BINNEN & BUITEN 3GO

vrijdag 2 september 2016

� De ont-werpenvan Gis-pen pas-ten in hetplaatjevan cam-pagne‘HetGoedeWonen’ uit dejaren 50.FOTO DUTCH

ORIGINALS

Zet je vriendentijdens eenfeestje eens neerop een stapel piz-zadozen. Gek?Nee hoor, met dit44,4 centimeterhoge kartonnenkrukje van Remember (18,90 euro),dat de toepasselijke naam Margheritaheeft, kan het. Hij kan tot wel 200 kilodragen. Ideaal als extra zitplek of voe-tenbank. Zie ook: remember.de

Je raam opfleuren:het kan met eenraamtekening.Met een rijtje cactus-sen erop, of bloemenin een vensterbank,of een ooievaar (bijeen geboorte).Op raamtekening.nlvind je allerlei ont-werpen, die je voorvijf euro kunt uitprin-ten. Plak dit papier

vervolgens met plak-band op de buiten-kant van het raam,trek de tekening overmet een krijtstift, ver-wijder het papier enklaar is je raamteke-ning. Uitgekeken op hetplaatje? Met eennatte spons is hij zonodig ook snel weerweg.

Cactus in de vensterbankKruk van pizzadozen Laptop voor de kat

BINNEN & BUITENGO

2 vrijdag 2 september 2016

Klassiekers Meubelbedrijf Gispen viert dit jaar zijn 100-jarig bestaan. Zeven klassieke ontwerpen waarmee dit befaamde Nederlandse merk geschiedenis heeftgeschreven.

In het kleurrijkeVos en Haas doeboek vind je opdrachten enkorte verhalen.(Lannoo, €9,99)

Hoe maak je vanje huis eengroene oase? Je leert het vanWonderplants.(Lannoo, €34,99)

Een must voortuiniers: de Tuin-scheurkalender2017 van ‘onze’Romke. (Atlas-Contact, €14,99)

Licht, lucht enBOEKEN

OVER HUIS,TUIN ENKEUKEN

Z olang je niet weet dat iets schadelijk is, iser niks aan de hand. Want wat was het ge-zellig, als op verjaardagen de kamer blauw

zag van de sigarenrook. En wat hebben we gela-chen, toen we elkaar als kind achterna zaten metde handspuit. Nu plassen we waarschijnlijk nogDDT. De jongere generaties plassen geen DDTmaar glyfosaat, tenminste – in de helft van de uri-nemosters kan glyfosaat worden aangetoond. Englyfosaat is de werkzame stof in Roundup, hetmeest verkochte onkruidbestrijdingsmiddel vande laatste 40 jaar. Monsanto bracht het bestrij-dingsmiddel in de jaren 70 op de markt en ver-diende er een fortuin aan totdat het octrooi in hetjaar 2000 afliep. Daarna mocht iedereen glyfosaatverkopen en werd er nog meer mee gespoten dandaarvoor. De prijs was flink gezakt. Maar langza-merhand kwamen de discussies op gang. Was

Roundup wel even vei-lig als een aspirientje,zoals Monsanto altijdbeweerd had?

En was het nu wel zo’ngoed idee om gewas-sen genetisch zo temanipuleren dat je zegerust met Roundupkon bespuiten, waarnaalles dood ging behalvehet gewas? Toen de We-

reldgezondheidsorganisatie met een rapportkwam waarin Roundup als ‘waarschijnlijk kan-kerverwekkend’ werd bestempeld, nam de twij-fel toe. De politiek ging zich met de zaak be-moeien. Nu zit er in de Tweede Kamer waar-schijnlijk niemand die alle rapporten over Roun-dup heeft gelezen, laat staan begrepen. De argu-menten voor het debat werden dus aangedragendoor lobbyisten. En die gingen er flink tegenaan.Volgens Greenpeace was Monsanto een kwaadwaarbij de Satan verbleekte. De chemielobbyhield vol dat Roundup de mensheid vooruit hadgebracht en dat de bijwerkingen te verwaarlozenzijn. Mits glyfosaat goed wordt gebruikt.

Over hoe de Argentijnse sojaboeren glyfosaatgebruiken kan ik niet oordelen; ik weet alleendat ze de biodiversiteit niet bevorderen en methun gemanipuleerde sojabonen schatten hebbenverdiend. De economie van Argentinië draait opsoja, en dus op agroconcern Monsanto. Over onzeeigen akkerbouwers heb ik ook geen oordeel.Boeren zijn per definitie zuinig en zullen heusniet meer Roundup spuiten dan nodig is.

Maar ik weet wel wat er in tuinen gebeurt: de particuliere spuiter van bestrijdingsmiddelenleest zelden de gebruiksaanwijzing en werktbijna altijd zonder beschermende kleding. Daar-naast voegt hij aan zijn reservoir vaak eenscheutje extra toe, ‘voor de zekerheid’. Het zoume niks verbazen als op onze tuinen meer glyfo-saat terechtkwam dan op de akkers. Politici kwa-men met een vreemde maatregel uit de bus: boe-ren en particulieren kunnen Roundup blijvenspuiten, maar hoveniers en professionele groen-beheerders mogen op verhardingen geen glyfo-saat meer gebruiken. En zo modderen we voort.Toch hoef je niet helderziend te zijn om te voor-pellen dat Roundup ooit verboden zal worden.Het is niet gek om vast over alternatieven na tedenken.

