Download - Sociale InnovaHe Monitor Limburg - LWV Innovatie Monitor Limburg... · Sociale innovatie wordt in de SIML gemeten aan de hand van vragenlijsten met 83 vragen. Deze vragen bepalen

LectoraatEmployability,ZuydHogeschool

ResearchcentrumvoorOnderwijsenArbeidsmarkt(ROA),UniversiteitMaastricht

LWV,LimburgseWerkgeversvereniging

SocialeInnovaHeMonitorLimburg

socialeinnovaHe:vernieuwingeninorganisaHesennieuwemanierenvanwerken,dieleidentothet

beterontwikkelenenbenuJenvandecompetenHesvanmedewerkers

omdaarmeedeprestaHesvandeorganisaHeteverhogenofandereorganisaHe-,maatschappelijke-,of

medewerkersdoelenteverwezenlijken

2

Colofon

©LectoraatEmployabilityvanZuydHogeschool,ResearchcentrumvoorOnderwijsenArbeidsmarkt(ROA)UniversiteitMaastricht.NietsuitdezeuitgavemagopenigemanierwordenverveelvoudigdzondervoorafgaandeschriJelijketoestemming.AanhetonderzoekvoordeSocialeInnovaMeMonitorLimburgoverhetjaar2016ismeegewerktdoor:JolStoffers,AnneKleefstra,RuudGerards,ErikCanisius,MarkHendriks&AndriesdeGrip.

Uitgavevoorjaar2017

LectoraatEmployabilityZuydHogeschoolPostbus69,6130ABSi]ard

Email:[email protected]

Druk:ImpresoB.V.,Maastricht

3

SocialeInnovatieMonitorLimburgoverhetjaar2016

UitgevoerddoorhetLectoraatEmployability(ZuydHogeschool)enhetResearchcentrumvoorOnderwijsenArbeidsmarkt(ROA)(UniversiteitMaastricht)insamenwerkingmetdeLimburgseWerkgeversVereniging(LWV).

5

Voorwoord

InditrapportwordenderesultatenvandeSocialeInnovatieMonitorLimburg(SIML)overhetjaar2016gepresenteerd.DitonderzoeknaarsocialeinnovatieinLimburgsebedrijvenwerdvannovember2016totmaart2017uitgevoerddoorhetLectoraatEmployabilityvanZuydHogeschoolenhetResearchcentrumvoorOnderwijsenArbeidsmarkt(ROA)UniversiteitMaastricht,insamenwerkingmetdeLimburgseWerkgeversVereniging(LWV).SocialeinnovatiewordtdoorhetNetworkSocialInnovation(NSI)gedefinieerdals:vernieuwingeninorganisatiesennieuwemanierenvanwerken,dieleidentothetbeterontwikkelenenbenuttenvandecompetentiesvanmedewerkers,omdaarmeedeprestatiesvandeorganisatieteverhogenofandereorganisatie-,maatschappelijke-,ofmedewerkersdoelenteverwezenlijken.DoordemonitorjaarlijksuittezetteneninkaarttebrengenhoehetsocialeinnovatievermogenzichontwikkeltbinnenorganisatiesinLimburg,hopenhetLectoraatEmployability,ROAenLWVeenimpulstegevenaandeoptimaliseringvandiversebedrijfsinterneen–externesocialeinnovaties.

IndeSIMLwordtnetalsin2015extraaandachtgegevenaandepraktischeinvullingvansocialeinnovatieendebetekenisdieondernemersenbestuurdershieraangeven.HiervoorwerdenLWV-ledengeïnterviewd.Opdehoofdpijlerszullenderesultatenvan2016vergelekenwordenmetdievandevoorgaandejaren.Ookiswederomgekekennaarderelatietussenhetsocialeinnovatievermogenvanorganisatiesenhunprestaties.Totslotisergekekenofertussen2015en2016belangrijkeontwikkelingenhebbenplaatsgevondenopdeverscheidenepijlersvanhetsocialeinnovatievermogenvanhetLimburgsebedrijfsleven.Daarbijzullendebelangrijksteontwikkelingennaderwordenbelicht.

Deresultatenvandeorganisatiesdiehebbendeelgenomenaandemonitor,wordennaariedereorganisatieafzonderlijkteruggekoppeldineenbenchmarkrapport.DaarmeekrijgendeorganisatiesinzichtinhuneigensocialeinnovatievermogentenopzichtevanandereorganisatiesinhunsectorentenopzichtevanhetLimburgsegemiddelde.Daarmeelaatdebenchmarkhetbedrijfzienopwelkepuntenhetsocialeinnovatievermogenvandeeigenorganisatieverbeterdkanworden.HetLectoraatEmployabilityenhetROAkunnenhenvervolgenshelpenditoptepakken.

DezeonderzoeksresultatenmetbetrekkingtotsocialeinnovatiewordengebruiktinhetonderwijsvandeZuydHogeschool-tewetenindebacheloropleidingPeople&BusinessManagement(HRMstudenten)endemasteropleidingPersonalLeadershipandInnovationandChange.

Wijdankenallerespondentenvoorhundeelnameaanhetonderzoekenpresentereninditrapportgraagheteindresultaat.

Prof.dr.AndriesdeGrip Dr.JolStoffers Mr.HuubNarinx

DirecteurROA LectorEmployability Directeur

UniversiteitMaastricht ZuydHogeschool LWV

7

Inhoudsopgave

Executivesummary 9

1.Inleiding 11

2.Socialeinnovatieende6pijlers 122.1Pijler1:Strategischeoriëntatieopsocialeinnovatie 122.1.1Verschillendeaspectenvanstrategischeoriëntatie 15

2.2Pijler2:Interneveranderingssnelheid 202.2.1Aspectenvaninterneveranderingssnelheid:Flexibiliteit 21

2.3Pijler3:Zelforganiserendvermogen 242.3.1Aspectenvanzelforganiserendvermogen:Samenwerkenenflexibiliteitinbeleidsuitvoering 27

2.4Pijler4:Talentontwikkeling 282.4.1Aspectenvantalentontwikkeling 30

2.5Pijler5:Investereninkennisbasis 342.5.1Verschillendemanierenomteinvestereninkennisbasis 35

2.6Pijler6:Duurzameinzetbaarheid 362.6.1.Indicatorenvanduurzameinzetbaarheid 39

3.Relatietussensocialeinnovatieenorganisatieprestaties 403.1Omzetgroei 403.2Nieuweproductenendiensten 413.3Duurzaamheid 433.4Ziekteverzuim 44

4.Naderuitgelicht/Verdieping 474.1Sociaalinnovatievermogennaarorganisatiegrootte 474.2Verschillentussenregio’s 484.3Middensegment&baanpolarisatie 51

5.Conclusies 53

Literatuurlijst 56

Bijlage:Opzetonderzoek 59

8

“Veranderingbegintbijveranderingsbereidheid.”

Socialeinnovatiegaatvolgensmijoverorganisatiecultuur,strategieenveranderingenhoekrijgjemedewerkers

daarinmee.Mensenmoetenveranderingsbereidzijn,wiljeveranderinginorganisatiessuccesvollatenzijn.Nietiedereenstaataltijdhetzelfdetegenoververandering,

maardoordewaaromduidelijktecommuniceren,kanjemedewerkersmeekrijgeninverandering.

MickWaulthersDirecteur

SectorEconomieROCGildeOpleidingen

9

Executivesummary

DeSIMLmeetaandehandvaneenvragenlijstmet83vragenhetsocialeinnovatievermogenvanLimburgsewerkgevers.Daarbijwordenzeselkaaraanvullendepijlersvansocialeinnovatieonderscheiden:

1) Strategischeoriëntatieopsocialeinnovatie.2) Interneveranderingssnelheid.3) Zelforganiserendvermogen.4) Talentontwikkeling.5) Investereninkennisbasis.6) Duurzameinzetbaarheid.

De2016-metingvandemonitorlevertdevolgendebevindingenop:

DemonitorlaatziendatdeLimburgsewerkgeversnogaanconcurrentiekrachtkunnenwinnen.Vooralophetgebiedvandeduurzameinzetbaarheidvanouderemedewerkers(60+)kunnenveelorganisatieszichnogverbeteren.DemonitorlaatduidelijkziendatdithetgrootsteobstakelisvoorhetvandegrondkrijgenvanhetsocialeinnovatiebeleidinLimburg.Watdaarbijvooralopvaltisdegemiddeldlagescorediebedrijvengevenaandematewaarinhunouderemedewerkersregelmatigvanwerkzaamhedenwisselen.

Limburgsewerkgeversbestedenveelaandachtaandeontwikkelingvanhunpersoneel.Centraalstaathetversterkenvandepersoonlijkeontwikkelingopdewerkvloer.Medewerkerskrijgendaarbijgoedemogelijkhedentotprofessionelegroeidoortaakverrijkingenautonomiemeteenbijpassendeverantwoordelijkheid.Hierdoorkrijgenmedewerkersvoldoendeuitdagingenkunnenzijzichverderontwikkelen.

OokpositiefisdatdeinterneveranderingssnelheidvandeLimburgsewerkgeversblijfttoenemen.Indicatorenalsvariabelewerktijden,zelfroosterenenthuiswerkenlatenziendathetflexibelorganiserenvanarbeidflinkverbeterdis.Limburgsewerkgeverserkennenintoenemendematehetbelangvanflexibiliteit.

Demonitorlaatduidelijkziendatsocialeinnovatieloont.MeeraandachtvoorsocialeinnovatieisgunstigvoordeconcurrentiekrachtvanhetLimburgsebedrijfsleven.Zolaatdemonitorziendatereensterkesamenhangistussensocialeinnovatieenverschillendeprestatie-indicatoren.Organisatiesmeteengrotersociaalinnovatievermogenblijkenbetertepresteren,zowelvoorwatbetrefthunomzetgroeienhetontwikkelenvannieuweproductenendienstenalsophetgebiedvanduurzaamheid.Bovendienblijkenorganisatiesmeteengrotersociaalinnovatievermogeneenlagerziekteverzuimvanhunmedewerkerstehebben.

ErzijnduidelijkesectoraleverschilleninhetsocialeinnovatievermogenvanhetLimburgsebedrijfsleven.Hetsocialeinnovatievermogentoontinalledriedesectoreneengelijkgemiddelde,echteroppijlerniveauzijnsignificanteverschillentezien.Opdepijlersinterneveranderingssnelheidentalentontwikkelingscoortdecommerciëledienstverleninghethoogst.Opdepijlerszelforganiserendvermogen,investereninkennisbasisenduurzameinzetbaarheidscoortdeindustriehethoogst.Alleendepijler‘strategischeoriëntatie’laatgeensignificanteverschillenzien.

10

Debedrijfsgrootteheeftmindereffectophetsocialeinnovatievermogenvanorganisaties.Overhetalgemeengeldtvoorallepijlersdatmiddelgroteengroteorganisatiesonderlinggeensignificanteverschillenlaatzien.Zulkeverschillenbestaanweltussengroteenkleineorganisaties–voorbijnaallepijlers.Zoscorenkleineorganisatiessignificanthogeropdepijlersinterneveranderingssnelheidenzelforganiserendvermogen.Degroteorganisatiesscorenhogeropstrategischeoriëntatieopsocialeinnovatie.

TenslottetonenderesultatendaterbinnenLimburgweinigregionaleverschilleninhetsocialeinnovatievermogenbestaan.Vooreenaantalpijlerszijnerdesalnietteminsignificanteverschillentezien.OpzelforganiserendvermogenscoortderegioNoord-Limburgsignificantbeter.DeorganisatiesinderegioMidden-Limburgscorensignificanthogeropdepijlerstalentontwikkelingenduurzameinzetbaarheid.

11

1.Inleiding

Organisatiesrichtenzichsteedsmeeropsocialeinnovatieombetergebruiktemakenvantalentenennieuwemanierenvanorganiserenenmanagentevinden.1SocialeinnovatiewordtdoorhetNetworkSocialInnovation(NSI)gedefinieerdals:vernieuwingeninorganisatiesennieuwemanierenvanwerken,dieleidentothetbeterontwikkelenenbenuttenvandecompetentiesvanmedewerkers,omdaarmeedeprestatiesvandeorganisatieteverhogenofandereorganisatie-,maatschappelijke-,ofmedewerkersdoelenteverwezenlijken.Deaandachtvoorsocialeinnovatieneemttoeenwordtsteedsmeereenonderdeelvandedagelijksegangvanzakeninorganisaties.2MetdeSocialeInnovatieMonitorLimburg(SIML)willenweinkaartbrengenhoeveelaandachterbijLimburgsewerkgeversisvoorsocialeinnovatieeninhoeverreerdaarbijverschillenzijntussensectoren,groottevanorganisatiesenregio’s.Ookhebbenweonderzochtofereenverbandistussensocialeinnovatieendeprestatiesvanorganisaties.

