholoog

Netwerkbijeenkomst voor IB’ers HaarlemNovember 2011

Acht uur, de wekker gaat. Jan struikelt zijn bed uit en kleedt zich aan. Dat gaat niet makkelijk. Zijn trui zit achterstevoren en hij worstelt met zijn veters. Tijdens het ontbijt stoot hij per ongeluk zijn glas melk om en vliegt de hagelslag in de rondte. Hij loopt naar school, want fietsen lukt nog niet, terwijl zijn twee jaar jongere zusje het allang kan. Hij heeft gym vandaag, daar baalt hij van. Hij wordt meestal als laatste gekozen en met tikkertje is hij vaak als eerste af…….

Jan heeft DCD.

Opzet van de workshop

1. Wat is DCD?2. DVD ‘Motorisch onhandig’3. Overlap met andere stoornissen4. Oefening5. GevolgenPauze 6. Revalidatiecentrum7. Ambulante Begeleiding8. Informatie

Motorische Coördinatieproblemen

- Minimal Brain Dysfunction- Minimal Neurological Dysfunction- Clumsy children- Sensorische Informatieverwerkingsproblemen - Dyspraxie- DCD

DCD: Developmental Coordination Disorder

coördinatie ontwikkelingsstoornis

Criteria voor DCDA. De motorische uitvoering van de dagelijkse activiteiten is

slechter dan die van leeftijdsgenootjes

B. Er is een zichtbaar negatief effect op de schoolse vaardigheden of activiteiten van het dagelijks leven.

C. Het wordt niet veroorzaakt door een medische aandoening.

D. De oorzaak kan niet verklaard worden vanuit een lagere intelligentie.

Kenmerken DCD (1)

- Coördinatieproblemen kracht, tuning, hypotonie (lage spierspanning), slecht statisch en dynamisch evenwicht, slecht houdings- en bewegingsgevoel, tremor.

- Meer moeite en tijd nodig om motorische vaardigheden (passend bij leeftijd) te leren

- Halen niet een vergelijkbaar kwaliteitsniveau

- Volharden in zelfde, niet-adequate uitvoering (zien niet dat/hoe het fout gaat en/of kunnen geen alternatief genereren)

Kenmerken DCD (2)

- Moeite met generaliseren (het geleerde toepassen in verschillende situaties)

- Meer moeite met automatiseren

- Plannen en organiseren kost veel moeite

- Laag gevoel van (motorische) competentie

Dyspraxie ≠ DCD

Dyspraxie = grootste probleem zit in het bedenken van een idee en de planning. Hierdoor verloopt deUitvoering problematisch.

DCD = grootste probleem zit in de motorische uitvoering en het leren/bijstellen van motorischeactiviteiten. Een idee bedenken en plannen is in de regel niet het grootste probleem.

DVD ‘Motorisch onhandig’

www.recmiddenbrabant.nl

Statistieken- DCD lijkt voor te komen bij 5 tot 10 % van schoolgaande kinderen

- Komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes. De verhouding is ongeveer 4 meisjes tegenover 10 jongens.

- Bijkomende problemen: zindelijkheid, eet- en drinkproblemen, laag zelfbeeld

- Naast motorische problemen bestaat er overlap met: * Gedragsproblemen * Leerproblemen

PDD-NOS

DCD

ADHD

Agressief gedrag

Affectieve problemen

Overlap gedragsproblemen (comorbiditeit)

Prof. Dr. Buitelaar

Overlap met leerproblemen- Dyslexie- Rekenproblemen- NLD- Aandachtsproblemen- Prikkelverwerkingsproblemen (SI)- Spraak/taalproblemen

Oorzaak / verklaringGeen duidelijke oorzaak, maar wel vermoedens:

1. Aanleg2. Risicofactoren

peri- / postnataal3. Neurologische rijping4. Bewegingservaring

Oefening om te ervaren hoe het is om een motorisch probleem te hebben.

Dictee- met je niet-schrijfhand- op een zachte ondergrond- a=b, b=c enz.

DCD

BEWEGEN

PSYCHO-SOCIAAL

OPVOEDINGS-SCHOOLSITUATIE

COGNITIE

Gevolgen

gevoel van competentie

Gaat het (vanzelf) over?

• Marja Cantell (1996) 51517jaar• Amanda Kirby(2008) 1725 jaar

-Motorische problemen persisteren-Significant lagere scores zelfwaardering-Significante achterstand schoolniveau,sociale acceptatie

Samengevat -DCD is een coördinatiestoornis in de motoriek, die tijdens de ontwikkeling zichtbaar wordt

-DCD gaat niet vanzelf over;

-DCD werkt door in andere ontwikkelingsfacetten;

-DCD werkt door op lange termijn.o.a. door- opstapeling van negatieve ervaringen, ’deukjes’- missen grip op / gevoel van controle- missen effect van ’goed zijn in’ en ’meedoen’- beperking in schoolkeuze

eveneens sterk afhankelijk van o.a.- comorbiditeit- gezins- en schoolfactoren

PAUZE

Waar welke hulp?

- Bij coördinatieproblemen kind:1e lijns therapeut, kinderrevalidatie, MRT, speciaal gym, FitKids, speciaal zwemmen

- Bij comorbide problemen:1e lijn, Jeugd GGZ, (kinderrevalidatie)

- Voor ouders:1e lijn, Jeugd GGZ, kinderrevalidatie

- Voor school:zorgstructuur onderwijs-ambulante begeleiding

Werkwijze Revalidatiecentrum - Aanmelding door de huisarts, schoolarts, ouders

- Opsturen vragenlijsten voor ouders en school

- Afspraak revalidatie-arts (poli)

- DCD screenteam

- Vaststellen DCD of aanvullend onderzoek

- Behandeling

- Afronden behandeling en (eind)poli

Behandeling in de kinderrevalidatie- Fysiotherapie - Ergotherapie- Logopedie - Orthopedagoog- Neuropsycholoog - Maatschappelijk werk- groepen: socio, schrijf, hydro, gym/sport- Ouderinformatieavonden- Informatiemiddagen voor scholen

Ambulante Begeleiding

• Voor DCD vanuit REC Cluster 3• Leerlinggebonden financiering (LGF) bestaat

uit rugzak of plaatsing SO/VSO• Preventieve Ambulante Begeleiding (PAB)

Aanbod Ambulante Begeleiding

• Informatie ziekte/beperking• Gevolgen voor het onderwijs• Wat is nodig?• Begeleidingsplan en handelingsplan• Observaties • Overlegmomenten met team• Advies en aanvraag aangepaste leermiddelen

Wat is er nodig bij de aanvraag van een LGF?

• Een diagnose• Een onderwijskundig rapport• Motorisch functioneren• Handelingsplan• Psychologisch rapport

DCD informatie

Hoofdstuk 20

Overige informatie • Websites:

– www.kinderrevalidatie.info– www.balansdigitaal.nl– www.depedagoog.nl– www.recmiddenbrabant.nl/

externe_dienstverlening/dcd/ – www.sovsodepiramide.nl

• DVD ‘Motorisch onhandig’• DVD ‘Kinderen en jongeren met Coördinatie

Ontwikkelingsstoornis’

Bedankt voor uw aandacht!

m.rijnsent@sophiarevalidatie.nl