Chronische pijn in Chronische pijn in neurowetenschappelijk perspectiefneurowetenschappelijk perspectief
26 september 201326 september 2013
John van der MeijJohn van der MeijTrilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en
Therapie (Oegstgeest) Therapie (Oegstgeest) Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen
(Haarlem)(Haarlem)
Tracey I, Bushnell MC. How Tracey I, Bushnell MC. How neuroimaging studies have challenged neuroimaging studies have challenged us to rethink: Is chronic pain a us to rethink: Is chronic pain a disease? disease? J Pain. 2009;10(11):1113-1120 J Pain. 2009;10(11):1113-1120
Bottom-up benadering pijnBottom-up benadering pijn weefsel-georiënteerd weefsel-georiënteerd
pijncentrum
Noxe
Nociceptie
ParacetamolParacetamol
NSAIDNSAID
Zenuwdoorsnijding Zenuwdoorsnijding
Remmen prikkeloverdrachtRemmen prikkeloverdracht
Pijnpoort
Zenuw stimulatie
TENS
Deep Brain Stimulation
Motor CortexStimulation
Gate ControlGate Controlwelke processen in het brein zetten de poort dicht, welke processen in het brein zetten de poort dicht, open of open of wijd open? wijd open?
Voelen:
Open: Klacht-
gerelateerde
angstDicht: Plezier
Denken:
Open: Veel aandacht klachten
CatastroferenDicht: Afleiding
Doen: Open: beweging vermijden
Dicht: actief zijn Melzack and Wall ( 1965)
Nociceptie # PijnNociceptie # Pijn
Geen 1-op-1 relatieGeen 1-op-1 relatieweefselschadeweefselschade
(ongelukkig, maar goedbedoeld diagram)
Pijn in neurowetenschappelijk perspectief
B. van Cranenburgh, 2009
Het zenuwstelsel “leert” Het zenuwstelsel “leert” gevoeliger gevoeliger te te wordenwordenGeneralised muscular hyperalgesia in Generalised muscular hyperalgesia in chronic whiplash syndrome. M.Johansen et chronic whiplash syndrome. M.Johansen et al., Pain, 1999,al., Pain, 1999,
Spelen psychoneuroimmunologische Spelen psychoneuroimmunologische mechanismen een rol bij onbegrepen mechanismen een rol bij onbegrepen lichamelijke klachten?lichamelijke klachten?
Dr. Jan Houtveenin samenwerking met
Prof Dr. Lorenz van Doornen
Universiteit UtrechtAfd Klinische en Gezondheidspsychologie
Pijn: definitie? Pijn: definitie? International Association for the Study of International Association for the Study of PainPain (1979, 1997)(1979, 1997)
Pijn is een onaangename sensorische en Pijn is een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording, veroorzaakt door, emotionele gewaarwording, veroorzaakt door, beschreven als of toegeschreven aan bestaande of beschreven als of toegeschreven aan bestaande of dreigende weefselschade.dreigende weefselschade.
