Bosplan Parkbos Woldendorp

    

          

1

INHOUDSOPGAVE

Inleiding 2

1. Doelstelling en werkwijze B(l)oeiende bosranden 2 1.1 Doelstelling 2 1.2 Werkwijze 2

2. Deelnemers en hun achtergrond 3

3. Beschrijving Parkbos Woldendorp 4

4. Natuurwaarden Parkbos Woldendorp 5

5. Visie Groencommissie Woldendorp 6

6. Inrichtings- en beheermaatregelen 7

7. Periodeplanning 9

7.1 Eenmalige maatregelen 9 7.2 Terugkerende maatregelen 9

Bijlage 1; Inrichtingsplan 10 Bijlage 2; Bosplantsoenmengsel 13 Bijlage 3; Protocol organiseren werkdagen 13 Bijlage 4; Foto impressie bos Woldendopr 14

2

Inleiding In de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw zijn naar aanleiding van diverse ruilverkavelingen op verschillende locaties in Groningen dorps- en ruilverkavelingbossen aangeplant. Deze bossen, variërend in oppervlak van 0,5 tot maximaal 40 hectare en zijn aangelegd ter verfraaiing van het landschap en voor recreatieve doelstellingen. Bij aanplant van deze bossen is veelvuldig gebruik gemaakt van boomsoorten als Es en Veldiep en in mindere mate van Zomereik, Wilg, Zwarte Els, Meidoorn, Sleedoorn en Lijsterbes. Momenteel bevinden veel van deze bossen zich in zogenaamde stakenfase waarin Es de hoofdboomsoort is. De Veldiep is door de komst van de iepziekte namelijk grotendeels uit het bosbeeld verdwenen. Veel van de dorpsbossen zijn in eigendom en beheer bij gemeenten en Staatsbosbeheer. Tot voor kort was het beheer van deze dorpsbossen gericht op het behoud van landschappelijke waarden en recreatief medegebruik. Gezien de grote interesse die vanuit verschillende dorpen bestaat omtrent het beheer van de Groninger dorpsbossen werken Staatsbosbeheer, Landschapsbeheer Groningen, Vereniging Groninger dorpen, ANWB en diverse gemeenten samen in het project B(l)oeiende bosranden. Via dit project wordt samen met het dorp een plan geschreven voor een dorpsbos en worden werkdagen georganiseerd om de voorgestelde plannen ook daadwerkelijk ten uitvoer te brengen

1. Doelstelling en werkwijze B(l)oeiende bosranden 1.1 Doelstelling Bij B(l)oeiende bosranden staan de volgende doelstellingen centraal:

Verhogen van natuur- en belevingswaarde van de dorpsbossen Een betere inpassing van het bos in het omliggende landschap. Een grotere betrokkenheid van de dorpsbewoners bij hun

dorpsbos en een beter gebruik ervan.

1.2 Werkwijze Om tot planvorming en uitvoering te komen zal per dorp/ dorpsbos onderstaande werkwijze worden gehanteerd.

Overleg met dorpsvereniging met projectgroep Met de dorpsvereniging of andere initiatiefnemers uit het dorp worden de mogelijkheden voor het project B(l)oeiende Bosranden besproken.

Oprichting groencommissie

Er wordt door de dorpsvereniging een “groencommissie” ingesteld die opdracht krijgt om een inrichtings- en beheerplan voor het dorpsbos te maken: het “Bosplan”. Afhankelijk van de wensen en eisen kunnen deze plannen per dorp/ dorpsbos sterk variëren.

Startbijeenkomst groencommissies

Hiervoor is op 26 mei 2009 een excursie naar enkele dorpsbossen in noord Friesland georganiseerd. Tijdens deze excursie is aan de groencommissies informatie aangereikt, om een goed groenplan te kunnen opstellen en werkdagen te organiseren in hun dorpsbos.