SocialeinnovatiewordtindeSIMLgemetenaandehandvanvragenlijstenmet83vragen.Dezevragenbepalenhetniveauvansocialeinnovatieinorganisatiesopbasisvanzes,inbelangrijkematecomplementaire,pijlers:

1) Strategischeoriëntatieopsocialeinnovatie.2) Interneveranderingssnelheid.3) Zelforganiserendvermogen.4) Talentontwikkeling.5) Investereninkennisbasis.6) Duurzameinzetbaarheid.

Deeerstepijlerkijktnaardematewaarinsocialeinnovatiestrategischverankerdisindeorganisatie.Detweedeenderdepijlerhebbenbetrekkingophetflexibelorganiseren,delaatstedriepijlershebbenbetrekkingopinvestereninmedewerkersenkennis.Allepijlerszijngebaseerdopeenaantalverschillendeindicatoren.Dezeindicatorenhebbenbetrekkingopeenbepaaldaspectvandedesbetreffendepijler.Alleindicatorenzijngemetenopbasisvaneen5-puntsschaaldieuiteenlooptvan1(“zwak”)tot5(“sterk”).

Inhoofdstuk2besprekenwedeontwikkelingvansocialeinnovatieinLimburgalsgeheelenkijkenwenaardezespijlersendiverseindicatorenvandepijlers.Oppijlerniveauwordenvierjarenmetelkaarvergeleken.Daarbijwordtnaderingegaanopdeverschillentussendesectoren.Vervolgensgaanweinhoofdstuk3naderinopdesamenhangtussenhetsocialeinnovatievermogenenprestatiesvaneenorganisatie.Inhoofdstuk4wordenzoweleventueleverschillenafhankelijkvanorganisatiegroottealsookeventueleverschillentussendedrieregio’sinLimburgnaderuitgelicht.Totslotwordeninhoofdstuk5conclusiesgetrokken.3

1Howaldt,J.,Oeij,P.R.A.,Dhondt,S.,&Frontier,B.(2016).Workplaceinnovationandsocialinnovation:anintroduction.WorldReviewofEntrepreneurship,ManagementandSustainableDevelopment,12(1),1-12.2Ramos,J.,Anderson,N.,Peíro,J.M.,&Zijlstra,F.(2016).Studyinginnovationinorganizations:adialecticperspective–introductiontothespecialissue.EuropeanJournalofWorkandOrganizationalPsychology,25(4),477-480.3Wanneerindetekstverschillentussenbijvoorbeeldsectorenofjarenbesprokenworden,zijndezestatistischsignificanttenzijandersvermeld.

12

2.Socialeinnovatieende6pijlers

Figuur1toontdeontwikkelingvandesocialeinnovatieinLimburgin2013,2014,2015en2016.HettotalegemiddeldesocialeinnovatievermogeninhetLimburgsebedrijfslevenisin2016gemiddeld3,7vergelekenmet3,5in2015.Delijnvan2016rijktnetalsdelijnvan2015opdemeestevlakkennetietsverderdanin2013en2014.Tenopzichtevan2015isdelijnweerverdernaarbuitenverschoven.DitbetekentdathetsocialeinnovatievermogeninLimburgistoegenomenin2016tenopzichtevan2015.Opdevolgendepagina’sgaanweuitgebreidinopdespecifiekeontwikkelingvanallezespijlersvansocialeinnovatie.

FIGUUR1.Sociaalinnovatievermogen2013,2014,2015en2016

2.1Pijler1:Strategischeoriëntatieopsocialeinnovatie

Uitonderzoekblijktdatorganisatiesdiehandelenvanuiteenstrategischeoriëntatieeconomischbeterpresteren.4Dematewaarinsocialeinnovatiestrategischverankerdisineenbedrijfoforganisatie,isdusvangrootbelangvoorsuccesvollesocialeinnovatie.Dezestrategischeoriëntatieopsocialeinnovatieheeftverschillendeaspectendiehierondernaderwordenbelicht.

4Porter,M.E.(1980).Competitivestrategy.NewYork:TheFreePress.;Cheng,C.C.J.&Huizingh,E.K.R.E.(2014).Whenisopeninnovationbeneficial?Theroleofstrategicorientation.JournalofProductInnovationManagement,31,1235-1253.;Gatignon,H.&Xuereb,J.M.(1997).Strategicorientationofthefirmandnewproductperformance.JournalofMarketingResearch,34(1),77-90.

0

1

2

3

4

5strategischeorientatie

veranderingssnelheid

zelforganisatie

talentontwikkeling

investereninkennisbasis

duurzameinzetbaarheid

2013 2014 2015 2016

13

FIGUUR2.Pijler1:Strategischeoriëntatieopsocialeinnovatienaarsectorenjaar

Resultaten

• HetLimburgsebedrijfslevenscoortin2016gemiddeld3,4opdepijler‘strategischeoriëntatie’.Hetgemiddeldevandezeeerstepijlerzitonderhetgemiddeldevanhetsocialeinnovatievermogeninzijngeheel.Ditgeeftaandattenopzichtevandeanderepijlersdeaandachtvoorstrategischeoriëntatieminderprominentis.

• Geenvandeorganisatiesscoortlagerdan2,1opstrategischeoriëntatie.Erzijndusgeenorganisatiesdiezichzelfopditpuntzwakvinden.Anderzijdszijnerweinigorganisatiesdiezichzelfopalleaspectenvanstrategischeoriëntatieopsocialeinnovatieechtsterkvinden.Slechts2,6%vandebedrijvenscoorthogerdan4,0opdegehanteerde5-puntsschaal.Ditpercentageisooklagerdanin2015toen4,4%vandebedrijvenhogerdan4,0scoorde.Dehoogstescorevan4,3iswelgelijkgebleven.

• Erzijnsignificanteverschillentussendeindustrie,commerciëleenniet-commerciëledienstverlening.Figuur2laatziendatsocialeinnovatiestrategischhetstevigstverankerdisbijorganisatiesindeniet-commerciëledienstverlening(3,6),terwijldithetminsthetgevalisbijindustrie(3,2).

• Inallesectorenisdegemiddeldescorevoorstrategischeoriëntatiegestegentenopzichtevan2015.Degemiddeldescorevoorstrategischeoriëntatieindeniet-commerciëledienstverleningstijgtsnellerdanindeindustrieencommerciëledienstverlening.Tenopzichtevan2014wasdestrategischeoriëntatiein2015indeindustrieencommerciëledienstverleningnietgestegen,in2016isdestrategischeoriëntatieechtervoorbeidesectorentoegenomentenopzichtevan2015.

3,1 3,2 3,33,2 3,4 3,53,2 3,4 3,6

3,3 3,4 3,6

0

1

2

3

4

5

Industrie Commerciëledienstverlening Niet-commerciëledienstverlening

Strategischeoriëntatie

2013 2014 2015 2016

14

“Hetaanbodopdearbeidsmarktwordtsteedskleiner,datvraagtom

optimalisatieeninnovatie”.

Onzebrancheheefttemakenmeteenhogegemiddeldeleeftijdenhetaantrekkenvanjongemedewerkersislastig.Hetisbelangrijkteinvesterenaandevoorkant,bijvoorbeeld(keten)samenwerking

metandereorganisatieszoalscollega-bedrijven,ROC’senhogescholen.ZelfalsENGIEhebbenwijGoFlex

opgericht.Eenaparteorganisatie,puuromdejongemedewerkersteenthousiasmeren,deaandachttegevendiezeverdienenenwaarwerkenenlerenwordtgecombineerd.Daarnaastiseenbeteresamenwerkingtussenarbeidsmarkt,bedrijfslevenenopleidingenvanwezenlijkbelangomnueninde(nabije)

toekomstkwantitatiefenkwalitatiefgoedpersoneeltekunnengaranderenvoorwelkebranchedanook.

PatrickPustjensManagerHRENGIE

15

2.1.1Verschillendeaspectenvanstrategischeoriëntatie

Desectoraleverschilleninstrategischeoriëntatievloeienvoortuitverschillenindeonderliggendeindicatoren:maatschappelijkeoriëntatie,kostenbewustzijn,netwerken,kennisabsorptieenopeninnovatie.Dezebesprekenwehieronder.

Maatschappelijkeoriëntatie,kostenbewustzijnennetwerken

Inallesectorenisdemaatschappelijkeoriëntatiebijorganisatiesin2016significantgestegen.Deindustrieismet3,8hetmeestmaatschappelijkgeoriënteerd,maartoontdaarmeegeensignificantverschilmetdecommerciëledienstverleningdie3,7scoort.Welishetopmerkelijkdatdeindustriedeniet-commerciëledienstverleningdeafgelopenjarenquamaatschappelijkeoriëntatieheeftingehaald.In2015wasdemaatschappelijkeoriëntatieindeniet-commerciëledienstverleningaanzienlijkgedaaldtenopzichtevan2014toendeniet-commerciëledienstverleningnogsignificanthogerscoordedandeanderesectoren,namelijk3,9tenopzichtevan3,2voordeindustriëleorganisatiesen3,1voorcommerciëledienstverleners.In2016laatdemaatschappelijkoriëntatieindeniet-commerciëledienstverleningwelweergroeizientenopzichtevan2015.

FIGUUR3.Maatschappelijkeoriëntatienaarsectorenjaar

Eenanderbelangrijkaspectvandepijler‘strategischeoriëntatieishetkostenbewustzijnvanorganisaties.Figuur4toontdatallesectorenvergelijkbaarhoogscorenopditaspect.Indecommerciëledienstverleningendeniet-commerciëledienstverleningisditin2015tenopzichtvan2014gedaaldenin2016tenopzichtevan2015weergestegen.Deindustrielaateenconstantbeeldziensinds2014.

3,2 3,1

3,93,6 3,5 3,5

3,8 3,7 3,6

0

1

2

3

4

5


Maatschappelijkeoriëntatie

2014 2015 2016

16

FIGUUR4.Kostenbewustzijnnaarsectorenjaar

Eenderdeaspectvanstrategischeoriëntatieopsocialeinnovatiebetrefthetgebruikvannetwerken(waaronderooksocialenetwerkenzoalsFacebook,TwitterofLinkedIn)omdaarmeenieuwekennisofmiddelentevergaren.Figuur5toontdathetgebruikvan(sociale)netwerkeninallesectorengelijkisgeblevenin2016tenopzichtevan2015.Tenopzichtevan2014isin2015indecommerciëleenniet-commerciëledienstverleninghetgebruikvan(sociale)netwerkengedaald.Deorganisatiesindeniet-commerciëledienstverleningblijvendeorganisatiesindecommerciëledienstverleningendeindustriemeteensignificantverschilvoor.Koploperisdeniet-commerciëledienstverleningdiemet3,8aanzienlijkhogerscoortdandecommerciëledienstverlening(3,5)enindustrie(3,4).

FIGUUR5.Gebruikvan(sociale)netwerkennaarsectorenjaar

4,0 4,2 4,14,0 4,0 3,94,0 4,0 4,0

0

1

2

3

4

5


Kostenbewustzijn

2014 2015 2016

3,4 3,7 3,93,4 3,5

3,83,4 3,5

3,8

0

1

2

3

4

5

Industrie Commerciëledienstverleneing

Niet-commerciëledienstverlening

Netwerken

2014 2015 2016

17

Uitfiguur6blijktdatdeniet-commerciëledienstverleningookhiereensignificantverschiltoontmetdeindustrieencommerciëledienstverlening.Zowerktendeniet-commerciëleorganisatiesmeersamenmetconcurrenten,overheden,koepelorganisaties,kennisinstellingenenbedrijveninzoweleigensectorenalsinanderesectoren.Daarentegenwerktdeniet-commerciëledienstverleningmindersamenmetleveranciers.

FIGUUR6.Netwerkenmetverschillendepartijennaarsector

DaarnaastisuitdeSIMLgeblekendatdedienstverlenendesectoren(3,7)meergebruikmakenvansocialemediadandeindustrie(3,2),eenvandevragenvoordeindicatornetwerk.Voorallesectorenisditin2016toegenomenvergelekenmet2015.Indedienstverlenendesectorenishetgebruikvansocialemediavan3,6naar3,7gestegenenvoordeindustrievan3,0naar3,2.

