10 DeMorgen.

Schrijver Marcel Proust beantwoordde ze ooit in een vriendenboekje,

nu geeft De Morgener een eigenzinnige draai aan.

Vijfentwintig directe vragen, evenveel openhartige

antwoorden. Vandaag: actrice Reinhilde Decleir (70).

Wie is zij in het diepst van haar gedachten?

Tekst ANN JOORIS EN FERNAND VAN DAMME

beeld STEFAAN TEMMERMAN

‘Ik heb vroegerveel zwartesneeuw gezien’

1. Hoe oud voelt u zich?“(lacht) Zeg, als ik dat nu eens wist! Dat wisselt.Toen jullie daarnet aanbelden en ik sta op om dedeur open te doen en ik voel mijn knoken en deuitputting op de trap, dan weet ik: ik ben tsjeventigjaar. Ik word binnenkort 71, veel te rap, maar als ikbezig ben, als ik aan het werken ben, dan vergeetik dat. Dan sta ik daar te dansen en te springenvoor de Fratelli (Tutti Fratelli is een Antwerpse organisatie die theater maakt met mensen dieminder kansen kregen in hun leven, red.). Dan ben ik jonger dan die gasten.”

2.Wat vindt u een belangrijkeeigenschap van uzelf?“Ik denk: geduld. Dat heb ik echt geleerd hier bijFratelli. Ik denk dat dat algemeen in het leven weleen goeie eigenschap is, zeker in die haastige tijdvan vandaag, nu alles zo snel moet gaan. Als jezeventig bent denk je natuurlijk anders over detoekomst, dan denk je niet aan twintig jaar verder.Je leert alles meer relativeren.“Zie ik mezelf nog een tijdje doorgaan? Eigenlijkwel, want als ik een paar dagen niets te doen heb,word ik al een ambetant mens, dan vind ik m’ndraai niet. Ik zou er last van hebben om Tutti Fratelli te lossen, ook omdat ik het zelf opge-bouwd heb, maar het eist wel veel discipline enbijna dagelijkse toewijding.”

3. Wat is uw passie? “Theater. Ik zou geen verpleegster of zorgbege-leidster kunnen zijn, hoewel dat mensen zijn die ikzeer bewonder. Er wordt mij dikwijls gevraagd ofik een missie heb. Ik kan eigenlijk niet tegen al diewoorden. Ik maak theater en ik merk dat theatertherapeutisch kan werken, maar ik doe het nietomwille van de therapie. Theater is een passie, netals het leven zelf. Ik begeef me graag tussen men-sen die artistiek bezig zijn omdat ze zo passioneelin het leven staan. Net zoals ik elke dag bloemenmoet hebben, of ik word slechtgezind. (lacht)”

4. Welke kleine alledaagse gebeurtenis kan u blij maken?“Bloemen. Overal. Tot in mijn haar, ja. (lacht) Ikwas ze eens in een haast vergeten en voelde mijtoch niet op mijn gemak. ‘Waar zijn uw bloemen?’riep iemand op straat. (tast in kapsel) Ik ben danmaar vlug naar de Veritas gefietst om nieuwe tekopen.“Toen Polleke (Paul Wuyts, red.), de vader van mijnzoon, op zijn sterfbed lag had ik eens een bloemin mijn haar gestoken. Hij vond dat onwaarschijn-lijk schoon. ‘Beloof mij dat ge dat altijd gaat dra-gen’, zei hij. En ik doe dat, ook omdat ik het zelfplezant vind.”

HH

MAANDAG 29/04/2019 11DeMorgen.