Reageren? r.vandekaa@persgroep.nl

Column

Voortmodderenmet Roundup

ROMKE VAN DE KAA

Romke van de Kaaover de hits van het

tuincentrum.

Maar wasRoundup weleven veilig als eenaspirientje?

TIPS & NIEUWS

Lekker, fruit uiteigen tuin.Gardena komt meteen fruitverzamelaardie ervoor zorgt datje niet hoeft te buk-ken om appels, perenof kastanjes van degrond te rapen. Het is een steel (tekoop vanaf 12,99euro) met daaraaneen roterende mand

van kunststof stroken(à 64,99 euro). Zodraje over een vruchtrolt, buigen de flexi-bele stroken. De vrucht schuiftnaar binnen en demand sluit zich weer.Tip voor de liefheb-ber: je kunt er ookgolfballetjes mee ver-zamelen. Meer info:gardena.nl

Fruit rapen zonder bukken

Mark Roos

Haile Selassie plantteer zijn keizerlijkebillen op en prinsBernhard liet er zijnprivébios op PaleisSoestdijk mee in-richten. De creaties

van Gispen zijn overal te vinden, inde vorm van krantenbakken, lampen,paraplustandaards, bureaus, stoelen,tafels, barkrukken en kasten. Veel patenten van al die klas-

sieke ontwerpen heeft Gis-pen verkocht aan de gebroe-ders Van der Stroom inAspe. Zij maken sinds eindjaren 80, onder de naamDutch Originals, replica’svan de door Gispen ontwor-pen buizenstoelen en -ban-ken op basis van de oorspronke-lijke tekeningen. En draaien er eenmiljoenenomzet mee. 100 jaar Gispen samenvatten in

zeven ontwerpen is welhaast onmo-gelijk. Hieronder toch een beschei-den poging.

1Gispen Giso 110 (anno 1928)Na een carrière in het onderwijsen een studie bouwkunde kocht

Willem Hendrik Gispen in 1916 eensmederij in Rotterdam. Van zijnvoormalige klasgenoten Johan-nes Brinkman en Leendertvan der Vlugt, architectenvan de vermaarde Van Nel-lefabriek, kreeg Gispen veelopdrachten. Zo ontwierphij trapleuningen, muur-ijzers, meubilair en later ooklampen. In zijn smederijmaakte Gispen vanaf 1923

ruimtesteeds meer armaturen voor lampen.Bestseller in zijn tijd was de Gis-pen Giso 202, een schemerlampmet een bol van melkglas en eenkap van shantung, een exotischsoort zijde. Vandaag de dag zijnvooral de strakkere lampen vanstaal en melkglas gewild. DeGiso 110 bijvoorbeeld, een futu-

ristisch ogende plafonnière. Gis-pen maakte furore met zijn lampenop een moment dat de elektrificatievan Nederland werd voltooid. Hijspeelde daar slim op in met de directlicht-campagne (met de slogan ‘Mijnogen zijn mij heilig, met Giso zijn zijveilig’). In brochures wees hij op deweldadige werking van goed licht inhuis. Ook gaf hij lichtcursussen aanhuisvrouwen in zaaltjes in het land. Een nieuwe replica van deze Gispen Giso 110 kost 135 euro.

2Gispen 101/201 (1931)Eind jaren 20 ontwierpMart Stam de achterpoot-

loze buisstoel. Ook Gispenwilde zo’n stoel op de marktbrengen en ontwierp eenprototype. Uit angst om vanplagiaat te worden beschul-digd, durfde hij zijn exemplaar

niet in productie te nemen.Toen concurrenten, waar onder de

firma Thonet, in 1931 achterpootlozestoelen fabriceerden, ging Gispenoverstag. Thonet sprong er bovenopen spande een rechtszaak aan, dieGispen won. Zo konden de 101 en 201(met bakelieten armleuningen) uit-groeien tot klassiekers. Een Gispen 101 met stoffen bekle-ding kun je kopen bij Dutch Originalsvanaf 485 euro, de 201-replicavanaf 535.

3Gispen 412 (1934)Dé topper uit de collectie. Eenachterpootloze herenfauteuil.

Gispen wilde met dit soort ontwer-pen licht, lucht en transparantiebrengen in de huiskamer. Ook prinsBernhard waseen liefhebber, wantvoor zijn privébioscoop op PaleisSoestdijk bestelde hij tientallen 412’s,voorzien van een luxueuze hoofd-steun. Leuk is dat Gispen ook een damesvariant maakte, de 414, meteen lage, ronde rugleuning. Bijzonder is ook de op de 412 en 414gelijkende bank 444, te zien in me-nige wachtruimte en directiekamer. Een replica van de 412 is bij DutchOriginals verkrijgbaar vanaf 1878 euro, een 414 vanaf 895 euro,een 444 vanaf 3865 euro.