KennisabsorptieenOpeninnovatie

Totslotspringtbijdeeerstepijler‘strategischeoriëntatieopsocialeinnovatie’nogeentweetalspecifiekeresultateninhetoog.Teneerstelaatdeindicator‘kennisabsorptie’steedsmindersectoraleverschillenzien.Deniet-commerciëledienstverleningscoordein2015noggemiddeldhethoogstopditaspect(3,4).Toenwasvooralhetverschilmetdeindustrie(2,9)nogaanzienlijk,maarookhetverschiltussendecommerciëledienstverlening(3,2)endeindustriewasin2015significant.In2016zijndeverschillenindegemiddeldeuitkomstenechterkleinergeworden.Decommerciëleenniet-commerciëledienstverleningscorenin2016beide3,2waarbijervooralindeniet-commerciëledienstverleningsprakeisvaneensignificanteafnamevandekennisabsorptie.Deindustrieistenopzichtvan2015gestegenvan2,9naar3,0in2016,maarblijftmetdiescorenogachterbijdeanderesectoren.

0

1

2

3

4

5


18

"Wederzijdsvertrouweniseenduurzamebasisvoorvooruitgang."

Socialeinnovatiegaatomvernieuwing.Daartoedienttewordengeïnvesteerdinwederzijdsvertrouwen.Vertrouwenbiedtruimtevoorcreativiteitenzorgtervoordatmensennietvanuitangstenkrampreageren.Vertrouwengevenenkrijgenisleidendvoorsocialeinnovatie.Ditiseenvoortdurendprocesommenseneenveiligebasistegeven,vanuiteenattitude,elkedagopnieuw.

JosPetersBestuurssecretarisMutsaersstichting

19

FIGUUR7.Kennisabsorptienaarsectorenjaar

Kennisabsorptieisverwantaandeindicator‘openinnovatie’.Openinnovatieisgebaseerdopdegedachtedatindehedendaagsenetwerk-eninformatiesamenlevingéénpartijonmogelijkalleexpertisekanbezittenomeeninnovatietelatenslagen;debenodigdekennisisverspreidovermeerderespelers.Daarmeeisactievekennisdelingeenessentiëlesuccesfactor,5watookeenvandebelangrijkstedrijfverenvormtvoordeontwikkelingopdeBrightlandscampussen.Limburgseondernemerszijnophetgebiedvaninnovatienogsteedsredelijkinternen‘inside-out’gericht.DevraaginhoeverreorganisatiesrekeninghoudenmetdoelstellingenvanbijvoorbeeldBrainportofLimburgEconomicDevelopment(LED)bijhetvormgevenvansocialeinnovatieinhunorganisatiescoort3,0.Datiseenkleinetoenametenopzichtevan2015,toendeorganisatiesgemiddeld2,9scoordenopdezevraag.In2015vielhetopdatvoornamelijkmiddelgrotebedrijven(2,6)hiersignificantminderrekeningmeehieldendandekleine(3,1)engroteorganisaties(3,2).In2016isditechteranders:zowelkleinealsmiddelgroteorganisatiesscorengemiddeld2,9engroteorganisaties3,1.DatwilzeggendatdemiddelgroteorganisatiesignificantmeerrekeningzijngaanhoudenmetdedoelstellingenvanBrainportenLEDin2016endekleineengroteorganisatieshierin2016minderrekeningmeehebbengehouden.DitkanverklaardwordendoordatinitiatievenalsBrainportenLEDzichvoornamelijkrichtenophetmidden-enkleinbedrijf(MKB).6

In2015wasertenopzichtevan2014eensignificantetoenamevandebetrokkenheidbij‘openinnovatie’indecommerciëleenniet-commerciëledienstverlening,zoalstezienisinfiguur8.Deindustrielietechtereenafnamezienvan3,2naar3,1.In2016latenallesectorentenopzichtevan2015eenafnamezien.Deindustrie(3,0)blijftechterachterbijdecommerciële(3,4)enniet-commerciëledienstverlening(3,5).Ditisopvallend

5Lawson,B.,Peterson,K.J.,Cousins,P.D.,&Handfield,R.B.(2009).KnowledgeSharinginInterorganizationalProductDevelopmentTeams:TheEffectofFormalandInformalKnowledgeSocializationMechanisms.TheJournalofProductInnovationManagement,26(2),156-172.6LimburgEconomicDevelopment(LED)(08-03-2017).Eenonderkoepelendeorganisatie.Geraadpleegdop:http://www.ledbrainport2020.nl/over-led/missie-en-visie.html

2,83,1 3,2

2,93,2 3,4

3,0 3,2 3,2

0

1

2

3

4

5


Kennisabsorptie

2014 2015 2016

20

geziendeinitiatievenopprovinciaalensectoraalniveauendemaatschappelijkebelangstellingvooropeninnovatiejuistookindeindustriëlesector.7

FIGUUR8.Openinnovatienaarsectorenjaar

2.2Pijler2:Interneveranderingssnelheid

Decyclivangroeienveranderingvolgenelkaarsteedssnellerop,derhalvemoetenorganisatiesinstaatzijnzichvoortdurendaantepassenaandeverandering.8Hetisvoorveelorganisatiesvangrootbelangdatzijhunbedrijfsroutinesencompetentiesvoortdurendaanpassenaandeveranderingenindeafzetmarktomtekunnenblijvenconcurrerenomtoegevoegdewaardetekunnenleveren.Deinterneveranderingssnelheidvaneenorganisatiebrengtdematewaarindeinzetvanmedewerkerskanwordenaangepastaandebedrijvigheidinkaart.Dezebelangrijkepijlervanhetsocialeinnovatievermogenwordtgemetenopbasisvanindicatorendiebetrekkinghebbenopaspectenals:

• autonomievandemedewerkers;

• flexibiliteitinhetaanpassenvanprocedures,doelenensamenwerking;

• flexibelorganiserenvanhetwerk,zoalsflexibelecontracten,zelfroosteren,flexibelewerktijdene.d.

Resultaten:

• Depijler‘interneveranderingssnelheid’lietin2015eensignificantetoenamezientenopzichtevan2014endaarmeebleefdezepijlernietmeerachterbijanderepijlerszoalsineerderejaren.Interneveranderingssnelheidlaateengemiddeldescorevan3,6zienin2016,tenopzichtevan3,5in2015en3,2in2014.

7Hossain,M.&Anees-ur-Rehman,M.(2016).Openinnovation:Ananalysisoftwelveyearsofresearch.StrategicOutsourcing:AnInternationalJournal,9(1),22-36.8Aslander,M.&Witteveen,E.(2015).Nooitaf.Amsterdam/Antwerpen:UitgeverijBusinessContact.

3,2 3,4 3,33,13,5 3,6

3,03,4 3,5

0

1

2

3

4

5


Openinnovatie

2014 2015 2016

21

• In2016scorennetalsin201515%vandeorganisatieshogerdaneen4,0opdegehanteerde5-puntsschaal.Netalsin2015isookin2016dehoogstescore4,8.Deorganisatiesdielagerscorendan3,0zijnin2015(13%)aanzienlijkafgenomentenopzichtevan2014(43%)enin2016isditpercentagenogverderafgenomennaar8%meteenlaagstescorevan1,8in2016watlagerisdan2015(2,3)engelijkisaan2014(1,8).

• Deniet-commerciëledienstverleningheefteeninhaalslaggemaaktopinterneveranderingssnelheidwaardoordesectoraleverschillenkleinerzijngewordentenopzichtevaneerderejaren(ziefiguur9).Deindustriescoorthetlaagstmet3,5.Decommerciëleenniet-commerciëledienstverleningscorenbeide3,6.

• Dekleineorganisatieshebbendegrootsteinterneveranderingssnelheidmeteengemiddeldescorevan3,7,daarmeezijndekleineorganisatiesgestegentenopzichtevan2015(3,6).Ookdegroteorganisatieszijngestegentenopzichtevan2015(3,4)naar3,5.Demiddelgroteorganisatiesscorenzowelin2015alsin20163,6.

• Tenopzichtevan2014lietdepijlereenaanzienlijkestijgingzienin2015.In2016iseralleenindeniet-commerciëledienstverleningeensignificantestijgingvandeinterneveranderingssnelheid.Decommerciëledienstverleningisgelijkgeblevenaandescorein2015endeindustrielaateenkleinetoenamezien.

FIGUUR9.Pijler2:Interneveranderingssnelheidnaarsectorenjaar

2.2.1Aspectenvaninterneveranderingssnelheid:Flexibiliteit

Deinterneveranderingssnelheidisgemetenaandehandvandrieindicatoren:autonomievandewerknemers,flexibiliteitinhetaanpassenvanprocedures,doelenensamenwerkingenhetflexibelorganiserenvanarbeid.Deautonomievandewerknemersisindeniet-commerciëledienstverleninggelijkgeblevenaan2015meteenscorevan3,5.Indeindustrieisdeautonomievandewerknemersin2016(3,5)gestegentenopzichtevan2015(3,4).Deautonomieindecommerciëledienstverleningisafgenomenin2016(3,6)tenopzichtevan2015(3,7).

3,0 3,1 3,23,0

3,3 3,23,5 3,6 3,43,5 3,6 3,6

0

1

2

3

4

5


Interneveranderingssnelheid

2013 2014 2015 2016

22

“Een&lexibeleorganisatiekanbestaandoorempowerment,verantwoordelijkhedenen

besluitendiepindeorganisatieneerteleggen.”

ProfCoreiseenprojectorganisatie,2lexibiliteitiseenmust.Elementenalseigenaarschapenzelfzorgzaamheidvanmedewerkerséndefocusleggenopcontinueontwikkeling,zitteninhetDNAvandeorganisatie.Door

empowermentvanmedewerkerskanProfCoreeen2lexibeleorganisatieblijven.Hetstimulerenvangroeivandemedewerkersisdaarbij

vanzelfsprekend.

BartVringerAlgemeendirecteur

ProfCore

23

In2015lietdeindicatorflexibiliteitinprocedures,doelenensamenwerkingeenafnamezientenopzichtevan2014watopvallendtenoemenisaangeziendepijlerinterneveranderingssnelheidaanzienlijkgestegenwas.In2016isertenopzichtevan2015eentoenameistezien,voornamelijkindeindustrievan3,6naar3,9,diedaarmeeweeropdezelfdescoreuitkomtalsin2014.Dedienstverlenendesectorenblijvenongeveergelijktenopzichtevan2015.Deniet-commerciëledienstverleningscoortsignificantlagerdandeanderesectorenindeflexibiliteitinhetaanpassenvanprocedures,doelenensamenwerking,zowelin2015alsin2016.

FIGUUR10.Flexibiliteitinprocedures,doelenensamenwerkingnaarsectorenjaar

Hetflexibelorganiserenvanarbeid,zoalsweergegeveninfiguur11,kentdegrootstetoename,inhetbijzonderdeniet-commerciëledienstverlening.In2016isdegemiddeldescorevandesectorengezamenlijk3,5,netalsin2015.Deindustrielaateenkleineafnamezienin2016(3,3)tenopzichtevan2015(3,4),decommerciëledienstverleninglaateenkleinetoenamezienin2016(3,6)tenopzichtevan2015(3,5)endeniet-commerciëledienstverleninglaateensignificantesterketoenamezienvan3,5in2015naar3,9in2016.In2015isdezeindicatorechtersignificantgestegen.In2014wasdegemiddeldescorevandesectorengezamenlijk2,5;ditisin2015meteenvollepuntgestegennaareengemiddeldevan3,5.Figuur11laatziendatdeverschillentussendesectorenin2016weerzijntoegenomen.Deindustrie(3,3)scoortsignificantlagerdandedienstverlenendesectoren,waarbijookdecommerciëledienstverlening(3,6)weersignificantlagerscoortdandeniet-commerciëledienstverlening(3,9).Indeindustrieisdelaagstwaargenomenscorein20161,6invergelijking;in2015wasditnog1.Ditminimumbetekentdatergeenenkelindustrieelbedrijfmeerisdatgeengebruikmaaktvanhetflexibelorganiserenvanwerk.

3,9 3,7 3,53,6 3,83,3

3,9 3,83,3

0

1

2

3

4

5


Flexibiliteit

2014 2015 2016

24

FIGUUR11.Flexibelorganiserenvanarbeidnaarsectorenjaar

Ookregionaalzijnersignificanteverschillenwanneerhetgaatomhetflexibelorganiserenvanarbeid.RegionaalscoortNoordhetlaagstmet3,3enregioZuidhethoogstmet3,6.DeregioMiddenneemtdemiddenpositieinmeteenscorevan3,5.Daarmeezijnderegio’sNoordenMiddenwelmet0,1toegenomentenopzichtevan2015.DeregioZuidisgelijkgebleven.Kijkendnaardegroottevandeorganisatiezijnergeensignificanteverschillentenoemenintegenstellingtotin2015.Zoweldekleinealsgroteorganisatiesscorenhier3,6.Demiddelgroteorganisatiesscorenietslagermet3,5.

