Bacterievuur

Bacterievuur, Bacterievuur, niet in niet in mijn tuin!mijn tuin!

www.vlaamsbrabant.be/bacterievuur

Bacterievuur

InhoudInhoud

• Inleiding• Hoe herkent u bacterievuur?• Welke plantensoorten (waardplanten) zijn

gevoelig?• Wat moet u doen bij besmetting?• Hoe bacterievuur vermijden?• Technische werkgroep• Nuttige contacten

Bacterievuur

InleidingInleiding

• Bacterie: Erwinia amylovora op appel en peer in België sinds 1972 aan de kust, sinds 1981 in fruit productie regio� In België zijn er bacterievuur problemen

zowel op peer als op appel� In Zuid-Europa : Spanje en Italië ernstige

problemen

• Bacterievuur vrije landen in EU:� Portugal en Finland

Bacterievuur

InleidingInleiding

• Productieverlies in de professionele fruitteelt. Naast deze minderopbrengst is er een verhoogde arbeidskost om de ziekte via intensief snoeiwerk in te dijken. Het rooien van geïnfecteerde bomen zorgt ook de volgende jaren voor een verminderde productie. De jaren 2007 en 2008, 2009 waren jaren met een hoge infectiedruk, wegens ‘gunstige’ omstandigheden voor de verspreiding van de ziekte.

Bacterievuur

InleidingInleiding

niet in mijn tuin ...• Ook in tuinen vaak de ongekende

boosdoener • Niet alleen op appel- en peer, maar ook

veel sierstruiken zijn gevoelig (= waardplanten)

• Hou rekening bij aanplant en onderhoud met gevoeligheid van de planten (zie hoe bacterievuur vermijden?)

Bacterievuur

InleidingInleiding• Aanwezigheid van bacterieel inoculum op

overwinteringskankers :� Bacteriële druppels op schors� Dikke draden op schors

• Regen is noodzakelijk : lost de slijmdruppels op • Verspreiding door insecten:

� Op de stam : dikke zwarte vliegen� Van bloem tot bloem : bijen mogelijke vector

• De bacteriën komen op de stamper terecht, vermeerderen zich daar snel, regenen af naar de bloembodem en infecteren de bloem

Bacterievuur

InleidingInleiding

Kans op infectie • Warme periodes bij bloei en

nabloeiperiode• Broeierig weer (hoge luchtvochtigheid),

storm en hagelbuien (wondjes)

• Verspreiding ook via de mensen (snoeimateriaal, transport van gesnoeide delen, ...)

Bacterievuur

Hoe herkent u Hoe herkent u bacterievuur?bacterievuur?• Bacterie: chemische bestrijding niet

mogelijk• Symptonen:

� bruinzwart verkleuren, verdorren, verschrompelen van bloesems, twijgen, bladeren

� "door het vuur verschroeid"� Slijmdruppels� Snelle uitbreiding van de ziekte� Aangetaste delen geur van 'gestoofde peren'

Bacterievuur

Hoe herkent u Hoe herkent u bacterievuur?bacterievuur?Afhankelijk van het seizoen zijn duidelijke

symptonen zichtbaar. Verwelkende bloesems (bloei nog niet ten

einde)

Bacterievuur

Hoe herkent u Hoe herkent u bacterievuur?bacterievuur?In een verder stadium: bruin-,

zwartverkleuring van de bloesems, vruchten, bladeren en twijgen

Bacterievuur

Hoe herkent u Hoe herkent u bacterievuur?bacterievuur?Jonge aangetaste scheuten krullen

helemaal om (en worden: vaantjes, vlaggetjes, of bisschopsstaf genoemd)

Bacterievuur

Hoe herkent u Hoe herkent u bacterievuur?bacterievuur?Bloem, bladstelen en groene scheuten

vertonen op sommige plaatsen slijmachtige afscheidingen (eerst wit, later oranje-bruin)

Bacterievuur

Hoe herkent u Hoe herkent u bacterievuur?bacterievuur?Tijdens de winter vallen aangetaste

bloemen, bladeren en vruchten niet van de plant.

Typisch: aansnijden schors van takken → oranje verkleuring onder de bast

Bacterievuur

Hoe herkent u Hoe herkent u bacterievuur?bacterievuur?

Bacterievuur

WaardplantenWaardplanten

• Waardplant = plant gevoelig voor bacterievuur, deze plant kan besmet worden en kan besmetting ook verpreiden!

