De financieel adviseur als financiële dokter

Anna van der Schors

avdschors@nibud.nl | twitter: @annavdschors

Financiële zelfredzaamheid

Wat kunnen en mogen we van de consument verwachten?

Financiële zelfredzaamheid

Iemand is financieel zelfredzaam wanneer:

hij weloverwogen keuzes maakt zodanig dat

zijn financiën in balans zijn, zowel op

de korte als op de lange termijn

Co

mp

ete

nti

es

1. In kaart brengen

De consument beschikt over een overzicht dat inzicht geeft in de mogelijkheden om zijn financiën in balans te houden.

2. Verantwoord besteden

De consument besteedt zijn inkomsten zodanig dat zijn huishoud financiën op de korte termijn balans zijn.

3. Vooruit kijken

De consument realiseert zich dat wensen en gebeurtenissen op de middellange en de

lange termijn financiële gevolgen hebben en stemt zijn huidige bestedingen hierop af.

4. Bewust financiële producten kiezen

De consument kiest financiële producten op basis van budgettaire overwegingen en

passend bij zijn persoon en persoonlijke huishoud situatie.

5. Over voldoende kennis beschikken

De consument beschikt over alle relevante kennis om zijn huishoud financiën op de

korte, middellange en de lange termijn in balans te brengen en te houden.

De praktijk: feiten & cijfers

• 25% weet niet hoe hoog huur/hypotheek is

• 55% houdt zijn uitgaven bij

• 30% van de alleenstaanden heeft geen spaarrekening

• 46% vindt: ‘de toekomst wijst zich vanzelf uit’

• 38% staat liever rood dan geld van spaarrekening halen

• 28% van degenen met schuld tussen 2000-5000 euro, heeft

meer dan 5000 euro aan spaargeld

Financiële problemen: wie?

Sociaal demografische kenmerken:

• Inkomen is niet van invloed

• Met uitkering meer risico

Vaardigheden:

• Administratie op orde

• Overzicht over en inzicht in inkomsten & uitgaven

Houding:

• Korte termijn denken

• Gevoelig voor verleidingen

• Spaarbehoefte

De sterkte vd invloed van factoren

1. De familie Adriaans

• 35 jaar oud, getrouwd en 2 kinderen

• In loondienst

• Koopwoning

• Voldoende financiële vaardigheden

• Positieve houding ten aanzien van geldzaken

0,21

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

familie 1 familie 2 familie 3 familie 4

Kans op geldproblemen

1. De familie Adriaans

• Geen kinderen ipv 2 kinderen

• Voldoende financiële vaardigheden

• Positieve houding ten aanzien van geldzaken

0,21

0,14

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

familie 1 familie 2 familie 3 familie 4

2. De familie Barend

• Geen kinderen ipv 2 kinderen

• Voldoende financiële vaardigheden

• Positieve houding ten aanzien van geldzaken Kans op geldproblemen

3. De familie Cornelissen

• Wel weer 2 kinderen

• Beperkte financiële vaardigheden

• Niet gevoelig voor verleidingen & geen leven van dag tot dag

0,21

0,14

0,34

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

familie 1 familie 2 familie 3 familie 4

Kans op geldproblemen

4. De familie Dongel

• Onvoldoende financiële vaardigheden

• Gevoelig voor verleidingen en leven van dag tot dag

0,21

0,14

0,34

0,85

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

familie 1 familie 2 familie 3 familie 4

Kans op geldproblemen

Hoe vaak wordt de bal door het witte team overgegooid?

The awareness test

Het M&M’s experiment

Twee groepen met deelnemers, allemaal op dieet • Groep 1: moeilijke puzzels • Groep 2: kon wachten

Vervolgens: beide groepen wachten in kamer met M&M’s

Welke groep nam meer M&M’s?

Wilskracht

Wilskracht is als een spier: hij wordt moe door overbelasting, maar

kan door oefening sterker worden

De standaardoptie

Systeem A

Met gereserveerde stoel (toeslag)

Zonder gereserveerde stoel

Systeem B

Met gereserveerde stoel (toeslag)

Zonder gereserveerde stoel

Systeem B levert 40 miljoen dollar meer aan inkomsten spoorwegmaatschappij

De standaardoptie

Overheid raadt standaardoptie van pensioenverzekeraar af.

Hoeveel procent kiest standaardoptie?

A. Minder dan 50%

B. Meer dan 50%

De standaardoptie

Overheid stopt met campagne om niet voor standaardoptie te kiezen.

Hoeveel procent kiest standaardoptie?

A. Minder dan 50%

B. Meer dan 50%

Hoe versterk je het pensioensparen?

Twee groepen krijgen een foto te zien:

• Groep 1: foto van zichzelf nu

• Groep 2: foto van hoe hij er uit zal zienbij pensionering

Wie spaart er meer voor

zijn pensioen?

Pensioensparen vergroten: visualiseer je toekomstige ik

Als $ 1000 extra, wat doe je er mee?

- Koop iets moois voor speciaal persoon

- Investeer het in een pensioenregeling

- Regel een gezellig uitje

- Zet het op de bankrekening

Groep 2 investeert 30-40% meer geld in zijn pensioenregeling dan groep 1

Een duwtje in de goede richting

De carrièregerichte individualist

Wat vindt de consument belangrijk bij financieel advies?

Nibud-onderzoek: Hoe zoekt de consument financieel advies (2010)

• Niet belangrijk om te weten hoe een financieel product in elkaar zit.

• Belangrijker: het effect van een product.

Wat wil consument weten?

• Bij levensverzekeringen: of product binnen financiële planning past.

• Bij schadeverzekeringen: de dekking en de afwikkeling van schade.

Motivatie & doelen stellen

Mensen raken doorgaans veel beter

gemotiveerd door de beweegredenen die zij

zelf hebben ontdekt en uitgesproken, dan

door de redenen die anderen aandragen.

(Blaise Pascal, 17e eeuws filosoof)

doelen (bij)stellen

in kaart

brengen

overzicht

makeninzicht krijgen

keuzes

maken

Financiële zelfredzaamheid op de lange termijn

Co

mp

ete

nti

es

• Competentie 1: Doelen (bij)stellen voor (on)voorziene momenten in de toekomst

De consument stelt vast welke wensen hij heeft en met welke risico’s hij te maken kan krijgen op (on)voorziene momenten in de toekomst.

• Competentie 2: In kaart brengen

De consument beschikt over een overzichtelijke financiële administratie op basis waarvan de consequenties van een scenario direct te vinden zijn.

• Competentie 3: Overzicht maken van de toekomstige financiële situatie

De consument maakt een schatting van zijn toekomstige inkomsten, uitgaven, bezittingen en schulden, gegeven het scenario.

• Competentie 4: Inzicht krijgen in de situatie, mogelijkheden en consequenties

De consument is zich bewust van zijn toekomstige financiële situatie, gegeven het scenario. Bij mogelijke financiële tekorten in die situatie weet hij welke mogelijkheden er zijn om die op te lossen en welke consequenties die hebben. .

• Competentie 5: Keuzes maken

De consument weegt verschillende (financiële) mogelijkheden en producten af op basis van zijn persoonlijke situatie en kenmerken van het product en neemt op basis op daar van een besluit.

De financieel adviseur, de consument & het Nibud

webwinkel Nibud: https://winkel.nibud.nl