Alswenaderingaanopenkeleaspectenvanhetflexibelorganiserenvanarbeid,danblijktdatbij25%vandeorganisatiesdewerknemersaltijdgebruikkunnenmakenvanvariabelebegin-eneindtijdenperdag.Bij10%vandebedrijvenkunnenwerknemersaltijdhuneigenwerkroosterbepalen,bij20%kunnenwerknemersaltijdgebruikmakenvanvariabelewerktijdenperweekenbij18%vandebedrijvenkunnendewerknemersaltijdthuiswerken.Totslotgeeft23%vandebedrijvenaanvaakgebruiktemakenvanflexibelecontracten.Hetgebruikvanvariabelebegin-eneindtijdenperdagenvariabelewerktijdenperweekzijntenopzichtevanvorigjaarafgenomen.Deandereaspectenzijngestegen,inhetbijzonderhetgebruikvanflexibelecontracten.In2015gaf15%vandebedrijvenaanvaakgebruiktemakenvanflexibelecontracten,in2016isdittoegenomennaar23%vandebedrijven.

2.3Pijler3:Zelforganiserendvermogen

Voortdurendeencomplexeveranderingenindeexterneomgevingvanorganisatiesvragenvaakeenhoogzelforganiserendvermogenvanmedewerkers.Organisatiesdiewillenblijveninnoveren,probereneenwerkstructuurterealiserenwaarinwerknemersopalleniveaussneldejuistebeslissingenkunnennemenendevrijheidenhetvertrouwenkrijgenomdeaanpakwaarvoorzijkiezendirecttekunnenuitvoeren.Ditvereistdatmedewerkerssterkbetrokkenzijnbijdeorganisatie,erveelwordt

2,22,6

2,93,4 3,5 3,53,3 3,6

3,9

0

1

2

3

4

5


Flexibelearbeid

2014 2015 2016

25

samengewerkteneronderlingvertrouwenis.Omdittebereikenishetbelangrijkafstandtenemenvaneen“beheers-enbevelcultuur”diekenmerkendisvoorsterkhiërarchischeenbureaucratischeorganisaties.9

Hetontwikkelenvanzelforganiserendvermogenineenorganisatievraagtookomleiderschapdatvertrouwenheeftinderationaliteitenzelfstandigheidvandemedewerkersopdeverschillendeniveausindeorganisatie.Ditbetekentdatleidinggevendendoormiddelvanopencommunicatiemedewerkersdeinformatiegevendiezenodighebbenvoorhuneigenbeslissingenenhenbetrekkenbijmanagementbeslissingendieophenvaninvloedzijn.Daarbijmoetenlijnmanagerszichopstellenalscoachesdiehunmedewerkersondersteunen.10HetzelforganiserendvermogenvaneenorganisatiewordtindeSIMLgemetenopbasisvanindicatorenzoals:

• leiderschap:visie,nieuwedingenuitproberen,openheidincommunicatie;

• flexibiliteitvanbeleidenregels;

• stimulerenvanondernemerschap;• vertrouwenensamenwerkingtussenafdelingenenbinnenteams.

Resultaten:

• HetzelforganiserendvermogenvanLimburgseorganisatiesisinvergelijkingtotanderepijlersgemiddeld,meteenscorevan3,4.

• Deovergrotemeerderheidvandeorganisaties(80%)vindtzichzelfquaorganiserendvermogengemiddeldtotsterk(enscorenzichzelfhogerdan3,0opde5-puntsschaal).Erzijnmaarweinigorganisaties(9%)diehunzelforganiserendvermogenalszeersterkbeoordelen(d.w.z.eenscorehogerdan4,0opdegehanteerde5-puntsschaal).

• Figuur12toontkleine,maarwelsignificantesectoraleverschillenopdepijlerzelforganiserendvermogen.Dezepijlerishetmeestontwikkeldindeindustrieencommerciëledienstverlening(3,5),waarbijdeindustriesignificantgestegenistenopzichtevan2015.Deniet-commerciëledienstverleningblijftdaarenigszinsbijachtermeteenscorevan3,3.

• Bijdezepijlertonendekleineenmiddelgroteorganisatiesdehoogstescoreopzelforganiserendvermogen(3,5).Degroteorganisatiesscorenopdezepijlergemiddeld3,3.

• Degemiddeldescorevoorzelforganiserendvermogenisnietsignificantgestegenvergelekenmet2014en2015.

9Chang,J.,O’Neill,G.,&Travaglione,A.(2016).Demographicinfluencesonemployeetrusttowardsmanagers.InternationalJournalofOrganizationalAnalysis,24(2),246-260.10VanKnippenberg,D.&HoggM.A.(2003).Asocialidentitymodelofleadershipeffectivenessinorganizations.ResearchinOrganizationalBehavior,25,243-296.

26

“Leiderschapgaatvooraloverkennisenvertrouwengeven.”

Watikaankennishebdatdraagikoverenvaardighedendoeikvoor,zokunnenmedewerkersleren.Vertrouwengeven,isvooralgerichtopsamenwerken.Datkandoormensentebenaderenvanuiteengelijkwaardigepositie,bijvoorbeelddooropentezijn,meete

denkenmetdemedewerkers,voorbeeldentegeven,bevestigingtegevenenechtteluisteren.

AnitavanDormalenDirecteur/Eigenaar

BurovanDormalenBV

27

FIGUUR12.Pijler3:Zelforganiserendvermogennaarsectorenjaar

2.3.1Aspectenvanzelforganiserendvermogen:Samenwerkenenflexibiliteitinbeleidsuitvoering

Netalsdevoorgaandepijlersbestaatdepijler'zelforganiserendvermogen'uitmeerdereindicatoren.Deeersteindicatorgeefthetvertrouwenensamenwerkenvanteamsweer.Figuur13laatziendatdeindustrieencommerciëledienstverleninghethoogstscorenmeteengemiddeldescorevan3,5.Indeniet-commerciëledienstverleningscoortdesamenwerkingvanteamshetlaagst(3,3).Tenopzichtevan2015iserin2016vooralindeindustrieenniet-commerciëledienstverleningsprakevaneensignificantetoenamevandesamenwerkinginteams,waarbijdeniet-commerciëledienstverleningdegrootstetoenamelaatzien.

FIGUUR13.Samenwerkennaarsectorenjaar

3,3 3,4 3,23,3 3,5 3,33,3 3,53,2

3,5 3,5 3,3

0

1

2

3

4

5

Industrie Commerciëledienstverleneing

Niet-commerciëledienstverlening

Zelforganiserendvermogen

2013 2014 2015 2016

3,2 3,42,9

3,2 3,42,9

3,5 3,5 3,3

0

1

2

3

4

5


Samenwerken

2014 2015 2016

28

Eenanderebelangrijkeindicatorvanzelforganiserendvermogenisdeflexibiliteitinhetvolgenvaneigenregels.Degemiddeldescoreis3,9meteenminimalescorevan1,3,watbetekentdaterorganisatieszijnwaarnauwelijksflexibiliteitinhetvolgenvaneigenregelsmogelijkis.Datkaninbepaaldeorganisatieslogischzijn,zoalssterkhiërarchischgeleideorganisatiesofbijorganisatieswaarproceduresvanlevensbelangkunnenzijn,zoalszorgofchemischeindustrie.Verderisin2016descoregelijkgeblevenvergelekenmet2015.Tussendedriesectorenzijnkleineverschillenzichtbaar.Decommerciëleenniet-commerciëledienstverleningscorenbeide3,1.Deindustriescoorthetlaagstmeteengemiddeldescorevan3,0.Ditisechtergestegenvergelekenmet2015,watbetekentdatmenindiebedrijvenin2015mindervaakhetboekjevolgdeendeformeleregelsenproceduresvakeraanpastealsdittengoedekwamvanhetwerk.

FIGUUR14.Flexibiliteitvanbeleidenregelsnaarsectorenjaar

2.4Pijler4:Talentontwikkeling

Invrijwelallesectorenvandeeconomieisdeaandachtvoordeontwikkelingvanmedewerkersvangrootbelangvoordeconcurrentiekrachtvandeorganisatie.Talentontwikkelingisdemotorvandehuidigekenniseconomieenopalleniveausonmisbaarvoordehedendaagsemedewerker.11Zonderhetverbeterenenverbredenvandeexpertisevaneenmedewerkerzaldezenietzijnofhaarvolledigepotentieelkunnenbenutten;nochvoorzichzelf,nochvoordeorganisatiewaardepersoonwerkzaamis.Talentontwikkelingvindtvooreenbelangrijkdeelophetwerkzelfplaatsdoordemedewerkersmeerautoriteit,bevoegdhedenentakentegevenenhenactieftebetrekkenbijdebesluitvormingindeorganisatie.Uitonderzoekblijktdathet‘lerenophetwerk’nogveelbelangrijkerisdanhetvolgenvantrainingen.12Talentontwikkelingwordtindemonitorgemetenopbasisvanindicatorenzoals:

11Stoffers,J.(2016).Employability,werkendperspectiefvoordemiddengroepopdearbeidsmarkt.Heerlen:ZuydResearch.12Borghans,L.,Fouarge,D.,Grip,A.de,&Thor,J.van,(2014).WerkenenlereninNederland,ROA-R-2014/3,Maastricht.

3,2 3,43,1

2,8 3,1 3,13,0 3,1 3,1

0

1

2

3

4

5


Flexibiliteitbeleid

2014 2015 2016

29

• uitdagingophetwerk:taakverrijking,autoriteitenverantwoordelijkheid;• persoonlijkeontwikkeling.

Resultaten:

• Limburgseondernemersbestedenrelatiefveelaandachtaandeontwikkelingvanhunpersoneel.Meteengemiddeldevan3,9toonttalentontwikkelingdehoogstescorevanallepijlersin2016.Bovendiengeefteenminimumscorevan2,6aandattalentontwikkelinginalleorganisatieseenredelijketotstevigebasisheeft.Medewerkerskrijgendaarbijgoedemogelijkhedentotprofessionelegroeidoortaakverrijking,autonomieendebijpassendeverantwoordelijkheid.Daardoorkrijgenzijvoldoendeuitdagingenkunnenzijzichverderontwikkelen.

• Bijnaeenderdevandeorganisatiesvindtzichzelfopditvlaksterk(eenscorehogerdan4),terwijlslechts2%deaandachtvoortalentontwikkelingindeorganisatiealsbenedengemiddeld(lagerdan3)bestempelt.Talentontwikkelingissamenmetduurzameinzetbaarheideenpijlerwaarbedrijvenzichzelfeenmaximumscorevan5hebbentoegekend.Daarmeegevenzijaandatzijalsorganisatieopdezepijlerechtexcelleren.

• Figuur15toontdattalentontwikkelinginallesectorenongeveergelijkontwikkeldis(3,9).Indeindustrieenniet-commerciëledienstverleningisdepijlertoegenomeninvergelijkingmet2015.Indecommerciëledienstverleningistalentontwikkelingenigszinsafgenomen.

• Quagroottevanorganisatiezijnergeensignificanteverschillenoptemerkenalshetgaatomtalentontwikkelingenscorenalleverschillendegroottesgemiddeld3,9.Quaregiozijnerechterwelsignificanteverschillentezienalshetgaatomtalentontwikkeling.RegioNoordscoorthetlaagstmet3,8enregioMiddenscoorthethoogstmet4,0,deregioZuidzitdaartusseninmeteenscorevan3,9.

• Tenopzichtevan2014en2015isdegemiddeldescorevantalentontwikkelingin2016gelijkgebleven.Desectorenindustrieenniet-commerciëledienstverleninglateneentoenamezien,decommerciëledienstverleningisdeenigesectorwaardescoreisgedaald.

30

FIGUUR15.Pijler4:Talentontwikkelingnaarsectorenjaar

2.4.1Aspectenvantalentontwikkeling

Debelangrijksteoorzaakvandevrijhogescoreoptalentontwikkelingisdehogegemiddeldescore(4,0)voordeuitdagingendiemedewerkersinhunwerkwordengeboden.HetbelangvanuitdagendefunctiesmetvoldoendeafwisselingenverantwoordelijkheidwordtdaarmeeonderdeLimburgsewerkgeversbreedonderkend.Welzijnerkleinesectoraleverschillenindegebodenuitdagingenophetwerk(ziefiguur16).Decommerciëleenniet-commerciëledienstverleninggaanmeteengemiddeldescorevan4,0voorop,opdevoetgevolgddoordeindustriemeteengemiddeldescorevan3,9.Tenopzichtevan2015iseralleenindeniet-commerciëledienstverleningeensignificantetoenametezien.