5. Is het leven voor u een cadeau?“Zeg amai, zijn dát Proust-vragen? (lacht) Ik durfdaar eigenlijk niet goed op te antwoorden. Somswel, soms niet. Vroeger is er nogal veel gebeurd inde familie dat met de dood te maken had. De doodzweefde tussen ons. Pas toen ik dertig was, toenFonne geboren is en kort daarna mijn moeder gestorven is, heb ik me kunnen verzoenen met dedood. Ik had haar lange tijd zelf verzorgd en was bijhaar toen ze stierf. Ook de vader van mijn zoon hebik verzorgd en zien sterven. Intussen heb ik ook veelvrienden verloren. Ik heb geen schrik meer. Maar ishet leven een cadeau? Ik weet het niet. Als ik goedaan het werken ben, als ik onze Fratelli gelukkig zie,als ik een aangename ontmoeting heb, vind ik vanwel, maar soms begint het toch te malen in mijnhoofd. Dan ben ik toch weer blij dat de pruimen-boom in bloei staat. (lacht)”

6. Wat is uw zwakte? “Soms betrap ik me op slechtgezindheid. Ik kan meineens kolerig maken op goede medewerkers. Hoeis dat toch mogelijk, denk ik dan. Als dat gebeurt,heb ik daar achteraf veel verdriet van.“Is dat een zwakte? Dat is een woord dat ik eenbeetje verban. De Fratelli krijgen al zo vaak van debuitenwereld te horen dat ze zwak zijn, dat ze nietskunnen, dat ze lui zijn, dat ze profiteren. Ik ontkendat. Ik ga daartegen in. Ik probeer hen te wapenenvia theater. Bij mij heeft dat ook altijd gewerkt.“Toen Polleke en ik uit elkaar waren, hoorde ik vaneen vriend dat ze in ’t Stad zeiden dat ik er zo ergaan toe was dat ik naar een psychiater ging. Ik ganiet ontkennen dat ik verdriet had, maar ik ben iemand die zich daartegen verzet. Ik wil niet zwakzijn. Mijn moeder heb ik lang depressief gezien.Héél lang. Met de dood van mijn broer Dirk heb ik haar alleen maar verder zien wegglijden in hetverdriet. Dat wou ik zelf niet meemaken. Ik hadzoiets van: ge gaat er niet aan onderdoor gaan, hé!Ik zei dat zelfs vaak luidop tegen mezelf. Depressiewas werkelijk een angstbeeld. Dat woord ‘psychia-ter’ alleen al!”

7. Waar hebt u spijt van?“Dat Fonne enig kind is. Ik heb niet voor een broerof zus gezorgd. Als jonge moeder zat ik bij DeNieuwe Scène (de Internationale Nieuwe Scène was een Vlaamse maatschappijkritische theater-groep die actief was tussen 1973 en 1997, red.)die in die periode furore maakte. We hadden een eigen circustent en ik wilde daar gewoon bij zijn. Nu heb ik daar spijt van, omdat ik weet hoe fijn hetis om op mijn leeftijd een broer en zussen te heb-ben met wie ik een trouwe vriendschap heb.”

8.Wat is uw grootste angst?“Niet de dood zelf, maar ziek worden. Ik wil niet af-hankelijk zijn van anderen. Ik zou niet graag eenhersenbloeding krijgen. Ik wil niet als een halve debiel in een rolstoel zitten. Dan heb ik liever dathet direct stopt.“En maatschappelijk? De verharding van de samen-leving, de ontmenselijking. Als je hoort welke termi-nologie sommigen gebruiken. Er zijn nogal wat politiekers die het slechte voorbeeld geven. Francken (N-VA’er Theo Francken, red.) bijvoor-beeld, kan er wat van. Dan denk ik: let toch eens op je taal, zo spreek je toch niet over mensen!”

9. Wanneer hebt u het laatst gehuild?“Als ik die meisjes bezig hoor, Anuna De Wever enKyra Gantois, kan ik tranen in mijn ogen krijgen om-dat ik het zo schoon en moedig vind wat ze doen.Ook die speech van Emma González (die de schiet-partij meemaakte op de Stoneman Douglas HighSchool in Parkland, Florida, waarbij 17 van haar medeleerlingen werden doodgeschoten, red.)tegen wapengeweld vond ik bijzonder ontroerend.Voor ze het woord nam stond ze zes minuten langzwijgend op het podium, even lang als het bloed-bad zelf geduurd had. Voor mij was dat theater. Jesus Christ, zo moeten wij spelen, denk ik dan, dat is het! Echt bijzonder, dat meisje.”

10.Welk kunstwerk heeft u gevormd?

