het machtigste leven op aarde
Wiebe Sloot
Hoofd laboratorium Micropia
opzet presentatie
• heel klein…maar ook heel groot
• …en met heel veel … en overal
• de drie domeinen
• ontstaan
• bouw
• ontdekking
• onmisbaar
• op en in je lichaam
• microbiologie en biotechnologie
heel klein
heel klein
micrometer = 1/1000ste van een millimeter
bacteriën
punt van de
naald
bron:sciencefoto.de
heel klein
De gemiddelde bacterie
past 50 keer in de
doorsnede van een
mensenhaar.
heel groot en oud
• Armillaria ostoyae (sombere honingzwam)
1600 voetbalvelden
2400 jaar oud
en met heel veel
en met heel veel
• 60% van de biomassa op onze planeet
• een nonillion (1 met 30 nullen) bacteriën op aarde
• meer bacteriën op aarde dan sterren in het
universum
een
miljoen
bacteriën
en tien
miljoen
virussen
en met heel veel
• 2/3 van het leven is onzichtbaar
• 100 miljoen soorten microben
en overal
• extromofielen
Overleven bij een hoge en/of lage temperatuur, pH, zoutgehalte, druk, voeding, zuurstof, water en straling.
de drie domeinen
de drie domeinen
‘karyon’ = kern
‘pro’ = voor
‘eu’ = echt
EukaryaArchaeaBacteria
de drie domeinen
prokaryoten:
• Bacteria
• Archaea
eukaryoten:
• Eukarya
de drie domeinen
En virussen dan?
ontstaan
ontstaan
En virussen dan?
ontstaan
microben waren het eerste leven op aarde
• ze ontstonden zo’n 3,5 miljard jaar geleden
• 2 miljard jaar geleden de eerste eukaryoten via endosymbiose
ontstaan
• 1,7 miljard jaar geleden de eerste meercellige
• 600 miljoen jaar geleden het eerste zichtbare leven
• 250.000 jaar geleden de moderne mens
bouw
bouw
de prokaryote cel
cytoplasma
fimbria
(bacteriehaar)
plasmide
celwandcelmembraan
DNA-streng
ribosomen
zweephaar
bouw
de eukaryote cel
ontdekking
Neerlands trots
Antoni van Leeuwenhoek
1674 voor het eerst
‘kleijne diertgens’
Neerlands trots
‘sonder sich te besoetelen’
onmisbaar
onmisbaar
50% van de zuurstof in onze atmosfeer
onmisbaar
ultieme recyclers
Bodembacteriën en
–schimmels breken
organisch materiaal
af en stellen de
bouwstenen weer ter
beschikking.
onmisbaar
symbiose met planten
92% van de onderzochte
plantenfamilies werkt samen
met mycorrhiza-schimmels
Vlinderbloemigen
werken samen met
Rhizobium-bacteriën
die wortelknobbeltjes
maken.
onmisbaar
symbiose met de mens
Honderdduizend
miljard microben
in je lichaam.
14.000 keer het
aantal mensen op
aarde.
op en in je lichaam
op en in je lichaam
microbioom = het geheel van microben in en op je
lichaam
• 100.000.000.000.000 bacteriën, schimmels,
archaea en virussen
• 10x meer dan lichaamscellen
• weegt bij elkaar 1,5 kilo
• unieke samenstelling
op en in je lichaam
heel belangrijk:• helpt bij spijsvertering • maakt vitaminen en
hormonen• traint immuunsysteem• concurreert met schadelijke
microben van buitenaf
Het microbioom wordt vaak gezien als extra orgaan
op en in je lichaam
genetische revolutie
Veel sneller en duizend keer goedkoper genetisch onderzoek naar microbioom.
op en in je lichaam
vijf interessante gebieden:
• mond
• neus en luchtwegen
• huid
• maag-darmkanaal
• geslachtsdelen
op en in je lichaam
mond
op en in je lichaam
neus en luchtwegen
Staphylococcus
aureus
Staphylococcus
epidermis
op en in je lichaam
huid 1,8 m2 met 1.5 biljoen microben
Propionibacterium
acnes
op en in je lichaam
maag-darmkanaal
• 1,5 kilo microben
• 100 miljard per ml
• diversiteit vrij stabiel
• wel afhankelijk van dieet
• 10x meer bacterievirussen
op en in je lichaam
geslachtsdelen - vagina
• lage zuurgraad in vagina door melkzuurbacteriën• lage pH tegen schadelijke microben• melkzuurbacteriën tijdens geboorte overgedragen
op baby helpen bij vertering moedermelk
• zonder balans: bacteriële vaginose
op en in je lichaam
geslachtsdelen - penis
• microbensamenstelling uniek per persoon
• afhankelijk van leeftijd en seksuele activiteit
• grootste effect door besnijdenis minder
anaerobe bacteriën
microbiologie en biotechnologie
microbiologie
biotechnologie
‘het gebruik van het leven’
• bestaat al duizenden jaren
• recent steeds meer aandacht voor microben
biotechnologie
drie generaties:
• klassiek (eeuwen oud, zoals bier en kaas)
• industrieel (op grote schaal, zoals antibiotica)
• modern (genetische modificatie)
Let op: veel overlap!
produceren en conserveren van voedsel
Door de ontdekking van Alexander Fleming waren veel ziektes niet meer dodelijk.
medicijnen
Alexander Fleming
biobrandstoffen
toekomst?
Micro-organismen, de machtigste
organismen op aarde.
Zonder hen kunnen we niet leven.
Top Related