• Familie van Rosaceae (rozenfamilie)

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Dwergmispel (Cotoneaster)

Kransspirea (Stephanandra incisa 'Crispa') als alternatief voor de bodembedekkende dwergmispel.Voor de hoger groeiende dwergmispel: hulst (Ilex aquifolium), Hebe, Euonymus.

Dwergmispel Hulst Hebe

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Meidoorn (Crataegus) Sleedoorn (Prunus spinosa), hondsroos (Rosa canina), eglantier (Rosa rubiginosa) en andere botanische rozen (met bottels)

Meidoorn Sleedoorn Hondsroos

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Peer (Pyrus) Hou rekening met de rasgevoeligheid voor bacterievuur van perenbomen. Het ene ras is immers gevoeliger dan het andere.Voorbeeld: Dubbele Flip is weinig gevoelig

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT

MOGELIJK ALTERNATIEF

Appel (Malus)

Hou rekening met de rasgevoeligheid voor bacterievuur van appelbomen. Het ene ras is immers gevoeliger dan het andere.Voorbeeld: Schone van Boskoop is weinig gevoelig

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Vuurdoorn (Pyracantha) Klimrozen (met bottels) bvb. Rosa 'Evangeline', hulst (Ilex aquifolium)

Vuurdoorn Klimroos Hulst

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Mispel (Mespilus) Appelbes (Aronia arbutifolia), vlier (Sambucus nigra), krulhazelaar (Corylus avellana 'Contorta')

Mispel Vlier Krulhazelaar

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Lijsterbes (Sorbus) Alternatieven voor lijsterbes als boomvorm: veldesdoorn (Acer campestre 'Elsrijk'), pluimes (Fraxinus ornus), inlandse vogelkers (Prunus padus) als hoogstam, els (Alnus)

Lijsterbes Veldesdoorn inlandse vogelkers

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Kweepeer (Cydonia) Appelbes (Aronia arbutifolia), vlier (Sambucus nigra), schijnhazelaar (Corylopsis), hazelaar (Corylus)

Kweepeer VlierSchijnhazelaar

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Japanse kwee (Chaenomeles)

Gele kornoelje (Cornus mas), winterzoet (Chimonanthus praecox), schijnhazelaar (Corylopsis pauciflora), mahonie (Mahonia)

Japanse kwee Gele kornoelje mahonie

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Krentenboompje (Amelanchier)

Rode kornoelje (Cornus sanguinea), hazelaar (Corylus avellana), sering (Syringa vulgaris), Gelderse roos (Viburnum opulus)

Krentenboompje Rode kornoelje Sering

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Japanse mispelboom (Eriobotrya)

Rode kornoelje (Cornus sanguinea), wilde kardinaalsmuts (Euonymus europaeus)

Japanse mispelboom wilde kardinaalsmuts

Bacterievuur

WaardplantenWaardplantenWAARDPLANT MOGELIJK ALTERNATIEF

Glansmispel (Photinia davidiana)

Gelderse roos (Viburnum opulus); indien bodem voldoende vochtig, wollige sneeuwbal (Viburnum lantana), hulst (Ilex aquifolium), wilde liguster (Ligustrum vulgare)

Glansmispel wollige sneeuwbal wilde liguster

Bacterievuur

WaardplantenWaardplanten

• Mogen nog waardplanten aangeplant worden?• Ja!• Maar:

� Fruitteler in de buurt? Lijst met gevoeligheid voor bacterievuur, alternatieven?

� Regelmatige controle tijdens het groeiseizoen (begin april tot eind augustus) en snoei tijdens de winter (meidoorn verplicht snoeien tussen november en maart KB 23.06.2008)

� Hoogstamboomgaarden, landschappelijke hagen: neem contact op het Regionaal Landschap

Bacterievuur

Wat moet u doen bij Wat moet u doen bij besmetting?besmetting?• Neem contact op met het meldpunt van

het FAVV (Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen).

• Zij kunnen bevestigen of het gaat om een besmetting met bacterievuur. Deze dienstverlening is volledig gratis!

• Vlaams-BrabantTelefoon: 016/39 01 11E-mail melding: notif.VBR@favv.beE-mail info: info.VBR@favv.be

Bacterievuur

Wat moet u doen bij Wat moet u doen bij besmetting?besmetting?• Waarom moet ik melden?

