‘Dokter, ik kom volgende week

want vandaag heb ik geen geld.’

Katrien Duquet, Katrijn Ghoos, Amaryl Lecompte en Anne-Christine

van den Akker.

Promotor: Prof. Dr. Ann Roex

Online link

• Is een huisartsbezoek voor

iedereen toegankelijk?

• Stellen patiënten een

huisartsbezoek uit omwille van

financiëele redenen?

• Hoe maken zij deze beslissing

tot uitstel?

• Welke oplossingen bedenken

ze in de tussentijd?

De cijfers: Brussel - België

Brussel

• Multiculturele populatie

• Hoge immigratiestromen

• 181 Nationaliteiten

• Hoge werkloosheid

Brussel 200417,5% stelt een bezoek aan de huisarts uit omwille van financiële redenen

België 2004 6,2% stelt een bezoek aan de huisarts uit omwille van financiële redenen

België 200812% stelt een bezoek aan de huisarts uit omwille van financiële redenen

Methode: registratie en identificatie

4 Helix-praktijken in Anderlecht

5 tot 25 mei 2014

Registratieformulier

• Geslacht

• Leeftijd

• OMNIO-statuut

• Huisartsbezoek uitgesteld om financiële redenen?

• Contactname

Methode: kwalitatief onderzoek

Semigestructureerde interviews met 16 patiënten

• Selectie deelnemers op basis van leeftijd, geslacht en praktijk

• 4 onafhankelijke onderzoekers

Vragenlijst

• Gevalideerd door 2 artsen en promotor

Verwerking interviews

• Transcriptie door 4

• Codering met NVIVO door 2 onafhankelijke onderzoekers

Informed consent:

“Ja ik ben

voldoende

geinformeerd, die

meisjes zijn heel

lief. Voila.”

Had ik maar

een

smartphone

...

Gevalideerde vragenlijst

• Financiele en sociale

achtergrond

o Samenstelling van het gezin

o Inkomen

o Beroep

o Opleiding

• Beïnvloedende factoren

o Periodes

o Anderen redenen

o Kinderen

• Alternatieven

o Elders hulp

o Zelfmedicatie

• Gezondheid en omgeving

o Kennis van sociale systemen

o Begrip huisarts

o Vaste huisarts en GMD

o Chronisch medicatie-inname

o Kent u andere patiënten

• Hoe kan het systeem verbeterd

worden?

Gevalideerde vragenlijst

• Financiele en sociale

achtergrond

o Samenstelling van het gezin

o Inkomen

o Beroep

o Opleiding

• Beïnvloedende factoren

o Periodes

o Anderen redenen

o Kinderen

• Alternatieven

o Elders hulp

o Zelfmedicatie

• Gezondheid en omgeving

o Kennis van sociale systemen

o Begrip huisarts

o Vaste huisarts en GMD

o Chronisch medicatie-inname

o Kent u andere patiënten

• Hoe kan het systeem verbeterd

worden?

Resultaten: registratie

• 529 registraties

• 12% stelde een bezoek uit

Patiënten met uitstelgedrag

Resultaten kwalitatief onderdeel

Financiële en sociale situatie (1)

• Gezinssituatie

o Net niet de helft alleenstaand

o Ongeveer de helft gescheiden

o < 1/4de kinderloos

‘iedereen is aan het

scheiden

tegenwoordig, dat

kan toch allemaal

niet. Ik zie mijn man

nog altijd doodgraag.

Al heeft hij een heel

drukke baan.’

• Job:

o Meerderheid: arbeider – bediende

o 1/4de werkloos

o Kleine minderheid gepensioneerd

• Opleiding:

o Meerderheid: technische opleiding

o 1/4de hogere studies

Resultaten kwalitatief onderdeel

Financiële en sociale situatie (2)

Resultaten kwalitatief onderdeel

Beïnvloedende factoren

• Doorslaggevende factor = ingeschatte ernst

• Moeilijke perioden:

o Einde van de maand

o September zo schoolgaande kinderen

o Mantelzorg

• Geen uitstel voor kinderen

“ça peut arriver que

toutes les assurances

tombent au même

moment, que toutes les

factures arrivent, que le

salaire a baissé.”