FIGUUR16.Uitdagingophetwerknaarsectorenjaar

3,6 3,8 3,73,7 3,9 4,03,8 4,0 3,73,9 3,9 3,9

0

1

2

3

4

5


Talentontwikkeling

2013 2014 2015 2016

3,8 4,0 4,13,9 4,0 3,93,9 4,0 4,0

0

1

2

3

4

5


Uitdaging

2014 2015 2016

31

Talentontwikkelingstaatcentraalalshetgaatomemployability.Ditjaarzijnertweevragenoverdetermemployabilityaandewerkgeversgesteldeneentweetalvragenoverleren.Hetblijktdatdeduidelijkheidendebetekenisvandetermemployabilitysignificanttoeneemtvan3,1(in2015)naar3,3(in2016).Deaandachtvoorhetthemavanuitverschillendepartijeninderegio,zoalsdeProvincieLimburg,hetLectoraatEmployabilityendiversewerkgeversinitiatievenrondomhetthema,lijkthierverbandmeetehouden.Erisookgevraagdwatvolgensdedeelnemendeorganisatiesonderemployabilityverstaanwordt,ziefiguur17.

FIGUUR17.Woordwolkbetekenisemployability

Dewoordwolklaatziendatderespondentenbijhetwoordemployabilitydenkenaan(optimale)inzetbaarheidofduurzameinzetbaarheid,zowelinternalsexternwaarbijhetwerkvoorzoweldewerknemeralswerkgeverleidttotmaximaalrendement.Ookdefiniërenbedrijvenemployabilityalsontwikkelingvanmedewerkers,continuleren,wendbaarheid,hetkrijgenenbehoudenvanwerkenhetinzettenvandejuistepersoonopdejuisteplek.HetLectoraatEmployabilityvanZuydHogeschoolgebruiktdedefinitievanVanderHeijden(2011):“Employabilitygaatomhetvermogenvandemedewerkeromgoedtefunctionerenineenfunctie,omvooruitgangteboekenbinnendeloopbaanen(ander)werktevindenindiennoodzakelijk.”13Bijemployabilitygaathetomzichtkrijgenopwelkecompetentiesenkwalificatieserpreciesnodigzijnenhoedezemetinnovatievevormenvanlerenverkregenkunnenworden.14

13VanderHeijden,B.I.J.M.(2011).‘Alshetgetijverloopt,verzetmendebakens.’RadboudUniversiteitNijmegen.14Stoffers,J.(2016).Employability,werkendperspectiefvoordemiddengroepopdearbeidsmarkt.Heerlen:ZuydResearch.

32

“Internemobiliteitdaagtmensenuitomslimen2lexibelteblijvenmeteen

groeiendleervermogen.”

Jeleerthetmeestevananderedingendoen,dusdoorvariatieinwerk.Mensenhoudenzichgraaginenzijninprincipeangstig.Daaromishetsomsnodigonderlichtedwangtezeggendat

mensenwatandersmoetendoen.Alsjedaarmaarvroeggenoegmeebegintdanwennenmensendaaraanendanismobiliteitgeenprobleem.Internemobiliteitvraagtzowelomleervermogenalsdathetleervermogenstimuleert.Zokunnenzoweldeorganisatieals

demensenslimen@lexibelblijven.

MartinLammersDirector

BusinessDevelopment&CustomerRelations

UniversiteitMaastricht

33

Degemiddeldescorevoor‘persoonlijkeontwikkeling’laateenbeeldziendatvergelijkbaarismetdatvoor‘uitdagingophetwerk’.Deindicator‘persoonlijkeontwikkeling’heeftbetrekkingophetlerenenverbeterenvanvaardigheden,maarookophetlerenenverbeterenalspersoon.Meteengemiddeldescorevan3,8ishetgemiddeldelichtgestegenin2016tenopzichtevanhetgemiddeldevan2015(3,7).Figuur18toontin2016eenstijgingvoordesectorenindustrieenniet-commerciëledienstverleningeneenafnamevoordecommerciëledienstverleningtenopzichtevan2015.Uitdezeresultatenblijktdatpersoonlijkeontwikkelingindeniet-commerciëledienstverleningalseensteedsbelangrijkeronderdeelvantalentontwikkelingwordtgezien.

FIGUUR18.Persoonlijkeontwikkelingnaarsectorenjaar

Deontwikkelingvanmedewerkersiseenonmisbaaronderdeelvanemployabilityzoalsindewoordwolkinfiguur17tezienis.Ditjaarzijneentweetalvragenoverlerenenontwikkelenaandewerkgeversgesteldalsaanvullingopdevragenoveremployabilityendepijlers.Meteenscorevan3,3gevenorganisatiesaandatzijaandachtbestedenaanlerenopdewerkplek.Daarnaastiserookgevraagdwelkevormenvanlerenorganisatiesaanhunmedewerkersaanbieden.

3,6 3,7 3,83,7 3,93,53,8 3,8 3,7

0

1

2

3

4

5


Persoonlijkeontwikkeling

2014 2015 2016

34

FIGUUR18.Woordwolkvormenvanleren

Dewoordwolklaatziendatorganisatiesquavormenvanlerenzichvoornamelijkrichtenoplerenopdewerkplek,buddy-leren,trainingenenopleidingen,zowelinternalsextern.Ookgeneratieleren,e-learning,team-activiteitenenzelfstudiewordenveelgebruiktalsvormenvanleren.Overdesectorenheenzijnhierweinigverschillentezienindevormenvanlerendiewordenaangeboden.Welishetduidelijkdatdeindustriemeerdoetaangeneratielerendandecommerciëleenniet-commerciëlesector.

2.5Pijler5:Investereninkennisbasis

Bijdevorigepijler,talentontwikkeling,werdbesprokenhoemedewerkershuntalentenkunnenontwikkelendoorhenmeerverantwoordelijkheidtegeven.Bijhetinvesterenindekennisbasisvandeorganisatiegaathetvooralomdebereidheidomteinvesterenindekennisontwikkelingvandemedewerkers.Hetkennisbeleidvaneenorganisatieweerspiegeltinvesteringenindekennisbasisvanhaarmedewerkers.Deinvesteringenvanorganisatiesinhunkennisbasisweerspiegelenhettoenemendekennisintensievekaraktervanhunproductieprocessen.15DaarbijwordenindeSIMLondermeerdevolgendeindicatoreninkaartgebracht:

• training-enopleidingsmogelijkheden;• loopbaanbeleid.

15Volberda,H.W.,vandenBosch,F.A.J.&Janzen,J.J.P.(2007).Slimmanageninnovatieforganiseren.ErasmusResearchInstituteofManagement(ERIM),Rotterdam.

35

FIGUUR20.Pijler5:Investereninkennisbasisnaarsectorenjaar

Resultaten:

• Limburgsewerkgeversscorengemiddeld3,4voorhetinvestereninhunkennisbasis.Metdezescoreneemtdezepijlereenmiddenpositieintenopzichtevandeanderepijlers.

• Vandeorganisatiesgeeft7%aanveelteinvesterenindekennisbasisvanhunorganisatie(gemiddeldescorevan4,0ofhoger),datis6procentpuntenlagerdan2015.Daarstaattegenoverdat19%vandeorganisatiesaangeeftlagerdan3tescorenophetinvesterenindekennisbasisvandeorganisatieendatis1%meerdanvorigjaar.Datwilzeggendatorganisatiesrelatiefminderinvestereninkennisbasisdanhetvoorgaandejaar.

• Figuur19laatziendatdeindustrieendeniet-commerciëledienstverleninghetmeesteinvestereninkennisbasismeteengemiddeldescorevan3,4.Decommerciëledienstverleningscoortgemiddeld3,3.

• Investereninkennisbasislaatopregioniveauenigverschilzien.Deregio’sNoordenMiddenscorenhethoogstmet3,4,gelijkaan2015.DeregioZuidlaateensignificanteafnamezienenscoortditjaarhetlaagstmet3,3,terwijldezeregiovorigjaarhethoogstscoordemet3,5.

• Deindustrielaatoverdeafgelopenjareneengeleidelijketoenamezien,decommerciëledienstverleningisoverdejarenlichtelijkafgenomenendeniet-commerciëledienstverleninglietin2015eentoenamezienenin2016scoortdeniet-commerciëledienstverleningmeteenafnameweergelijkaan2014.

2.5.1Verschillendemanierenomteinvestereninkennisbasis

Alswekijkennaardeverschillendemanierenwaaroporganisatieskunneninvestereninhunkennisbasisdanvallenenkelezakenop.VeelLimburgsewerkgeversgevenaandathunmedewerkersgrondigwordengetraindinhetgebruikvannieuweapparatuur,softwareofprocedures.Voornamelijkinde

3,2 3,4 3,63,3 3,4 3,43,4 3,4 3,63,4 3,3 3,4

0

1

2

3

4

5


Investereninkennisbasis

2013 2014 2015 2016

36

commerciëledienstverlening(3,6)wordenmedewerkershieringetraind.Deniet-commerciëledienstverleningscoorthetlaagstopdezeindicator(3,4)endeindustrieneemteenmiddenpositieinmeteengemiddeldescorevan3,5.Maarliefst89%vandewerkgeversbeoordeeltdematewaarinzijdergelijketrainingenaanbiedenaanhunmedewerkersalsgemiddeldtotzeersterk.Slechts11%vandewerkgeversgeeftaandathetaanbodvantrainingenophetgebiedvannieuweapparatuur,softwareofprocedureszwakis.

Deindicatordieaangeeftdatdewerknemersindeorganisatiesterkaangemoedigdwordenomhunvaardighedenverderteontwikkelenscoorthethoogstbinnendezepijler.Degemiddeldescoreligtop4,0waarbijmaarliefst99%vandeorganisatiesbeoordeeltdatdematewaarinzijmedewerkersaanmoedigengemiddeldtotsterkis(eenscorevan3ofhoger).Vandeze99%beoordeelt20%zichzelfmeteenscorevan5engeeftdaarmeeaanteexcellerenopdezeindicator.

Ookbijdeindicatoroferbeschikkingisovereenindividueelopleidingsbudgetvoordemedewerkersiseensignificantverschiltussendesectorenzichtbaar.Desectorenindustrieenniet-commerciëledienstverleninglateneensignificanteafnamezientenopzichtevanvorigjaar.Decommerciëledienstverleninglaateenkleinetoenameziennaareengemiddeldescorevan2,9.Deindustriebiedthetminstvaakeenindividueelopleidingsbudgetaan(2,3)endeniet-commerciëledienstverleningbiedthetmeesteenindividueelopleidingsbudgetaanmeteengemiddeldescorevan3.

2.6Pijler6:Duurzameinzetbaarheid

DoordevergrijzingvandeNederlandsebevolkingwordthetsteedsbelangrijkerdatmedewerkersgoedinzetbaarblijven.DitgeldttemeervoorLimburg,datkamptmeteensterkvergrijzendeberoepsbevolking,versterktdoorhetvertrekvanveeljongeren.Ditvereistdatbedrijvenvoldoendeaandachthebbenvoorhetoppeilhoudenvandeinzetbaarheidvanhunouderwordendpersoneel.Naasthetup-to-datehoudenvandekennisenvaardighedenvanhunmedewerkersbetekentditookdatorganisatieshunouderepersoneelvoldoendekansenmoetengevenenmoetenstimulerenomookwerktekunnenverrichtendatgeendeeluitmaaktvanhunhuidigetakenpakket.16Ditmaaktmedewerkersnietalleenbrederinzetbaar,maarvergrootookhunontwikkelingsmogelijkheden.Talentontwikkelingisdemotorvandehuidigekenniseconomieenopalleniveausonmisbaarvoordehedendaagsemedewerker,ongeachtleeftijd.17IndeSIMLwordtduurzameinzetbaarheidvoor60-plussers–inaanvullingopdeaandachtvoortalentontwikkelingendeinvesteringindekennisbasisvandemedewerkers–inkaartgebracht.