“Toen ik een jaar of tien was, wasDirk, mijn broer zaliger die zesjaar ouder was, een eigen thea-tergroepje begonnen, onder an-deren met Harry Gruyaert (dieeerst film en later fotografie stu-deerde en in 1981 lid werd vanMagnum Photos, red.). Ik herin-ner me nog dat Dirk een verhaalspeelde van Edgar Allan Poe, Hetverraderlijke hart, over een mandie zijn huisgenoot vermoordt,het lijk in stukken hakt en het onder de houten vloer van hethuis verstopt. Wanneer de poli-tierechercheur arriveert, hoort de dader het hart van de dode almaar luider kloppen en bekenthij alles. Dat stuk heeft mij toenzo gegrepen dat ik dacht: dit wil ook doen, ik gatoneel doen.”

11.Bent u een goede vriend?“Ik denk niet dat ik zo veel vrienden heb waar ikecht heel close, intiem mee ben. Ik heb een helegoeie band met mijn broer en zussen. Niet dat weelkaar vaak zien, maar dat vertrouwen is er. En danis er natuurlijk mijn zoon, Fonne, met wie ik heelgoed overweg kan. Fonne is een stille mens, zijnvader was dat ook. Ik vind het heel aangenaamdat je bij elkaar kunt zijn, samen wat wandelen,zonder dat je iets hoeft te zeggen. Soms komt er een gesprek op gang, soms niet. Samenzijn isvoldoende.”

12. Wanneer bent u door hetlint gegaan?“Dat is eigenlijk geheim hé. (lacht) Toen Polleke enik uit elkaar gingen ben ik weleens uit m’n kot ge-komen. Ik herinner me dat we op het eind tochnog eens samen naar zee waren gegaan en ophet strand liepen. Ik stelde maar vragen en vragenen kreeg maar geen antwoord en ben zo hardgaan brullen dat ze me in Engeland konden ho-ren. (lacht) Dat kolerieke zit in mijn bloed vrees ik.“Ik herinner mij ook nog een voorval in het thea-ter. We maakten een voorstelling met een kleingroepje en alles liep in de soep. Er was een Hol-lands meisje bij dat dacht dat ze Michelle Pfeifferwas. De hele tijd staan stoefen over zichzelf maarer niets van terecht brengen. Ik heb lang gezwe-gen maar ineens ben ik uitgebarsten. Uren aaneen stuk, niemand kon nog iets zeggen. Uiteinde-lijk ben ik moeten stoppen omdat ik niet meerkon. (lacht) En het toppunt was: achteraf kwamdat meisje zeggen dat ik gelijk had, en dat ze hetfantastisch vond wat ik gedaan had. Nu, zelf vondik dat niet hoor, ik schaamde mij.”

13.Hebt u ooit een religieuzeervaring gehad?“Als kind heb ik me lang geterroriseerd gevoelddoor de katholieke godsdienst. Ik had nacht -merries van het Laatste Oordeel, zo bang was ikom naar de hel te gaan. ’s Avonds zag ik dikwijlseen zwarte kat in mijn bed. Allez, die was er nietecht, maar ik zag ze wel en toen dronk ik nog niet.(lacht)“Mijn broer Jan heeft een tijd gedacht dat ik eenmedium was omdat ik dingen droomde die lateruitkwamen. Zoals de dood van mijn broer Dirk. Ofde zwangerschap van een nichtje. Zijn dat religi-euze ervaringen? Eerder spirituele, zou ik denken.”

14. Hoe kijkt u naar uw lichaam?“Oei. (lacht) Dat doe ik niet veel niet meer. Maareigenlijk ben ik nooit veel met mijn lichaam beziggeweest. Ik was vroeger een lange smalle, eenplank zelfs. (lacht) En nu is het wat het is. Ik pro-beer gewoon kleren te kopen die me goed staan.“Heb ik veel succes gehad? Ik denk het wel. (lacht)Toen ik indertijd bij de Nieuwe Scène zat en wetrokken rond met die circustent, zeiden ze: ‘DieReinhilde, die heeft overal een minnaar zitten.(lacht) Ik heb altijd veel aanbidders gehad, ja. Ikvond dat plezant. Ik flirtte graag. Ik ben van de jaren van de vrije liefde, hè. Man, man, man, wat er toen allemaal gebeurde, je gelooft het niet. Enik heb daar wel gretig van geprofiteerd, moet iktoegeven.”

