Post on 01-Jun-2015
description
Cultuur van de Burgerij
Genre schilderkunst
Iconologie en iconografie
Iconologie en iconografie kennis met betrekking tot de betekenis van sommige
kunstwerken is in de loop der eeuwen vaak verloren gegaan.
Iconologie en iconografie kennis met betrekking tot de betekenis van sommige
kunstwerken is in de loop der eeuwen vaak verloren gegaan.
wetenschap van de voorstelling ofwel de beeldinterpretatie: houdt zich bezig met de problematiek van thema’s, motieven en symbolen.
Iconologie en iconografie kennis met betrekking tot de betekenis van sommige
kunstwerken is in de loop der eeuwen vaak verloren gegaan.
wetenschap van de voorstelling ofwel de beeldinterpretatie: houdt zich bezig met de problematiek van thema’s, motieven en symbolen.
Door middel van de iconografie of de beeldbeschrijving kunnen we kunstwerken op onderdelen analyseren en nader bestuderen
Iconologie en iconografie kennis met betrekking tot de betekenis van sommige
kunstwerken is in de loop der eeuwen vaak verloren gegaan.
wetenschap van de voorstelling ofwel de beeldinterpretatie: houdt zich bezig met de problematiek van thema’s, motieven en symbolen.
Door middel van de iconografie of de beeldbeschrijving kunnen we kunstwerken op onderdelen analyseren en nader bestuderen
Laatste vijftien jaar: meer kritiek op de soms ver doorslaande interpretaties van de iconologen: In ieder detail wilde men een diepere betekenis vinden, maar het kan niet zo zijn dat de schilders bewust ieder object een symbolische duiding meegaven.
Wat is genreschilderkunst?
Wat is genreschilderkunst?
verzamelnaam voor kunstwerken die geïnspireerd zijn op taferelen uit het dagelijks leven
Wat is genreschilderkunst?
verzamelnaam voor kunstwerken die geïnspireerd zijn op taferelen uit het dagelijks leven
‘Uit het leven gegrepen’: anekdotische genreschilderijen van de ‘kleine meesters’.
Wat is genreschilderkunst?
verzamelnaam voor kunstwerken die geïnspireerd zijn op taferelen uit het dagelijks leven
‘Uit het leven gegrepen’: anekdotische genreschilderijen van de ‘kleine meesters’.
geïnspireerd op het leven van alledag, maar zijn zeker geen ‘snapshots’ te noemen.
Wat is genreschilderkunst?
verzamelnaam voor kunstwerken die geïnspireerd zijn op taferelen uit het dagelijks leven
‘Uit het leven gegrepen’: anekdotische genreschilderijen van de ‘kleine meesters’.
geïnspireerd op het leven van alledag, maar zijn zeker geen ‘snapshots’ te noemen.
schilders arrangeerden hun composities zorgvuldig en brachten allerlei elementen bijeen die lang niet altijd direct in hun alledaagse omgeving te vinden waren.
Wat is genreschilderkunst?
verzamelnaam voor kunstwerken die geïnspireerd zijn op taferelen uit het dagelijks leven
‘Uit het leven gegrepen’: anekdotische genreschilderijen van de ‘kleine meesters’.
geïnspireerd op het leven van alledag, maar zijn zeker geen ‘snapshots’ te noemen.
schilders arrangeerden hun composities zorgvuldig en brachten allerlei elementen bijeen die lang niet altijd direct in hun alledaagse omgeving te vinden waren.
‘Mise-en-scène' heeft daarom soms een diepere betekenis of een moralistische strekking.
“Vrolijke Gezelschappen”
Johannes Vermeer
Willem Buitewech
Vrolijk Gezelschap
1617
Johannes Vermeer
Dick Hals
Vrolijk Gezelschap
1624
Johannes Vermeer
Jan Miense Molenaer
Jongens en Dwergen
1629
Muziek
Muziek
Muziekscènes vormden een geliefd onderwerp in de Hollandse schilderkunst: van boerse draailier- en rommelpotspelers tot elegante musicerende paren of gezelschappen.
Muziek
Muziekscènes vormden een geliefd onderwerp in de Hollandse schilderkunst: van boerse draailier- en rommelpotspelers tot elegante musicerende paren of gezelschappen.
Musicerende vrouwen werden in de zeventiende-eeuwse literatuur vaak in verband gebracht met de harmonie in de muziek en die in de liefde.