Ontwikkeling concept groenplan

Na de bijeenkomst zijn de groencommissies begonnen met het maken van het groenplan. Dit groenplan is een integraal inrichtings- en beheerplan voor het bos inclusief paden, bankjes en informatiepanelen, speelveldjes e.d.. Bij het opstellen van het groenplan is de eigenaar/ beheerder nauw betrokken

Presentatie en vaststelling groenplan De groencommissie organiseert een bijeenkomst voor het dorp waarbij het concept groenplan wordt toegelicht. Na de bespreking met het dorp en de verwerking van mogelijke aanvullingen of wijzigingen wordt het definitieve plan vastgesteld.

3

Vrijwilligerswerkdagen dorpsbewoners De groencommissie organiseert samen met de dorpsvereniging een werkdag voor vrijwilligers in het bos. Landschapsbeheer zorgt voor het gereedschap en de verzekering; de begeleiding vindt samen met de eigenaar/beheerder plaats. Bij voldoende belangstelling krijgt de werkdag een vervolg en ontstaat een min of meer vaste groep vrijwilligers, die elk jaar een aantal dagen beheerwerk verricht in het bos.

Inzet scholen in het dorpsbos

Met het project ‘Je school kan de boom in’ van Landschapsbeheer Groningen zullen binnen- en buitenlessen worden gegeven aan leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs. In de klas worden voorbereidende lessen gegeven over de natuur van hun dorpsbos. Daarna gaan de kinderen naar buiten om te zagen, takken te slepen of leuke excursie te doen.

Uitvoering gespecialiseerde boswerkzaamheden

Om het bosplan ten uitvoer te brengen zullen in het bos in veel gevallen gespecialiseerde boswerkzaamheden worden uitgevoerd. Deze werkzaamheden zullen worden uitgevoerd door een professionele veldploeg van de gemeente Delfzijl of Landschapsbeheer Groningen.

2. Deelnemers en hun achtergrond/ motivatie

Landschapsbeheer Groningen: wil zich graag samen met de dorpen op projectmatige wijze inzetten voor het bosbeheer rond de dorpen. Samen met terreineigenaren, gemeenten en dorpsverenigingen voert zij sinds 2002 het project B(l)oeiende bosranden uit. Gemeente Delfzijl: eigenaar en beheerder van het Parkbos Woldendorp. Vereniging Groninger Dorpen: verzorgt de contacten met de dorpsverenigingen en ondersteunt de groencommissies.

Klankbordgroep Woldendorp (vertegenwoordigers inwoners dorpen): kunnen een gedeelte van de uitvoering/ onderhoud (nu en in de toekomst) voor hun rekening nemen door het instellen van groencommissies. Groencommissie Woldendorp: Een groep van inwoners uit Woldendorp, voorgedragen door de klankbordgroep. In samenspraak met de gemeente Delfzijl en Landschapsbeheer Groningen stellen zij het bosplan op voor het Parkbos Woldendorp ANWB: verzorgt een deel van de publiciteit en de voorlichting en denkt mee over de recreatieve mogelijkheden.

4

3. Beschrijving Parkbos Woldendorp Het Parkbos Woldendorp is een loofbos ter grootte van 17 hectare dat zich bevind zich aan de noordkant van het dorp Woldendorp. Het bos bestaat voornamelijk uit Es, andere boom- en struiksoorten die hier voorkomen zijn Zomereik, Wilg, Veldiep, Meidoorn, Boswilg en Hazelaar. Aanplant van dit bos heeft plaatsgevonden in het midden van de jaren ’60 op voormalige landbouwgronden. Door het bos loopt een goed onderhouden wandelpadenstructuur. Plaatselijk zijn enkele banken geplaatst. Aan de zuidrand van het Parkbos ligt de ijsbaan van Woldendorp.

