Allochtone kinderen en adolescenten op school

Dr. Abdellatif Riffi

Pag.

ADOLESCENTIE IN INTERCULTUREEL PERSPECTIEF

•

Pag.

Adolescentie in intercultureel perspectief

Welke bijzondere problemen bedreigen deallochtone puber? Welke kwaliteiten hebben allochtonegezinnen? Welke allochtone jongeren zijn at risk? Waar moet de preventieve jeugdgezondheidszorg op focussen?

Pag.

UNIVERSELE ASPECTENADOLESCENTIE

  • HERKENBARE EN ALZO BENOEMDE FASE TUSSEN KIND EN  VOLWASSENE  • LICHAMELIJKE EN GEESTELIJKE VERANDERINGEN  • SEKSEDIFFERENTIATIE & GENDERVERSCHILLEN  • (VOORBEREIDING) PAARVORMING  • PEERGROUP SEKSEGESCHEIDEN   • ORIENTATIE OP VOLWASSEN TAKEN• GODSDIENST,   FAMILIEVERPLICHTINGEN  ARBEID  SAMENLEVING

Pag.

ADOLESCENTIE VANUIT WESTERS PERSPECTIEF

  • VERLENGDE EXPERIMENTEER PERIODE (Moratorium)  • VEEL KEUZES  - ONDERWIJS  - WERK  - SEKSUELE IDENTITEIT  - PARTNER  - WOONBESTEMMING  • JEUGDCULTUUR ‘STURM UND DRANG’  • LOSMAKINGSPROCES MEER OF MINDER CONFLICTUEUS  • PEERGROUP ZELFGEKOZEN EVENTUEEL SEKSEGEMENGD   Uit: Cultuur en Opvoeding; Interculturele pedagogiek vanuit

ecologisch perspectief. L.Eldering, 2002,Lemniscaat, Rotterdam

Pag.

Adolescentie = cultuur

Religie, cultuur, opleiding en sociale klasse van het gezin vormen de kaders voor de opvoeding, maar ook wat we verwachten van de adolescentie. Persoonlijke ervaringen van ouders spelen een belangrijke rol in hoe zij zelf opvoeden, ook in deze levensfase van hun kinderen.

Pag.

Pag.

Autoritaire opvoeding  Ook in armoedige en bedreigende omstandigheden leidt een

autoritaire opvoeding niet automatisch tot probleemgedrag bij kinderen, in tegenstelling tot wat vaak wordt verondersteld. Dat blijkt bijvoorbeeld in de Amerikaanse samenleving bij zwarte gezinnen

  Veel allochtone gezinnen ouders op zoek zijn naar een nieuw evenwicht tussen traditionele opvattingen over opvoeden en de eisen die de moderne westerse samenleving stelt

  Ploeg, P. van der (2006). Verwachten we niet te veel van de pedagogische remedie ?www.pedagogiek.net/content/artikel.php?contentID=1096)

Pag.

Autoritatieve opvoeding

Stel autoritatieve opvoedingsstijl niet als het ideaal

  •De balans tussen autonomie bieden en grenzen stellen is voor veel autochtone ouders lastig te vinden (alcoholmisbruik)

  •Allochtone ouders en kinderen zullen er niet mee uit de voeten kunnen; het maakt hen onzeker wat schade op kan leveren

Pag.

Allochtone jongeren en adolescentie

  • Levenskeuzes/levensbeschouwing  conformeren zich meer aan keus ouders  • Peers belangrijk maar opvattingen ouders  worden niet openlijk bekritiseerd  • Intimiteit vaders en zonen vaak beperkt  • Gescheiden mannen en vrouwencircuits  • Omlijnde genderopvattingen

Pag.

Casus Naijma

Naijma is een 17-jarige puber. Ze heefternstige leerachterstand en een veelschoolverzuim. Er is vermoeden vandruggebruik. Ze wil gaan samenwonen methaar vriend. Haar ouders willen haaruithuwelijken. De school signaleert hetveelvuldig schoolverzuim.

Pag.

Culturele competenties

 Kennis

Houding

 Vaardigheid

Pag.

Kennis

• Enkele woorden in de taal vd patient (begroeting)

• Kennis van culturele en religieuze diversiteit (arts is soms cult antropoloog)

• Kennis van epidemiologie van pathologieën uit herkomstland (sikkelcelanemie,familiale middellandse zeekoorts)

Pag.

Houding• Tijd, respect, nieuwsgierigheid• Vermijden van vooroordelen,stereotiepen (Alle allochtonen dramatiseren, mediterraan

pijnsyndroom,…)• Openstaan voor de culturele achtergrond van

andere (bv begroeting,schoenen uitdoen: kousen!)

