Nederlanders piekeren een half uur per dag Vijf procent lijdt aanpiekerstoornis En ze denken zichzelf daar ook nog een plezier mee te doen

Stop de maalstroom aan gepiekerPsychologie Negatieve gedachten

Is dit de juiste studie?’

Muriël Nolet (20)is tweedejaars stu-dent bewegings-wetenschappenaan de VU. Daarligt ze wel eenswakker van. ‘In

tentamenperiodes vraag ik me af of ikde juiste studie heb gekozen. Als ik telaat ben begonnen met studeren vooreen tentamen, dan zie ik mezelf al dehele zomer blokken voor de herkan-sing die ik kan krijgen. ’Nolets doem-s c e n a r i o’s komen overigens meestalniet uit. ‘Misschien wel omdat ik er zohard over pieker.’

‘Elke keer weer boos’

Levi Verlinden(20) werd vorigjaar met een glasin zijn linkerooggeslagen. ‘Mijnzicht is vermin-derd. Daardoor

heb ik mijn werk in de bouw op moe-ten geven. Ik denk nog heel vaak terugaan die avond en elke keer word ikweer heel boos.Mijn hele leven is veranderd omdat iktussen twee ruziënde jongens sprong.Ik lig er trouwens niet wakker van.Voor ik ga slapen, denk ik er even aanen zet ik mijn gedachten op een rij.’

‘Ik heb te weinig geld!’

Hanneke de Haas(19)werkt parttimein een schoenen-winkel en piekertover geld en jon-gens. ‘Ik ben voor-al bang dat ik leu-

ke dingen moet laten omdat ik te wei-nig geld heb. Of nog erger, dat ik ge-woon niet rond kom omdat ik te wei-nig geld heb. ‘s Avonds kan ik daarsoms ook echt niet van in slaap ko-men. Dan denk ik morgen is alles an-ders, maar dat helpt niks, terwijl ik devolgende dag op sta en alles wel an-ders ís.’

MENSJE MELCHIOR EN LIEKE HAGEBEUK /V E R S L AG G E V E R SA M ST E R DA M‘Mijn baas kwam op vrijdagmiddagnaar me toe en zei dat de slogan die ikvoor een reclamecampagne had be-dacht, iets brutaler moest. En dat hijna het weekeinde drie nieuwe catchyslogans op zijn bureau wilde hebben.Ik wist meteen niet meer hoe ik hethad.’Marije van Zaanen is copywriterbij een reclamebureau in Rotterdamen vindt haar werk leuk. ‘Ik ga er hele-maal voor, werk vijftig uur per weeken zit thuis vaak nog dingetjes uit tedenken. Toch denk ik vaak dat ik nietgoed genoeg ben en de druk van hetreclamevak niet aankan.’

Na de kritische opmerkingen vanhaar baas, doemden bij Van Zaanen alsnel de rampscenario’s op. ‘Ik heb eenvreselijk weekend gehad. Steeds als ikmet mijn kladblokje klaar ging zittenom aan slagzinnen te werken, dwaal-den mijn gedachten af. Wat nou als ikniets leuks kan bedenken? Dan komik met lege handen maandag op kan-toor en wordt mijn chef hartstikkeboos. Hij ontslaat me vast omdat ikniets creatiefs kan bedenken. En watals ik geen ander werk kan vinden?Dan moet ik straks achter de kassa bijde Albert Heijn.’

De gedachtes van Van Zaanen lijkenextreem negatief, maar piekeren iseen wijdverbreid fenomeen. Neder-landers piekeren gemiddeld een halfuur tot een uur per dag. Zij makenzich zorgen om werk, hun carrière ofover hun relatie. Bij ongeveer vijf pro-cent loopt het piekeren uit de hand;zij hebben een piekerstoornis. Eenklein probleem groeit in hun gedach-ten uit tot een rampscenario. Wan-neer de dochter van een rasechte pie-keraar om één uur ’s nachts nog nietthuis is op dat feestje, zal hij niet den-ken dat ze stiekem in een steegje methaar nieuwe vriendje staat te zoenen.In het hoofd van de piekeraar is dedochter al ontvoerd en moet hijstraks de ontvoerders op televisiesmeken haar vrij te laten. De negatie-ve gedachtenspiraal stopzetten, vindteen echte piekeraar moeilijk.