4Gispen President 357 bureau-stoel en bureau (1953)Tot 1966 produceerde Gispen

vooral voor de woonkamer. Daarnaverschoof het accent naar kantoor-meubilair. Gispen had op dat gebiedal ervaring, want in 1953 bracht hetde President op de markt. De President bestond uit een stalen,niervormig bureau naar een ontwerpvan zakelijk directeur Willem vanOsselen en een draaibare bureaustoelvan Christoffel Hoffmann. De fau-teuil is in hoogte verstelbaar en voor-

zien van een zogeheten neigmecha-nisme, waarmee de zitting en rugvan de stoel achterover gekanteldkonden worden. Nadat Haile Selassie (1892-1975), kei-zer van Ethiopië, in een 357-stoel hadgezeten, bestelde hij twee exempla-ren. De President werd gemaakt in dejaren 50, een periode waarin het be-drijf veel met externe ontwerperswerkte. Willem Hendrik Gispen wasna een conflict met zakelijk directeurVan Osselen vertrokken en had eeneigen meubelbedrijf opgericht:Kembo (Kom Eerst Maar Bij Ons). DePresident-serie is een van de eerstesuccessen na Gispens vertrek.Er worden (nog) geen replica’s gemaakt van de Presidentstoel enhet bureau. Met geluk vind je eenexemplaar op Marktplaats. Eenstoel onder de 1500 euro moet lukken. Bureaus zijn zeldzaam.

5Gispen Mondial (1958)In de jaren 50 en 60 maakte deGispenfabriek furore met de

polyester kuipstoeltjes van WimRietveld en André Cordemeyer. Ookhad Rietveld succes met zijn voorGispen ontworpen ‘panamahoed-lamp’, zijn 663-kast met kleppen inprimaire kleuren en fauteuils met af-neembare stoffen hoezen (de Gispen 415). Al deze ontwerpen vie-

len onder de paraplu ‘Het GoedeWonen’, een door de overheid ge-stuurde campagne die het belang onderstreepte van hygiëne, goedlicht, spaarzaamheid, rust, ruimte energonomie in de huiskamers. Bijzonder is de Mondial stoel, dieWim Rietveld met zijn beroemdevader Gerrit in 1957 ontwierp voor deWereldexpo in 1958. Kenmerkend ishet wankel ogende, maar stevige K-profiel en het veerkrachtige frame.Gispen produceert de Mondialnog, te koop voor 552 euro.

6Gispen AZ-serie(1966)Ook toen Gispen

overschakelde van huis-meubilair naar kantoor-meubilair, bleef het bedrijfbaanbrekend. Neem GispenAZ, een complete uitrustingvoor kantoren, die bestaat uitvolledig gestandaardiseerde onder-delen waaruit bureaus, kasten, tafelsen dergelijke konden worden ver-vaardigd. Met deze serie was Gispen een voor-loper van latere kantoorsystemen vanLundia, Ahrend en Ikea. Na de AZ-serie ontwierp Jan Jacobs de succes-volle ST-, TP- en KT-series. De AZ-serie wordt niet meer ver-kocht. Zoeken op veilingsites dus.

7De DomboIn 2008 besloot Gispen een poging te wagen van het ‘saaie

kantoorimago’ af te komen doorsamenwerking te zoeken met designers van naam en faam.Maarten Baas maakte de Moreor Less-stoel, waarvan elke stoelanders is. Met Just Meijer ontwikkelde Gispen de Nomi-stoel met componenten die naar

believen kunnen worden aangepast.Een van de bekendste ontwerpen isde Dombo-beker (ook Domoor-beker genoemd), ontworpen doorRichard Hutten, te vinden in menigekeukenkast. De Gispen Dombo kost 12,50 euro.

Op zaterdag 10 september opentmuseum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam de expositie Gispen Specials – De Klant is Koning. Op 1 oktober gaat in het

Museum Elisabeth Weeshuis inCulemborg een expositie open

over de sociaal-maatschappe-lijke invloed van Gispen opCulemborg en omstreken.

MET DANK AAN HENK P. BIJMA EN CORNELIS VANDER BAS VAN DE STICHTING GISPEN COLLECTIES EN

DIANE VAN VEEN VAN GISPEN.

Een frustratie van typende katten-baasjes: de kat loopt over het toet-senbord. De oplossing: geef hem zijneigen laptop. Deze Cat Scratch Lap-top van Suck UK (30,13 euro) is vankarton en heeft een speciaal krabtoe-tenbord. Uiteraard zit er een muis bij.En als je kat is uit-gekeken op hetbeeldscherm,schuif je er eennieuw vel in.suck.uk.com

1

2

3

4

5

6

7

002_GOV1QU_20160902_WGN03_00_LANDELIJK 1-9-2016 16:28 Pagina 2