16VanVuuren,T.,Caniëls,C.J.M.,&Semeijn,J.H.(2011).Duurzameinzetbaarheideneenlevenlangleren.Gedragenorganisatie,24(4),356-373.17Stoffers,J.M.M.&VanderHeijden,B.I.J.M.(2014).Participatievanouderewerknemersininnovatie.TijdschriftvoorOntwikkelinginOrganisaties,4(2),52-57.

37

FIGUUR21.Pijler6:Duurzameinzetbaarheidvan60-plussersnaarsectorenjaar

Resultaten:

• Deaandachtvoorduurzameinzetbaarheidvanmedewerkersouderdan60jaarisinvergelijkingtotdeanderepijlersgemiddeld,meteenscorevan3,3.Hieriniseenkleinetoenameoptemerkentenopzichtevan2015,toendegemiddeldescore3,2was.

• Deminimumscorevoordezepijleris2endemaximumscoreis5.Erzijndusorganisatiesdiebeoordelendatzijexcellerenopdezepijler.Vandewerkgeversgeeft6%aansterktezijninduurzameinzetbaarheid(gemiddeld4,0ofhoger).Slechtseenkleindeelvandewerkgevers,16%,geeftaandatmennietgenoegaandachtbesteedtaandeinzetbaarheidvanouderemedewerkers(eenscorelagerdan3,0).

• Demiddelgroteorganisaties(3,4)scorenhethoogstopdepijler‘duurzameinzetbaarheid’.Dekleineengroteorganisatiesscorenbeide3,3gemiddeld.

• Opmerkelijkisdatdepijlerduurzameinzetbaarheidvoorheteerstsindsdriejaarweereentoenamelaatzien.Dittoontaandaterlangzaamweermeerbeleidsaandachtkomtvoorduurzameinzetbaarheidvandeouderemedewerker.

• Desectoraleverschillendiefiguur21toont,zijnstatistischsignificant.Deindustriescoorthethoogstmeteengemiddeldescorevan3,5endeniet-commerciëledienstverleningscoorthetlaagstmeteengemiddeldescorevan3,1.Decommerciëledienstverleningneemteenmiddenpositieinmeteenscorevan3,3.Deindustrieencommerciëledienstverleninglateneentoenamezientenopzichtevanvorigjaar.Deniet-commerciëledienstverleningdaaltaleenaantaljarenachterelkaar.

3,5 3,3 3,33,4 3,3 3,33,3 3,3 3,23,5 3,3 3,1

0

1

2

3

4

5


Duurzameinzetbaarheid

2013 2014 2015 2016

38

“Wijkunnennietalleoplossingenbiedenalshetgaatomduurzameinzetbaarheidvanouderemedewerkers,maarwekunnenweleen

bijdrageleverenalswerkgever.”

Depensioengerechtigdeleeftijdgaatomhoog,ookomdatwe7itterzijnenouderworden.OCINitrogenwilgraagdatiedereende

eindstreephaaltentotaanhetpensioenkanblijvenwerken.Hetisbelangrijkomdaarmetelkaaroveringesprektezijnenhet

onderwerpinbijvoorbeeldhetfunctioneringsgesprekderevuetelatenpasseren.Ook7lexibelroosterenenzelfinlatenroosteren,kaneenbijdrageleverenaanduurzameinzetbaarheid.Wemoetenallemogelijkhedenonderzoeken,wantdeuitdagingomiedereen7itnaar

deeindstreeptekrijgen,isbestheelgroot.

Gert-JandeGeusCEO

OCINitrogen

39

2.6.1.Indicatorenvanduurzameinzetbaarheid

AlsmenLimburgsewerkgeversvraagtofhunouderewerknemersduurzaaminzetbaarzijn,dangeefthetovergrotedeel(94%)aandatdithetgevalis.Dezevraagalsonderdeelvandepijlerduurzameinzetbaarheidscoortdanookgemiddeld3,7.Dezegoedeinzetbaarheidwordtvoornamelijkbewerkstelligddoordefunctie-inhoudvandeouderemedewerkeraftestemmenopeventuelefysiekeofmentalebeperkingen(3,5).Ookwordenveelouderemedewerkersingezetopfunctieswaarvoorhunervaringbelangrijkis(3,5).

Eenopvallendpuntisechterderelatieflagescore(2,6)voordevraagdieaangeeftofouderemedewerkersregelmatigvanwerkzaamhedenwisselen.Maarliefst46%vandeorganisatiesgeeftaandatouderemedewerkersnietofnauwelijksregelmatigvanwerkzaamhedenwisselen.DaarmeelijktdeinternemobiliteitvanouderemedewerkersinLimburgseorganisatiesdusaandelagekantenverdientdezederhalvemeeraandacht.

40

3.Relatietussensocialeinnovatieenorganisatieprestaties

OnderzoekvandeINSCOPEConcurrentie-enInnovatiemonitorlaatziendatmaarliefst75%vanhetinnovatiesuccesvanhetNederlandsebedrijfsleventoeteschrijvenisaansocialeinnovaties.18Ditgeeftookaandatsocialeinnovatiescruciaalzijnvoordeconcurrentiekrachtenprestatiesvanbedrijven.HieraangerelateerdkijkenweindezeSIMLofeengrotersociaalinnovatievermogeninderdaadsamengaatmetbetereprestaties.Daarbijwordtgekekennaarviercomplementaireprestatie-indicatoren:omzetgroei;hetontwikkelenvannieuweproductenendiensten;duurzaamheid;enziekteverzuim.

3.1Omzetgroei

Allereerstisderespondentengevraagdnaardeomzetgroeivanhunorganisatiein2015invergelijkingmetdievanbranchegenoten.Meteengemiddeldevan3,4bestempelenLimburgsewerkgeversdeomzetgroeivanhuneigenorganisatiesalshogerdanhetgemiddelde(gemetenopeen5-puntsschaal).DitishogerdanindeSIML2015toendewerkgeversdezelfdevraagmet3,1beoordeelden.Slechtseenvijfdedeel(19%)vandewerkgeversgeeftaandathunomzetgroeiin2015lagerwasvergelekenmetandereorganisatiesinhunbranche.NetalseerderejarenishetsocialeinnovatievermogenvanLimburgseorganisatiesookditjaarduidelijkgerelateerdaandeomzetgroei(ziefiguur22).Dezepositievecorrelatiebetekentdatorganisatiesdieeengrotersociaalinnovatievermogenhebben,nueenhogereomzetgroeirapporteerdendangemiddeldover2015.Derelatietussensocialeinnovatieenomzetgroeiwasookin2014positiefenisvergelijkbaarmetderelatiein2015.

FIGUUR22.Derelatietussensocialeinnovatieenomzetgroei

18Volberda,H.&Bosma,M.(2011).Innovatie3.0,Slimmermanagen,organiserenenwerken.Amsterdam:MediawerfUitgevers.

1

2

3

4

5

1 2 3 4 5

Omzetgroei

Socialeinnovatievermogen

41

3.2Nieuweproductenendiensten

Omtekunnenbeoordelenofhetsocialeinnovatievermogenookleidttothetgenererenvannieuweproductenendienstenisaanderespondentengevraagdhoeveelnieuweproductenofdienstenhunorganisatiesin2015opdemarkthebbengebracht.Daarbijisereenindelinggemaaktin:

v 0nieuweproductenofdiensten;v 1nieuwproductofdienst;v 1-5nieuweproductenofdiensten;v 6-10nieuweproductenofdiensten;v 11-20nieuweproductenofdiensten;v meerdan20nieuweproductenofdiensten.

Bijnatweederde(64%)vandeorganisatiesheeftin20151-5nieuweproductenofdienstenopdemarktgebrachtin2014wasditnog43%.Intotaalheeft20%vandebedrijvengeennieuweproductenofdienstenopdemarktgebrachtenheeft12%vandebedrijven1nieuwproductofdienstopdemarktgebrachtintegenstellingtot20%in2014.Hetaantalbedrijvendatgeennieuweproductenofdienstenheeftgeïntroduceerd(20%)isgelijkgebleventenopzichtevanvorigjaar.InderegioNoordwordengemiddelddemeestenieuweproductenendienstenopdemarktgebracht(3,3).InderegioMiddenisditmeer(4)enderegioZuidneemteenmiddenpositieinmet3,6nieuweproductenofdienstenperjaar.Daarnaastbrengendeindustrie(4,3)enniet-commerciëledienstverlening(4,5)demeestenieuweproductenendienstenopdemarkt.Decommerciëledienstverleningintroduceertjaarlijksmindernieuweproductenendiensten(2,7).Verderkomengroteorganisatiesjaarlijksgemiddeldmet3,8nieuweproductenofdiensten,dekleineorganisatiesmet2endemiddelgroteorganisatieskomenmetdemeestenieuweproductenofdienstenperjaar,namelijk4,5.

42

“Hetisbelangrijknaarcompetentiesenkwali5icatiesvanmedewerkerstekijkenennietalleenvanuitdefunctieteredeneren."

Maasgroepis+linkaanhetinvesterenomtegroeiennaarmeervestigingeninNederland.Erbestaatvraagnaarnieuweinstroomvanmedewerkers.Maasgroepselecteertdaarbijbewustoptalentenvanmensenuitandersoortigesectorenenberoependandere-integratiebrancheenopmensendiezichvanuitervaringsdeskundigheidkunneninlevenindesituatievandeklantvoorhetvervullenvanvacante

functies.Ruim80%vandemedewerkersvandeMaasGroepisa+komstiguitdedoelgroep,oftewel‘practicewhatyoupreach’.

StefanKleintjensOperationeelManager

NederlandMaasgroepRe-integratie

enOutplacement

43

FIGUUR23.Derelatietussensocialeinnovatieennieuweproductenendiensten

Figuur23laatziendatereenpositiefverbandistussenhetsocialeinnovatievermogenvandeorganisatieenhetaantalnieuweproductenen/ofdiensten.Ditbetekentdatorganisatiesmeteengrotersociaalinnovatievermogenmeernieuweproductenofdienstenontwikkelenenopdemarktintroduceren.Ditisinzowel2014alsin2015hetgeval.Bijdetotstandkomingvandefiguuriserrekeninggehoudenmetuitschietersindedata.

3.3Duurzaamheid

Aanderespondentenisookgevraagdofhunorganisatiewordtgezienalseenkoploperophetgebiedvanduurzaamheid.Degemiddeldescorevoordezeindicatoris2,8endaarmeeietslagerdaneerderejaren.DaarmeebestempelenLimburgseondernemershunprestatiesophetterreinvanduurzaamheidwederomalsmatigtotvoldoende.Slechtseenkwart(23%)vandeorganisatiesbeschouwtzichalskoploperophetgebiedvanduurzaamheid(scorevan4,0ofhoger).

0

2

4

6

8

10

1 2 3 4 5

Nieuw

eproductenendiensten

SocialeInnovatievermogen

44

FIGUUR24.Derelatietussensocialeinnovatieenduurzaamheid

Netalsdeomzetgroei,zijnookdeprestatiesophetgebiedvanduurzaamheidpositiefgerelateerdaanhetsocialeinnovatievermogenvandeorganisaties(ziefiguur24).Naarmateorganisatieshogerscorenopdeverschillendepijlersvansocialeinnovatieisdekansgroterdatzezichookbeoordelenalskoploperophetgebiedvanduurzaamheid.Dezepositieverelatiegeldtditjaarvoorallepijlers,integenstellingtotvorigjaartoendepijlers‘strategischeoriëntatieopsocialeinnovatie’en‘interneveranderingssnelheid’eennegatieverelatielietenzienmetdeprestatiesophetgebiedvanduurzaamheid.Ditjaarlaat‘investereninkennisbasis’deminststerkerelatiezienmetprestatiesophetgebiedvanduurzaamheid.Zowelvoor2014alsvoor2015isderelatietussensocialeinnovatieenduurzaamheidpositief.

3.4Ziekteverzuim

Totslotisderespondentengevraagdnaarhetziekteverzuimbinnenhunorganisatie.HetgemiddeldeziekteverzuimbijLimburgseorganisatiesbedraagtin20153,6%.Daarmeeishet0,2%lagerdanhetgemiddeldeziekteverzuimin2014en0,3%lagerdanhetgemiddeldeziekteverzuimvanNederlandin2015.19Ongeveer17%vandeorganisatiesheefteenziekteverzuimvan1%oflager.

19CBSStatline(2017).Ziekteverzuimpercentage;bedrijfstakken(SBI2008)enbedrijfsgrootte.Via:statline.cbs.nlGeraadpleegdop22-02-2017.

