Woensdag 4 november 2009 DE MAASPOST 51ARCHIEFSPROKKEL

‘Afbeeldingen van ver-lichte gebouwen enmonumenten tijdens deHeiligdomsvaart te Maas-tricht 12 - 27 juli 1930’(uit-gegeven door Stroom Ver-koop Maastricht),zo luidtde titel van een boekwerk-je dat ik onlangs onderogen kreeg. Het boekjedoorbladerend kwam ikterecht bij een fontein opde kruising van de Sta-tionsstraat en de Wilhel-minasingel, die werd aan-geduid als ‘lichtfontein’.Het geheel zag er, tenmin-ste in het boek, mooi uit.De fontein,een schenkingvan de ENCI,was bekleedmet groen geglazuurdetegels en werd al snel aan-geduid als de ‘badkamervan Wyck’. Bij de aanlegvan de Wilhelminabrugin 1932 werd ze als sta-in-de-weg gesloopt.

Naar aanleiding van hetMariacongres in 1947werd onder voorzitter-schap van Pastoor Til-mans een speciale sub-commissie opgericht voorde oprichting van eenMariamonument.Dit zouvolgens de wens van bis-schop Mgr. Lemmens inWyck moeten wordengeplaatst om Maastrichtbij de voorbijkomendereizigers en toeristen alsMariastad te presenteren.Er was al onderzoekgedaan naar een geschikteplaats en men was uitein-delijk uitgekomen op dekruising van de Stations-straat en de Wilhelmina-singel. De verkeerspolitiehad geen bezwaar,althansop dat moment.

Vervolgens richtte decommissie zich in 1948tot het college van burge-meester en wethouders.Het voorstel werd positiefontvangen,maar het bleefenkele jaren stil.Achter deschermen werd een kun-stenaar gezocht en uitein-delijk ook gevonden in dein België geboren archi-tect Albert Termote (1887-1978). In augustus 1952werd een definitief plannaar B en W gestuurd.Hetontwerp voorzag in deplaatsing van een Maria-beeld in brons ter hoogtevan 2,85 m op een zuil van

Vaurion steen, die rustteop een vierkanten voet-stuk van hetzelfde materi-aal. Aan de hoekpuntenzou dit voetstuk geflan-keerd worden door vierbronzen beelden van deMaastrichtse bisschoppenServatius,Monulfus,Lam-bertus en Hubertus. Eentrapsgewijze verhoginggaf toegang tot de beel-dengroep. Rondom deverhoging kwam er in eenveelpuntig stervorm mo-

tief in Maaskeien. De bui-tenrand werd afgezet metzestien schamppalen inwitte Beierse graniet. Detotale hoogte van de zuilmet het beeld bedroeg,circa 12 m. Op de zuilkwam de volgende tekst testaan: ‘Civitas Trajectum,Civitas Mariana’(Stad vanTricht, Stad van Maria).De totale kosten bedroe-gen 76.250 gulden. Datwas 18.000 gulden meerdan oorspronkelijk werdbegroot.

Op 23 september kwamhet plan in de gemeente-raad ter sprake. Gevraagdwerd: verlening van debenodigde vergunning,het doen uitvoeren vanhet funderings- en bestra-tingswerk, het in erfpacht

geven van de grond aanhet kerkbestuur van de St.Martinus in Wyck en eengarantiesubsidie van9.000 gulden voor demeerkosten. Daarbij kwa-men tenslotte nog deomlegging van de water-leiding, het verwijderenvan verkeerszuiltjes en deoverspanning van destraatverlichting voorrekening van de gemeen-te. Ook de Provincie gafhaar goedkeuring aan hetplan. Op zondag 26 okto-ber 1952 was het dan ein-delijk zover dat bisschopMgr. Hanssen het monu-ment kwam inzegenen, alwas het nog niet af. Vanafhet stadhuis trok eenindrukwekkende stoetnaar Wyck, waar verschil-

lende sprekers het woordvoerden.Omdat het comi-té het benodigde kapitaaluiteindelijk niet bij elkaarkreeg,moest gebruik wor-den gemaakt van de garan-tiesubsidie.