15.Wat vindt u erotisch?“Wat? Dat kan ik niet zeggen,maar wie wel. Oliver Reed in Women in Love (film uit 1969,naar de gelijknamige roman vanD.H. Lawrence, red.), daar werd ikhelemaal geil van. “Of ik nog verliefd word? Wel, erloopt hier nu dag in dag uit mans-volk binnen en buiten omdat wewat aan het verbouwen zijn. Eenvan hen doet altijd zo naar mij(geeft vette knipoog) als hij mijndeur voorbijloopt. Dan voel iktoch een kleine erotische flits. Opde een of andere manier flikkert ertoch nog wel wat. (lacht)”

16.Wat is uw goorste fantasie?“Daarvoor moeten we ook weer terug in de tijd. Ik zal wel niet de enige geweest zijn, maar ikdroomde van de grootste liefdesscènes met HugoClaus. Zelfs als ik in bed naast Polleke lag. Allez,wat lig ik hier nu te dromen van die Hugo Claus,dacht ik dan. (lacht) En jaloers dat ik was! Hijwoonde toen in Antwerpen met Sylvia Kristel.Goh, ik was jaloers!”

17. Welk dier zou u willen zijn?“(lacht) Ik wilde lang een glimworm zijn, tot ik er overdag een zag. Dat is een vreselijk lelijk, mottig, vies ding. (lacht) Doe mij maar een tijger.Sensueel, koninklijk, charismatisch.”

18. Hoe was de band met uwouders?“Ik was de jongste van het gezin. We zijn opge-groeid in armoede, maar hadden wel cultuur -minnende ouders. Geld om naar het theater tegaan was er niet, maar we maakten wel gretig gebruik van de bibliotheek. Mijn vader was eenautodidact die zich kapotwerkte om een beetjebrood op de plank te krijgen. Hij zat ook in de politiek, waardoor hij nauwelijks thuis was. Maartoen we wat groter werden en we zaten met eenprobleem, konden we altijd bij hem terecht. Mijnvader was de goedheid zelve. “Mijn moeder was een dochter uit de betere middenstand. Haar ouders hadden een kruide-nierszaak – ‘Kees en koekskes’ noemden ze dat –en deden de markten. Toen de kinderen het huisuit waren, is mijn moeder depressief geworden.En nadat mijn broer Dirk verongelukt is, is ze ernooit meer bovenop geraakt. Niet lang daarna isze gestorven.“(geëmotioneerd) Je ouders zo zien afzien, dat wil je niet meemaken. Mijn vader heeft zich langetijd sterk willen houden voor mijn moeder, maarwas eigenlijk ook zijn levensdraad kwijt. Toen hijlater in het rusthuis zat, zei hij op een avond:‘Reinhildeke, Reinhildeke, onzen Dirk, die is nietdood. Hij loopt hier ’s nachts altijd rond.’ Tochfrappant hoe hem dat is blijven achtervolgen. Het is een cliché, maar ouders horen voor hunkinderen te gaan.”

19. Hoe definieert u liefde?“‘Als ik niet aan mezelf denk, wie zal er dan aan mijdenken? Als ik alleen maar aan mezelf denk,waarom besta ik dan?’ Mijn broer Dirk heeft diequote ooit gebruikt in een voorstelling vanMaksim Gorki (Russisch roman- en toneelschrij-ver, red.). Ik ken hem al van buiten van m’n 16deen gebruik hem als motto van Fratelli. Volgens mijis dat de definitie van liefde, en van waar het in hetleven écht om draait.”

20. Wat zou u wensen als laatste avondmaal?“Een boterhammeke met américain. Dat kan lekker zijn hé.”

21. Wat is voor u de hel opaarde?“Domheid. Geestelijke armoede. Gebrek aan respect. De snelheid waarmee mensen zonderculturele bagage hatelijke dingen kunnen zeggen.”