1

2

3

4

5

1 2 3 4 5

Duurzaamheid

Socialeinnovatievermogen

45

FIGUUR25.Derelatietussensocialeinnovatieenziekteverzuim

Infiguur25iszichtbaardatorganisatiesmeteengrotersociaalinnovatievermogeneenlagerziekteverzuimblijkentehebben.Dezerelatieissignificantvoorhettotalesocialeinnovatievermogen,alsookvoorviervandezespijlers:interneveranderingssnelheid;zelforganiserendvermogen;talentontwikkeling;enduurzameinzetbaarheid.Organisatiesmethogescoresopdezevierpijlershebbenminderziekteverzuim.Alleendestrategischeoriëntatieopsocialeinnovatielaateenandererelatiemetziekteverzuimzien.Wanneerdestrategischeoriëntatieopsocialeinnovatiehogeris,stijgtookhetziekteverzuim.Tussendepijlerinvestereninkennisbasisenhetziekteverzuimblijktin2015geenrelatie.Verderisopvallenddatorganisatiesinhetnoorden(3,2%)enzuiden(3,7%)vandeprovincieeenlagerziekteverzuimhebbendandeorganisatiesinhetmidden(4,0%)vandeprovincie.Ookvaltopdathetziekteverzuimoplooptnaarmatedeorganisatiesgroterworden.Dekleineorganisatieshebbeneengemiddeldziekteverzuimpercentagevan2,1%,demiddelgroteorganisatieshebbeneengemiddeldziekteverzuimpercentagevan3,7%endegroteorganisatiesvan4,7%.Verderblijktdatdeniet-commerciëledienstverleningeensignificanthogerziekteverzuimpercentageheeftmet5,1%dandeindustrie(3,4%)endecommerciëledienstverlening(3,1%).Vergelekenmet2014isderelatietussenhetsocialeinnovatievermogenenziekteverzuimin2015sterkergeworden.

0

2

4

6

8

10

1 2 3 4 5

Ziekteverzuimin%

SocialeInnovatievermogen

46

“Draagvlakindeorganisatieisessentieelvoorechteinnovatieendat

begintmetcommuniceren."

Hetbegintmetcommuniceren,openeneerlijkcommunicerenindejuistesetting.Wiljegoedkunnenzenden,zaljetochookheelgoedmoetenluisteren.Alsernogveelonduidelijkheidisofalsjezelfdingennognietweetdaar

weleerlijkintezijn.Ookeerlijkzijndathetnietvooriedereeneenprettigeboodschaphoefttezijn.Aldiedingenhorenbijdraagvlakendraagvlakisnodigominnovatiesen

organisatieveranderingentedoenslagen.

RobStevensAlgemeendirecteurL1mburgLive

47

4.Naderuitgelicht/Verdieping

NaasthetalgemenebeeldvanhetsocialeinnovatievermogenvanLimburgsewerkgeversenhetverschiltussensectoren,waaroverinhetvorigehoofdstuksystematischisgerapporteerd,zijnernogeenaantalbijkomendeanalysesuitgevoerdovermogelijkeverschilleninsociaalinnovatievermogennaarorganisatiegrootteenregio.

4.1Sociaalinnovatievermogennaarorganisatiegrootte

Uitdewetenschappelijkeliteratuurblijktdatdeomvangvanorganisatieseenvandefactorenisdievaninvloedzijnop(technologische)innovatie.20Omdezevraagtebeantwoordenisonderscheidgemaakttussen:

• kleineorganisaties(11-50medewerkers)(28%),

• middelgroteorganisaties(50tot250medewerkers)(35%),• groteorganisaties(meerdan250medewerkers)(37%).

FIGUUR26.Overzichtsocialeinnovatiepijlersnaarorganisatiegrootte

20Damanpour,F.(1992).Organizationalsizeandinnovation.Organizationstudies,13(3),375-402;Camison-Zornoza,C.etal.(2004).Ameta-analysisofinnovationandorganizationalsize.OrganizationStudies,25,331-361.

0

1

2

3

4

5

Kleineorganisaties Middelgroteorganisaties Groteorganisaties

48

Organisatiegrootteenpijlersvansociaalinnovatievermogen

• Uitfiguur26blijktdatdeorganisatiegroottebijeenaantalpijlerseenrolspeelt.Kleineorganisatiesscorensignificanthogeropinterneveranderingssnelheidenzelforganiserendvermogen.Degroteorganisatiesscorenenigszinsbeterophetinvestereninkennisbasis.Hetverschiltussenmiddelgroteengroteorganisatiesisdaarentegennietsignificant.

• Deindicator‘flexibelorganiserenvanarbeid’isgemetenaandehandvandemogelijkhedenvoorwerknemersomthuistewerken,hunwerkroosterzelftebepalen,gebruiktemakenvanflexibelewerktijdenofflexibelecontracten.Erwaseengrotetoenametezienin2015tenopzichtevan2014.In2016ishet‘flexibelorganiserenvanarbeid’echternauwelijksveranderd.Indekleineorganisatiesiseentoenamevan0,3tenopzichtevan0,1indeniet-commerciëledienstverleningengeenverschilindecommerciëledienstverlening.

4.2Verschillentussenregio’s

Ookderegiowaarineenorganisatieactiefis,wordtindeliteratuurgezienalseenfactordievaninvloedisopinnovatie.21Daaromonderscheidenwedrieregio’s:

• Zuid-Limburg(postcodecijfers>6120),

• Midden-Limburg(postcodecijfers6040–6120),

• Noord-Limburg(postcodecijfers<6040).

Inalleregio’sscorenorganisatiesgemiddeld3,7voorhetsocialeinnovatievermogen.Figuur27toontderegionalescoresopallezespijlersvansocialeinnovatie.

21Asheim,B.&Gertlet,M.(2005).ThegeographyofinnovationinFagerbertetal.(Eds),TheOxfordhandbookofinnovation,Oxford:OxfordUniversityPress.

49

FIGUUR27.Overzichtsocialeinnovatiepijlersnaarregio

• Figuur27laatziendateropheteersteoogkleineregionaleverschillenopdepijlerszijn.Bijzelforganisatie,talentontwikkelingenduurzameinzetbaarheidgaathetomeensignificantverschil.BijzelforganisatiescoortderegioZuidsignificantlagerdanderegio’sNoordenMidden.BijtalentontwikkelingenduurzameinzetbaarheidscorendeorganisatiesinderegioMidden-Limburgsignificanthogerdandeorganisatiesindeanderetweeregio’s.

• Detop10%uitZuid-Limburgscoortzelfs4,4ofhogeropdepijler‘talentontwikkeling’en4,3ofhogeropdepijler‘interneveranderingssnelheid’Detop10%uitMidden-Limburgscoortopdepijler‘talentontwikkeling’eveneens4,4enopdepijler‘interneveranderingssnelheid’4,5.Detop10%uitderegioNoord-Limburgscoortopdepijler‘talentontwikkeling’zelfs4,6enopdepijler‘interneveranderingssnelheid’netalsderegioZuid-Limburg4,3.

• Wellichtspelenbijdezekleineverschillendesectoralestructurenvanderegio’seenrol.ZozijnerinNoord-Limburgverhoudingsgewijsweinigniet-commerciëledienstverlenersenrelatiefietsmeerindustriëleorganisatiesdanindeandereregio’s.InZuid-Limburgisdecommerciëledienstverleningjuistrelatiefsterkvertegenwoordigd.

0

1

2

3

4

5strategischeorientatie


zelforganisatie

talentontwikkeling

investereninkennisbasis


RegioNoord RegioMidden RegioZuid

50

“Bindenenboeienisbelangrijk,datkandoormensennogbetertebegeleidenenef5iciënterintezettenindeorganisatie.”

BijGaiazooinvesterenweineigenmensenenstimulerenmensenomdoortegroeien.Wijbiedeneengoedeaansturingenbegeleidingindeloopbaan.Zohebbenwijbijvoorbeeldeenspecialeappontwikkeldvoorde=lexibeleenjonge

medewerkersomzetetraineningastvrijheid.Hetupgradenvanskillsisvooriedereenbelangrijkomeenhogerniveau

vaninstroomendaardooreenhogerlevelvandienstverleningterealiseren.

HansNicolaesManager

CommerciëleZakenGaiazoo

51

4.3Middensegment&baanpolarisatie

Doortechnologischeontwikkelingen(automatiseringenrobotiseringenhetuitbestedenvanonderdelenvanhetbedrijfsprocesnemenbanenenberoepsgroepeninhetmiddensegmentaf.Dienstverlenendwerk(zoalsboekhouden,bewakenvanprocessen,beoordelenvanproductenenmakenvanberekeningen)verschuiftnaarlagelonenlanden.Directklantcontactwordtvervangendoorcontactviainternet.22

Opdearbeidsmarktissprakevanbaanpolarisatie.Dewerkgelegenheidenlonengroeienvooralaandebovenkantvandearbeidsmarkt,maarookaandeonderkantgroeitdewerkgelegenheid.Ditgaattenkostevanhetmiddensegment:daardaaltdewerkgelegenheidenstaandelonenonderdruk.Hierdoorwerkenmensendievoorheeninmiddenberoepenwerkten,nuvakerinlagerbetaaldebanenaandeonderkantvandearbeidsmarkt.EenbelangrijkeverklaringvoordezeontwikkelingenisdeopkomstvanICT,omdathierdooranderekwalificatiesnodigzijn.23Werkenaannieuwecompetentiesenkwalificaties,kortomemployabilityisderhalvebelangrijkvoordegrootstegroepvanmedewerkers(=middensegment)opdearbeidsmarkt.

DaaromissindsdeSIML2015devraagtoegevoegdofderespondentenherkennendathetmiddensegmentinhuneigenorganisatiedoorautomatiseringofoffshoringonderdrukstaat.DezevraagisgeenonderdeelvandestandaardSIML,maarisgesteldomdatbaanpolarisatieeenbelangrijketendensisopdearbeidsmarkt.Vanderespondentengeeft39%aandezetendensteherkennenen34%geeftaandezetendensnietofnauwelijksteherkennen.In2016zijnermeerwerkgeversdiedetendensherkennendanwerkgeverswaardezetrendnietofnauwelijksaanwezigis.Groteorganisaties(3,2)gevenaansignificantvakerdetendensvanbaanpolarisatieteherkennendandekleineenmiddelgroteorganisaties(3,0).DeregioMiddenscoortnetalsin2015lager(2,7)danderegio’sNoord(3,2)enZuid(3,1).Daarnaastgeeftdecommerciëledienstverleningaandezetendenshetmeesttezieninhunorganisaties(3,2),terwijldeindustrieenniet-commerciëledienstverleningdezetrendietsminderduidelijkzien(2,9).

22WetenschappelijkeRaadvoorhetRegeringsbeleid,(2013).Naareenlerendeeconomie:InvestereninhetverdienvermogenvanNederland.DenHaag/Amsterdam:AmsterdamUniversityPress.&Stoffers,J.(2016).Employability,werkendperspectiefvoordemiddengroepopdearbeidsmarkt.Heerlen:ZuydResearch.23VanderBerge,W.&TerWeel,B.(2015).Middensegmentonderdruk:Nieuwekansendoortechnologie:BaanpolarisatieinNederland.DenHaag:CentraalPlanbureau.

52

FIGUUR28.Middengroepnaarsector

FIGUUR29.Middengroepnaargroottevandeorganisatie

3,0 2,9 2,92,93,2

2,9

0

1

2

3

4

5


Tendensbaanpolarisatie

2015 2016

2,9 2,9 2,93,0 3,0 3,2

0

1

2

3

4

5

<50medewerkers 50-250medewerkers >250medewerkers

Tendensbaanpolarisatie

2015 2016

53

5.Conclusies

DeresultatenvandeSIMLlatenziendatLimburgseorganisatiesopallezespijlersvansocialeinnovatiemeerdanvoldoendescoren.Figuur30geeftaandatdescoreopdemeestepijlersopofrondde3,4zit.Talentontwikkelingspringtermet3,9duidelijkuitenhelpthetgemiddeldetotalesocialeinnovatievermogenafgerondop3,7uittekomen.DitbetekentdatLimburgsewerkgeversveelaandachtbestedenaandeontwikkelingvanhunpersoneelenhetinformelelerenopdewerkvloer,zieookdewoordwolkovervormenvanlereninfiguur18.Hetversterkenvandepersoonlijkeontwikkeling,waarbijingezetwordtophetbiedenvanuitdagingenenhetlerenopdewerkvloer,staatcentraal.