Deze meldingen worden geregistreerd en zo kunnen we de infectiehaarden beter in kaart brengen. Hierdoor kunnen gerichte maatregelen genomen worden en zo vermijden we dat bacterievuur zich verder verspreidt.

• Kaart met meldingen Vlaams-BrabantSituatie eind 2011, 9 positieve stalen.Vermoedelijk is besmetting veel groter!Ook fruittelers moeten melden.

Bacterievuur

Bacterievuur

Wat moet u doen bij Wat moet u doen bij besmetting?besmetting?• Ik heb gemeld en wat nu?

Nadat u bacterievuur gemeld hebt bij het FAVV, komt er een deskundige langs om een staal te nemen. U krijgt ook richtlijnen voor het bestrijden van de infectie. De bestrijdingsmethode is afhankelijk van de graad van aantasting. In eerste instantie wordt meestal snoeien tot 50 cm onder de infectie aanbevolen. Bij een te grote infectie rooit u de boom of struik beter helemaal.

Bacterievuur

Wat moet u doen bij Wat moet u doen bij besmetting?besmetting?• Hoe bacterievuur wegsnoeien?

Om verdere verspreiding te vermijden is het absoluut noodzakelijk om het snoeimateriaal regelmatig te ontsmetten (bijv. met zuivere Dettol). Doe dit zeker elke keer vooraleer u een andere plant snoeit.

Bacterievuur

Wat moet u doen bij Wat moet u doen bij besmetting?besmetting?• Wat met snoeiafval?

Alle gesnoeide en aangetaste takken blijven een mogelijke bron van verdere infectie, snel verwijderen is dus noodzakelijk. Verbranden is de beste methode omdat de bacterie dan volledig afgedood wordt. Vermijd alle contact tussen weggesnoeid hout en de resterende gezonde planten(delen). Hoe sneller u het geïnfecteerd hout kan verbranden of in een afgesloten verpakking krijgt, hoe beter.� Indien het om kleine hoeveelheden takken gaat, kunt u deze

verbranden in de kachel, open haard, vuurkorf of barbecue. Composteren of versnipperen is uit den boze.

Bacterievuur

Wat moet u doen bij Wat moet u doen bij besmetting?besmetting?• Wat met snoeiafval?

� Indien het om grote hoeveelheden gaat neemt u best contact op met de gemeente. Ter plekke verbranden is echter wettelijk niet zo evident. Volgens de Vlaamse wetgeving kan het, als u op meer dan honderd meter afstand van huizen, bossen, boomgaarden, hagen, graan, stro, … blijft. Ga bij uw gemeente na of u de takken mag verbranden in uw eigen tuin. Ook politie, buren en brandweer geeft u best een seintje. Laat hen ook weten dat het enkel gaat om takken die besmet zijn met bacterievuur.

Indien verbranden niet mogelijk is, worden de takken best in een volledig afgesloten verpakking meegegeven met het restafval (bijvoorbeeld een gesloten plastic zak).

Bacterievuur

Hoe vermijden?Hoe vermijden?

• Chemische bestrijding: niet mogelijk.• Voorkomen is beter dan genezen!Preventie!• Houd bij de keuze van plantenmateriaal

rekening met de gevoeligheid van bepaalde rassen voor bacterievuur. (link naar Welke plantensoorten (waardplanten) zijn gevoelig voor bacterievuur?)

• Controleer waardplanten regelmatig op infectie. Dit kan best vanaf begin april tot eind augustus.

Bacterievuur

Hoe vermijden?Hoe vermijden?

• Onderhoud waardplanten (hagen en struiken) door ze jaarlijks te snoeien, ook indien ze niet geïnfecteerd zijn.

• Let op! Het is verplicht om meidoornhagen jaarlijks te snoeien (KB 23.06.2008) in de winterperiode (tussen 1 november en 1 maart). Door het scheren van meidoornhagen tijdens de winter scheer je veel bloemknoppen weg. De bloesems zijn immers één van dé toegangspoorten voor de bacterie tot de plant.

Bacterievuur

Hoe vermijden?Hoe vermijden?

• Pas geen zomersnoei toe bij een infectie van bacterievuur in de boomgaard of in de omgeving. Door het snoeien zijn de wonden erg gevoelig voor infecties. Snoei daarom bij voorkeur in de winter tijdens de rusttoestand van de planten (december tot en met maart).

Bacterievuur

Hoe vermijden?Hoe vermijden?