“je travaillerais

jour et nuit pour

eux…”

Resultaten kwalitatief onderdeel

Alternatieven

• Zelfmedicatie

• Apotheek

o Advies

o OTC medicatie

• Spoedgevallen

o Factuur

o Zo ernstig of bij ziekte kind

• Bundelen klachten

“M: ja, ik neem dan

medicijnen die niet op

voorschrift zijn eh, en

dan trek ik mijn plan,

met dafalgan

bijvoorbeeld.”

Resultaten kwalitatief onderdeel

Gezondheid en omgeving

• Begrip huisarts

o Hoge drempel

o Meestal wel begrip, maar steeds zelf initiatiefname

• Kennis van sociale systemen

o OMNIO statuut bij meerderheid gekend

o 3de betalerssysteem

• Mensen in omgeving

o Overgrote meerderheid

“ik heb mijn verhaal

daar gedaan, en die

man heeft mij heel

goed geholpen. Maar

ja, ge moet er durven

over beginnen en

niet elke doktoor

staat daar voor open

eh.”

“K: Seg en kent u in uw omgeving

nog mensen die omwille van

geldgebrek een doktersbezoek

uitstelden?

V: juffrouw, ik heb geen vrienden.

Dus dat weet ik niet.’’

Resultaten kwalitatief onderdeel:

Verbetering van het systeem

• Betere en transparante informatieverstrekking van sociale

systemen

• Bredere toepassing 3de betalersregel

• Vaak op eigen initiatief

• Generieken

Discussie

• Oververtegenwoordiging van vrouwen

• Periode:

o Feestdagen

• Oplossingen:

o Spoedgevallen

• 3de betaler en OMNIO statuut

o duidelijke vraag naar meer en transparante info

o Statuut chronisch zieke

o Verplichting derde betalerssysteem bij patiënten met OMNIO

statuut of statuut ‘chronisch zieke’ vanaf 2015

• Specialisten en tandartsen

• Niet iedereen is tevreden...

“Dusja, waarom heb je dan een

huisdokter? Wat is

zijn toegevoegde waarde? Vrij

nul he ja, sorry dat ik het zeg he.

Misschien zijn er nog dat dat

doen maar mijn dokter zijn

toegevoegde waarde is 0 he, je

zou op z’n minst een verslagske

kunnen verwachten, van uw

bloed: dat en dat hebben we

onderzocht”

Discussie

• Oververtegenwoordiging van vrouwen

• Periode:

o Feestdagen

• Oplossingen:

o Spoedgevallen

• 3de betaler en OMNIO statuut

o duidelijke vraag naar meer en transparante info

o Statuut chronisch zieke

o Verplichting derde betalerssysteem bij patiënten met OMNIO

statuut of statuut ‘chronisch zieke’ vanaf 2015

• Specialisten en tandartsen

• Niet iedereen is tevreden...

Implementatie in de praktijk

• Optimaliseren van de informatie:

o OMNIO statuut

o Derdebetalersregeling

• Proactieve houding van de

huisarts.

Eerstelijnsgeneeskunde =

laagdrempelig

• Derdebetalersregeling werd

uitgebreid!

Besluit

• 12% vertoont uitstelgedrag omwille van financiële redenen

• Vrouwen zijn oververtegenwoordigd

• Beweegredenen

o Ingeschatte ernst

o Moeilijk perioden: einde maand en september

• Alternatieven:

o Zelfmedicatie

o Apotheker

o Spoedgevallen

• Begrip huisarts

• Kennis sociale systemen

Referenties• The World Health Report 2008 - Primary healthcare, now more than ever. Geneva, World Health Organization, 2008.