• Moeizame communicatie en misverstanden vermijden:

Pag.

Vaardigheid

 Interculturele bemiddeling Migratieanamnese Geen veterinaire geneeskunde

Pag.

  Deze culturele competenties zouden moeten leiden tot een open en flexibele houding naar de patiënt, waardoor de relatie tussen patiënt en hulpverlener verbeterd wordt. Hierdoor wordt de juiste informatie verkregen om een goede diagnose te stellen.

  “De patiënt voelt zich gehoord en zal de adviezen ook beter opvolgen”.

Pag.

Probleem: moeizame communicatie en misverstanden

• Taalproblemen• Tijdgebrek• Niet luisteren• Onbegrip voor patient zijn ideeën• Onbegrip van de patient voor de arts• Meningsverschillen over wensen en beleid• Patient heeft geen hulp- maar een doel

vraag (lichaamstaal)

Pag.

Probleem: informele tolken

  Bij probleemgevallen waar de ouders bij worden betrokken liefst geen kinderen als tolk gebruiken

  Nadelen van informele tolken (filmpje)

Pag.

Casus Rachid  Rachid is 16 jaar. Zijn ouders zijn gescheiden.  Hij woont bij zijn moeder en oudere broer.  De broer brengt hem in contact met vrienden.  Ze hebben geen diploma maar rijden met een  BMW. De oom van één van de vrienden heeft een bloeiende drughandel. Rachid gaat steeds meer op stap met zijn broer en het schoolverzuim

neemt toe. Moeder is ongerust.

Pag.

Onderwijs

  Probleemstelling allochtonen in SO/HO  Deelname en rendement van allochtone leerlingen en  studenten in SO en HO is problematisch !  Verklaringen:  • Familiale en achtergrondkenmerken (SES, beroepsactiviteit)  • Vaardigheden en mogelijkheden (cognitief, motivationeel,  affectief, gedragsvariabelen)  • Eerdere schoolopleiding  • Keuzeproces  • Academische en sociale integratie

Pag.

OnderwijsDe cijfers voor allochtonen in het HOInstroom:• minder dan 20% van allochtone jongens en• minder dan 25% van allochtone meisjes begint aan HO

  Bron:N. Duquet e.a., Wit krijt schrijft beter

  Doorstroom• 20% TMA allochtonen slaagt tgo. 56% autochtonen• 45% drop-out bij TMA allochtonen tgo. 22% autochtonen

  Bron:M. Lacante e.a., Allochtonen in het HO

Pag.

Onderwijs  Voornaamste drempels bij instroom HO

• vooropleiding en resultaten SO• 15% van allochtone studenten komt uit BSO• Studiekeuze:motivatie voor keuze, informatie,

stimulansen• persoonlijkheidskenmerken van jongeren• motivatie, inzet• Thuissituatie: opleiding ouders, thuistaal• gebrek aan rolmodellen en netwerken

Pag.

Pag.

Pag.

Pag.

Samenwerking

 Zorgverleners van allochtone afkomst

 ICB Netwerk van sociaal

assistenten, verenigingen, religieuzen enz

Pag.

Casus psychiatrie?

Pag.

Gezondheidsachterstanden (1)

  • Niet-westerse allochtone jongeren hebben een  hoger sterftecijfer dan hun autochtone  leeftijdsgenoten• Minder bewegen en dikker   Overgewicht en obesitas bij jonge kinderen (0-4 jaar): gedrag en

opvattingen ouders M.M.Boere-Boonekamp, M.P.L’Hoir, M.Beltman, J.Bruil, N.Dijkstra en A.C.Engelberts

Pag.

Gezondheidsachterstanden (2)

  • Veel Marokkaanse en Turkse kinderen met een  verstandelijke handicap blijven in België  verstoken van deskundige hulp

  • Specifieke problemen seksuele gezondheid  allochtone jeugd, maar zeker de nieuwkomers

Pag.

Gezondheidsachterstanden (3)

  • Vaker psychosociale problemen, zoals slaapproblemen en hoofdpijn. Vaker extreem teruggetrokken, depressief en angstig.

  Bogt, T. ter,Dorsselaer, S. van &Vollebergh, W. (2002). Psychische gezondheid: risicogedrag en welbevinden van Nederlandse scholieren. Utrecht: Trimbos Instituut.

  • Schizofrenie komt twee tot zes keer vaker voor  onder Marokkaanse dan onder Vlaamse families. W.Veling (2008)Schizophrenia among ethnic

minorities.Socialandcultural explanations for the increased incidence of schizophrenia among firstandsecond-generation immigrantsin theNetherlands.

