BOEKENBORRELPesthuystheater Maastricht

6-11-2014

1

2

3

Trainer

HR

Coach

Veiligheid

Maastricht

Juni Daalmans

Organisatie

4

5

organisatie psychologie

neuro- psychologie

veiligheidskunde

ENKELE HERSENCELLEN

6

BELANGRIJKSTE INZICHTEN• leren = maken verbindingen tussen hersencellen

• afleren = afsterven van verbindingen

• gedrag

• wordt aangejaagd door onze instincten (drijfveren)

• is opgebouwd uit automatismen

• is vooral onbewust7

8

Omstandigheden

Bewuste

Geautomatiseerde

Instinctieve

Gedrag

INSTINCTIEVE• Aanleg, DNA, bijdrage van voorouders aan ons leven

• Doel is overleven als menselijke soort, veiligheid

• Best practice van 20.000 jaar terug

• Deels voorgeprogrammeerd (bijv. angst voor slang / spin)

• Deels te programmeren (bijv angst voor auto)

• Resultaat: onbewust inspelen op de omstandigheden

9

INSTINCTEN

• Emotie staat centraal, bij veiligheid is dat pijn / angst

• Groepsdieren: angst voor eenzaamheid

• Kudde-instinct

• Reddersinstinct

10

GEAUTOMATISEERDE• Nagenoeg leeg bij geboorte, vorming door leerprocessen

• Doel: benutten mogelijkheden van de omgeving

• Leren geschiedt door ervaring, ook door training/opleiding

• Zetten potentie om in competentie

• Levenslang proces

• Resultaat: onbewuste automatismen en patronen11

coördinatie-centrum

moto-riek

cognitie

waar-neming

12Instinctieve

BEWUSTZIJN• Heeft geen vaste woon- verblijfplaats in brein

• Doel: inspelen op onverwachte omstandigheden

• Kan bedenken en creëren wat er niet is

• Wakend bewustzijn: supervisor

• Actief bewustzijn: focus op taak of plaats

• Slapend bewustzijn: associatief dagdromen (niet-bewust)13

OMSTANDIGHEDEN• Maken leven mogelijk

• Levert prikkels waar mens op reageert

• Grote bepalende factor van gedrag

• Lokt gedrag uit

• Makkelijkst te regisseren 14

EEN BLIK IN HET BREIN

15

16

Alle functies beïnvloeden elkaar

17

MEER INFORMATIE?• www.brainbasedsafety.nl

• Gratis blog via www.brainbasedsafety.nl/blog

• Open training BBS http://brainbasedsafety.nl/?p=300

• Boek: Veilig werkgedrag via Brain Based safety

18

19

Onze waarneming (sense) en registratie van risico’s in onze omgeving.

Het is het resultaat van een leerproces, waarbij steeds een prikkel gekoppeld wordt aan angst.

Deze combinatie wordt opgeslagen in een speciaal “pas op” archief in ons brein.

Risico sensitiviteit is vooral nietbewust.

risico sensitiviteit

RISICO SENSITIVITEIT

20

Net als met onze kinderen,

kunnen we nieuwe medewerkers of bestaande medewerkers bij nieuwe taken

opvoeden in het ervaren van gevaren

risico sensitiviteit

RISICO SENSITIVITEITIN DE PRAKTIJK

21

Het vermogen om risico’s te detecteren te ontdekken in onze omgeving, werkprocessen en plannen.Risico begrip werkt dag en nacht onbewust en scant al onze activiteiten op mogelijke risico’s en losse eindjes.

Als je tijdens het avondeten ineens denkt aan iets dat je overdag vergeten bent, dan is dit proces aan het werk.Risicobegrip komt tot stand door een samenwerking van ons cognitief centrum (begrip) en ons angstcentrum (pas op!)

risico begrip

RISICO BEGRIP

22

Hoe meer dat de werkprocessen begrepen worden,hoe sterker dat risico begrip zijn werk kan doen.

Uitleggen wat er gebeurt, helpt de ontwikkeling van Risicobegrip

risico begrip

RISICO BEGRIP IN DE PRAKTIJK

23

De combinatie van risicosensitiviteit en risicobegrip.

Samen vormen ze het startpunt voor vele veiligheidsgerelateerde acties.

Zonder de hulp van de MRI-scanner zouden we het verschil tussen beide processen moeilijk kunnen zien.

RISICO DETECTIE

24

We zien hier het belang van goed voorbereide medewerkers.

Overal waar nieuwe opdrachten zijn (vaak bij aannemers van werk - contractoren) is het vooraf voeden met de essentie en de gevaren cruciaal.