Vrouwen piekeren vaker dan man-nen. Dat begint al jong. Uit onderzoekonder Amerikaanse basisschoolleer-lingen blijkt dat meisjes van 9 tot 12jaar langer nadenken over verdrietigegevoelens dan jongens. De jongenszorgen sneller voor afleiding als zijzich verdrietig voelen.

Psycholoog Bart Verkuil doet op deUniversiteit Leiden onderzoek naarpiekeren, in samenwerking met deState University in Ohio. Hij is vooralgeïnteresseerd in het effect van ‘pie -keren met mate’, dus zonder dat hetdirect een stoornis is. Hij geeft proef-personen een palmtop die een paarkeer per dag piept. ‘Dan moet deproefpersoon invullen of hij gepie-kerd heeft en hoe lang. Daarnaasthouden mensen een dagboek bijwaarin ze hun dagelijkse gedachtesopschrijven. Op die manier willen weeen beter beeld krijgen van het ‘gewo -ne’ piekeren.’

Piekeren is niet goed voor de ge-zondheid. Zelfs bij mensen die zich-zelf niet de hele dag pijnigen metrampscenario’s, zijn de lichamelijkeeffecten al te zien. Verkuil bekijkt bijstudenten van de universiteit wat ermet hun hartactiviteit gebeurt als zijpiekeren. Zodra de studenten aanzorgwekkende dingen denken,neemt hun hartslag toe. Dat is niet deenige piekerbijwerking. ‘Piekeren is

de motor die de stressrespons aan degang houdt. Als je bijvoorbeeld eenconflict hebt met je baas, neemt jehartslag toe, ga je oppervlakkigerademhalen en maak je stresshormo-nen aan. Dat is niet erg, als dat procesna de aanvaring maar weer stopt. Blijfje echter maar nadenken over die ru-zie, dan blijf je stresshormonen aan-maken.’ Door die hormonen hebbenpiekeraars minder weerstand en va-ker last van hoofdpijn, migraine,spierpijnen en rugklachten. ‘Pieke -raars kunnen zich vaak ook niet meergoed concentreren op het werk, om-dat hun gedachten steeds afdwalen ofomdat ze slecht slapen. Daar gaan zedan ook weer over piekeren en zowordt het alleen maar erger.’

Toch zien piekeraars hun gedach-ten niet altijd als negatief. Piekerenstelt hen gerust. Zij denken dat zedoor hard na te denken een probleemoplossen. Verkuil: ‘Mensen die veelpiekeren zijn vaak perfectionistisch.Zij willen alles onder controle hebbenen denken dat ze die controle krijgendoor alle mogelijke scenario’s in hunhoofd door te nemen. Zo creëren zeeen soort schijngerustheid.’ Daarkomt nog eens bij dat we achteraf eenpositieve draai geven aan onze pie-kergedachtes. Verkuil: ‘Als de doem-scenario’s niet uitkomen, denken wedat dit komt doordat we alle proble-men hebben voorzien.’

De maalstroom van gedachtenstoppen, is de enige goede oplossing.Verkuil behandelt als psycholoog pie-kerende mensen met een burn-out.‘Ik leer hen de hoge eisen die zij aanzichzelf stellen los te laten. Als je allesperfect wilt doen, maak je je ook vakerzorgen over alles wat mis gaat.’Men -sen die ’s avonds over hun werk blij-ven piekeren of een vervelende situa-tie steeds opnieuw beleven, kunnendit een halt toe roepen. ‘Piekeraars le-ven bijna nooit in het hier en nu. Zijbeleven een vervelende ruzie of ande-re gebeurtenis steeds opnieuw of ma-ken zich druk over wat nog komengaat.’ Afleiding zoeken door bijvoor-beeld te sporten is een goede oplos-sing. Meditatie helpt ook. Verkuil: ‘Tij -dens mijn therapie leer ik mensenook mediteren. Dat lijkt heel zweve-rig, maar eigenlijk sta je juist tijdensmeditatie met beide benen op degrond.’