Muziek
Muziekscènes vormden een geliefd onderwerp in de Hollandse schilderkunst: van boerse draailier- en rommelpotspelers tot elegante musicerende paren of gezelschappen.
Musicerende vrouwen werden in de zeventiende-eeuwse literatuur vaak in verband gebracht met de harmonie in de muziek en die in de liefde.
Maar soms was er ook een negatieve connotatie, want achter het samenspel schuilden soms amoureuze bedoelingen: aan muziekinstrumenten werd vaak een erotische symboliek toegedicht.
Gerard ter Borch
Luitspelende Vrouw
ca. 1657
Pieter Codde
Musicerend Gezelschap
1624
Roken en drinken
Roken en drinken Drinkende en vechtende boeren vormen een eindeloze bron van
vermaak. Herbergscènes met de uitbeelding van drinkers als verbeelding van de hoofdzonde gulzigheid stamt uit de middeleeuwen.
Roken en drinken Drinkende en vechtende boeren vormen een eindeloze bron van
vermaak. Herbergscènes met de uitbeelding van drinkers als verbeelding van de hoofdzonde gulzigheid stamt uit de middeleeuwen.
Van de nare gevolgen van het drinken werd zowel in de 16de- en 17de-eeuwse literatuur en beeldende kunst vaak gewaarschuwd.
Roken en drinken Drinkende en vechtende boeren vormen een eindeloze bron van
vermaak. Herbergscènes met de uitbeelding van drinkers als verbeelding van de hoofdzonde gulzigheid stamt uit de middeleeuwen.
Van de nare gevolgen van het drinken werd zowel in de 16de- en 17de-eeuwse literatuur en beeldende kunst vaak gewaarschuwd.
Begin 17de eeuw raakt ook het roken of het toebackdrinken in zwang. De pijp werd ook wel de tabakfles genoemd.
Roken en drinken Drinkende en vechtende boeren vormen een eindeloze bron van
vermaak. Herbergscènes met de uitbeelding van drinkers als verbeelding van de hoofdzonde gulzigheid stamt uit de middeleeuwen.
Van de nare gevolgen van het drinken werd zowel in de 16de- en 17de-eeuwse literatuur en beeldende kunst vaak gewaarschuwd.
Begin 17de eeuw raakt ook het roken of het toebackdrinken in zwang. De pijp werd ook wel de tabakfles genoemd.
Adriaen Brouwer maakte hier een geheel nieuw, zelfstandig thema in de genreschilderkunst.
Adriaen Brouwer
Herberginterieur
Adriaen Brouwer
Roker en Drinker
1666
Pieter Codde
Jonge Roker
Bordelen
Bordelen
taferelen van ‘slaapstedes’ of louche herbergen, waar behalve drank ook vrouwen en bedden beschikbaar waren.
Bordelen
taferelen van ‘slaapstedes’ of louche herbergen, waar behalve drank ook vrouwen en bedden beschikbaar waren.
In de bordeelscènes speelt muziek vaak de rol van de verlokkende kracht.
Bordelen
taferelen van ‘slaapstedes’ of louche herbergen, waar behalve drank ook vrouwen en bedden beschikbaar waren.
In de bordeelscènes speelt muziek vaak de rol van de verlokkende kracht.
In de loop van de 17de eeuw werd in de genrestukken steeds minder aandacht besteed aan pikanterieën en de soms wat grove, volkse humor.
Cornelis Bega
Oude Vrijer
Johannes Vermeer
Dick Hals
Vrolijk Gezelschap
1624
Beroepen
Beroepen voorstellingen van handwerkslieden geïnterpreteerd als beelden
van nijvere, deugdzame mensen, die met hard werken hun dagelijks brood verdienen.
Beroepen voorstellingen van handwerkslieden geïnterpreteerd als beelden
van nijvere, deugdzame mensen, die met hard werken hun dagelijks brood verdienen.
Jan Luyken (1649-1712): Spiegel van het menselyk bedryf (1694).
Beroepen voorstellingen van handwerkslieden geïnterpreteerd als beelden
van nijvere, deugdzame mensen, die met hard werken hun dagelijks brood verdienen.
Jan Luyken (1649-1712): Spiegel van het menselyk bedryf (1694).
Door de realistische uitbeelding van beroepen en ambachten op schilderijen en prenten hebben we tegenwoordig een tamelijk betrouwbaar beeld van de inrichting van de werkplaats en de werkomstandigheden van de handwerkers.