Pijn die langer blijft voortduren dan de normale Pijn die langer blijft voortduren dan de normale genezingsperiodegenezingsperiode
Top-down benadering pijn Top-down benadering pijn
BBreingerelateerde factorenreingerelateerde factoren sensitisatie,cognities, emoties, aandacht, stresssensitisatie,cognities, emoties, aandacht, stress
Spring in het brein van je patiënt….Kies een “centrale aanpak”
No brain, no pain
KENNISKENNIS
PIJN IN HET BREINPIJN IN HET BREIN
Cortical Areas involved in Pain Cortical Areas involved in Pain Processing and ModulationProcessing and Modulation
Pain-Topics.orgNews/Research; Updates; june Pain-Topics.orgNews/Research; Updates; june 20102010
The primary nervous system structures The primary nervous system structures involved in the processing and involved in the processing and experience of pain.experience of pain. M.P.Jensen; M.P.Jensen; The Joùrnal op Pain, vol 11; 2009The Joùrnal op Pain, vol 11; 2009
AmygdalaInsula
Cingula
Amygdala
Mediale PijnsysteemLaterale Pijnsysteem
AU-REACTIE AU-GEVOEL
Breinfunctie bij patienten Breinfunctie bij patienten met met chronische pijn chronische pijn1)1)Functionele abnormaliteitenFunctionele abnormaliteiten2)2)Anatomische abnormaliteitenAnatomische abnormaliteiten3)3)Cognitieve abnormaliteitenCognitieve abnormaliteiten
1) Functioneel1) Functioneel
Er zijn plastische veranderingen in het Er zijn plastische veranderingen in het zenuwstelsel; het brein reorganiseert…zenuwstelsel; het brein reorganiseert…
Sensorische cortex
“landkaart”veranderd
Prefrontale cortex
minder grijze stof
Amygdalaactiviteit
toegenomen
Van Cranenburgh, B. et all. (2011 )Pijn en het brein. Medisch Contact | 28 jan.| 66 nr. 4
Het emotionele circuit gaat Het emotionele circuit gaat “rondzingen”“rondzingen”
Prefrontale
Cortex
Cingula Cortex
Amygdala-
- +
+
Chronisch neuraal Chronisch neuraal pijnnetwerkpijnnetwerk
falende inhibitiefalende inhibitie
amygdala
cingulaprefrontale schors
Effectiviteit in communicatie tussen Effectiviteit in communicatie tussen netwerken neemt af bij chronische pijnnetwerken neemt af bij chronische pijn
CJ Star; The Journal of Neuroscience, CJ Star; The Journal of Neuroscience, 20102010 Bilaterale activiteit Insula
Verschuiving weg van Insula
2) Anatomisch2) Anatomisch
Chronic back pain reduced brain size by 5-11% in some sufferers.
A brain processing chronic pain is not, therefore, the same as a
healthy brain processing acute pain
Breinatrofie te zien bij:Breinatrofie te zien bij:A: Chronische Lage RugpijnA: Chronische Lage RugpijnB: FibromyalgieB: FibromyalgieC: SpanningshoofdpijnC: Spanningshoofdpijn
Med Prefrontale CortexPosterior Cingula
Hersenstam
Hippocampus
B
C
A Med Prefrontale CortexDorso Lat.
Prefrontale Cortex
3) Cognitief3) Cognitief
Verschil tussen pijn en lijdenVerschil tussen pijn en lijden Pain-Topics.orgNews/Research; Updates; june Pain-Topics.orgNews/Research; Updates; june 20102010
PIJNVerwerkin
g nociceptie
LIJDENBreinregio’s voor emotie
en zelf-
evaluatie
The transition from acute to The transition from acute to chronic painchronic pain
Apkarian ,2009Apkarian ,2009
• …“…“wherein the condition shifts from viewing a wherein the condition shifts from viewing a painful percept as a sign of external threat into painful percept as a sign of external threat into an indication of an internalized disease state.”an indication of an internalized disease state.”
- SensitisatieSensitisatie- ReorganisatieReorganisatie- Falende inhibitieFalende inhibitie- Emotionele brein Emotionele brein
Pijn: definitie anno 2013 Pijn: definitie anno 2013 International Association for the Study of International Association for the Study of PainPain
Pijn blijft bestaan, omdat het brein om de Pijn blijft bestaan, omdat het brein om de één of andere reden, meestal totaal één of andere reden, meestal totaal onbewust, concludeert dat er bedreiging is onbewust, concludeert dat er bedreiging is en overleven in het geding is.en overleven in het geding is.