Parkbos Woldendorp (rood omcirkeld)

4. Natuurwaarden Parkbos Woldendorp

Uit het Parkbos Woldendorp zijn weinig waarnemingen van plant- en diersoorten bekend. Tijdens het veldbezoek van 15 juli zijn in dit bos in ieder geval waarnemingen gedaan van: Vogels

- Merel - Winterkoning - Koolmees - Ekster

Zoogdieren Op de recreatieweide (tussen de ijsbaan en het Parkbos) werden verder een drietal hazen waargenomen. Verder heeft de groencommissie aangegeven dat in het bos regelmatig reeën worden gezien. Dagvlinders Op diverse locaties langs de bosrand zijn waarnemingen gedaan van Bont zandoogje. Op het maaipad aan de noordkant van het bos is een Hooibeestje waargenomen.

5

5. Visie Groencommissie Woldendorp Algemeen Door ligging nabij het dorp en de aanwezigheid van een goed ontwikkelde wandelpadenstructuur maken veel inwoners van Woldendorp gebruik van dit dorpsbos. Het bos wordt ondermeer gebruikt om de hond uit te laten, te wandelen en te fietsen. Door kinderen uit dorp wordt het bos gebruikt als speel- en struinbos. Om dit bos, dat inmiddels meer dan 40 jaar oud is, ook in de toekomst mooi en aantrekkelijk te houden is de groencommissie van mening dat op kort termijn beheer en onderhoud zal moeten worden uitgevoerd. Dit wil de groencommissie graag doen in samenwerking met de dorpsbewoners en leerlingen van het Dollardcollege. Uitgangspunt bij beheerswerkzaamheden is dat het bos in huidige vorm gehandhaafd blijft. Onderstaand volgt een overzicht van de wensen en ideeën die de groencommissie heeft over het Parkbos Herstel wandelpaden Het parkbos bezit een fijnmazige wandelpadenstructuur (lengte: circa 1700 meter) met verharde en goed onderhouden paden. Vooral in de herfst en winter zijn deze paden plaatselijk erg nat/ drassig. Graag zou de groencommissie zien dat de slechtere delen van deze paden worden hersteld. Verder zal op termijn langs alle wandelpaden een brede zoom- en mantelvegetaties worden ontwikkeld. Door het verwijderen van boomvormers krijgen zon en wind meer invloed op het wandelpad waardoor deze na nattere perioden sneller opdroogt. Samenvattend: Herstel wandelpaden en ontwikkelen glooiende bosranden langs wandelpaden Zitbanken De groencommissie zou graag zien dat in het Parkbos vier banken worden geplaatst. Op de kaart met recreatievoorzieningen is aangegeven waar deze banken moeten komen te staan. Samenvattend: Plaatsing zitbanken

Aanplant solitaire bomen Tussen de ijsbaan en het bos ligt een grote recreatieweide waarin enkele solitaire bomen staan. Graag zou de groencommissie hier twee of drie solitaire bomen bijplanten. Te denken valt aan soorten als Eik, Kastanje en Haagbeuk. Aanplant van deze bomen mag niet ten koste van de openheid van deze recreatieweide. De groencommissie is namelijk van mening dat de openheid van deze weide beleefbaar moet blijven. Samenvattend: Aanplant solitaire bomen Aanleg bospoel Midden in het bos bevind zich een drassige laagte die wordt beheerd als bosweide (opp. 1200 m²). Deze bosweide is jaarrond erg nat/ drassig, over deze weide loopt een wandelpad die het grootste deel van het jaar erg drassig (en daardoor slecht toegankelijk) is. Om deze situatie te verbeteren stelt de groencommissie voor hier een bospoel aan te leggen. De grond die tijdens aanleg van dit element vrijkomt, kan worden gebruikt om het wandelpad op te hogen of wordt afgevoerd. In geval dat het wandelpad niet wordt opgehoogd, kan er voor gekozen worden hier een knuppelbrug aan te leggen. De bospoel zal maximaal 1,5 meter diep worden en de oevers zullen onder flauw talud worden aangelegd (profiel 1:5). Het streven is om hier structuurrijke vegetaties met o.a. riet, zeggen en bies te ontwikkelen. Op bijgevoegde foto’s wordt een voorbeeld gegeven van een dergelijke oeverbegroeiingen en is een voorbeeld van een knuppelbrug opgenomen. Waterpartijen in bossen zijn van grote waarde voor watergebonden plant- en diersoorten waaronder watervogels, (onder)watervegetaties, amfibieën en libellen. In vergelijking tot bossen zonder waterpartijen bezitten bossen met waterelementen een grotere diversiteit aan (watergebonden) plant- en diersoorten. De grond die tijdens aanleg van de poel vrijkomt zal worden gebruikt voor het opwerpen van een heuvel aan de noordkant van het gebied. Samenvattend: Aanleg waterelement/ herstel wandelpad