22. Hebt u zichzelf ooit betraptop racistische gevoelens?“Nee, integendeel. Ik was nogal verliefd op mooiezwarte mannen en vrouwen. Velen hebben eenbeweeglijkheid en sierlijkheid die ik erotisch vind. “Vorige zomer had ik trouwens iets voor, toen ikvoorbij café De Leeuw van Vlaanderen fietste.Mensen stonden buiten en ineens hoorde ik iemand brullen: ‘Linkse trut, onnozele geit.’ Datwas verschieten. Gelukkig ben ik niet afgestapt ofhet was bagarre. Ik vond het echt vernederend.”

23.Wat betekent geld voor u?“Ik zou er graag wat meer van hebben. (lacht)Ik heb jarenlang zwarte sneeuw gezien. Het is eigenlijk pas sinds Van vlees en bloed (Vlaamse tv-serie naar een scenario van Tom Van Dyck enMichiel Devlieger uit 2009, red.) dat ik bekendheidheb gekregen en wat deftig ben gaan verdienen.Ik weet nog toen Tom Van Dyck mij belde: ikmoest en zou direct komen, ze hadden mij nodig.Ik geloofde hem eerst niet. Ik dacht echt van: watis dees voor geslijm? Zo’n gestoef! Maar het bleekgemeend. En toen dacht ik: tiens, ze kennen mijhier toch. (lacht)“Door Van vlees en bloed heb ik ook nieuwe op-drachten gekregen. Maar het is natuurlijk allemaalwel een beetje laat gekomen. Ik ben nooit met geldbezig geweest. Ik heb geen eigen huis. Als ik alleenmet mijn pensioentje zou moeten leven, tja...”

24.Wat is uw vreselijkste vakantieherinnering?“We zijn eens naar een Grieks eilandje geweest,Pol, Fonne, die nog een klein dropke was, en ik.De dag dat we terug naar huis moesten, stak erstorm op. Dat kleine vissersbootje ging echt zo enzo (maakt slingerbewegingen). En heel die bootmaar gillen en gillen! Ik had Fonne tegen mij aan-gedrukt en dacht: hou toch op met jullie gegil!Verschrikkelijk! Uiteindelijk meerden we aan opeen groter eiland, waar we twee dagen vast heb-ben gezeten. Bellen konden we niet want de tele-foonlijnen waren kapot. Toen we ten slotteAthene bereikten, hadden we geen geld meervoor vliegtuigtickets. Een reisverzekering haddenwe niet. Pol probeerde naar België te bellen, maar de telefoonnummers bleken net veranderd.Het heeft toch efkes geduurd voor we dat door-hadden. Werkelijk alles sloeg tegen.”

25. Wie zou u eens uw gedachtwillen zeggen? “Bart De Wever. Ik wou dat dat kon. Maar dan vanmens tot mens. Het zou zelfs niet over politiekgaan, maar over de manier waarop hij over men-sen praat. Ik weet niet of hij zich ervan bewust is,maar hij kan mensen uitlachen en echt vernede-ren, zoals die jonge klimaatbetogers. En als ereens iets over hem gezegd wordt, is hij direct opzijn tenen getrapt. Ik zou graag eens een gesprekmet hem willen voeren op puur menselijk vlak.”

De nieuwe jongerenvoorstelling Volle ganggaat in première op 10 mei en loopt nog tot 26 mei. Tickets via tuttifratelli.be

HH

• geboren op 16 mei 1948• televisie- en theateractrice• oprichtster, bezielster enregisseur van Tutti Fratelli,een sociaal-artistiekewerkplaats in Antwerpen

• bekend van tv-programma’sals Loslopend wild, Vanvlees en bloed en De Ronde 

• speelde mee met ondermeer Blauwe MaandagCompagnie, het Toneelhuisen Theater Antigone

• is de zus van acteur JanDecleir en heeft een zoonmet de in 2012 overledenacteur Paul Wuyts

‘Ik droomde van de grootsteliefdesscènes metHugo Claus. Zelfs als ik in bed naastmijn Polleke lag’

MAANDAG 29/04/2019