Wanneer ik ga dwalen,Laat me dan gaan

Dwing me niet te zitten,Laat me lopen en staan.

Wanneer ik boos ben, Wil ik geen dipiperon of haldol

Luister naar me, hoor mijn stem,Neem de tijd, doe me eens een lol.

Wanneer jij je inleeft in mij,Met geduld uitzoekt wat ik bedoel

Wie weet kom je er dan achter,Hoe ik me echt voel.

(M.C. Eberhart, 2015)

Socio-therapeutische leefmilieus

Zorgspectrum Het ZandZwolle en omgeving

Marjolein Timmerman Zorgmanager gerontopsychiatrieMonique Horstra Zorgmanager niet-aangeboren hersenletselMoniek Beltman Projectcoördinator kennis- en behandelcentrum

Film W&Thttps://www.youtube.com/watch?v=hR-smReLVB4

Zorgspectrum Het Zand (1/2)Zeven locaties:• Zwolle:– Verpleeg- en reactiveringscentrum

Gerontopsychiatrie, niet-aangeboren hersenletsel, dementie, revalidatie, zorgappartementen

– ZorgboerderijNiet-aangeboren hersenletsel

– High care hospicePalliatieve zorg

Zorgspectrum Het Zand (2/2)Zeven locaties:• Vier omliggende dorpen:

zorgappartementen + Psychogeriatrie

Woonzorgconcept• Een bewust gecreëerd samenhangend aanbod

van zorg, behandeling, begeleiding, dagbesteding en huisvesting.

• Gericht op verbetering van de omgevingsfactoren om probleemgedrag te ondervangen.

• Behoeften en mogelijkheden van de cliënt staan centraal.

Historie• Start in 2006• Op afdelingen voor jonge cliënten met

dementie en jonge cliënten met niet-aangeboren hersenletsel (65-).

• Concept nu in uitbreiding naar ons andere doelgroepen.

Inrichting leefmilieusDe inrichting van de omgeving (in de ruimste zin van het woord) wordt gebruikt om de kwaliteit van leven van cliënten te bevorderen.

De zes leefmilieus (1/3)• Structurerend• Stimulerend• Sturend• Beschermend• Coachend• Zelfstandigheid ondersteunend

De zes leefmilieus (2/3)Zorgvraag wordt in grote lijnen bepaald door vier factoren:.

1. Regievoering2. Prikkelgevoeligheid3. Sturing gedrag4. Sociaal functioneren

De zes leefmilieus (3/3)• Structurerend: behoefte aan duidelijkheid en rust door vaste

structuur en grenzen.• Stimulerend: positieve stimulans om activiteiten te ondernemen

en passiviteit te voorkomen.• Sturend: behoefte aan rust, orde en regelmaat. Ondersteuning

bij oppakken van activiteiten.• Beschermend: behoefte aan veiligheid, warmte en contact.• Coachend: zelf redden in een veilige en gestructureerde

omgeving.• Zelfstandigheid ondersteunend: waar nodig ondersteuning bij

zelfredzaamheid.

Onderscheid leefmilieus

Structurerend Stimulerend Sturend Beschermend Coachend Zelfstandigheidondersteunend

Regievoering + +/- - - +/- +Prikkels - + - - + +Sturing nodig + +/- + - + +Sociaal functioneren - + +/- - + +

De praktijk• Van zorg naar wonen en welzijn • Van aanbodgericht naar vraaggericht• Kleinschalig• Specifieke scholingen zorgmedewerkers• Bewegingsbegeleiding en muziektherapie• Kaders dagbesteding per leefmilieu• Koken op de groepen• Geen uniformen• Leefmilieu evaluatie in MDO

Wat levert het op?• Daling gebruik psychofarmaca?• Meer zelfstandigheid van cliënten• Tevreden cliënten en naasten• Enthousiaste medewerkers, laag ziekteverzuim

(2015: 3,4%)• Leefmilieu gerichte dagbesteding

Doorontwikkeling leefmilieus binnen W&T (1/2)

Het goede van het huidige zorgconcept behouden en streven naar uitbreiding van het zorgconcept met

nieuwe inzichten.

Doorontwikkeling leefmilieus binnen W&T (2/2)Psychogeriatrische afdelingen

Vergroten vrijheid op twee locaties:• Afgesloten toegangsdeuren op twee locaties openen.

Enkel nog een gesloten centrale deur.• Meer mogelijkheden voor cliënten om naar buiten te

gaan• Vergroten veilige vrijheid!• Op welk leefmilieu voelt een cliënt zich het meest

prettig?

Casus 1• Fenna, 66 jaar• Houdt van muziek• Is altijd op zoek • Vraagt veel bevestiging• Claimt

Welk leefmilieu?

Casus 2• Dirk-Jan, 55 jaar• CVA gehad• Houdt van gezelligheid• Leuke interactie met mede cliënten• Heeft regie nodig bij activiteiten• Moet geprikkeld worden om tot uitvoering te komen

Welk leefmilieu?

Casus 3• Jan, 65 jaar• Heeft het syndroom van Korsakov• Komt uit zichzelf niet tot actie• Heeft een consequente benadering nodig• Komt tot zijn recht bij 1 op 1 begeleiding• Kan snel geprikkeld reageren op anderen

Welk leefmilieu?

Waardigheid & TrotsAfdelingen niet-aangeboren hersenletsel en gerontopsychiatrie

• Structureel niet-medicamenteuze interventies inzetten.

• De leefomgeving van cliënten is zoveel mogelijk vrij van belemmeringen en persoonlijke (veilige) vrijheid neemt toe.

• Psychofarmaca gebruik verder afbouwen.• Minder regeldruk (MIC en VBM registratie).

Waardigheid & TrotsAfdelingen niet-aangeboren hersenletsel en gerontopsychiatrie

Wat heeft het opgeleverd binnen de leefmilieus?• Wensen uitvragen• Inzet extra weekend dienst• Openstellen oefenruimte/fitnessruimte/therapiebad in

avond- en weekenduren• Meer dagbesteding op maat• Concrete voorbeelden: graf bezoeken, wegwijzers,

paardrijden, werkplaats, etc.

Vragen?