6

Voorbeeld van een knuppelbrug

Streefbeeld van een bospoel

Natuurtechnisch bosbeheer Dit betreft ondermeer de ontwikkeling van natuurlijke bosranden, het aanleggen van takkenhopen en –rillen, het ringen van bomen en het maken van plantgaten voor natuurlijke bosverjonging. Natuurlijke bosranden met zoom- en mantelvegetaties kunnen volgens de groencommissie worden ontwikkeld langs de wandelpaden. Door bomen uit bosranden te kappen en delen van de bosrand af te zetten zullen hier op termijn natuurlijke bosranden gaan ontstaan. Om de bosranden soortenrijker en gevarieerder te maken kunnen plaatselijk besdragende struiksoorten worden bijgeplant. Het takhout dat vrijkomt tijdens kap- en zaagwerkzaamheden kan worden verwerkt in takkenrillen en -hopen. Verder zal in het bos een grote open plek gecreëerd worden voor natuurlijke bosverjonging. Verspreidt over het bos kunnen enkele bomen worden geringd om het aandeel dood hout te verhogen. Samenvattend: Ontwikkelen structuurrijke bosranden, aanleg takkenrillen, aanplant struiken, creëren open plek, ringen bomen. Soortgerichte maatregelen Om de ondergroei in het Parkbos aantrekelijker te maken stelt de groencommissie voor om in het bos stinzeplanten in te brengen. Soorten die in dit verband geschikt zijn om op de klei aan te planten betreft Daslook en Bosanemoon (in het bos) en Knikkend vogelmelk (extensief beheerd grasland). Verder kunnen in het bos enkele kasten voor boombewonende vleermuissoorten als Rosse vleermuis, Ruige vleermuis en Watervleermuis worden opgehangen. Vleermuiskasten worden over het algemeen alleen gebruikt als zomerverbijfplaats, als overwinteringplaats zijn ze ongeschikt. Het plaatsen van vleermuiskasten moet gezien worden als een tijdelijke maatregel. Door ouder worden van het bos ontstaan op termijn vanzelf natuurlijke holten voor vleermuizen. Te denken valt hierbij aan dikke bomen met gaten, spechtenholten, scheuren en ruimten achter de schors. Tot slot kan overwogen worden om voor de Torenvalk een nestkast op te hangen in de bosrand. De plaats waar de kast komt te hangen moet in verband met een vrije aanvliegroute takvrij zijn. Samenvattend: Aanplant stinzeplanten, ophangen vleermuiskasten en nestkast voor Torenvalk

7

Gesloten bos Mantel

Sperwer Zwartkop

Zoom Open veld

Gehakkelde aurelia Wezel

6. Inrichting- en beheersmaatregelen

Beheer- en inrichting Maatregelen Herstel wandelpaden Herstel slechte delen wandelpad.

Ontwikkelen van bosranden met zoom en mantelvegetatie langs wandelpad.

