Helianthus 06.11.2019 11

Vermoeidheid en kanker

Helianthus 06.11.2019 2

Chris de Jongh

fysiotherapeut/oedeemtherapeut/haptonoom

FYSIOOOO Dordrecht / Zwijndrecht

2

Helianthus 06.11.2019 3

Welke vragen dienen beantwoord te worden?

Wetenschappelijke pretenties

Zijn (ex)kankerpatiënten eigenlijk wel normale mensen?

Wat weten we van de impact van de medisch therapeutisch behandeling ?

Het principe van vermoeidheid.

Welke mogelijkheden zijn er om ermee om te gaan?

Zorg voor de zorgers!

Wie wat waar en hoe?

Hoe bestrijden we een apenplaag in het zuiden van India?

Helianthus 06.11.2019 4

Wetenschappelijk verantwoord?

Helianthus 06.11.20195

Don’t jump into conclusions

• Grove overeenkomsten

• Individuele details

Helianthus 06.11.2019 6

Zijn (ex)kanker patiënten normale mensen?

Helianthus 06.11.20197

Ja, het zijn normale mensen.

Maar wel met de ervaring van een diagnose kanker!

Dus dan kunnen we normaal doen?

Ja, met respect voor de persoonlijke omstandigheden en de levensfase.

Helianthus 06.11.2019 8

En wat is dan normaal?

Helianthus 06.11.2019 9

curatieve zorg

palliatievezorg

rehabilitatie & revalidatie

terminale

zorg

Continuüm van zorg voor patiënten met kanker

diagnose dood

ondersteunende zorgnazorg

symptoomlijden

symptomenkwaliteit van leven en van sterven

kwaliteit

van

rouwen

functieverliezen

stadium 1:

ziektegerichte pall

stadium 2:

symptoomgerichte pallstadium 3:

terminale pall

tijd

S.Thenunissen (2007)

Helianthus 06.11.2019 10

Persoonlijke afstemming

Helianthus 06.11.2019 11

Helianthus 06.11.2019 12

........

Vermoeidheid

een mechanisme dat mensen beschermt tegen

lichamelijke of geestelijke overbelasting

12

Helianthus 06.11.2019 13

Fysieke vermoeidheid

= afname spierspanning (kracht/capaciteit/vermogen) bij herhaalde stimulatie.

Objectiveerbaar door: Submaximaal

test (kwantiteitsbepaling)

Maximaal

13

Helianthus 06.11.2019 14

Trainingseffect

Indien na een periode van training vermoeidheid afneemt spreken we van een toename in functionele capaciteit

14

bewegen

• Normering: tenminste 30 min per dag aaneengesloten bewegen , waarbij je merkt dat de hartbeslag omhoog gaat en je buiten adem dreigt te raken; je moet de inspanningprikkkel voelen.

• Vormen: wandelen en fietsen(KISS)

• Ook hier is individualisering belangrijk!!!

Helianthus 06.11.2019 15

curatieve zorg

palliatievezorg

rehabilitatie & revalidatie

terminale

zorg

Continuüm van zorg voor patiënten met kanker

diagnose dood

ondersteunende zorgnazorg

symptoomlijden

symptomenkwaliteit van leven en van sterven

kwaliteit

van

rouwen

functieverliezen

stadium 1:

ziektegerichte pall

stadium 2:

symptoomgerichte pallstadium 3:

terminale pall

tijd

S.Thenunissen (2007)

Helianthus 06.11.2019 16

Helianthus 06.11.2019 18

Vermoeidheid bij kanker

een ongewone, abnormale, buitensporige,totale

lichamelijke vermoeidheid, welke niet persé gerelateerd is

aan lichamelijke activiteiten.

18

Hoe is vermoeidheid te verklaren?