Effectieve therapie..Effectieve therapie..Verminderen pijn-perceptie en/of Verminderen pijn-perceptie en/of vermeerderenpijn-modulatievermeerderenpijn-modulatie
Normaliseren van het Normaliseren van het pijnsysteempijnsysteem
Mentale Factoren
Chronisch pijn Chronisch pijn educatie patiënten; verminder de educatie patiënten; verminder de
“dreigwaarde”“dreigwaarde”• Lorimer MoselyLorimer Mosely
Conceptive change theoryConceptive change theory• Mensen leren (‘Mensen leren (‘change their minds’ change their minds’ ) het beste ) het beste
wanneer hun emotionele systeem wordt wanneer hun emotionele systeem wordt geprikkeldgeprikkeld
• Stof dient daarom op een Stof dient daarom op een entertainende - entertainende - aantrekkelijke, boeiende, creatieve en aantrekkelijke, boeiende, creatieve en begrijpelijke - begrijpelijke - maniermanier te worden aangeboden, te worden aangeboden, liefst met eigen voorbeeldenliefst met eigen voorbeelden
Het veranderen van je relatie tot pijn Het veranderen van je relatie tot pijn de rode loper uitrollen voor het ervaren van pijn…de rode loper uitrollen voor het ervaren van pijn…
Kabat-Zinn,Handboek meditatief ontspannen, Kabat-Zinn,Handboek meditatief ontspannen, 19941994
PIJN
“Pijn is onvermijdelijk, lijden is optioneel “
Altered anterior insula activation during Altered anterior insula activation during anticipation and experience of painful anticipation and experience of painful stimuli in stimuli in expert meditatorsexpert meditatorsAntoine Lutz , Richard J. DavidsonAntoine Lutz , Richard J. Davidson
NeuroImage 64 (2013) 538–NeuroImage 64 (2013) 538–546546 …Clinical interventions that
cultivate experiential opennessand acceptance, such as
mindfulness-based stress reductionor acceptance and commitment therapy (ACT) can reduce pain
unpleasantnessand lead to a reduction of
symptoms inchronic pain patients…
Mindfulness en pijn veranderen beide Mindfulness en pijn veranderen beide sensore, affectieve en cognitieve dimensies sensore, affectieve en cognitieve dimensies van de subjectieve beleving.van de subjectieve beleving.
Zeidan F et all, The Journal of Neuroscience, Zeidan F et all, The Journal of Neuroscience, april 2011april 2011
Relaties tussen meditatie-Relaties tussen meditatie-geïnduceerde afname van pijn en geïnduceerde afname van pijn en activatie van gebieden in het brein.activatie van gebieden in het brein.
Zeidan, F, et all; Journal of Neuroscience 31; Zeidan, F, et all; Journal of Neuroscience 31; 20112011
Cognitieve modulatie van pijn
Reductie in pijn intensiteit
Relaties tussen meditatie-Relaties tussen meditatie-geïnduceerde afname van pijn en geïnduceerde afname van pijn en activatie van gebieden in het brein.activatie van gebieden in het brein.
Zeidan, F, et all; Journal of Neuroscience 31; Zeidan, F, et all; Journal of Neuroscience 31; 20112011
Houdt pijn buiten bewustzijn
Invloed op context
Reductie in pijn
onplezierigheid
Bij chronische pijn zijn Bij chronische pijn zijn schorsgebeiden dunnerschorsgebeiden dunnerReversibel?Reversibel?
• Diep ademhalen met een lage Diep ademhalen met een lage frekwentie, mediteren in een mooie frekwentie, mediteren in een mooie omgeving, en laagintensieve, welhaast omgeving, en laagintensieve, welhaast artistieke bewegingen maken. artistieke bewegingen maken.
en zo is pijn slechts pijn, tenzij je haar en zo is pijn slechts pijn, tenzij je haar weerstaat dan wordt het eenweerstaat dan wordt het een kwelling.kwelling.
I ChingI Ching
DANK VOOR UW AANDACHT!DANK VOOR UW AANDACHT!
WWW.TRILEMMA.NL
My filosophy is:NO PAIN, NO PAIN