Copywriter Marije van Zaanen heeftzich voor niets druk gemaakt, blijktachteraf. Van haar vijf slogans, vondhaar baas er twee geweldig. ‘Maar ofik bij de volgende campagne weermet een leuke vondst kan komen...’

Rotterdam, lachyoga in de openluchtNederland telt er maar één, maar wereldwijd zijner 3500 clubs die lachyoga geven. De filosofie:Lachen helpt om problemen op te lossen. Zo niet,dan kan de lacher zijn ellende beter aan (FOTO ANP)

Stop de maalstroom aan gepieker

Tips voor een piekervrij leven

n Negatieve gedachten kunje stopzetten. Vraag je af ofde gedachtes rationeel zijn.Wat zou je tegen een vriendinzeggen die na één kritischeopmerking bang is ontslagente worden?n Las een piekeruurtje in. Zegtegen jezelf dat je elke avondeen half uurtje mag piekeren.Hou er daarna mee op .n Doe ontspanningsoefenin-gen of mediteer. Uit onder-zoek blijkt dat mensen diemediteren, minder last heb-ben van negatieve gedach-tes. Bovendien is hun bloed-

druk lager en zijn hun stres-shormonen minder actief.Verkuil: ‘Je kunt bijvoorbeeldje gedachten observeren enze zien als kleine wolkjes diev o o r b i j d r i j v e n .’ Ook yoga isgoed tegen stress en negati-viteit. Door je goed te con-centreren op de bewegingen,kun je (in ieder gevaleventjes) aan niets andersdenken. Lachyoga is hele-maal ideaal; je denkt aanniets anders en profiteertvan de positieve effecten vanhet gelukshormoon endorfi-n e.

n Download een ontspan-ningsoefening, zet hem op jei-pod en luister hem af voorhet slapen gaan. Op de sitepsycholoog.netstaat een oe-fening onder de noemer Denkje sterk waarmee je kunt ont-spannen.n Ook buikademhaling is eengoede manier om te ontspan-nen. Rustig ademhalen, kanlichamelijke angstsymptomenals een snelle hartslag en dui-zeligheid verminderen. Ookkun je door je vijf minuten opde ademhaling te concentre-ren, een maalstroom van ne-

gatieve gedachten stoppen.Ga zo gemakkelijk mogelijkzitten of liggen. Leg je han-den op je buik en sluit jeogen. Adem in door je neusen laat je buik omhoog ko-men. Voel hoe je ademhalingje handen omhoog brengt enbij een uitademing weer om-laag laat komen. Hou deademhaling niet vast. Pro-beer de uitademing steedslanger te maken.

Bron: Leven met een pieker-stoornis, Fred Sterk enSjoerd Swaen.

‘En wat als ik geenander werk kanvinden? Dan moet ikstraks achter de kassabij de Albert Heijn’Copywriter Marije van Zaanen

‘Zelfs bij mensen diezichzelf niet de heledag pijnigen metrampscenario’s, zijnde lichamelijkeeffecten al te zien’Psycholoog Bart Verkuil

‘Zij willen alles ondercontrole hebbenen denken dat zedie controle krijgendoor alle mogelijkescenario’s in hunhoofd door te nemen.Zo creëren ze eensoort schijngerust-heid’Nogmaals Verkuil

‘Piekeraars levenbijna nooit in het hieren nu’En nog een keer

‘Als ik te laat benbegonnen metstuderen voor eententamen, dan zieik mezelf al de helezomer blokken voorde herkansing dieik kan krijgen’Student Muriël Nolet (20)

Dan denk ik morgenis alles anders, maardat helpt niks, terwijlik de volgende dagop sta en alles welanders ís’Parttimer Hanneke de Haas (19)