Helianthus 06.11.2019 19

Helianthus 06.11.2019 20

karakter

omgeving

ernst ziekte

MTB

+

Helianthus 06.11.2019 21

Bio-Psycho-Sociale model(mogelijke) invloeden van kanker op de kwaliteit van leven

pijn

lichamelijkebeperkingen

Vermoeidheid

* depressie

* onbegrip

* afhankelijkheid van

anderen

21

problemen in

gezinssituatie

verminderde sociale

activiteiten

problemen met werk en

financiën (ziektewet / WAO)

Helianthus 06.11.2019 23

CRF

Cancer Related Fatique

meerdere oorzaken

vanuit het perspectief van de patiënt

23

Schokkende cijfers

50%-70% al voor diagnose

58%-94% tijdens behandeling80%-90% chemotherapie60%-93% radiotherapie

75% bij metastasering

60%-70% na behandelfase

Helianthus 06.11.2019 2424

Helianthus 06.11.2019 25

perspectief van de patiënt en de “deskundigheid” van ons als hulpverleners

0

10

20

30

40

50

60

70

patiënt zegt… specialist denkt…

vermoeidheid

misselijkheid

pijn

haarverlies

NIPO, maart 1999.

Helianthus 06.11.2019 26

Patroon van vermoeidheid(bij diverse behandelingen)

Chirurgie

Radiotherapie

Chemotherapie

(Hormoontherapie)

(Immunotherapie)

Biotherapie Biologische respons van bepaalde eitwitten

Herceptine®

26

2727Helianthus 06.11.2019 27

Welke factoren kunnen vermoeidheid beinvloeden?

Lichamelijke

Emotionele

Sociale

Spirituele

curatieve zorg

palliatievezorg-tumor palliatie-symptoom palliatie

rehabilitatie & revalidatie:controle functionele & sociale beperkingen

terminale zorg

Continuüm van zorg voor patiënten met kanker

diagnose dood

ondersteunende zorg: controle bijwerkingen van behandeling nazorg

kwaliteit

van

rouwen

kwaliteit van leven kwaliteit van sterven

Iedere fase van het proces brengt weer zijn eigenaardigheid met zich mee!

Helianthus 06.11.2019 28

fysiek psyche sociaal spiritueel

[0] Zelfstandigzelfredzaam

Helder van geest/zelfstandig denkend

Uitgebreid sociaal netwerk / vriendenkring

Helder,bewust wereld- en mensbeeld

[1] Veranderd belastbaar/ stress gevoelig

Verandering snelheid denken / geheugen functies

Netwerk gebonden aan activiteiten buitenshuis

[2] Niet-zelfredzaamZelfstandig= analyse trainbaarheid -eigenwaarde

Depressief= psycho-sociale ondersteuning/ medische interventie

Verlies sociaal netwerk=voorlichting/ zorg voor de zorgers

3] Niet –zelfredzaamNiet zelfstandig

Des-orientatie Geen sociaal netwerkA-sociaal

Paniek / verliesvan zekerhedenover zin leven

[4] VegetatiefPre-logisch

gemodificeerde WHO-indeling

de Jongh 2006

autonomie

Helianthus 06.11.2019 29

3030

Het verschil tussen wat er was en wat er is.......

Vermoeidheid

een mechanisme dat mensen beschermt tegen

lichamelijke of geestelijke overbelasting

Helianthus 06.11.2019 30

Helianthus 06.11.2019 31

Model van Levine (1991)conservation model, men as holistic being

Behoud van energie

Behoud van lichamelijke integriteit

Behoud van persoonlijke identiteit

Behoud van sociale identiteit

(niet opgenomen: spirituele aspect)

31

In balans brengen van energie output en

input: voorkoming van

oververmoeidheid

Behoud of herstel van de lichamelijke

eenheid: bevorderen gezond gedrag

Behoud of herstel van gevoel van

eigenwaarde en uniciteit

Behoud of herwinnen van de plaats in het

sociale netwerk

Helianthus 06.11.2019 32

Ganz ea 2002

Bij de vermoeiden vaker: Hoge bloeddruk

Diabetes

Hart- en vaatziekten

Reuma

Depressie

Pijn

Opvliegers

Angst voor terugkeer ziekte

Meer gecombineerde MTB, mn. chemo+bestraling

32

Helianthus 06.11.2019 33

Het is wat de “patiënt” zegt dat het is

33

Helianthus 06.11.2019 34

inzicht in:

CommitmentMotivatieMogelijkhedenWilskracht

34

35

wilskracht

Feitelijke situatie

bewegings-

geheugen

Niet volle batterij

35Helianthus 06.11.2019 35

Helianthus 06.11.201936

willen

moetenmogen

durven behoren

Rood=cognitieve trias Groen=ontische-

estetische trias

kunnen

Helianthus 06.11.2019

Helianthus 06.11.2019 38

39

wilskrach

t

Feitelijke situatie

bewegings-

geheugen

Niet volle

batterij

39Helianthus 06.11.2019 39

Truttentraininginzicht door body awareness

Helianthus 06.11.2019 40

Voorbeeld:

60 minuten trainen op de home trainer

2 minuten fietsen op lage weerstand

1 minuut rust / herstel van de beperkte inspanning

In 60 minuten fiets je 40 minuten en rust je 20 minuten. Door de rust = herstel te trainen ben je instaat om 40 minuten te bewegen zonder 40 minuten te belasten.

Binnen 2 weken gaat het je makkelijker af.

Dan kun je gaan variëren; 3-1, 4-2 etc

MAAR: steeds luisteren naar hoe het die dag/dat moment is.

Slecht geslapen, veel opvliegers, last van een nieuwe kuur etc pas je schema aan.

Helianthus 06.11.2019 41

Ernstig vermoeid; 1- 5

Meer tijd nemen = prioriteit geven aan herstel

Ja, maar…..

Helianthus 06.11.2019 42

Oefeningen belasting en belastbaarheid

Helianthus 06.11.2019 43

Letterlijk of figuurlijk op je tenen lopen

44

Tolerantie

grens

Frustratie

grens

Verandering

van

ademhaling

Verandering

van

spierspanning

Letterlijk of figuurlijk op je tenen lopen

45

Tolerantie

grens

Frustratie

grens

Hoogthoracale

ademhaling als

gewone ademhaling.

Hoge

spierspanning als

“gewone”

spierspanningVeranderi

ng op

gebied

van

interne

geneesku

nde

Detail

gevoelig

Belasting en belastbaarheid

Helianthus 06.11.2019 46

Gedachten en kracht

Helianthus 06.11.2019 47

• Body-awareness:• Spanning – en ontspanning

• Slaaptraining

• Bewust en onbewust: andullatie therapie

Helianthus 06.11.2019 48

Helianthus 06.11.2019 49

Opzoek naar een nieuwe balans

49

Helianthus 06.11.2019 50

Yellow and Red flags(reageren begeleiders anders dan normale mensen?)

50

Zorg voor de zorgers

Helianthus 06.11.2019 51

85% van de mantelzorgers (dreigende) fysieke burn-out

Wie wat waar en hoe

Helianthus 06.11.2019 52

Helianthus 06.11.2019 55

Welke vragen zijn beantwoord?

Zijn (ex)kankerpatiënten eigenlijk wel normale mensen?

Wat weten we van de impact van de medisch therapeutisch behandeling ?

Het principe van vermoeidheid.

Welke oefentherapeutische mogelijkheden zijn er?

Zorg voor de zorgers!

Wie wat waar en hoe?

Hoe bestrijden we een apenplaag in het zuiden van India?

Helianthus 06.11.2019 56

De kunst van het loslaten“stop, kijk en luister”guy finley: het geheim van loslaten

En nu?

Helianthus 06.11.201957

• Graag invullen van het evaluatieformulier

Helianthus 06.11.2019 58

Helianthus 06.11.201959

Gelegenheid tot vragen stellen