FIGUUR30.SocialeinnovatieinLimburgin2016,perpijlerentotaal

OokvorigjaarstonddeaandachtvoordeontwikkelingvanhetpersoneelhooginhetvaandelvandeLimburgsewerkgevers.Toenscoordedepijlertalentontwikkelinghethoogstmet3,9.Interneveranderingssnelheidiszowelin2015(3,5)alsin2016(3,6)detweedehoogstscorendepijler.In2015scoordendeLimburgsewerkgeversgemiddeld3,5ophetsocialeinnovatievermogen,in2016isditgemiddeldegestegennaar3,7.Hoeweldegemiddeldescoresopdepijlersslechtseenkleinetoenamelatenzientenopzichtevanvorigjaar,heeftinterneveranderingssnelheid,netalsin2015,eeninhaalslaggemaaktenisgestegenvan3,5naar3,6.

DaarentegenblijftdeduurzameinzetbaarheidvandeouderemedewerkersbijdeLimburgsewerkgeversachter.Dezepijlerheeftdelaagstescore(3,3)vanallepijlersvansocialeinnovatie.Daarmeevormtdematewaarinerrekeningwordtgehoudenmetdeduurzameinzetbaarheidvandeouderemedewerkershetgrootsteobstakelvoorhetvandegrondkrijgenvanhetsocialeinnovatiebeleid.Opvallendaangezienduurzameinzetbaarheideenbelangrijkaandachtspuntinhetbeleidisgeweestdeafgelopenjaren.Dezescorekomtvooralvoortuitdelagegemiddeldescore(2,6)diebedrijvengevenaandematewaarinhunouderemedewerkersregelmatigvanwerkzaamhedenwisselen.

3,4 3,6 3,43,9

3,4 3,33,7

0

1

2

3

4

5

54

Strategischeoriëntatieheeftsamenmetzelforganisatieeninvestereninkennisbasismeteengemiddeldescorevan3,4eenmiddenpositie.Hierzijngeensignificanteverschillentenopzichtevanderesultatenvanvorigjaar.Limburgseorganisatieshebbenhiergeengroteverbeteringeningemaakt.UitderesultatenblijktdatdeLimburgsewerkgeverszichhetmeestrichtenopnetwerkalshetgaatomdepijler‘strategischeoriëntatie’.Kijkendnaardepijler‘zelforganisatie’blijktdatdeLimburgseorganisatiesvoornamelijkbezigzijnmetopenheid.Verderblijktbijdepijler‘investereninkennisbasis’datorganisatieshunmedewerkersvooralaanmoedigenomtewerkenaanhunvaardighedenendatmedewerkersvoornamelijkzelfhetinitiatiefnemenomtrainingenofopleidingentevolgen.

Ookin2016zijnersectoraleverschillenindepijlersvansocialeinnovatie.Alledriesectorenscorengemiddeld3,7ophetsocialeinnovatievermogen.Erzijnsignificanteverschillenopvijfvandezespijlers(ziefiguur31).Alleendepijler‘talentontwikkeling’toontgeensignificantesectoraleverschillen.Strategischeoriëntatie,zelforganisatieenduurzameinzetbaarheidlatendegrootstesectoraleverschillenzien,integenstellingtotvorigjaartoenduurzameinzetbaarheidgeensectoraleverschillenlietzien.Deindustriescoorthethoogstopduurzameinzetbaarheidendeniet-commerciëledienstverleninghetlaagst.Indeindustrieisdeaandachtvoorduurzameinzetbaarheiddaarmeesignificanttoegenomenenindeniet-commerciëledienstverleningsignificantafgenomen.Decommerciëledienstverleninglaatgeensignificanteverschillenzientenopzichtevanvorigjaar.Opdepijlersinterneveranderingssnelheidentalentontwikkelingscoortdecommerciëledienstverleninghethoogst.Opdepijlerszelforganiserendvermogen,investereninkennisbasisenduurzameinzetbaarheidscoortdeindustriehethoogst.

FIGUUR31.Socialeinnovatienaarpijlerensector

0

1

2

3

4

5strategischeoriënta3e


zelforganisa3e

talentontwikkelinginvestereninkennisbasis


sociaalinnova3evermogen

industrie commerciëledienstverlening niet-commerciëledienstverlening

55

Deresultatenlatenziendatorganisatiegrootteweiniginvloedheeftophetsocialeinnovatievermogen.Overhetalgemeenzijnergeensignificanteverschillentussenmiddelgroteengroteorganisaties.Diezijnerweltussengroteenkleineorganisaties–voorbijnaallepijlers.Zoscorenkleineorganisatiessignificanthogeropdepijlersinterneveranderingssnelheidenzelforganiserendvermogen.Degroteorganisatiesscorenhogeropstrategischeoriëntatieopsocialeinnovatie.

Vooreenaantalpijlerszijnsignificanteregionaleverschillentezien.OpzelforganiserendvermogenscoortderegioNoord-Limburgsignificantbeterdandeoverigeregio’s.DeorganisatiesinderegioMidden-Limburgscorensignificanthogeropdepijlerstalentontwikkelingenduurzameinzetbaarheid.

Eenbelangrijkebevindingisdatorganisatiesmeteengrotersociaalinnovatievermogenbetereprestatieslatenzienopverschillendeterreinen:

• omzetgroei;

• hetontwikkelenvannieuweproductenendiensten;

• duurzaamheid;• ziekteverzuim.

OokindevoorgaandejarentoondenderesultatenvandeSIMLdatorganisatiesmeteengrotersociaalinnovatievermogenbeterpresterenopbovenstaandevierterreinen.Datditnualmeerderejarenachtereenblijkt,bestendigthetkaraktervandezepositieveaspectenvansociaalinnovatievermogenenbenadruktwederomdatsocialeinnovatiecruciaalisvoordeconcurrentiekrachtenprestatiesvanzowelbedrijvenalsnon-profitorganisaties.DemonitorlaatziendatLimburgsewerkgeversafgelopenjaarsprongenhebbengemaaktalshetgaatomsocialeinnovatie.Meteengemiddeldescorevan3,7uit5isernogvolopruimtevoorverbetering.Daarbijmoetweldekanttekeninggemaaktwordendatdemonitorzichbaseertophetbeelddatdebedrijvenvanzichzelfhebben.

56

Literatuurlijst

Asheim,B.&Gertlet,M.(2005).ThegeographyofinnovationinFagerbertetal.(Eds),TheOxfordhandbookofinnovation,Oxford:OxfordUniversityPress.Aslander,M.&Witteveen,E.(2015).Nooitaf.Amsterdam/Antwerpen:UitgeverijBusinessContact.Borghans,L.,Fouarge,D.,Grip,A.de,&Thor,J.van,(2014).WerkenenlereninNederland,ROA-R-2014/3,Maastricht.Camison-Zornoza,C.etal.(2004).Ameta-analysisofinnovationandorganizationalsize.OrganizationStudies,25,331-361.CBSStatline(2017).Ziekteverzuimpercentage;bedrijfstakken(SBI2008)enbedrijfsgrootte.Via:statline.cbs.nlGeraadpleegdop22-02-2017.Chang,J.,O’Neill,G.,&Travaglione,A.(2016).Demographicinfluencesonemployeetrusttowardsmanagers.InternationalJournalofOrganizationalAnalysis,24(2),246-260.Cheng,C.C.J.&Huizingh,E.K.R.E.(2014).Whenisopeninnovationbeneficial?Theroleofstrategicorientation.JournalofProductInnovationManagement,31,1235-1253.Damanpour,F.(1992).Organizationalsizeandinnovation.Organizationstudies,13(3),375-402.Gatignon,H.&Xuereb,J.M.(1997).Strategicorientationofthefirmandnewproductperformance.JournalofMarketingResearch,34(1),77-90.Hossain,M.&Anees-ur-Rehman,M.(2016).Openinnovation:Ananalysisoftwelveyearsofresearch.StrategicOutsourcing:AnInternationalJournal,9(1),22-36.DOI:10.1108/SO-09-2015-0022Howaldt,J.,Oeij,P.R.A.,Dhondt,S.,&Frontier,B.(2016).Workplaceinnovationandsocialinnovation:anintroduction.WorldReviewofEntrepreneurship,ManagementandSustainableDevelopment,12(1),1-12.Lawson,B.,Peterson,K.J.,Cousins,P.D.,&Handfield,R.B.(2009).KnowledgeSharinginInterorganizationalProductDevelopmentTeams:TheEffectofFormalandInformalKnowledgeSocializationMechanisms.TheJournalofProductInnovationManagement,26(2),156-172.LimburgEconomicDevelopment(LED)(08-03-2017).Eenonderkoepelendeorganisatie.Geraadpleegdop:http://www.ledbrainport2020.nl/over-led/missie-en-visie.htmlPorter,M.E.(1980).Competitivestrategy.NewYork:TheFreePress.

57

Ramos,J.,Anderson,N.,Peiró,J.M.,&Zijlstra,F.(2016).Studyinginnovationinorganizations:adialecticperspective—introductiontothespecialissue.EuropeanJournalofWorkandOrganizationalPsychology,25(4),477-480.DOI:10.1080/1359432X.2016.1192364Stoffers,J.(2016).Employability,werkendperspectiefvoordemiddengroepopdearbeidsmarkt.Heerlen:ZuydResearch.Stoffers,J.M.M.&VanderHeijden,B.I.J.M.(2014).Participatievanouderewerknemersininnovatie.TijdschriftvoorOntwikkelinginOrganisaties,4(2),52-57.VanderBerge,W.&TerWeel,B.(2015).Middensegmentonderdruk:Nieuwekansendoortechnologie:BaanpolarisatieinNederland.DenHaag:CentraalPlanbureau.VanderHeijden,B.I.J.M.(2011).‘Alshetgetijverloopt,verzetmendebakens.’Nijmegen:RadboudUniversityNijmegen.VanKnippenberg,D.&HoggM.A.(2003).Asocialidentitymodelofleadershipeffectivenessinorganizations.ResearchinOrganizationalBehavior,25,243-296.VanVuuren,T.,Caniëls,C.J.M.,&Semeijn,J.H.(2011).Duurzameinzetbaarheideneenlevenlangleren.Gedragenorganisatie,24(4),356-373.Volberda,H.&Bosma,M.(2011).Innovatie3.0,Slimmermanagen,organiserenenwerken.Amsterdam:MediawerfUitgevers.Volberda,H.W.,VandenBosch,F.A.J.,&Janzen,J.J.P.(2007).Slimmanagen,innovatieforganiseren.Rotterdam:ErasmusResearchInstituteofManagement(ERIM).WetenschappelijkeRaadvoorhetRegeringsbeleid,(2013).Naareenlerendeeconomie:InvestereninhetverdienvermogenvanNederland.DenHaag/Amsterdam:AmsterdamUniversityPress.

59

Bijlage:Opzetonderzoek

DitonderzoeknaarsocialeinnovatieinLimburgisopgezetdoorNetworkSocialInnovation(NSI)enuitgevoerdindemaandennovember2016totmaart2017doorhetLectoraatEmployabilityvanZuydHogeschoolenhetResearchcentrumvoorOnderwijsenArbeidsmarkt(ROA)UniversiteitMaastrichtinsamenwerkingmetdeLimburgseWerkgeversVereniging(LWV).

Intotaalzijner198respondentenaandevragenlijstbegonnenwaarvaner193devragenlijstgedeeltelijkofhelemaalhebbeningevuld.Dezerespondentenvertegenwoordigen193organisaties.Vandezeorganisatiesis32%actiefindeindustrie,48%indecommerciëledienstverleningen20%indeniet-commerciëledienstverlening.Verderisdeverdelingvanderespondentenoverderegio’snietgelijk.MeerdandehelftvanderespondentenisgevestigdinZuid,28%isgevestigdinderegioNoorden16%inderegioMidden-Limburg.Vandeorganisatiesdiehebbendeelgenomenaanhetonderzoekheeft28%minderdan50medewerkers(kleinbedrijf),35%heeft50-250medewerkers(middenbedrijf)en37%heeftmeerdan250medewerkers(grootbedrijf).Dezeverdelingiswelnagenoeggelijkmatig.

IneenaanvullendgroepsinterviewhebbenwedenoodzaakenhetbelangvansocialeinnovatieinLimburgseorganisatiesvastgesteld.GeziendegroteveranderingenenuitdagingenopdeLimburgsearbeidsmarkt,onderstrependegeïnterviewdenhetbelangvansocialeinnovatieenonderliggendepijlers.

Vanlinksnaarrechts:AnneKleefstra(Zuyd

Hogeschool),ReinieropdenKamp(Manpower),EllenvanBeek(Brightlands

ChemelotCampus),JeroenKluytmans(DSM),JudithKochen(AZL)&Erik

Canisius(ZuydHogeschool)