Plaatsing zitbanken Plaatsing banken op meerdere locaties in het bos (4 stuks)

Aanplant solitaire bomen Aanplant 2-3 bomen op recreatieweide Aanleg bospoel Aanleg bospoel op drassige bosweide

en wandelpad op deze plaats verbeteren of aanleg knuppelbrug (optioneel)

Natuurtechnisch bosbeheer Ontwikkelen natuurlijke bosranden, aanleggen van takkenhopen en –rillen, ringen van bomen en stimuleren van natuurlijke bosverjoning

Soortenbeheer Aanplant stinzeplanten (daslook, bosanemoon en knikkende vogelmelk), plaatsen vleermuizenkasten en nestgelegenheid voor Torenvalk

8

7. Periodeplanning 7.1 Eenmalige maatregelen

MAATREGEL PERIODE

Herstel wandelpaden (ontwikkelen structuurrijke bosranden) 2009/2010 Herstel wandelpaden (padenonderhoud) 2010 Plaatsing zitbanken 2010 Aanplant solitaire bomen 2010 Aanleg bospoel 2010 Maken plantgat voor natuurlijke bosverjonging 2009/2010 Aanplant besdragende struiken 2010 Aanplant stinzeplanten 2010 Plaatsen vleermuizenkasten 2010 Plaatsen nestkast Torenvalk 2010 7.2 Terugkerende maatregelen

MAATREGEL FREQUENTIE PERIODE

Ontwikkelen natuurlijke bosranden

1 x/ jaar 5% van het totaal oppervlak aan bosrand

2010 =>

Pleksgewijs dunnen / 50% 1 x / jaar 5% van totale oppervlakte 2009/2010 => Verwijderen ongewenste opslag en aanleg takkenrillen

1 x / 3 jaar 2009/2010 =>

Vrijzetten wandelpaden en open plek

1x / 2 jaar 2009 =>

Controle vleermuiskasten 1 x / jaar 2009 => Vrijsnoeien wandelpaden, onderhoud zitplaatsen

1 x / 2 jaar 2010 =>

Dunning 1 x / 10jaar 2010 => Snoeien overhangende takken / maaien

1 x / 3 jaar 2009 =>

Opschonen waterpartij 1 x / 5jaar maximaal 50% van de vegetatie

2010 =>

9

Bijlage 1.

Inrichtingsplan

10

Recreatievoorzieningen

Rood (wandelpaden structuur), grijs (bankjes)

Natuurtechnisch bosbeheer

Rood (wandelpadenstructuur), blauw (bospoel), geel (open plek voor natuurlijke bosverjonging), lichtgroen/ donkergroen (locaties voor ontwikkeling structuurrijke bosranden), groene stippen (solitaire bomen)

11

Bijlage 2. Bosplantsoenmengsel Bosplantsoenmengsel, bestaande uit struikvormers, geschikt om aan te planten langs randen

5% amelanchier lamarckii Krentenboompje 5% Sambucus nigra Gewone vlier 10% Corylus avellana Hazelaar 10% Sorbus aucuparia Gewone lijsterbes 10% Viburnum opulus Gelderse roos 10% Rosa canina Hondsroos 10% Salix caprea Boswilg 20% Prunus spinosa Sleedoorn 20% Crataegus monogyna Meidoorn

Bijlage 3. Protocol organiseren werkdagen

1. Van tevoren de werkzaamheden bepalen 2. Voorwerk door Landschapsbeheer Groningen en/of

Staatsbosbeheer laten uitvoeren

3. Gereedschappen en/ of begeleiding: minimaal 3 weken voor aanvang van de werkzaamheden melden bij Landschapsbeheer Groningen

4. Tijdens werkdagen alle veiligheidsvoorschriften in acht nemen

5. Werkdagverslag maken en opsturen naar Landschapsbeheer

Groningen

Landschapsbeheer Groningen Roderwolderdijk 60 9744 TH Groningen (Hoogkerk) telefoon: (050) 534 51 99 e-mail: a.e.de.winter@landschapsbeheergroningen.nl

12

Bijlage 4.

Wandelpadenstructuur in Parkbos

Parkbos Woldendorp gezien vanuit noordwestelijke richting

Parkbos Woldendorp noordzijde

Drassige bosweide geschikte locatie voor Poel