Communicatie tussen cellen

Groei-Dankzij cel-cel communicatie: bevruchte eicel groeit uit tot individu: juiste vormen en alles op juiste plaats.

-Gezonde voeding is nodig, veel slaap.

-Groei= toename aantal cellen. Andere manier: cel groter. Probleem: oppervlakte van celmembraan neemt relatief af bij toename celvolume. Celdeling is de beste oplossing! Cellen in je lichaam verschillen van vorm en taak: Gedifferentieerde cellen. Deze differentiatie moet nauwkeurig geregeld worden!

Celdeling

• Belangrijkste functies:– Groei bevruchte eicel tot individu– Op peil houden van aantal cellen in organisme– Voortplanting bij eencellige organismen– Ongeslachtelijke voortplanting bij planten

Celcyclus

G1-fase

• Belangrijke toename van cytoplasma in de cel. En het aanmaken van eiwitten, ter voorbereiding op de celdeling.

S-Fase• Erfelijke materiaal (DNA) wordt verdubbeld.– Twee nucleotiden ketens – Elke keten bestaat uit vele duizenden aan elkaar gekoppelde

nucleotiden– Nucleotide bestaat uit:• Fosfaat groep• Desoxyribose• Stikstofbase: Adenine (A), Thymine (T), Guanine (G) en

Cytosine (C)

Stikstofbasen vormen vaste paren met elkaar:A met T en G met C

S-fase• DNA verdubbeling:– Stikstofbasen die de nucleotide ketens met elkaar

verbinden laten los– Er ontstaan twee “Halve” DNA moleculen– Halve DNA strengen worden aangevuld met

nieuwe nucleotiden: twee identieke strengen ontstaan!

S-Fase

Chromosomen• Na verdubbeling van het DNA rolt het DNA weer op:

in chromosomen– Bestaan uit twee zusterchromatiden (verbonden in

centromeer)– Na verdubbeling van het DNA: chromosomen uit elkaar en

vormen 2 dochter chromosomen– Chromatiden verdeeld over nieuwe cellen: elk van de twee

chromatiden heet weer een chromosoom

G2-fase

• De periode tussen het verdubbelen van het DNA en de deling van de cel.

In deze fase worden bepaalde stoffen gemaakt die belangrijk zijn voor de celdeling.

M-fase

Kerndeling Mitose• Op te delen in fasen:– Profase– Metafase– Anafase– Telofase

Profase

• Kern bevat dochterchromosomen (chromatiden)

• Kernmembraan valt uiteen. In cytoplasma ontstaan “spoeldraden” (microtubuli)

Metafase

• De chromosomen (bestaan uit chromatiden) bewegen zich naar het equatoriale vlak

• Micotubuli (trekdraden) hechten zich aan speciale eiwitten die in het gebied van het centromeer liggen

Anafase

• De trekdraden verkorten zich• Van elk paar chromatiden paar gaat er één

naar het ene uiteinde van de spoelfiguur en één naar het andere uiteinde van de cel (dit zijn de “polen” van de cel)

Telofase• De chromosomen ontrollen zich

(despiraliseren) en worden zo weer lange dunne draden

• Het kernmembraan ontstaat om de chromosomen. Hiermee is de kerndeling beëindigd en kan de cel zich gaan delen.

• Cytokinese is het proces waarbij het cytoplasma van de cel deelt en er twee nieuwe cellen ontstaan

Controle

• Timing van de deling en aantal delingen zijn van cruciaal belang

• Controle punten:– G1 – fase:Is alles aanwezig om celcyclus te

doorlopen? Doorgaan in S-fase– G2 – fase: Is al het DNA goed verdubbeld? Is

alles aanwezig om de cyclus verder te doorlopen? Start M-fase

– M – fase: Zitten alle chromosomen vast aan de spoeldraden? Anafase en Cytokinse volgt