• Ontsmet snoeimateriaal regelmatig (met zuivere Dettol of iso-Betadine). Vul een knijpfles met Dettol, besprenkel hiermee regelmatig de snoeischaar en reinig met een proper doekje, zeker voor u een andere plant begint te snoeien. Wist u dat door het regelmatig ontsmetten van snoeimateriaal ook veel andere ziekten en plagen kunnen vermeden worden?

Bacterievuur

Hoe vermijden?Hoe vermijden?

• Bij het snoeien van takken ontstaan er wonden. Vlak na het snoeien kunt u deze ontsmetten door opnieuw een knijpfles gevuld met zuivere Dettol te gebruiken. Hierdoor kan worden voorkomen dat bacteriën de verse wonden infecteert.

• Meld de aanwezigheid van bacterievuur altijd aan het FAVV, ook indien u twijfelt.

Bacterievuur

Technische werkgroepTechnische werkgroep

Bacterievuur

Technische werkgroepTechnische werkgroep

• Communicatie: informeren en sensibiliseren

• Verschillende doelgroepen:� Particulieren� Gemeentes� Fruittelers� Groepen op terrein: tuinaannemers,

groenonderhoud, ...� Diversen: lesgevers, veredelaars,

plantenverkopers, ...

Bacterievuur

Technische werkgroepTechnische werkgroep

Sensibiliseren en informeren:1. Wat is bacterievuur en hoe herkennen?2. Welke zijn de waardplanten en hoe te

herkennen?3. Preventieve maatregelen: regelmatig

controleren, verplicht snoeien en onderhouden van waardplanten

4. Verspreiding vermijden: ontsmetten van snoeimateriaal, liefst verbranden van gesnoeide delen

5. Bij vaststelling of vermoeden: melden aan het FAVV

Bacterievuur

Technische werkgroepTechnische werkgroep

• Folder: bacterievuur, niet in mijn tuin• Website:

www.vlaamsbrabant.be/bacterievuur (met dank aan West-Vlaanderen)

• Info-avonden• Gerichte mailings• Persberichten

Bacterievuur

Technische werkgroepTechnische werkgroep

• Doel: door sensibiliseren en informeren van verschillende doelgroepen, de druk van bacterievuur beter onder controle houden

• Niet: rooien, verbieden van waardplanten

• Wel: alternatieven voorstellen, preventieve maatregelen, regelmatig onderhoud, wijzen op wetgeving

Bacterievuur

Nuttige contactenNuttige contacten

Voor bijkomende inlichtingen en meldingen: FAVV - PCE Vlaams-Brabant

Greenhill campusInterleuvenlaan 15 blok E 3001 Leuven

016-39 01 11 / fax 016 39 01 05Meldingen: notif.VBR@favv.beInfo: info.VBR@favv.bewww.favv.be

Bacterievuur

Nuttige contactenNuttige contacten

Voor algemene informatie betreffende de technische werkgroep bacterievuur:

Provincie Vlaams-Brabant,- dienst land- en tuinbouw016-26 72 72 / fax 016-26 72 61landbouw@vlaamsbrabant.be- Monique Swinnen, gedeputeerde voor

land- en tuinbouw 016-26 70 57monique.swinnen@vlaamsbrabant.be

Bacterievuur

Nuttige contactenNuttige contacten

Voor fruittelersProefcentrum Fruitteelt VZW

Proeftuin pit- en steenfruitFruittuinweg 13800 Sint-Truiden (Kerkom)011- 69 70 88 / fax 011- 69 15 18

Bacterievuur

Nuttige contactenNuttige contacten

Bacterievuur

Nuttige contactenNuttige contacten

Voor info over hagen, houtkanten en hoogstamboomgaarden:

GROENE CORRIDORLeuvensestraat 1171800 Vilvoorde02-253 43 04 / info@rlgc.be

ZUID-HAGELANDSchoolpad 433300 Hakendover016-81 52 77 / info@rlzh.be

Bacterievuur

Nuttige contactenNuttige contacten

DIJLELANDNaamsesteenweg 5733001 Leuven016-40 85 58 / info@rld.be

NOORD-HAGELANDGelrodeweg 23200 Aarschot016-63 59 54 / info@rlnh.be

Bacterievuur

Nuttige contactenNuttige contacten

ZENNE, ZUUN EN ZONIËNDonkerstraat 21 1750 Gaasbeek02-452 60 45 / info@rlzzz.be

Voor informatie betreffende verbranden en vergunningen kan u terecht bij de milieudienst van uw gemeente.