In juli 1957 brachtAlbert Termote eenbezoek aan het monu-ment, waarbij hij consta-teerde dat bij de vrij haas-tige opbouw een aantalfouten was gemaakt. Hetfrontreliëf was door desteenhouwerij niet goeduitgevoerd, het onderstedeel van de zuil was ver-keerd om geplaatst en ver-der stonden de bisschops-beelden te ver van deonderbouw van de zuil.Dankzij een ruime bijdra-ge van de handelaar inoud ijzer Dotremontbedroegen de aanpas-singskosten niet meer dan200 gulden.

In 1959 stuurde de ver-keerscommissie een voor-stel naar B en W voor deverkeersgeleiding in debinnenstad. De rotondeop de kruising van de Sta-tionsstraat en de Wilhel-minasingel vormde eenonoverkomelijk obstakelop de stadstraverse vanKonings- en Oranjeplein,via Scharnerweg, over-weg, Akerstraat, Wilhel-minasingel, Wilhelmina-brug naar de Markt. In1957 hadden er 26 ver-keersongevallen plaatsgevonden. Het verkeers-plein was veel te kleinvoor de tien rijbanen dieerop aangesloten waren.De commissie kwam danook met het voorstel omhet monument te ver-plaatsen naar het pleintjeaan de Hoogbrugstraat,waar het als blikvangerzou dienen voor het ver-keer komende van deoverweg in de richtingvan de Wilhelminasingel.Wethouder Pieters rea-geerde met een aantalalternatieve ideeën. Hijdacht onder andere aanverplaatsing naar deentree van de stad bij deViaductweg. Dit voorstelwas echter toen al niet rea-liseerbaar, omdat er plan-nen waren om de rotonde

in de toekomst te onder-tunnelen.

Uiteindelijk werd indecember 1961 beslotenhet monument niet te ver-plaatsen,maar de rotondein te korten. Toen in 1963het monument opnieuwonderwerp van discussiewas, schreef de Monu-mentencommissie dat hetstelselmatig werd ‘uitge-kleed’. Zij vreesden danook dat het binnen niet alte lange tijd letterlijk enfiguurlijk een ‘steen desaanstoots’zou worden.DeGemeente had begripvoor dit argument, maarzag geen andere oplos-sing. Zodoende werd hetMariamonument welis-

waar aangepast aan deeisen van de tijd,maar hetstaat nog steeds op zijnvertrouwde plek aan deStationsstraat en verwel-komt de vele bezoekersvan de stad. Precies zoalsBisschop Lemmens hetzich wenste. En een ‘steendes aanstoots’ is het - voorzover wij weten - nietgeworden. Wel werd hetdoor de Wyckenaren somswat oneerbiedig ‘de toep-tafel’ genoemd.

Jo Boetsen

Bronnen: ArchiefGemeentesecretarie; F.Boetskens, Beeldig Maas-tricht (1983).

De vaste rubriek ‘Archief-sprokkels’ wordt verzorgddoor medewerkers van hetHistorisch Centrum Lim-burg. Elke twee weken een

hele pagina met een nieuwverhaal, opgediept uit dearchieven van Maastricht.

Eerder verschenen sprok-kels kunt u nog eens nalezen

op www.rhcl.nl.Historisch Centrum Lim-

burg, Sint Pieterstraat 7, 6211JM Maastricht, tel. 043 - 32855 00, info@rhcl.nl

Archiefsprokkels

Van ‘badkamer’ tot ‘toeptafel’De Mariazuil in de Stationsstraat

Het Mariabeeld wordt omhoog gehesen om het op de zuil te kunnen plaat-

sen (1952).

De sloop van de ‘badkamer van Wyck’ onder gro-

te belangstelling van werkeloze(?) mannen en

jongens (1932).

Pas een jaar na de inzegening worden Lamber-

tus en Hubertus aan de kant van de Wyckerbrug-

straat toegevoegd. Servatius en Monulfus staan

er al vanaf het begin.

Lambertus en Hubertus op de wagen van Dotremont.