Beroepen voorstellingen van handwerkslieden geïnterpreteerd als beelden
van nijvere, deugdzame mensen, die met hard werken hun dagelijks brood verdienen.
Jan Luyken (1649-1712): Spiegel van het menselyk bedryf (1694).
Door de realistische uitbeelding van beroepen en ambachten op schilderijen en prenten hebben we tegenwoordig een tamelijk betrouwbaar beeld van de inrichting van de werkplaats en de werkomstandigheden van de handwerkers.
omgeven door hun leerlingen en knechten, gereedschap, werkmaterialen en half- en eindproducten.
Beroepen voorstellingen van handwerkslieden geïnterpreteerd als beelden
van nijvere, deugdzame mensen, die met hard werken hun dagelijks brood verdienen.
Jan Luyken (1649-1712): Spiegel van het menselyk bedryf (1694).
Door de realistische uitbeelding van beroepen en ambachten op schilderijen en prenten hebben we tegenwoordig een tamelijk betrouwbaar beeld van de inrichting van de werkplaats en de werkomstandigheden van de handwerkers.
omgeven door hun leerlingen en knechten, gereedschap, werkmaterialen en half- en eindproducten.
ook peinzende geleerde, omgeven door zijn attributen in zijn studievertrek.
Jacob ochterveld
Visverkoper aan de Deur
1667
Adriaen van Ostade
De schilder in zijn Werkplaats
1663
Adriaen van Ostade
De Rechtsgeleerde
1680
Johannes Vermeer
De Geograaf
1669
Dokters en kwakzalvers
Dokters en kwakzalvers
In de 16de- en 17de-eeuwse literatuur: veel populaire kluchten of komische drama's waarin kwakzalvers en nep-dokters optreden; leedvermaak dus.
Dokters en kwakzalvers
In de 16de- en 17de-eeuwse literatuur: veel populaire kluchten of komische drama's waarin kwakzalvers en nep-dokters optreden; leedvermaak dus.
Op straat en op jaarmarkten liep men het gevaar te worden beetgenomen door kwakzalvers.
Dokters en kwakzalvers
In de 16de- en 17de-eeuwse literatuur: veel populaire kluchten of komische drama's waarin kwakzalvers en nep-dokters optreden; leedvermaak dus.
Op straat en op jaarmarkten liep men het gevaar te worden beetgenomen door kwakzalvers.
Deze nepdokters: geliefd onderwerp voor kunstenaars: draak wordt gestoken met de onnozelen die zich laten beetnemen. Niet alleen op straat, maar ook binnenshuis vindt het doktersoptreden plaats.
Dokters en kwakzalvers
In de 16de- en 17de-eeuwse literatuur: veel populaire kluchten of komische drama's waarin kwakzalvers en nep-dokters optreden; leedvermaak dus.
Op straat en op jaarmarkten liep men het gevaar te worden beetgenomen door kwakzalvers.
Deze nepdokters: geliefd onderwerp voor kunstenaars: draak wordt gestoken met de onnozelen die zich laten beetnemen. Niet alleen op straat, maar ook binnenshuis vindt het doktersoptreden plaats.
Daar vaak in relatie tot ‘minnepijn’ ofwel liefdesverdriet. Jan Steen is een van de eerste schilders die het ‘doktersbezoek’ als genremotief in beeld brengt.
Adriaen Brouwer
De Rugoperatie
Adriaen Brouwer
De Voetoperatie
Gerard Dou
De Kwakzalver
1652
Frans Mieris
Het Doktersbezoek
1657
Feest, spel en vermaak
Feest, spel en vermaak
traditionele (boeren)feesten en populaire spelen: voortzetting van beeldtraditie uit de middeleeuwen.
Feest, spel en vermaak
traditionele (boeren)feesten en populaire spelen: voortzetting van beeldtraditie uit de middeleeuwen.
Zowel de uitbeeldingen van allerlei spelen en het thema van de boerenbruiloft danken hun oorsprong en faam aan de zestiende-eeuwse Pieter Bruegel de Oude.
Feest, spel en vermaak
traditionele (boeren)feesten en populaire spelen: voortzetting van beeldtraditie uit de middeleeuwen.
Zowel de uitbeeldingen van allerlei spelen en het thema van de boerenbruiloft danken hun oorsprong en faam aan de zestiende-eeuwse Pieter Bruegel de Oude.