RISICO DETECTIE IN DE PRAKTIJK

25

risico evaluatie

Een inschattingsproces op basis waarvan het brein bepaalt of er actie nodig is om een bepaald risico te verminderen zodat het niet kan leiden tot beschadiging van jezelf of je omgeving.

De potentiele schade en de optredingskans zijn van belang in die afweging.

Ons zelfvertrouwen (inschatting dat we een situatie aankunnen) heeft een grote invloed op risico-evaluatie.

RISICO EVALUATIE

26

risico evaluatie

Aandacht voor het zelfbeeld en zelfoverschatting (hoe goed ben ik in deze taak) middels feedback

Aandacht voor het minimaliseren van optredingskans

Aandacht voor gewenning - job rotatie

RISICO EVALUATIE IN DE PRAKTIJK

27

perceptie regels

Regels helpen om gedrag te reguleren.We houden ons meer aan regels als we:- het voordeel ervan inzien,- de balans tussen kosten en opbrengsten reëel vinden.

Helaas zijn kosten meer zichtbaar dan opbrengsten en ook altijd eerder dan de opbrengsten.

PERCEPTIE VAN REGELS

28

perceptie regels

Regel = kennis

Aandacht voor toegevoegde waarde van navolging i.p.v. verplichting

Demonstreer de kosten van onveilig gedrag

PERCEPTIE VAN REGELSIN DE PRAKTIJK

29

Druk is middel om paraatheid te creëren

Paraatheid is cruciaal voor veilig gedrag

Gezonde druk ontstaat vanuit besef dreiging

Ongezonde druk vanuit irritatie of hoge normen. Die creëren we zelf en kan leiden tot niet adequate reacties.

paraatheid

PARAATHEID

30

Optimale stress is het toverwoord

Omgeving (baas) kan druk opvoeren als men teveel in de comfortzone zit en druk reduceren als men zich

paraatheid

PARAATHEIDIN DE PRAKTIJK

31

We zijn zoogdieren, geconditioneerd om bij elkaar te blijven.Lid zijn van de groep hoort bij ons overlevingsmechanisme.

Een groep staat ons maar een beperkte afwijking van de norm toe.Bij te veel afwijking wordt je gepest of verstoten.

We volgen daarom een groep, zelfs als die zich onveilig gedraagt.

perceptie gedrag team

PERCEPTIE VAN TEAMGEDRAG

32

Wees alert op teamleden aan de rand van de groep - extra gevoelig om dingen te doen, alleen om erbij te horen

Collectieve overtreding vraagt om collectieve aanpak

In uiterste geval informele sociale leiders die onveilig gedrag promoten, uit groep halen

perceptie gedrag team

PERCEPTIE VAN TEAMGEDRAGIN DE PRAKTIJK

33

Leider = belangrijk rolmodel met macht Perceptie richt zich vooral op gedrag, in mindere mate op woorden (betekenis)

Vertrouwen door:- consistentie woord-daad- bewaken grenzen

perceptie gedrag leider

PERCEPTIE GEDRAG LEIDER

34

Versterken besef rolmodel Onderzoeken van uitdragen boodschap door daden

Intercollegiale feedback

perceptie gedrag leider

PERCEPTIE GEDRAG LEIDERIN DE PRAKTIJK

35

perceptie veiligheids-

prikkels

Sommige processen in ons brein werken op basis van associatie.Hoe sterker de associatie, hoe sterker de neiging om volgens die associatie te handelen.Reclame is op dit principe gebaseerd, veiligheidsgedrag ook.

Veiligheidsgedrag is gerelateerd aan de hoeveelheid en versheid van veiligheidsprikkels die we ontvangen.

PERCEPTIE VEILIGHEIDSPRIKKELS

36

perceptie veiligheids-

prikkels

Regisseer de veiligheidsboodschappen

Ververs prikkels, vernieuw campagnes

Ook boodschappen die onbewust worden waargenomen hebben effect

PERCEPTIE VEILIGHEIDSPRIKKELSIN DE PRAKTIJK

37

veilig gedrag

Veilig gedrag is het resultaat van vele processen die tegelijk in ons brein plaatsvinden.

Deze processen beïnvloeden elkaar wederzijds (+ of -) in stemrondes.

Wil = uitkomst van stemronde.

Verreweg de meest processen zijn niet- of onbewust.

VEILIG GEDRAG =

38

veilig gedrag

Oefenen is veel sterker dan uitleggen

Gun het bewuste zijn eigen taak, verwar die niet met andere taken (multitasking)

Besef die ingesleten gedrag niet verandert door een goede uitleg

VEILIG GEDRAGIN DE PRAKTIJK

39