• Deguerry M, De Spiegelaere M, et al. Gezondheidsindicatoren van het Brussels Gewest 2010, Gemeenschappelijke

Gemeenschapscomissie van het Brusselse

Hoofdstedelijk Gewest, Brussel:2010. Geraadpleegd op 9 juni 2014 op:

http://www.observatbru.be/documents/graphics/tableaux-de-bord-de-la-sante-

/gezondheidsindicatoren_van_het_brussels_gewest_2010.pdf

• Philips H, Rotthier P, et al. Gebruik en toegankelijkheid van de eerstelijnsgezondheidszorg. Huisarts Nu 2011, 40(8):

327-331.

• Finoulst M, Vankrunkelsven P et al. Stellen meer mensen een artsenbezoek uit om financiële redenen? Tijdschrift voor

Geneeskunde 2014, 70(9): 523-525.

• Meeus P, Van Aubel X. Performantie van de huisartsgeneeskunde, Een check-up. Health Services Research (HSR).

Brussel: Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV). 2012. D/2012/0401/12

• Goede zorg bij etnisch culturele diversiteit. Zorgnet Vlaanderen, Ethische adviezen, Advies 15. Geraadpleegd op 9 juni

2014 op http://www.zorgnetvlaanderen.be/Documents/Ethisch%20advies%2015b.pdf

• Bartholomeeusen S, Kim CY, et al. The denominator in general practice, a new approach from the Intego database.

Fam Pract. 2005 Aug;22(4):442-7.

• Rys B. Hoe vrouwelijk is armoede in België en Vlaanderen? Fact sheet N 2004, 33: 1-8.

• Verlinde E. Primary health care use among vulnerable populations in Belgium: an exploration. Thesis submitted in

fulfilment of the requirements for the degree of Doctor in Medical Sciences. Ghent University, 2012.

• Tackling health inequalities in Belgium, Koning Boudewijn stichting, 2010.

• Norbury M, Mercer SW, et al. Time to care: tackling health inequalities through primary care. Fam Pract 2011; 28: 13.

Referenties• Starfield B, Shi L, Macinko J. Contribution of primary care to health systems and health. Milbank Q 2005; 83: 457502.

• Voor een betere dialoog tussen huisartsen en patienten van andere origine, Koning Boudewijn stichting 2013

• Osler W. Aequanimitas. Philadelphia PA, Blakiston, 1904.

• Hermia J. Demografische Barometer 2013 van het Brussels Hoofdstedelijk gewest. [Electronic version]. Focus,

Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse, maart 2014.

• Wiltshire JC, Dark T, et al. Gender differences in financial hardships of medical debt, 2011, Feb;22(1):371-88.

• Bauwens E, Verhasselt E, et al. Gent in cijfers 2010 - Gent gezien door Gentenaren. Departement Stafdiensten en

ABIS – Data-Analyse & GIS. 2010. D/2010/0341/10.

• Begroting 2013: de details. Domus medica, 2012, Dec. Geraadpleegd op 11 juni 2014 op:

http://www.domusmedica.be/documentatie/nieuwskijker/4489-begroting-2013-de-details.html

• De Bolle L, Mehuys E, et al. Huisapotheek en zelfmedicatie. Huisarts Nu december 2008; 37(10).

• Verslag armoedebestrijding 2008-2009, Deel 1: Een bijdrage aan politiek debat en politieke actie 2009). Geraadpleegd

op 11 juni, 2014 op http://www.armoedebestrijding.be/publications/verslag5/Verslag2009.pdf.

• De derbetalersregeling toepassen voor de personen met het statuut ‘chronisch zieke’: een mogelijkheid maar nog

geen verplichting, 2014. Geraadpleegd op 12 juni 2014 op

http://www.riziv.fgov.be/care/nl/infos/thirdpayment/chronic_disease.htm.

• De Maximumfactuur (MAF), 2010. Geraadpleegd op 12 juni 2014 op http://www.riziv.fgov.be/citizen/nl/medical-

cost/santh_4_3.htm.

Bedankt voor uw aandacht!