En Jan Steen introduceerde waarschijnlijk als eerste de Sinterklaasavond als thema in de schilderkunst.
Adriaen van Ostade
Beugelbaan
1677
Jan Steen
De Dorpsbruiloft
1653
Jan Steen
De Eierdans
1674
Gerard Dou
De Kwakzalver
1652
Johannes Vermeer
Meester van het Licht
Johannes Vermeer 1632 – 1675
Het Melkmeisjeolieverf op paneel
(45,5 × 41cm) — 1658Rijksmuseum, Amsterdam
Het Melkmeisje (1658)
Het Melkmeisje (1658)
Rustig en geconcentreerd giet een vrouw melk in een kom. Met haar linkerhand ondersteunt zij de kan waaruit zij schenkt.
Het Melkmeisje (1658)
Rustig en geconcentreerd giet een vrouw melk in een kom. Met haar linkerhand ondersteunt zij de kan waaruit zij schenkt.
Om haar heen zijn allerlei huishoudelijke zaken afgebeeld: brood, een steengoed kan, een mand en een koperen emmer. Om goed licht op haar werk te hebben staat de vrouw voor het raam.
Het Melkmeisje (1658)
Rustig en geconcentreerd giet een vrouw melk in een kom. Met haar linkerhand ondersteunt zij de kan waaruit zij schenkt.
Om haar heen zijn allerlei huishoudelijke zaken afgebeeld: brood, een steengoed kan, een mand en een koperen emmer. Om goed licht op haar werk te hebben staat de vrouw voor het raam.
Het licht valt op haar handen; haar silhouet steekt donker af tegen de witte muur. Het subtiele spel met licht en schaduw in dit schilderijtje is intrigerend.
Het Melkmeisje (1658)
Rustig en geconcentreerd giet een vrouw melk in een kom. Met haar linkerhand ondersteunt zij de kan waaruit zij schenkt.
Om haar heen zijn allerlei huishoudelijke zaken afgebeeld: brood, een steengoed kan, een mand en een koperen emmer. Om goed licht op haar werk te hebben staat de vrouw voor het raam.
Het licht valt op haar handen; haar silhouet steekt donker af tegen de witte muur. Het subtiele spel met licht en schaduw in dit schilderijtje is intrigerend.
Dit is een van de genrestukken van Johannes Vermeer waarin hij een sfeer van intimiteit vastlegde. Hoewel de schilder zijn model van dichtbij gadeslaat, gaat zij onverstoorbaar door met haar werk.
Vermeers ‘Keukenmeid’ is heel subtiel belicht. Het licht valt links door het raam. Onder en naast het raam is het wat schemerig, maar de vrouw staat vol in het schijnsel. Wie goed kijkt, ziet dat Vermeer overal kleine glimlichtjes aanbracht: op de randen van de kan en schaal bijvoorbeeld, maar ook op de sluiting van de gele jurk en op het brood in de mand.
Vermeer lette op details. Hij gaf allerlei kleine oneffenheden in
het witte pleisterwerk weer. Hij besteedde ook veel aandacht aan een spijkertje hoog op de
witte muur
...en aan licht dat door een gebroken ruitje schijnt...
De structuur van de verschillende materialen is goed getroffen:
Glimmend koper...
...of korrelig brood...
Het is goed mogelijk dat Vermeer met dit schilderij de deugd ‘Matigheid’ heeft willen uitbeelden. Het beeld van een vrouw die een kan leegschenkt werd hiervoor
in de 17de eeuw vaker gebruikt, bijvoorbeeld door Jacques De Gheyn.
Vermeer heeft de ruimte rond de keukenmeid zorgvuldig geordend. Dat blijkt uit enkele overschilderingen die door röntgenstralen aan het licht zijn gekomen. Aanvankelijk had Vermeer achter de vrouw een schilderij geschilderd. Bovendien stond er nog een naaimand op de grond bij het stoofje. In de uiteindelijke versie van het schilderij was dit alles weggeschilderd. Dat heeft de achtergrond leger en overzichtelijker gemaakt en de compositie sterker.
De ‘Keukenmeid' is langs twee diagonale lijnen opgebouwd. Bij de rechterpols van de vrouw komen deze lijnen samen. Door deze compositorische truc vestigde
Vermeer de aandacht op het schenken van de melk.