  • Meer gedragsproblemen en criminaliteit

Pag.

Asielzoekers jongeren en illegale jeugd meer stress

  • omstandigheden in het land van herkomst  • vluchtervaringen  • verliezen   • langdurige onzekerheid binnen de asielprocedure en lang  verblijf in opvang   • leven in de marge van de samenleving

• jeugd die illegaal in België verblijft bedreigd

Pag.

  Kindermishandeling

  •In allochtone gezinnen komt kindermishandeling 3,5 keer zo veel voor, maar “gecorrigeerd” op sociaal economische status 1,2 keer zo veel.

  •Bij nieuwe etnisch-culturele minderheden nog steeds 2,6 keer zoveel. (Afrikaans, Oost Europees)

  Van IJzendoornc.s., Kindermishandeling in Nederland anno 2005, LeidenAttachmentResearch Program, WODC2007

Pag.

Pag.

Pag.

Pag.

Pag.

Casus 4

Mohamed, 14 jaar, presteerde tot voor kortvrij goed op school. Hij heeft diabetes maar gebruikt zijn medicatie (insuline) op een goede manier. De leerkrachten merken op dat hijslecht presteert de laatste tijd. Hij is niet alertin de les, zit te suffen. Op school denkt men‘weer één die niet meer wil studeren’

Pag.

RAMADAN  Naam van de 9de maand  Gebaseerd op de maan-stand

  1 Muharram ul Haram (of korter Muharram) محّرم   2 Safar صفر   3 Rabi'-ul-Awwal (Rabi' I) األول ربيع  4 Rabi'-ul-Akhir (of Rabi' al-THaany) (Rabi' II) الثاني ربيع أو اآلخر ربيع  5 Jumaada-ul-Awwal (Jumaada I) األول جمادى  6 Jumaada-ul-Akhir (of Jumaada al-THaany) (Jumaada II) الثاني جمادى أو اآلخر جمادى  7 Radjab رجب   8 Sha'abaan شعبان   9 Ramadan رمضان   10 Shawwal شوّال   11 Dhul Qa'dah القعدة ) ذو  12 Dhul Hidja الحجة ) ذو

Pag.

Ramadan

  Eén maand vasten (geen voeding, drank, sex, roken,… van zonsopgang tem zonsondergang

  Patiënten weigeren soms behandeling (medicatie, inspuitingen,…)

  Volgens Islam verboden om zijn gezondheid in gevaar te brengen

  IM injectie en bloedafnames geen probleem

  Diabetes: insulinepatiënten mogen niet vasten!

Pag.

Vasten

Juli: Zonsopgang 4.01hZonsondergang 9.12h

(dit jaar opletten voor deshydratatie bij ouderen)

Geen eten, drinken, roken, sex gedurende de dag

Pag.

Implicaties op medicatie

  Niet toegestane toedieningswijze– Per os– IV-voeding– Neusdruppels

Deze toedieningswijzen voldoen niet aande criteria van de vasten

Pag.

Casus

Hayat, 17 jaar, vertelt jou dat ze eenvriendje heeft. Ze willen seks hebben.Hayat heeft wel schrik voor haar familie.De ouders hebben een partner voor haar op het oog en ze zal een maagelijkheidsattest nodig hebben. Wat is jouw reactie?

Pag.

Casus

Ahmed wil niet mee doen in de lessen LO.De leerkracht heeft een les moderne dansIngelast. Ahmed weigert mee te doen want zijngodsdienst laat dit niet toe.

Pag.

Attesten  Maagdelijkheidsattesten (kwestie

overdreven, als iedereen het zou weigeren dan is het probleem opgelost)

  Attesten om niet te moeten zwemmen tijdens de ramadan (meisjes)

  Attesteren dat de persoon in kwestie medisch in staat is om te huwen

Pag.

Man-vrouw relatie  Volgens de orde der geneesheren mag een vrouw

om een arts van dezelfde sexe verzoeken indien dit mogelijk is

  Cultuur is niet statisch, dus alles evolueert

  In herkomstland zijn de meeste artsen ook mannen: geen probleem

  Dé moslimvrouw bestaat niet

Pag.

Kleding of hoofdoek kan soms misleidend zijn

Pag.

Conclusie

Allochtone adolescent en zijn omgevingvraagt specifieke aandacht  • Niet dramatiseren, niet ontkennen maar  met open blik naar feiten kijken  • Lange adem vereist   • Ouders niet buitenspel zetten  • Inventief, creatief, cultuursensitief  werken